1 EGE KURU MEYVE VE MAMULLERİ
İHRACATÇILARI BİRLİĞİ 2021/2022 SEZONU ÇALIŞMA RAPORU
VE FAALİYET PLANI
NİSAN 2022
2 İÇİNDEKİLER
BAŞKAN'IN MESAJI ... 3
YÖNETİM VE DENETİM KURULU ÜYELERİMİZ ... 4
1. TÜRKİYE GENELİ İHRACAT RAKAMLARI ... 5
2. KURU MEYVE İHRACATI ... 6
3. BİRLİĞİMİZCE YÜRÜTÜLEN ÇALIŞMALAR ... 9
4. ÇEKİRDEKSİZ KURU ÜZÜM ... 19
5. KURU İNCİR ... 23
6. KURU KAYISI ... 26
7. ORGANİK ÜRÜNLER... 31
8. EİB GENEL SEKRETERLİĞİ TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLEN ORTAK FAALİYETLER ... 33
9. 2021/22 SEZONU İŞ PROGRAMI... 42
10. BASINDA KURU MEYVE VE MAMULLERİ İHRACATÇILARI BİRLİĞİ ... 45
3 BAŞKAN'INMESAJI
Değerli Üyelerimiz,
Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği olarak bizlere vermis olduğunuz dört yıllık görev süremizin sonuna geldik.
Görev süremiz boyunca, ülkemizin en kıymetli ürünleri arasında yer alan ve yüz yılı aşkın süredir ihracata konu olan kuru meyvelerimizin üretim ve ihracatını sürdürülebilir bir şekilde attırmak için bizlere vermis olduğunuz yetkiyi ve kaynaklarımızı en etkili şekilde kullanarak hem yurtiçinde hem de yurtdışında çok yoğun çalışmalar yürüttük.
Üretimden nihai tüketiciye kadar olan tüm değer zincirinde yaşanan gelişmeleri yakından takip ederek, siz kıymetli üyelerimize hem bilgi vermek hem de görüşlerinizi almak üzere bir araya gelerek, başta Ticaret Bakanlığı ve Tarım ve Orman Bakanlığı olmak üzere ilgili Bakanlıklarımız, ulusal ve yerel paydaşlarımız ile sürekli irtibat halinde kalarak, onların faaliyetlerine destek vererek, yurtdışında üyesi olduğumuz Uluslararası Kuruluşların faaliyetlerinde ve organlarında etkin roller alarak, ürünlerimizin üretim kalitesinin arttırılması için projeler geliştirerek, paydaşlarımızın projelerine hem teknik hem finansal destek sağlayarak, ürünlerimizin yurtdşında tanıtımına yönelik çalışmalar yürüterek tamamladığımız bu dört yılda bizlerden desteklerini esirgemeyen siz değerli üyelerimize ve Genel Sekreterlik personelimize teşekkürlerimizi sunuyoruz.
Tüm dünyayı etkileyen Covid-19 pandemisi nedeniyle pek çok sektörümüz büyük sıkıntılar yaşarken, kuru meyve sektörü olarak bu olumsuz ortamda ihracatımızı 1,5 milyar dolar seviyesine çıkarmayı başardık. Biliyoruz ki ülke ve sektör olarak potansiyelimiz bunun çok üzerinde ve “rakip değil meslektaş” olduğumuz bilinci ile ürünlerimizin hem kalitesini hem de ihracat gelirlerimizi arttırmak bizlerin elinde.
Bu çerçevede, yürütütüğümüz çalışmalara ilişkin Çalışma Raporumuz ve önümüzdeki döneme ilişkin Faaliyet Planımızı bilgilerinize sunar, tüm çalışmalarımızın üreticilerimiz, ihracatçılarımız ve hem yurtiçi hem de yurtdışındaki tüm paydaşlarımız açısından faydalı olmasını temenni ederiz.
Saygılarımızla,
Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu adına Birol CELEP
Yönetim Kurulu Başkanı
4 YÖNETİMVEDENETİMKURULUÜYELERİMİZ
BİROL CELEP BAŞKAN
GÜRCAN ŞEN BAŞKAN YARDIMCISI
MEHMETALİIŞIK BAŞKAN YARDIMCISI
AHMET BİLGE GÖKSAN ÜYE
ELİYA ALHARAL ÜYE
NACİ ÇETİN
ÜYE
NEJAT ALMIŞ ÜYE
OSMAN ÖZ
ÜYE
ŞEMSETTİN ÖZGÜR
ÜYE
YURTCAN BİRYOL ÜYE
YUSUF GABAY ÜYE
ERKANGEYİK DENETİMKURULUÜYESİ
MUSTAFABİRCAN DENETİMKURULUÜYESİ
RAFAELÇİKUREL DENETİMKURULUÜYESİ
5 1. TÜRKİYEGENELİİHRACATRAKAMLARI
Tablo 1. Türkiye Geneli Sektörel Bazda İhracat Değerleri
SEKTÖRLER 2019
(1000 dolar)
2020 (1000 dolar)
2021 (1000 dolar)
Değişim ('21/'20)
Pay (21) (%)
I. TARIM 23.394.512 24.369.143 29.737.575 22,2 13,2
Kuru Meyve ve Mamulleri 1.418.873 1.399.574 1.574.287 12,6 0,7 II. SANAYİ 138.253.659 127.645.230 170.880.410 34,0 75,8
III. MADENCİLİK 4.311.584 4.272.391 5.930.165 38,9 2,6
T O P L A M (TİM*) 165.959.755 156.286.764 206.548.150 32,3 91,6 İhracatçı Birlikleri Kaydından
Muaf İhracat 5.619.092 13.227.403 18.819.527 39,5 8,4
GENEL İHRACAT
TOPLAMI 180.468.488 169.514.167 225.367.676 32,9 100,0
2021 yılı Türkiye Genel İhracat toplamına değer bazında bakıldığında geçen yıla göre %32.9 artış gösterdiği görülmektedir. Tarım ürünlerinde %22.2 lik artış, Sanayi ürünlerinde ise %34’lük artış görülmüştür. Tarım ve Sanayi sektörü, Türkiye Genel İhracatı toplamının yaklaşık %95’ini oluşturmaktadır. Kuru Meyve ve Mamulleri ihracatı ise %12.6’lık artış göstererek toplam genel ihracatta
%0,7 oranında pay sahibi olmuştur.
1.2. GENELEKONOMİKDURUM;
Türkiye, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının etkilerine rağmen dünyada en iyi performans gösteren ekonomilerden biri olurken, ihracat ve sanayi üretimi büyümenin lokomotifi olmuştur.
İhracatta rekorlara imza atılmıştır.
Salgın nedeniyle küresel tedarik zincirinin bozulması ve emtia fiyatlarındaki yüksek artışlardan Türkiye'deki fiyatlar da etkilenmiştir.
Kovid-19 salgınına yönelik önlemler kapsamında salgından etkilenen kesimlere yönelik bazı destekler uygulamaya konulmuştur. Hazine ve Maliye Bakanlığı öncülüğünde KOBİ'lere finansman desteği için 2021 Nefes Kredisi devreye alınmıştır. Ödeme güçlüğü çekilen çek ve senetlere ilişkin kolaylık, başlamış icra ve iflas takiplerinin durdurulması, kamuya yönelik vergi ve prim borçları için yapılandırma imkanı bunların başlıcalarıdır.
Yeni tip koronavirüs salgınının etkisiyle dünyada bozulan tedarik zincirlerine alternatif arayışları Türkiye'ye olan ilgiyi artırdı. Salgınla mücadele kapsamındaki tedbirlerle üretime devam eden Türk şirketleri, yurt içinde ihtiyaçları karşılarken ihracatta mevcut pazarlara yenilerini eklenmiştir. Türkiye ekonomisi, yüksek ihracat performansını sürdürdü ve yeni ihracat rekorlarına imza atılmıştır.
Türkiye'de yüksek faiz döngüsü yerine, yüksek büyüme, düşük cari açık, yatırım, üretim, istihdam, ihracat, büyüme odaklı "Türkiye Ekonomi Modeli" uygulamaya konulmuştur. Bu çerçevede ihracat ve büyüme verileri pozitif seyretti. Türkiye, G20 ülkeleri arasında en hızlı büyüyen ikinci ülke olmuştur.
6 2. KURUMEYVEİHRACATI
2016 yılından bu yana Türkiye Geneli Kuru Meyve İhracatı miktar (ton) ve değer (dolar) bazında karşılaştırmalı olarak Şekil 1 de görülmektedir. 2021 yılında toplam kuru meyve ihracatı miktarda 486.160 ton, değerde ise 1 milyar 563 milyon $ olarak gerçekleşmiştir.
Şekil 1. Türkiye Geneli Kuru Meyve İhracatı Yıllara Göre Seyri (son 6 yıl).
