KURU KAYISI REKOLTE TAHMİN ÇALIŞMALARI

Tarım ve Orman Bakanlığı rekolte tahmini çalışmaları sonucuna göre, Malatya ilinde 2021 ürünü Kuru Kayısı Rekoltesi 86.039 ton, çevre illeri ile birlikte toplamda 94.938 ton olarak tahmin edilmiştir (Tablo 12).

Tablo 13. Kuru Kayısı Rekolte Tahminleri, İhracat Miktarları ve Değerleri (son 5 sezon)

Sezon

Rekolte Tahmini

(ton)

İhracat Miktarı (ton)

İhracat Değeri (ton)

2016/17 103.250 85.999 272.594

2017/18 142.260 95.220 260.985

2018/19 89.318 99.454 251.060

2019/20 88.392 96.699 253.182

2020/21 85.250 87.193 291.978

2021/22 86.039 63.381* 281.517*

*26 Mart 2022 tarihi itibariyle,

27 6.2.KURUKAYISIİHRACATI

Sezonlar itibariyle ve ürün işlenişine göre kuru kayısı ihracat miktar ve değerleri Tablo 13’da yer almaktadır.

Tablo 14. Türkiye Geneli Kuru Kayısı İhracatı

Sezon * 02 Nisan 2022 tarihi itibariyle.

2020/21 sezonunda 110 ülkeye kuru kayısı ihracatı yapılmış olup, tablo 14’te de görüleceği üzere değer olarak en fazla kuru kayısı ihraç ettiğimiz ilk 10 ülke yer almaktadır.

Tablo 15. Başlıca Ülkeler İtibariyle Türkiye Geneli Kuru Kayısı İhracatı

Ülkeler

2019/20 Sezonu 2020/21 Sezonu Miktar Değişim

28 6.4.KURUKAYISIDAKALİTEVEGIDAGÜVENLİĞİNİARTTIRMAÇALIŞMALARI Bilindiği üzere, kurutma sırasında rengi en çok değişikliğe uğrayan meyvelerden biri olan kayısı meyvesinin kararma şeklinde ortaya çıkan bu renk değişikliğini önleyerek kayısının doğal sarı rengini muhafaza etmek, depolama sırasında böcek ve mikroorganizmaların neden olacağı zararın önüne geçmek ve daha uzun süre depolamak amacıyla yaş kayısı meyveleri kükürtleme işleminden sonra kurutulmaktadır.

Ancak, özellikle rekoltenin yüksek olduğu sezonlarda çok yüksek oranlarda/miktarlarda kükürtlenen kuru kayısılar ihracat aşamasında önemli sıkıntılara yol açabilmektedir. İhraç edilen ve yüksek kükürt içeriği nedeniyle başta AB ülkeleri olmak üzere alıcılar tarafından geri gönderilen ürünler ihracatçılarımız için büyük sorun oluşturmaktadır.

Kuru kayısıda kalite ve gıda güvenliğini arttırmaya yönelik, Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçı Birlikleri Sektör Kurulu olarak Ege, Güneydoğu Anadolu ve İstanbul Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçı Birliklerince desteklenen, Kayısı Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü koordinasyonunda

“Kuru Kayısı Kalitesinin Arttırılması Projesi”

yürütülmekte ve önümüzdeki sezonda devam edilmesi planlanmaktadır. Proje kapsamında, hasat sonrası kayısıların boylanması ve kerevetler ile tünellerde hasat fileleri üzerinde kurutulması, geleneksel yöntemlerle karşılaştırmalı kalite analizlerinin yapılması, kaliteli kuru kayısı elde edilerek ihracatın arttırılması, Bakanlıkça belirlenen pilot bölgelerde oluşturulacak örnek bahçe tesisleri ile projenin üreticilere örnek olması, zamanla tüm kuru kayısı üretim bölgelerinde örnek tesislerin yaygınlaştırılması beklenmektedir.

Şekil 9. Kayısı Proje Afişi

Kuru kayısıda gerek kalitenin arttırılması gerekse homojen kükürtleme yapabilmek amaçlı Boylama makinesi, kurutma kereveti ve kurutma tüneli kullanımının desteklenerek yaygınlaştırılması büyük önem taşımaktadır.