2017 yılından bu yana miktar ve değer bazındaki % değişim Şekil 2’de görülmekte olup, 2021 yılında Türkiye Geneli Kuru Meyve ihracatımız bir önceki yıla göre miktar bazında %2.4’lük artışla, değer bazında ise %11’lik artış kaydetmiştir.
Şekil 2. Türkiye Geneli Kuru Meyve İhracatının Yıllara Göre % Değişimi (son 5 yıl).
1.000.000 1.100.000 1.200.000 1.300.000 1.400.000 1.500.000 1.600.000 1.700.000
400.000 420.000 440.000 460.000 480.000 500.000 520.000
2016 2017 2018 2019 2020 2021
Miktar (ton) Değer (1000 $)
2017 2018 2019 2020 2021
Miktar Değişim (%) 10,4 3,4 -5,2 -1,7 2,4
Değer Değişim (%) -1,3 7,7 2,1 -1,3 11,0
-6,0 -4,0 -2,0 0,0 2,0 4,0 6,0 8,0 10,0 12,0
-2,0 0,0 2,0 4,0 6,0 8,0 10,0 12,0
Miktar Değişim (%) Değer Değişim (%)
7 Tablo 2. Ürün Grupları İtibariyle Türkiye Geneli Kuru Meyve İhracatı
Ürün Grubu
2020 Yılı 2021 Yılı Miktar Değişim
%
Değer Değişim
% Miktar
(Ton)
Değer (1000 $)
Miktar (Ton)
Değer (1000 $)
Çekirdeksiz Kuru Üzüm 234.875 466.244 227.731 427.665 -3 -8
Kuru Kayısı 90.123 265.582 90.388 348.433 0 31
Kuru İncir 68.221 236.490 71.406 262.011 5 11
Antep Fıstığı 10.844 118.924 20.244 208.790 87 76
Bademler 6.910 65.798 7.343 63.910 6 -3
Çamfıstığı 662 42.092 641 42.794 -3 2
Cevizler 3.520 32.152 4.715 33.359 34 4
Kayısı ve Zerdali Çekirdeği 3.741 9.784 5.419 17.321 45 77
Leblebi 12.236 16.496 12.647 17.859 3 8
Elma Kurusu 4.522 8.218 5.490 9.872 21 20
Erik Kurusu 478 1.955 805 2.586 69 32
Diğer Meyve Kuruları 22.964 84.190 20.538 80.646 -11 -4
Diğer Kavrulmuş Meyveler 17.715 50.546 21.165 56.664 19 12 Genel Toplam 476.811 1.398.471 488.534 1.571.908 2 12 Tablo 2’de de görüldüğü üzere kuru meyve ihracatında ilk sırada çekirdeksiz kuru üzüm, ikinci sırada kuru kayısı ve üçüncü sırada kuru incir gelmektedir.
2021 yılı ihracatımız ülkeler bazında incelendiğinde en önemli ihraç pazarımızın yaklaşık 230 milyon
$'lık ihracat yaptığımız Almanya olduğu görülmektedir. Almanya'dan sonra en fazla ihracat yaptığımız ülkeler İngiltere ve İtalya olarak karşımıza çıkmaktadır (Tablo 3).
Tablo 3. Ülkeler İtibariyle Türkiye Geneli Kuru Meyve İhracatı (ilk 10 ülke)
Ülke Adı
2019 Yılı 2020 Yılı Miktar Değişim
%
Değer Değişim
% Miktar
(Ton)
Değer (1000 $)
Miktar (Ton)
Değer (1000 $)
Almanya 61.600 201.341 68.601 231.485 11 15
İngiltere 88.805 188.672 76.274 159.810 -14 -15
İtalya 23.267 101.166 32.184 148.297 38 47
ABD 29.319 92.332 29.331 110.223 0 19
Fransa 31.414 93.300 33.664 105.198 7 13
Hollanda 31.538 76.320 30.123 78.256 -4 3
Avustralya 21.736 50.170 18.847 48.075 -13 -4
Irak 8.269 42.876 9.612 42.340 16 -1
Kanada 12.546 32.265 11.881 34.201 -5 6
Çin Halk Cumhuriyeti 7.341 28.513 10.513 32.994 43 16 İlk 10 Ülke Toplam 315.835 906.953 321.028 990.878 2 9
Diğer Toplam 160.976 491.518 167.506 581.030 4 18 Genel Toplam 476.811 1.398.471 488.534 1.571.908 2 12
8 2021 yılı ihracatımız hedef ülkeler bazında incelendiğinde en fazla ihracat yapılan ülkenin ABD olduğu görülmektedir. Hedef ülkeler itibariyle kuru meyve ihracatımız Tablo 4’de sunulmuştur.
Tablo 4. Hedef Ülkeler İtibariyle Türkiye Geneli Kuru Meyve İhracatı
Hedef Ülkeler
2020 Yılı 2021 yılı
Miktar Değişim
(%)
Değer Değişim
(%) Miktar Değer Miktar Değer
(Ton) (1000 $) (Ton) (1000
$)
ABD 29.319 92.332 29.331 110.223 0 19
Çin Halk Cum.
7.341 28.513 10.513 32.994 43 16
Japonya 6.800 22.174 7.331 24.531 8 11
Brezilya 5.117 15.924 3.523 14.759 -31 -7
Hindistan 1.567 7.998 1.556 7.713 -1 -4
Güney Kore 931 3.060 1.030 3.600 11 18
Malezya 671 2.131 755 2.959 13 39
Endonezya 59 175 81 426 35 143
Toplam 51.806 172.306 54.119 197.206 4 14 Tablo 5. Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği İhracat Kayıtları
Ürün Grubu
2020 yılı 2021 yılı Miktar Değişim
%
Değer Değişim
% Miktar
(ton)
Değer (1000 $)
Miktar (ton)
Değer (1000 $)
Çekirdeksiz Kuru Üzüm 233.104 461.991 224.715 421.229 -4 -9 Kuru İncir 58.004 199.072 59.655 218.077 3 10 Kuru Kayısı 32.401 104.973 32.361 134.387 0 28
Çamfıstığı 527 36.006 572 38.360 9 7
Diğer Meyve Kuruları 5.725 21.367 5.500 25.267 -4 18
Elma Kurusu 4.471 7.979 5.444 9.470 22 19
Diğer Kavrulmuş Meyveler 1.298 5.321 1.202 4.759 -7 -11
Antep Fıstığı 373 4.727 354 3.675 -5 -22
Leblebi 1.604 1.967 2.018 2.384 26 21
Erik Kurusu 306 1.372 679 2.106 122 53
Kayısı Ve Zerdali Çekirdeği
163 795 139 635 -15 -20
Cevizler 8 90 16 145 84 60
Bademler 36 283 14 108 -61 -62
Toplam 338.021 845.944 332.668 860.604 -2 2
9 3. BİRLİĞİMİZCEYÜRÜTÜLENÇALIŞMALAR
Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliğimiz 2021 yıl sonu itibariyle 769 adet faal üyeye sahip olup, hem yurtiçinde hem de yurtdışında yürüttüğü çalışmalar ile üyelerine hizmet vermektedir. Yapılan çalışmalar başlıklar itibarıyla aşağıda sunulmuştur.
3.1. KURUMEYVEÇALIŞTAYI
Kuru meyve sektörümüzün sürdürülebilir ve rekabetçi yapısının geliştirilerek hedeflerine ulaşması, üretim ve ihracat aşamalarında yaşanan sorunlara çözüm bulunması için sektör paydaşlarının görüş ve önerilerinin alınması büyük önem arz etmektedir.
Bu çerçevede Kuru Meyve Çalıştayımız, Ticaret Bakanlığı ile Tarım ve Orman Bakanlığı'nın merkez ve taşra teşkilatlarının, Üniversitelerin, Araştırma Enstitülerinin, ilgili Ticaret Borsalarının, Ziraat Odalarının, kuru meyve sektöründe faaliyet gösteren diğer kurum/kuruluş temsilcilerinin ve Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği’ne üye kuru meyve ihracatçısı firmaların katılımları 2015 yılından itibaren her yıl düzenli olarak gerçekleştirilmiştir. (Çalıştayımız, küresel ölçekte etkisini gösteren Koronavirüs salgını sebebiyle 2020 ve 2021 yıllarında gerçekleştirilememiş) Çalıştayımız kuru meyve sektöründe faaliyet gösteren tüm paydaşları bir araya getirmesi, hem güncel gelişmelerin takip edilerek paylaşılması hem de yaşanan sorunların değerlendirilerek çözüm önerileri geliştirilmesi açısından çok faydalı katkılar sağlamıştır.
3.2. SEKTÖRKURULUTOPLANTILARI
Sekretaryası Birliğimizce yürütülen Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçı Birlikleri Sektör Kurulu toplantıları, düzenli olarak Genel Sekreterliğimizce gerçekleştirilmektedir.
3.3. PROJELER
3.3.1. AFLATOKSINLI KURU İNCIRLERIN İMHASI PROJESI;
Birliğimiz koordinasyonunda, 2000 yılından bu yana her yıl aralıksız olarak devam eden proje kapsamında ihracatçı kuru incir işletmelerinden yılda yaklaşık 500-600 ton aflatoksinli kuru incir toplanmakta, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı yönlendirmeleri çerçevesinde imha edilmektedir. Böylelikle aflatoksinli kuru incirlerin ayıklanarak ayrılması sağlanmakta ve gerek yurtdışına gerekse iç piyasaya girmesini engelleyerek ihracatımızın sürdürülebilirliği ve devamlılığı sağlanmaktadır.
3.3.2. ÇEKIRDEKSIZ KURU ÜZÜMDE VERIM,KALITE VE GIDA GÜVENLIĞINI ARTTIRMA
PROJESI;
Birliğimiz koordinasyonunda, 2009 yılından bu yana Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi, İzmir Ticaret Borsası, Manisa Ticaret Borsası, Alaşehir Ticaret Borsası, Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-İzmir işbirliğiyle yürütülmeye devam edilmektedir. İhracatımızın sekteye uğramaması ve sürdürülebilirliği amaçlı Ülkemiz ve Avrupa Birliği ülkeleri başta olmak üzere diğer alıcı ülkelerin gıda kodeksleri takip edilmekte, gelişmeler ile ilgili üreticiler başta olmak üzere ilgili tüm paydaşlar bilgilendirilmektedir.
10 3.3.3. KURU İNCIR KALITESININ ARTTIRILMASI ÇALIŞMALARI;
2010 yılından bu yana Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği tarafından yürütülen, kuru incirdeki mikotoksin (Aflatoksin ve Okratoksin) oluşumunu engelleyebilme amacına yönelik olarak ekşilik böceği çekici yem tuzağı, ilek filesi, kurutma kereveti ve hasat filesi yaptırılarak Tarım ve Orman Bakanlığı koordinasyonunda kuru incir üreticilerine ücretsiz olarak dağıtılmaktadır. Mikotoksinden ari kuru incir elde edilerek, ihracatın sürdürülebilirliğinin artırılması yanı sıra tüketici sağlığının, dolayısıyla toplum sağlığının da korunması hedeflenmektedir.
3.3.4. KALITELI VE GÜVENILIR KURU İNCIR ÜRETIMININ GELIŞTIRILMESI PROJESI;
Birliğimiz destekleriyle ve Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi koordinasyonun yürütülmektedir. Projede, Kuru incir üretiminde hasat örtüleri kullanımının yaygınlaştırılması, kuru incirde kuruma süresine etkilerinin belirlenmesi, kuru incir meyvelerinin kalitesine etkisinin saptanması, işçilik, uygulanabilirlik ve üretim maliyetine etkilerinin ekonomik olarak değerlendirilmesi, Farklı bölge ve yükseltideki incir bahçelerinde farklı hasat örtüsü uygulamalarının etkinliğinin ve farklı kurutma koşullarının Aflatoksijenik ve Okratoksijenik floraya ve toksin oluşumuna etkilerinin ortaya konulması amaçlanmaktadır.
3.3.5. KURU KAYISI KALITESININ ARTTIRILMASI PROJESI;
Proje, Kayısı Araştırma Enstitüsü koordinasyonunda, Sektör Kurulumuzun destekleriyle yürütülmektedir. Projede, kuru kayısı kalitesinin arttırılması için hasat sonrası kayısıların boylanması, kerevetler ile tünellerde hasat fileleri üzerinde kurutulması, geleneksel yöntemlerle karşılaştırmalı kalite analizlerinin yapılması, kaliteli kuru kayısı elde edilerek sürdürülebilir bir şekilde ihracatın arttırılması, pilot bölgeler oluşturularak örnek bahçe tesisleri ile projenin üreticilere örnek olması, zamanla tüm kuru kayısı üretim bölgelerinde örnek tesislerin yaygınlaştırılması hedeflemektedir.
3.3.6. MALATYA VE ÇEVRESINDE KAYISI ÇEKIRDEK ÇIKARMA MAKINASININ
GELIŞTIRILMESI VE YAYGINLAŞTIRILMASI PROJESI;
Proje, Sektör Kurulumuzun talebi ve finansal destekleriyle Kayısı Araştırma Enstitüsü tarafından yürütülmektedir. Projede, çekirdek çıkarma işleminin mekanize edilip yaygınlaştırılması ile kuru kayısı üretiminin entegre bir şekilde yapılmasının sağlanması; çekirdek çıkarma işlemine yönelik henüz olmayan bir mekanik çözümün üretilmesi; daha kaliteli ve hijyenik bir üretim zincirinin oluşturulması;
insan gücüne bağlılığın azaltılması, zamandan ve maliyetten tasarruf edilmesi; gecikmeden dolayı oluşan ürün kaybının önüne geçilmesinin sağlanması hedeflenmektedir.
3.3.7. KURU MEYVE İŞLETMELERINDE SU KULLANIMININ AZALTILMASINA DÖNÜK
TEDBIRLERIN ARAŞTIRILMASI PROJESI;
Proje Birliğimiz talebi ve finansal desteği ile İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü tarafından 2022 yılı içinde yürütülecektir.
Projede, Ege Bölgesi’nde faaliyet gösteren ve ağırlıklı olarak çekirdeksiz kuru üzüm işleyen tesisler için en iyi su yönetimi teknolojileri de göz önüne alınmak suretiyle sektörel bir değerlendirme yapılacak ve elde edilen sonuçlara göre sektörün su kullanımını azaltan ve/veya kullanılmış suların yeniden kullanımını hedefleyen teknolojik iyileştirilmelerin planlanacağı bir değerlendirme yapılacaktır.
3.4. TTG(TÜRKIYE TANITIM GRUBU)PROJELERI;
2021 yılında Birliğimiz koordinasyonunda ve Türkiye Tanıtım Grubu (TTG) destekleriyle İngiltere’de Kuru Meyvenin Sağlığa Faydalarına İlişkin Farkındalık Oluşturma ve Tüketimi Artırma Projesi ve Türk Kuru Meyvelerinin Almanya’da Pazar Payının Korunmasına Yönelik Tanıtım Projesi yürütülmüştür.
11 İngiltere’de Kuru Meyvenin Sağlığa Faydalarına İlişkin Farkındalık Oluşturma ve Tüketimi Artırma Projesi kapsamında aralarında Güney Afrika, İngiltere, ABD gibi ülkelerden destekçilerin de olduğu Dried Fruit Alliance grubu tarafından İngiltere’de kuru meyve tüketimini arttırmaya yönelik düzenlenen tanıtım kampanyasına destek verilmiştir.
Türk Kuru Meyvelerinin Almanya’da Pazar Payının Korunmasına Yönelik Tanıtım Projesi kapsamında ise 15 Aralık 2021 tarihinde Birliğimiz tarafından Waren-Verein der Hamburger Börse ve FRUCOM iş birliğinde, sürdürülebilir üretim ve ihracat artışı sağlamak, üreticiden nihai tüketiciye kadar değer zincirinde bilgi akışı sağlamak, organik üretimi devlet destekleri ile arttırmak ve gelecekteki zorlukları birlikte aşmak için düzenlenen “Online Dried Fruit Meeting” webinarı düzenlenmiştir. Webinarda ülkemiz adına Prof. Dr. Uygun Aksoy ve Prof. Dr. Ahmet Altındişli, Hamburg Borsası adına Jeanette Gonnermann, Jens Borchert konusmacı olarak yer alırken, FRUCOM Genel Sekreteri Anna Boulova’da moderatör olarak yer almıştır. Webinar sonrası hazırlanan Basın Bülteni ise Alman basınına servis edilmiştir.
Şekil 3. “Online Dried Fruit Meeting” webinarı ve İngiltere Projesi 2021 Sonucları
12 3.5. KURU MEYVE UR-GE “TURKISH DRIED FRUITS”PROJESI;
Birliğimiz koordinasyonunda “2010/8 sayılı Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ” kapsamında, Kuru Meyve sektöründe “Turkish Dried Fruits” adıyla bir UR-GE projesi yürütülmüştür. Proje kapsamında, Yalın Üretim Teknikleri Danışmanlık faaliyetleri Faz 1 ve Faz 2 çalışmaları ile işletmelerde üretim süreçlerine yönelik israfların en aza indirilmesi ve çalışan verimliliğinin en üst seviyeye çıkartılarak işletme maliyetlerinin en aza indirilmesi ve karlılığının en üst seviyeye çıkartılması sayesinde sürdürülebilir işletme yönetim sistemlerine geçişin sağlanması hedeflenmiştir.
Faaliyet hazırlıkları 2019 yılında tamamlanmış ve Ocak 2020’de uygulamalara başlanmıştır. İlk olarak 10 gün süren temel eğitim programı gerçekleştirilmiş ve sonrasında katılımcı 9 firmanın işletmelerinde faaliyetler yürütülmüştür.