Ayrıca, Kayısı Araştırma Enstitüsü koordinasyonunda, EKMMİB, GAKMMİB ve İKMMİB olarak Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Sektör Kurulu destekleriyle Malatya ve Çevresinde Kayısı Çekirdek Çıkarma Makinasının Geliştirilmesi ve Yaygınlaştırılması Projesi yürütülmektedir. Projede, çekirdek çıkarma işleminin mekanize edilip yaygınlaştırılması ile kuru kayısı üretiminin entegre bir şekilde yapılmasının sağlanması; çekirdek çıkarma işlemine yönelik henüz olmayan bir mekanik çözümün üretilmesi; daha kaliteli ve hijyenik bir üretim zincirinin oluşturulması;

insan gücüne bağlılığın azaltılması, zamandan ve maliyetten tasarruf edilmesi; gecikmeden dolayı oluşan ürün kaybının önüne geçilmesinin sağlanması hedeflenmektedir.

29 Kayısı Boylama Makinası;

Proje kapsamında toplam 10 adet makine bu yıl pilot bölge seçilen Battalgazi ve Hekimhan ilçesine bağlı üreticilere dağıtıldı ve makineler sezon bittiğinde Enstitü tarafından geri alınmakta ve önümüzdeki yıl tekrar farklı üreticilere verilecektir.

Boylama makinası ile kayısı meyveleri çaplarına göre 4 farklı boya ayrılmaktadır. Böylelikle, kurutulan kayısıların aynı irilikte ve genellikle yakın olgunlukta olması sağlanarak homojen kükürtlenme ve kuruma sağlanmaktadır. Bu şekilde meyveler arasındaki nem farklılıkları azaltılmakta ve homojen renkli kuru kayısılar elde edilmektedir.

Diğer taraftan, boylama makinasının kayısı kurutmasında kullanılması ile işçilikten de önemli ölçüde tasarruf sağlanarak gerek kalite gerekse maliyet olarak da çok önemli fayda sağlandığı, kullanan üreticilerin çok memnun olduğu gözlenmiştir. Geçen yıl makine kullanan üreticilerin bu yıl kendisinin makine satın aldığı da tespit edilmiştir.

Son yıllarda kayısı meyvelerinin hasadı ağacın tamamını silkelenerek yapıldığından dolayı yaprak ve dal parçaları da ürün ile birlikte kasalarla kurutma alanına kadar taşınabilmektedir. Boylama makinesiyle bu yaprak ve dal parçaların da ayrılması sağlanarak ürün kalitesinin de arttığı görülmektedir.

Şekil 10. Boylama makinasının görünüşü ve boylanan kayısılar.

Kurutma Tüneli;

Üreticilerle yapılan görüşmelerde, tünellerin kullanılmasıyla kayısı kurutulmasında 1-1,5 günlük bir kısalma olduğu belirtilmiştir. Tünellerin kurulumunda rüzgar yönü ve güneşlenme yönü dikkate alınan yerlerde etraftan gelecek toz, sap vb. yabancı maddelerin büyük ölçüde önüne geçildiği görülmüştür.

30 Kurutma tünellerinin kullanılmasıyla gerek kuruma süresinin kısalması ve yabancı maddelerin bulaşmasının engellemesi, gerekse bölgede bu dönemde olası yağışlardan dolayı ürünün zarar görmesi engelleneceğinden dolayı tünel kullanımının çok faydalı olduğu, gelecek yıllarda da mutlaka kullanacakları ve her geçen yıl bölgede kullanımının artacağı beklenmektedir. Özellikle gün kurusu üreten çiftçilerin kurutma tünellerine ilgisinin daha fazla olduğu gözlenmiştir.

Şekil 11. Kayısı meyvelerinin kurutulmasında kullanılan plastik kurutma tünelleri.

Kurutma Kereveti ve Hasat Filesi/Örtüsü;

Bu yıl dağıtılan kerevetlerin ayaklı olduğu, alt ve yan açıklıkların uygun olduğu gözlenmiştir. Bu yıl ayrıca tünel içinde tozumanın engellenmesi ve sap, saman vb. yabancı maddelerin bulaşmasının önlenmesi amaçlı hasat filesi/örtüsünün de dağıtılmıştır.