Şekil 4. Yalın üretim teknikleri danışmanlık faaliyetleri.
3.6. SEKTÖRSORUNLARININÇÖZÜLMESİİÇİNYAPILANÇALIŞMALAR
Sektör sorunlarımızın çözümüne yönelik taleplerimiz çerçevesinde Yönetim Kurulumuz ve Sekretarya tarafından hem yurtiçinde hem de yurtdışında yoğun çalışmalar yürütülmekte, ilgili Bakanlıklar nezdinde pek çok yazı yazılmakta ve düzenlenen toplantılara katılım sağlanmaktadır. Sektörümüze özel toplantıların yanı sıra TİM, Ticaret Bakanlığı ve Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından tüm sektörlerin davetli olduğu toplantılara da hem Yönetim Kurulu Üyelerimiz hem de Birliğimiz personeli ile ilgili akademisyenlerimiz tarafından katılım sağlanmakta ve sektörümüzün sorunları her platformda dile getirilmektedir.
Diğer taraftan, Kuru Meyve sektöründe marka imajının güçlendirilerek katma değerli ürün ihracatının arttırılması ve sorunlara daha hızlı çözüm bulunabilmesini teminen Ticaret Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı, Türkiye İhracatçılar Meclisi ile Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçı Birlikleri Sektör Kurulu temsilcilerinden oluşan bir Ortak Eylem Komisyonu kurulmuş olup, sektör sorunları gündeme getirilmektedir.
Bu çerçevede, kuru meyve ihracatımızın kaliteli ve sürdürülebilir bir şekilde arttırılması, yaşadığımız sorunlara çözüm bulunabilmesi, üreticilerimizin, ihracatçılarımızın ve dolayısıyla ülkemizin daha da fazla kazanabilmesi amaçlı tarımsal desteklere yönelik Bakanlıklara iletilen Kuru Meyve sektörü talepleri de aşağıda sunulmaktadır.
13 3.6.1. KURU ÜZÜM’DE KALITE VE GIDA GÜVENLIĞINI ARTTIRMAYA YÖNELIK
SEKTÖR TALEPLERI;
Bilindiği gibi, Avrupa Birliği ülkeleri Ülkemizin en önemli tarımsal ihraç pazarları arasında yer almaktadır. Ülkemizde üretilen Kuru meyvelerin toplamının %60’nın ihraç edildiği AB’nin çekirdeksiz kuru üzüm ihracatımızdaki payı %80-85 düzeyindedir. Yılda yaklaşık 300.000 ton üretim karşılığında 250 bin ton çekirdeksiz kuru üzüm ihraç edilerek 500 milyon dolar üzerinde ülkemize döviz girdisi sağlanmaktadır.
Çekirdeksiz kuru üzüm sektörünün yaşadığı en önemli sorunların başında, çoklu pestisit tespit edilmesi, alıcı ülkelerin gıda kodeksine uygun, pestisit kalıntısı (MRL değeri üzerinde tespit edilmesi) içermemesi ve/veya okratoksin bulundurmayan ürün olması talebi talebidir. İhraç edilecek ürünlerin bu vasıfta olmaması durumunda mevcut pazarlar ve müşteriler rakip üretici ülkelere kaptırılmakta ve dolayısıyla üreticimiz, ihracatçımız ve ülkemiz kaybetmektedir.
Çekirdeksiz Kuru Üzüm ihracatımızın sürdürülebilir bir şekilde devam etmesi amaçlı, Birliğimiz ve Bölge Ticaret Borsaları ile birlikte her yıl yapılan kapsamlı bilimsel çalışma ile tüm kuru üzüm üretim bölgesinde hammaddenin pestisit yükü açısından durumu taranmaktadır. Ürünlerdeki gerek aktif madde yükünü azaltmak gerekse kalıntı sorununa çözüm bulabilmek amaçlı sektör talepleri aşağıdaki gibidir.
➢ E-reçete sisteminin tüm bağ üretim bölgelerinde acilen uygulamaya alınması, TC no ile online ortamda üreticilerin kullandığı bitkisel üretim girdilerine (BÜG) ulaşılması imkanının sağlanması ve sistemin çok sıkı denetlenmesi,
➢ Bağda ruhsatlı aktif maddelerden Avrupa Birliğinde izinsiz/yasaklı olan ve düşük üzüm MRL değerli olanların Ülkemizde de acilen yasaklanması,
➢ Ülkemizde bağlarda ruhsatlı olan 2’li ve 3’lü karışım aktif maddeli Bitki Koruma Ürünlerinin (BKÜ) çoklu pestisit sorununu arttırdığı için yeni ruhsatlandırılmasına engel olunması, mümkünse ruhsatlı olanların yenilenmemesi ve iptal edilmesi,
➢ Tarımsal destekler kapsamında yer alan Biyoteknik mücadele (şaşırtma tekniği) yöntemlerinin desteklenmesine devam edilmesi,
o İlgili yıla ait destekleme açıklamasının üretim dönemi başlangıcında yani en geç Mart ayı sonuna kadar yapılması,
o Kullanımının yaygınlaşması amaçlı destek miktarının arttırılması,
➢ Bağlarda ruhsatlı Biyopestisitlerin/Biyopreparatların ve Biyolojik Mücadele etmenlerinin de tarımsal destekler kapsamına alınmasıdır.
3.6.2. KURU İNCIR’DE KALITE VE GIDA GÜVENLIĞINI ARTTIRMAYA YÖNELIK SEKTÖR
TALEPLERI;
Ülkemizde üretilen Kuru incirlerin yaklaşık %80 ni ihraç edilmekte ve ihracatında yaklaşık %50 si AB ülkelerine gerçekleştirilmektedir. Yılda yaklaşık 90.000 ton üretim karşılığında 70 bin ton kuru incir ihraç eden ülkemize yılda 250 milyon dolara yakın döviz girdisi sağlanmaktadır.
Kuru İncir kalitesinin arttırılması ve ihracatımızın sürdürülebilir bir şekilde sekteye uğramadan devam etmesi amaçlı, Aflatoksin ve Okratoksin oluşumunu azaltmak/engel olabilmek üzere Birliğimizce bütçeler çerçevesinde üreticilere ücretsiz dağıtılan aşağıdaki alet-ekipmanların tarımsal destekler kapsamına alınması sektör tarafından talep edilmektedir.
14
➢ Ekşilik Böceği Çekici Yem Tuzağının tarımsal destekler kapsamına alınması,
➢ İlek Filesinin tarımsal destekler kapsamına alınması,
➢ Kurutma Kerevetinin tarımsal destek kapsamına alınması,
➢ Hasat Filesinin tarımsal destekler kapsamına alınması,
Diğer taraftan, Avrupa Birliği kuru meyvelerde Aflatoksin dışında Okratoksin-A içinde limit belirleme çalışmalarına devam etmekte olup, belirlemeye çalıştıkları limitler aşağıdaki gibidir.
• Kuru incirde 8 ppb yeni limit belirlenmesi,
• Kuru üzümde 10 ppb limitinin 8 ppb ye düşürülmesi,
• Antep fıstığında 5 ppb yeni limit belirlenmesi.
• Diğer kuru meyvelerde 2 ppb yeni limit belirlenmesi,
Konuyla ilgili Birliğimiz ve FRUCOM tarafından kapsamlı raporlar hazırlanarak AB komisyonuna iletilmiştir. AB komisyonu da DTÖ aracılığıyla Mart 2022’de SPS bildirimine çıkmış olup, yeni limitler ülke görüşlerine açılmıştır. Birliğimiz ve Bakanlığımız çalışmalarıyla ülke görüşleri hazırlanmakta DTÖ ye iletilcektir.
3.6.3. KURU KAYISI’DA KALITE VE GIDA GÜVENLIĞINI ARTTIRMAYA YÖNELIK SEKTÖR
TALEPLERI;
Ülkemizde üretilen Kuru kayısıların yaklaşık %90’ı ihraç edilmekte ve ihracatın da yaklaşık %50’si AB ülkelerine gerçekleştirilmektedir. Yılda yaklaşık 110.000 ton üretim karşılığında 90 bin ton kuru kayısı ihraç eden ülkemize yılda yaklaşık 300 milyon dolara yakın döviz girdisi sağlanmaktadır.
Bilindiği gibi, ülkemizin kuru kayısı üretim ve ihracatındaki en büyük sorunu 2000 ppm limiti üzeri kükürt tespit edilmesidir. Diğer taraftan, Avrupa Birliği kuru kayısılarda 2000 ppm kükürt limitinin düşürülmesi yönünde çalışmalarına devam etmektedir. Ayrıca, AB de okratoksin limiti belirlenmesi de gündemdedir.
Kuru Kayısı kalitesinin arttırılması ve ihracatımızın sürdürülebilir bir şekilde sekteye uğramadan devam etmesi amaçlı, Birliğimizce bütçeler çerçevesinde üreticilere ücretsiz dağıtılan aşağıdaki alet- ekipmanların tarımsal destekler kapsamına alınması sektör tarafından talep edilmektedir.
➢ Kayısı Boylama Makinesinin tarımsal destekler kapsamına alınması,
➢ Kurutma Kerevetinin tarımsal destekler kapsamına alınması,
➢ Kurutma Tünelinin tarımsal destekler kapsamına alınması,
➢ Hasat Filesinin tarımsal destekler kapsamına alınması,
3.6.4. TARIM HAVZALARI ÜRETIM VE DESTEKLEME MODELINE KURU MEYVELERIN DAHIL
EDILMESI;
Üretim ve ihracatında dünya lideri olduğumuz, işletme çalışanları ile birlikte yaklaşık 1 milyon ailenin geçimine katkı sağlayan ve Tarım ve Orman Şurası eylem maddeleri arasında yer verilen başta kuru üzüm, kuru kayısı ve kuru incir olmak üzere kuru ve kabuklu meyve üretimimizin ve ihracatımızın artarak devamının sağlanması, üreticilerimizin gelirlerinin artırılması ve dolayısıyla ülkemize daha da
15 fazla döviz girdisi sağlanabilmesi amaçlı Aydın ilinde İncir, Malatya ilinde Kayısı ve Manisa ilinde Üzüm ile yerli ham maddeye erişim sağlanabilmesi açısından Badem ve Ceviz bitkilerinin; Fındık ve Zeytin örneğinde olduğu gibi Türkiye Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli kapsamında, desteklenecek ürünler arasında yer almasının sağlanması büyük önem taşımaktadır.
3.6.5. TARIMSAL DESTEKLERIN DAHA VERIMLI VE HEDEFINE ULAŞIR ŞEKILDE
DÜZENLENMESI;
Ülkemizde tarımsal üretimi desteklemek, ihracatı arttırmak, sağlıklı ve güvenilir gıdaya ulaşabilmek, sürdürülebilir üretim, tüketim ve ihracat hedeflerine yönelik Bakanlığımızca çoğu alanda tarımsal destekler verilmektedir ancak bu desteklerin tam olarak amacına ve hedefine ulaşılamadığı düşünülmektedir.
Yaşanan sorunların çözümüne yönelik,
➢ Sözleşmeli tarım modeli geliştirilerek, sözleşmeli üretim yapan üreticiye daha fazla destek verilmesi,
➢ Alan bazlı destekler yerine, ürün bazlı destek modeline geçilmesinin daha hedefine ulaşır ve faydalı olacağı öngörülmektedir.
3.6.6. TOPRAK MAHSÜLLERI OFISI (TMO)MÜDAHALESININ ÖNEMI;
Küresel rekabetin her geçen gün artması ve ithalatçı ülkelerin rakip ülkeleri alternatif üretim ve tedarik kanalları oluşturmaya yönelik girişimleri çerçevesinde, sektörümüzün dünya piyasalarındaki lider konumunu koruması için iç ve dış piyasada arz-talep dengesinin sağlanması ve kısa-orta-uzun vadeli stratejilerin oluşturulması büyük önem taşımaktadır.
TMO tarafından geçtiğimiz yıllarda yapılan ürün alımları, ürünlerimizin dünya pazarlarında hak ettikleri değerden satılabilmesi ve ihracatımızın sürdürülebilir bir şekilde arttırılması açısından üreticimize ve ihracatımıza önemli katkılar sağlamıştır.
Diğer taraftan, daralan dünya pazarları ve buna bağlı olarak azalacak olan ürün talepleri nedeniyle özellikle fiyat ve gıda güvenliği açısından alıcıların çok zorlayıcı ve seçici olacağı, kolaylıkla alternatif ülke arayışına başlayarak yeni tedarikçi ülkelere geçiş yapabilecekleri düşünülmelidir. Önümüzdeki dönemde, ülkemizin pazar kaybı yaşamaması, mevcut pazarlarımızın rakip ülkelere kaptırılmaması açısından Toprak Mahsulleri Ofisi’nin aşağıdaki hususları göz önüne alması Türkiye’nin pazarda rekabet edebilmesi açısından çok büyük önem taşımaktadır;
• TMO stoklarındaki ürünlerin ticari kaygı gözetilmeksizin uygun fiyat politikasıyla piyasaya sürülmesi,
• TMO’nun yönlendirici olmasına devam etmesi, alım ve fiyat politikasını sezon başlamadan açıklaması,
• İhracatta izlenebilirliğin çok önemli olması nedeniyle hammaddenin takip edilebilir olmasının sağlanması büyük önem taşımaktadır.
16 3.6.7. KURU ÜZÜMDE İÇ TÜKETIMIN ARTTIRILMASI VE DENETIMLERE YÖNELIK
ÇALIŞMALAR;
Bilindiği gibi, ülkemizin en önemli tarımsal ihraç kalemlerinden olan sultani çekirdeksiz üzümün büyük çoğunluğu kurutmalık ve sofralık olarak değerlendirilmektedir. Sultani çekirdeksiz üzümün sağlıklı bir ürün olması, zengin vitamin ve mineral içeriği de dikkate alındığında ülkemiz vatandaşlarının da tüketiminin artmasını desteklemek amacıyla;
• Özellikle çocukların yeterli ve dengeli beslenmelerine katkıda bulunarak sağlıklı büyüme ve gelişmelerinin sağlanması, ayrıca sağlıklı ara öğün alışkanlığının kazandırılması amacıyla geçmiş yıllarda Tarım ve Orman Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı ve Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü’nce ortaklaşa yürütülen okul üzümü projesinin tekrar hayata geçirilmesinin faydalı olacağı düşünülmektedir.
• Türk Gıda Kodeksi’nin üzüm pekmezine ilişkin tebliğinde; üzüm pekmezinin tamamının üzümden oluşması gerektiği ifadesi yer almaktadır. Söz konusu tebliğde belirtildiği üzere tağşişin engellenerek üzüm dışında kullanılan diğer ürünlerin önüne geçilmesi ve ham maddenin tamamının yaş ve/veya kuru üzümden sağlanması büyük önem taşımaktadır. Pekmezin de gıda denetim programları kapsamına dahil edilerek, denetimlerin sıkılaştırılması ile üzüm tüketiminin de artacağı öngörülmektedir.
• Alkol üretimine ilişkin Yönetmelik kapsamında %65 üzüm yerine daha yüksek oranlarda üzümden üretilmesinin sağlanması halinde yıllık ortalama 20-25 bin ton daha kuru üzüm iç tüketimine katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
3.6. YURTDIŞIİŞBİRLİKLERİVEFUARLAR
Bilindiği üzere, Avrupa Birliği ülkelerindeki gelişmeler ve mevzuat değişiklikleri ülkemiz kuru meyve ihracatını yakından ilgilendirmektedir. Bu çerçevede, Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliğimiz kuru meyve ihracatımızın sürekliliğinin sağlanabilmesini teminen AB mevzuatını yakından takip etmekte ve gerek yurtiçinde gerekse yurtdışında işbirliği içinde olunan kurum ve kuruluşlarla yoğun çalışmalar yürütmektedir.
Geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi bu yıl da Avrupa Kuru Meyve, Kabuklu Yemişler, Konserveler ve Benzeri Ürünler Ticaret Federasyonu (FRUCOM), Uluslararası Kabuklu ve Kuru Meyveler Konseyi (INC), International Federation of Organic Agriculture Movements (IFOAM) üyeliklerimiz ve bu kurumlar ile işbirliklerimiz ve ortak çalışmalarımız devam etmiştir.
3.6.1. FRUCOM
Gözlemci üye statüsünde olduğumuz FRUCOM ile işbirliğimiz bu çalışma dönemimizde de devam etmiştir. AB Komisyonu’nun kuru incirin de içinde olduğu bazı kuru meyveler için Okratoksin-A limiti belirleme yönündeki çalışmaları çerçevesinde Ticaret Bakanlığı ile Tarım ve Orman Bakanlıklarımız, AB Nezdinde Daimi Temsilciliğimiz ve FRUCOM ile birlikte yoğun bir çalışma yürütülmektedir. AB Komisyonuna ülkemizce ve FRUCOM tarafından hazırlanan Risk Değerlendirme Çalışması sonuçları iletilmiş, ayrıca kuru üzüm, kuru incir ve kuru kayısı OTA sonuçlarına ilişkin kapsamlı raporda AB komisyonuna iletilmiş, sonuçları beklenmektedir.
17 Birliğimiz FRUCOM’un Dried Fruit and Nuts, Nutrition and Communication ve Sustainability çalışma gruplarına üye olup, bu çalışma gruplarının toplantılarına düzenli olarak katılım ve katkı sağlanmaktadır.