Kuruma kereveti ve hasat filesi dağıtılan üreticilerden alınan bilgilere göre, kerevetlere serilen kayısıların geleneksel yöntem olan örtü üzerinde serilenlerden daha hızlı kuruduğu, özellikle gün kurusunda alt-üst renk farklılıklarının da azaldığı, çekirdek çıkartma/patik için kerevetle taşıma ve patikten sonra kerevete tekrar alma ve ürünün tekrar kurutma yerine götürülmesi aşamalarında da büyük kolaylık sağladığı, olası yağmur durumlarında da kerevetlerin üst üste konularak örtülmesiyle ürünün kolaylıkla korunabileceği, kerevetler altına hasat filesi serilmesiyle de toz, toprak vb. yabancı madde bulaşıklığının hemen hemen hiç olmadığı, dolayısıyla ürün kalitesinin çok arttığı, işçilikten ve zamandan da tasarruf sağlandığı bildirilmiş ve gözlenmiştir.

Şekil 12. Kayısı meyvelerinin kurutulmasında kullanılan hasat fileleri ve kerevetler.

31 7. ORGANİKÜRÜNLER

Organik ürün ihracatı konusunda koordinatör birlik olarak görevlendirilmiş olan Ege İhracatçı Birlikleri bünyesinde, organik ürünlerin ihracatının arttırılması için Birliklerimiz Yönetim Kurullarının temsilcilerinden ve akademisyenlerden oluşan Organik Ürünler Çalışma Komitesi çalışmalarına devam etmektedir. Gıda ve gıda dışı organik ürünlerin üretim ve ihracatında yaşanan sorunların çözümü, güncel gelişmelerin takibi ve ülkemiz organik sektörünün uluslararası pazarlarda tanıtımı ve güvenilirliğinin arttırılması için tüm paydaşları bir araya geldiği toplantılar düzenlenmektedir.

Covid-19 pandemisinden dolayı 2021 yılında Biofach fuarı düzenlenmemiştir.

Ayrıca, Ekoloji Fuarı ile ilgili çalışma yürütmek üzere Biofach Fuarı’na katılan İzfaş temsilcileri ile çeşitli toplantılar yapılmış, önümüzdeki dönemde fuara ilişkin yapılabilecek yerel ve uluslararası işbirlikleri ile ilgili değerlendirmelerde bulunulmuştur.

Tablo 16. Son 5 Yıl Organik Tarım Bitkisel Üretim Verileri (Geçiş Süreci Dahil) (TOB)

Yıllar Ürün

Türkiye'de organik tarım ihracat odaklı başlamış olup, iç pazar halen istenilen büyüklüğe ulaşamamıştır.

Bu nedenle ülkemizde üretilen organik ürünlerin büyük kısmı ihracata konu olmaktadır. İhracat Rejimi Kararı uyarınca, 06.01.1996 tarih ve 22515 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İhracat Yönetmeliği ve eki “Kayda Bağlı İhracat Listesi” çerçevesinde organik ürünlerin ihracatı kayda bağlanmış ve ihracata ilişkin bilgilerin bir merkezde toplanması amacı ile Ege İhracatçı Birlikleri koordinatör birlik olarak yetkili kılınmıştır. Birliğimiz ayrıca Organik Tarım Ulusal Yönlendirme Komitesi üyesi olup, her yıl düzenlenen toplantılara düzenli katılım sağlamaktadır.

Ülkemizde organik üretimin geliştirilmesi ve ticaretinin arttırılmasına yönelik doğrudan veya dolaylı destekler bulunmaktadır. Söz konusu destekler yıllara göre farklılıklar göstermektedir. Türkiye’de organik tarım yapan çiftçilere verilen devlet destekleri; düşük faizli krediler, doğrudan gelir desteği, çevre amaçlı tarımsal arazilerin korunmasına yönelik destekler olarak Tarım ve Orman Bakanlığı'nın web sayfasında yer almaktadır (www.tarimorman.gov.tr).

32 Tablo 17. Ülkemizin İhraç Ettiği Başlıca Organik Ürünler ve Ülkeler (2020)

2019 2020