3.6.2. AVRUPATİCARETTOPLANTISI
Hamburg Ticaret Borsası tarafından her yıl düzenlenen ve eski adıyla Avrupa Kuru Meyveler Günü olan 35. Avrupa Ticaret Toplantısına her yıl düzenli olarak katılım sağlanmaktadır. Pandemi nedeniyle 2020 ve 2021 yıllarında düzenlenememiştir, Ancak 2022 yılı toplantısı fiziksel olarak yapılacaktır.
3.6.3. INC-ULUSLARARASIKABUKLUVEKURUMEYVELERKONSEYİ
Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği'nin üyesi olduğu INC’nin Yönetim Kurulu Üyesi Sn. Osman ÖZ, INC Mütevelli Heyeti üyesi ve Yönetim Kurulu Üyemiz Sn. Ahmet GÖKSAN INC Büyükelçisi olup, INC İstatistik Komite üyeliğimiz de devam etmektedir. 2020 ve 2021 yıllarında Kongre fiziki olarak düzenlenememiştir ancak 2022 yılı toplantısı fiziki olarak yapılacaktır.
3.6.4. ÇEKİRDEKSİZKURUÜZÜMÜRETİCİÜLKELERKONFERANSI
2021 Uluslararası Çekirdeksiz Kuru Üzüm Üretici Ülkeler Konferansı, Ege İhracatçı Birlikleri organizasyonunda 21 Ekim 2021 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Dünyayı etkisi altına alan Covid-19 pandemisi nedeniyle bu yıl da online olarak düzenlenen Konferansta 10 ülkeden 60’ın üzerinde katılımcı yer aldı. Konferansa Arjantin, Avustralya, Şili, Yunanistan, Güney Afrika, Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri'ni temsilen katılan temsilciler, üretici ülkelerin 2020/21 sezonun değerlendirmeleri ve 2021/22 yılı rekolte, iç tüketim ve ihracat beklentilerine ilişkin sunumlar gerçekleştirdi. Konferansın misafir konuşmacısı Phil Gowland, Dried Fruit Alliance tarafından İngiltere’de yürütülen kuru meyve tanıtım çalışmaları hakkında bilgi veren bir sunum gerçekleştirdi.
2021 Uluslararası Çekirdeksiz Kuru Üzüm Üretici Ülkeler Konferansı’nın başkanlığına Türkiye'den Kuru Meyve Sektör Kurulu Başkanı Osman Öz, başkan yardımcılığına Avustralya'dan Mark King ve katipliğe Türkiye'den Ece Tırkaz seçildi.
Konferansta, katılımcılar dünya kuru üzüm üretimi ve pazarlaması hakkında bilgi alışverişinde bulundular. Toplantıda ayrıca dünya genelinde etkisini daha fazla gösteren iklim değişikliği ile salgın hastalık, kuraklık gibi olağanüstü doğa olaylarının önümüzdeki dönemde üretime yönelik olumsuz etkilerine yönelik kaygılar da dile getirildi. Bir sonraki konferansın ise 2022 yılında İzmir/Türkiye’de gerçekleştirilmesi konusunda prensip kararı alındı.
2020 Yılı Uluslararası Çekirdeksiz Kuru Üzüm Üretici Ülkeler Konferansı İstatistikleri Tablo 6’da yer almaktadır.
18 Şekil 5. Çekirdeksiz Kuru Üzüm Üretici Ülkeler Konferansı.
Tablo 6. 2021 Yılı Uluslararası Çekirdeksiz Kuru Üzüm Üretici Ülkeler Konferansı İstatistikleri
19 3.6.5. BİRLEŞMİŞ MİLLETLERAVRUPA EKONOMİK KOMİSYONU ÇALIŞMALARI
(BMAEK)
Ticaret Bakanlığımız ve Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomi Komisyonu ile işbirliğimiz bu yıl da devam etmiştir. Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu (BM/AEK) Ticaret Komitesi’ne bağlı Tarımsal Kalite Standartları Çalışma Grubu altında faaliyet gösteren Kuru ve Kurutulmuş Ürünler Uzmanlar Grubu toplantılarına katılım sağlanmakta ve ayrıca, kuru üzüm, kuru incir ve kuru kayısı poster ve broşürleri ve numune alma planlarına ilişkin çalışmalar yapılmaktadır.
3.6.6. FUARLAR
Dünya pazarlarındaki gelişmeleri takip etmek ve üyelerimizi bilgilendirmek amaçlarına yönelik olarak dünyanın en önemli gıda fuarları arasında yer alan Gulfood Dubai, Expo Dubai, Wınter Fancy Food Show 2022 ve Natural Products Expo West Fuarlarına incelemelerde bulunmak üzere katılım sağlanmıştır.
Şekil 6. Gulfood 2022 Fuarı 4. ÇEKİRDEKSİZKURUÜZÜM
4.1.ÇEKİRDEKSİZKURUÜZÜMREKOLTESİ
Çekirdeksiz Kuru Üzüm rekoltesi Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından resmi olarak açıklanmamakla birlikte Birliğimiz Teknik ekibinin de dahil olduğu komisyon tarafından yapılan rekolte çalışmaları sonucuna göre, 2021/22 sezonu Manisa, İzmir ve Denizli illeri toplamında 290.000 ton gayri resmi çekirdeksiz kuru üzüm rekoltesi tahmin edilmiştir (Tablo 7).
Tablo 7. Sezonlar İtibariyle Rekolte Tahminleri ile İhracat Miktar ve Değeri (son 5 sezon)
Sezon
Rekolte Tahmini
(ton)
İhracat Miktar (ton)
İhracat Değer (Bin Dolar)
2016/17 313.134 270.015 419.268
2017/18 310.000 280.000 453.000
2018/19 261.000 252.450 516.201
2019/20 305.000 248.310 509.941
2020/21 272.000 223.864 429.971
2021/22 290.000* 147.133** 264.510**
*Tarım ve Orman Bakanlığı’nca resmi rekolte açıklanmamıştır. EKMMİB’in tahmini rakamlarıdır. , **26 Mart 2022 tarihi itibariyle,
20 4.2.ÇEKİRDEKSİZKURUÜZÜMİHRACATI
2020/21 sezonunda 97 ülkeye çekirdeksiz kuru üzüm ihracatı yapılmış olup, değer olarak en fazla çekirdeksiz kuru üzüm ihraç ettiğimiz ilk 10 ülkeye yapılan ihracatımız Tablo 8’de yer almaktadır.
Tablo 8. Başlıca Ülkeler İtibariyle Çekirdeksiz Kuru Üzüm İhracatı Ülkeler
2019/20 Sezonu 2020/21 Sezonu Miktar Değişim
%
Değer Değişim
%
Pay Miktar %
(ton)
Değer (1000 $)
Miktar (ton)
Değer (1000 $)
İngiltere 76.026 154.740 66.488 126.177 -13 -18 29 Almanya 28.326 59.801 29.082 57.154 3 -4 13 Hollanda 24.657 49.233 22.511 41.947 -9 -15 10 İtalya 18.208 35.911 16.950 31.579 -7 -12 7
Fransa 15.344 31.975 16.131 30.840 5 -4 7
Avustralya 12.984 25.793 11.582 20.810 -11 -19 5 Kanada 8.401 16.432 6.757 12.412 -20 -24 3 İspanya 7.402 15.893 5.941 12.207 -20 -23 3
Japonya 5.369 13.135 5.001 11.494 -7 -12 3
Belçika 6.517 13.094 5.835 11.039 -10 -16 3 İlk 10 Ülke
Toplam 4.691 9.140 4.406 7.962
-6 -13
2
Diğer Toplam 208 425 191 364 -8 -14 0
Genel Toplam 248 510 224 430 -10 -16 0
AB Toplam 248.310 509.941 223.864 429.971 -10 -16 100 4.3.Ç.KURUÜZÜMTS3411STANDARDIGÜNCELLEMEÇALIŞMALARI
2021/22 mahsulü çekirdeksiz kuru üzümler için uygulanacak tane boy adedinin belirlenmesi amacıyla Birliğimiz teknik ekibince 16-17 Eylül 2021 tarihlerinde Manisa ve İzmir’de yerleşik 19 adet çekirdeksiz kuru üzüm işletmesi ziyaret edilmiştir. ÇKÜ tane-boy sayıları ile ilgili firmalarımızın önerileri alınmış ve farklı üretim bölgelerini temsilen hammadde numuneleri toplanarak 100 gramda tane-boy analizleri yapılmıştır.
Bu çerçevede, alınan önerileri ve analiz sonuçlarını değerlendiren Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulumuz, ihracatçılarımızın herhangi bir sorun yaşamadan alıcılarının taleplerini karşılayabilmelerini teminen, TS 3411 Çekirdeksiz Kuru Üzüm Standardının, 4.2.4. Boy Özellikleri maddesinde yer alan Çizelge 5’in aşağıdaki tabloda görüldüğü olmasına karar verilmiştir Tablo 9. TS 3411 Çekirdeksiz Kuru Üzüm Standardının, 4.2.4. Boy Özellikleri
2021 ürünü için 100 g ÇKÜzüm’deki tane adedi Çok iri
(jumbo)
İri (standart)
Orta (medium)
Küçük (small)
Çok küçük (small small)
210’a kadar 210-280 281-380 381-480 481 ve üzeri
21 4.5. ÇEKİRDEKSİZ KURU ÜZÜMDE VERİM, KALİTE VE GIDA GÜVENLİĞİNİ ARTTIRMAÇALIŞMALARI
Sultani Çekirdeksiz kuru üzüm yetiştiriciliğinde İyi Tarım Uygulamaları (İTU) kapsamında; verimli, kaliteli, gıda güvenliği sağlanmış kuru üzüm üretimi ve Okratoksin-A sorunlarının giderilmesine yönelik yürütülen “Çekirdeksiz Kuru Üzümde Verim, Kalite ve Gıda Güvenliğini Arttırma” projesi kapsamında Ege İhracatçı Birlikleri (EİB), İzmir Ticaret Borsası (İTB), Manisa Ticaret Borsası (MTB), Alaşehir Ticaret Borsası (ATB), Tarım ve Orman Bakanlığı (TOB) Manisa, İzmir ve Denizli İl/İlçe Müdürlükleri, Bornova Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü, Manisa Bağcılık Araştırma Enstitüsü ve Tariş Üzüm Birliği Ar-Ge Müdürlüğü destekleri ile Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü koordinatörlüğünde 2009 yılından itibaren ortaklaşa yürütülen üretici/paydaş eğitimi, bilgilendirme ve bilinçlendirme çalışmaları 2020/21 üretim sezonunda da devam etmiştir.
Söz konusu çalışmalar çerçevesinde üreticilere yönelik olarak hazırlanan Kalıntı/Aktif Maddeler, Okratoksin-A, kurutma, hasat ve çalkar makinesi ile yapılması gerekenler yönelik bilgilendirme amaçlı, 10.000 adet broşür dışında videolar ile diğer paylaşımlar ile sosyal medya hesaplarından üreticilere ulaştırılmaya çalışılmaktadır.
Şekil 7. Üreticilere ve Üretim Bölgelerine Dağıtılan Broşürler.
4.5.1. BÖLGESELGÖZLEMLER
2021/22 sezonunda Sultani Çekirdeksiz üzüm çeşidi bağlar 15-20 Mart 2021 tarihinden itibaren kademeli olarak uyanmaya başlamıştır. Bölge genelinde uyanma sorunu yaşayan bazı bağlar incelendiğinde, bu durumun başta ölü kol olmak üzere iletim demeti hastalıkları (fungal gövde hastalıkları), aşırı hormon ve bitkisel üretim girdisi (aşırı yaprak gübresi, enzim vb.) kullanımı, maymuncuk zararı vb. olduğu tespit edilmiştir.
Tüm üretim bölgesinde farklı oranlarda görülmekle birlikte, 10 Mart 2021 ve 26 Mart 2021 tarihlerinde, Sultani Çekirdeksiz üzüm çeşidi sürgünlerinde gözlerin yeni uyanmaya başladığı pamuklanma döneminde ve sürgünlerin 8-10 cm olduğu dönemlerde; Sarıgöl (Koçaklar, Tırazlar, Çanakçı bölgelerinde), Manisa Merkez (Muradiye, Üçpınar ve Tepecik bölgerinde), Saruhanlı (Tirkeş, Nuriye ve Lütfiye bölgelerinde), Salihli (Köseali ve Kemerdamları bölgelerinde), Ahmetli (Karaköy bölgelerinde) ve Menemen’de %5 ila %50 oranları arasında değişen oranlarda don zararı meydana gelmiştir.
Nisan sonu-Mayıs başında yapılan salkım taslağı gözlemlerinde doğuşların geçen yıldan daha iyi olduğu görülmüştür ancak, don zararı yaşanan bölgelerde verim kaybı tespit edilmiştir.
22 Bölgelere göre değişmesine rağmen genel olarak Sultani Çekirdeksiz üzümde çiçeklenme dönemi 10- 15 Mayıs 2021 tarihinden itibaren kademeli olarak başlamıştır.
Ben düşme dönemi (tatlı su yürüme) 10-15 Temmuz 2021 tarihinden itibaren başladığı gözlenmiştir.
24-25 Temmuz 2021 tarihlerinde Sarıgöl (Çimentepe, Sığırtmaçlı bölgelerinde) yaklaşık 2.000 da alanda ve Alaşehir (Örnekköy, Yeniköy bölgelerinde) yaklaşık 2.000 da bağ alanlarında farklı oranlarda dolu zararı ve fırtınadan dolayı zarar meydana gelmiştir. Sarıgöl’de dolu zararı gören alanın yaklaşık
%50-60’ının örtülü olduğu ve bağlarda kuzey-batı yönünde yer alan salkımlarda tanelerin bir kısmının zarar gördüğü tespit edilmiştir. Fırtınadan dolayı da bazı bağların ilk sıralarında devrilmeler/yatmalar gözlenmiş, zarar gören bağların hemen hemen tamamı üreticiler tarafından kaldırılarak onarılmaktadır.
Bağın ana zararlısı olan salkım güvesinin popülasyonunda ve ana hastalıkları olan Mildiyö ve Külleme hastalıklarında epidemik yoğunluk tespit edilmemiştir. Genel olarak salkımların sağlıklı ve kaliteli olduğu gözlenmiştir. Diğer taraftan, tüm üretim bölgelerinde özellikle Ölükol, Kav ve diğer İletim Demeti hastalıkları belirtileri gözlenmekte olup, 2022 sezonunda gerekli önlemler alınarak üreticiler bilgilendirilmelidir.
Tüm bölge bağlarında kış ve yaz budamalarının, yaprak alma işlemlerinin bilinçsizce yapılmasından dolayı salkımlarda güneş yanıklığı zararları gözlenmiş olup, bilinçsiz uygulamalar yapılan bazı bağların salkımlarında uç kuruması zararı ve beslenme eksiklikleri yaklaşık olarak geçen yılki kadar tespit edilmiştir.
Bu yılda, geçen yıl olduğu gibi “Unlu Bit”in bazı bağlarda lokal salkımlarda zararı gözlenmiş olup,
“empoasca” ve “bağ uyuzu” zararlılarının da bazı bölgelerde özellikle yapraklarda zararlı olduğu tespit edilmiştir.
Tüm üretim bölgelerinde yeni bağ plantasyonlarının artarak devam ettiği görülmektedir.
Jeotermal sıcak su kaynaklarına yakın bağların topraklarında biriken bor elementi fazlalığı/fitotoksitesi nedeniyle yapraklarda kadehleşme şeklinde şekil bozuklukları tespit edilmiş olup, bu bölgelerde verim ve kalite olumsuz etkilenmektedir.
Tüm kuru üzüm üretim bölgelerinde genel olarak hasatlar 15 Ağustos 2021 tarihi itibariyle başlamıştır.
Bölgelere göre değişse de genel olarak geçen yıla göre tane şeker oranlarının yaklaşık 2 brix daha fazla olduğu gözlenmiş olup, üreticiler ile yapılan görüşmelerde şeker ölçümü yapılarak hasat zamanına karar verilmediği, çoğunlukla büyük arazisi olan çiftçilerin erken dönemde hasatlara başladığı, hasat zamanına ise gerek işçi bulma probleminden gerekse yağmur riskinden dolayı başlandığı ifade edilmektedir.
Diğer taraftan, hasada başlayan üreticilere ideal kesim zamanının 20-22 brix ve üzerinde olması gerektiği, aksi takdirde maddi kayba uğrayacakları, Okratoksin-A oluşumunu en aza indirebilmek ve kalitenin artabilmesi için hasatta ve sergide küflü, çürük ve hasarlı tane veya salkımların kesinlikle sağlam salkımlarla karıştırılmaması gerektiği, kuru üzümlerin sergide %12-13 neme kadar kurutulması gerektiği, kurutulan üzümlerin mutlaka savurma makinelerinden geçirilerek ve makinelerin doğru şekilde kullanarak kaba sap-çöp temizliğinin iyi yapılması ve bu sayede fire oranlarının düşerek maddi kazançlarının artacağı konusunda bilgiler verilmiş, bu konularda kalıntı, aktif madde, OTA, hasat vb.
hazırlanan broşürler dağıtılmıştır.
Kuru üzümde son yıllarda “Çoklu Aktif Madde Sorunundan” dolayı mevcut pazarlarda sorunlar yaşanmakta ve rakiplere kaybedilmektedir. Barkot/Karekot sistemi kullanımın yaygınlaştırılarak üretim
23 bölgelerinde çiftçi ve BKÜ bayisi denetimlerinin arttırılarak üzüme/bağa yasaklı, tavsiyesi iptal edilen ve ruhsatsız ilaçların kesinlikle bağlarda kullanımının önüne geçilmesi gerekmektedir.
Dünya genelinde her geçen gün artan tüketici bilinci ile sağlıklı gıdalar ön plana çıkmakta ve kuru meyvelere olan talep artmaktadır. Ancak, Gıda güvenliğinin çok önemli tehdit ve tehlike unsuru konumunda olması ve ülkemiz ÇKÜ ihracatını sekteye uğratabilme riskinin devam etmesinden dolayı önümüzdeki yıllarda da aynı özveri ve işbirliği ile çalışmalara devam edilmesi gerektiği düşünülmektedir.
5. KURUİNCİR
5.1.KURUİNCİRREKOLTETAHMİNÇALIŞMALARI
Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından resmi olarak açıklanmamakla birlikte Birliğimiz Teknik ekibinin de dahil olduğu komisyon tarafından yapılan resmi rekolte çalışmaları sonucuna göre, 2021/22 sezonu Aydın ve İzmir illeri toplamında yaklaşık 74.500 ton kuru incir rekolte tahmin edilmiştir (Tablo 9).
Tablo 10. Kuru İncir Rekolte Tahminleri, İhracat Miktarları ve Değerleri (son 5 sezon)
Sezon Rekolte Tahmini (ton)
İhracat Miktarı (ton)
İhracat Değeri (ton)
2016/17 72.000 62.614 229.135
2017/18 78.200 64.734 278.059
2018/19 80.000 59.980 228.792
2019/20 89.000 69.786 241.857
2020/21 85.500 72.146 256.916
2021/22 74.500* 45.968** 178.306**
*Tarım ve Orman Bakanlığı’nca resmi rakam açıklanmamıştır. ,**26 Mart 2022 tarihi itibariyle, 5.2. KURUİNCİRİHRACATI
Sezonlar itibariyle ve ürün işlenişine göre kuru incir ihracat miktar ve değerleri Tablo 10’da yer almaktadır.
Tablo 11. Sezonlar İtibariyle Türkiye Geneli Kuru İncir ve Mamulleri İhracatı Bütün
Kuru İncir
Ezme Kuru İncir
Kesilmiş Kuru İncir
Hurda/Kavrulmuş/
Diğer Kuru İncir
Toplam Kuru İncir
Sezon Miktar (ton)
Tutar (1000 $)
Miktar (ton)
Tutar (1000 $)
Miktar (ton)
Tutar (1000
$)
Miktar (ton)
Tutar (1000 $)
Miktar (ton)
Tutar (1000 $) 2014/15 42.390 153.036 6.605 9.966 2.654 7.549 502 972 52.151 171.523 2015/16 42.427 149.835 4.433 6.908 2.698 7.507 652 1.384 50.210 165.634 2016/17 49.883 205.255 7.206 10.758 4.862 12.977 686 1.515 62.637 230.505 2017/18 49.812 244.556 8.466 14.190 5.011 15.101 1.453 4.307 64.742 278.154 2018/19 42.966 195.845 10.127 14.900 4.868 13.657 2.017 4.381 59.978 228.783 2019/20 51.537 209.120 11.678 16.680 5.128 13.190 1.363 2.806 69.706 241.796 2020/21 52.540 221.097 12.946 18.379 5.272 14.482 1.280 2.605 72.038 256.563 2021/22* 36.501 162.248 6.398 9.028 3.308 9.932 940 1.893 47.147 183.100
* 02 Nisan 2022 tarihi itibariyle.
24 2020/21 sezonunda 112 ülkeye kuru incir ihracatı yapılmış olup, Tablo 11’de kuru incir ihracatımızdaki ilk 10 ülke yer almaktadır.
Tablo 12. Başlıca Ülkeler İtibariyle Kuru İncir İhracatı Ülkeler
2019/20 Sezonu 2020/21 Sezonu Miktar Değişim
%
Değer Değişim
%
Pay Miktar %
(ton)
Değer (1000 $)
Miktar (ton)
Değer (1000 $)
ABD 11.633 32.991 13.194 37.886 13 15 15
Almanya 8.761 36.249 8.487 36.742 -3 1 14
Fransa 8.494 34.654 8.305 34.835 -2 1 14
İtalya 3.036 12.625 2.692 11.413 -11 -10 4
İsviçre 1.705 8.849 1.773 10.231 4 16 4
Kanada 1.883 8.611 2.026 9.907 8 15 4
Japonya 1.197 7.195 1.455 9.033 22 26 4
Hollanda 1.649 6.941 1.903 8.553 15 23 3
İngiltere 3.015 7.333 3.188 8.079 6 10 3
Çin Halk
Cumhuriyeti 2.345 5.713 2.970 6.332 27 11 2
İlk 10 Ülke Toplam 43.719 161.162 45.992 173.012 5 7 67 Diğer Toplam 27.045 84.360 26.046 83.551 -4 -1 33 Genel Toplam 70.764 245.521 72.038 256.563 2 4 100
AB Toplam 33.154 130.316 32.487 133.443 -2 2 52
5.3. KURU İNCİRDE KALİTE VE GIDA GÜVENLİĞİNİ ARTTIRMA ÇALIŞMALARI Kuru incirde verim ve kaliteyi olumsuz etkileyen, ihracatımızı sekteye uğratabilen Aflatoksin ve Okratoksin bulaşıklığını engellemek ve/veya en aza indirmek amaçlarına yönelik ve ayrıca, Mikotoksin kontaminasyonu önleme eylem planı çerçevesinde, kuru incir üreticilerine dağıtılmak üzere;
- 16.000 adet Ekşilik Böceği Çekici Yem Tuzağı, - 650.000 adet İlek Filesi,
- 20.500 adet Kurutma Kereveti, - 5.230 adet Hasat Filesi, - 10.000’er adet Broşür
Birliğimiz bütçeleri doğrultusunda yaptırılarak üreticilere ücretsiz olarak dağıtılmıştır.
25
Kurutma Kereveti
Hasat Filesi
Şekil 8. Üreticilere Dağıtılan Malzemeler
Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği’nce 2000/01 kuru incir sezonundan bu yana Ticaret Bakanlığı onayıyla yürütülen, “Aflatoksinli Kuru İncirlerin İmhası Projesi” kapsamında aflatoksinli incirler kuru incir işletmelerinden toplanıp imha edilmektedir. İmha edilen aflatoksinli kuru incir miktarı yılların ihracat miktarına ve o yılda belirlenen aflatoksin oranına göre değişmektedir. 2021 ürünü için aflatoksin oranı %1 olarak belirlenmiştir. 2021 yılında toplam 668 ton aflatoksinli kuru incir imha edilmiştir.
İlek Filesi
26 Her sezon başında kuru incir ihracatçısı firmalardan işlenmemiş ve karanlık oda kontrolüne girmemiş hammadde kuru incir numuneleri toplanmaktadır. Yeni sezon mahsulün durumunu görebilmek ve geçmiş yıllarla karşılaştırabilmek amaçlı toplanan numunelere Aflatoksin ve Okratoksin-A analizleri yaptırılmaktadır. Sonuçlarla birlikte firmalardan alınan bilgiler derlenerek yeni mahsulde Aflatoksin oranına karar verilmektedir. Aflatoksin kaynaklı hızlı alarm bildirimlerinin alınmaya devam etmesi nedeniyle kuru incirdeki aflatoksin sorunu da Avrupa Birliği gündeminde tutulmaktadır.
Her yıl sezon başında ilk yükleme tarihi öncesinde, firmaların eski mahsul kuru incir stok beyanları alınmakta ve sonrasında Birliğimiz teknik ekibi ve Ticaret Bakanlığı Batı Anadolu Bölge Müdürlüğü yetkililerinin de yer aldığı heyetle beyanda bulunan firmalar ziyaret edilerek stok tespiti yapılmaktadır.
6. KURUKAYISI
6.1. KURUKAYISIREKOLTETAHMİNÇALIŞMALARI
Tarım ve Orman Bakanlığı rekolte tahmini çalışmaları sonucuna göre, Malatya ilinde 2021 ürünü Kuru Kayısı Rekoltesi 86.039 ton, çevre illeri ile birlikte toplamda 94.938 ton olarak tahmin edilmiştir (Tablo 12).
Tablo 13. Kuru Kayısı Rekolte Tahminleri, İhracat Miktarları ve Değerleri (son 5 sezon)
Sezon
Rekolte Tahmini
(ton)
İhracat Miktarı (ton)
İhracat Değeri (ton)
2016/17 103.250 85.999 272.594
2017/18 142.260 95.220 260.985
2018/19 89.318 99.454 251.060
2019/20 88.392 96.699 253.182
2020/21 85.250 87.193 291.978
2021/22 86.039 63.381* 281.517*
*26 Mart 2022 tarihi itibariyle,
