17
TÜRKÇE
haftalık 7, yıllık toplam 259 ders saatiGİRİŞ
Türkçe dersinin insanın her yanlı gelişmesinde büyük katkısı vardır.
Bundan ötürü de ilköğretim okulunda özel bir yeri vardır.
Türkçe dersi, çocuğun ana dili duyarlığını, bilincini, yeterliğini geliştirir. Öğrencilerin kişiliklerini, dünyaya bakış açılarını oluşturup geliştirir. Olayların neden – sonuç ilişkisi içinde yargılama gücünü; güzel metinler aracılığıyla dil beğenilerini, imge (hayal) gücünü; kişiliğin olu- şumunda önemli olan ulusal bilinci ve coşkuyu geliştirir .
Türkçe dersi, her şeyden önce çocuğun anlama ve anlatma becerisini, gücünü geliştirecektir. Bu beceriler Türkçe dersinin özünü oluşturmak- tadır. Anlama ve anlatım becerilerinin başlıca dilsel iletişim etkinlikleri dinleme, konuşma, okuma, yazmadır. Bu etkinlikler her yönden birbiriyle iç içe ve sıkı sıkıya bağlı, birbirini tamamlar. Birbirinden doğrudan ve dolaylı ilişkiler ağı içinde sürdürülürken bu etkinlikler, dilbilgisi, yazım, noktalama, sözlük (sözcüklerini zenginleştirme) çalışmaları ile de destek- lenerek eğitimin değişik aşamalarında sürdürülmektedir.
Türkçe dersi öğretimi, bir bilgi dersi olmaktan çok bir beceri ve alış- kanlık dersidir de. Alışkanlığın kazandırılması, becerilerin oluşması ise yapmayı ve uygulamayı gerektirir. Bunun için de öğretmen, öğretmenlik mesleğinin konuşmaktan çok öğrencileri konuşturmak olduğunu unutma- malıdır. Çalışmalarında öğrenci merkezli bir yaklaşım uygulamalıdır. Bu yaklaşımda öğretmen, gösterici, yönlendirici, uyarıcı, düzenleyici, yol gösterici ve rehber konumunda olmalıdır. Öyle ki kimi kez lider, kimi kez konuyu geliştiren bir üye, öğrenciler sınıfta bile konu ile ilgili bilgi verirken de bir dinleyici olmalıdır.
Öğretmen, her fırsatta uygulama gerçekleştirmelidir. Böyle bir çalış- ma ile edinilen bilgi, beceri, alışkanlık kalıcıdır.
İkinci sınıf, birinci sınıfın devamı olduğuna göre birinci sınıfta ka- zandırılan davranışlar geliştirilir. Eksik kalan davranışlar tamamlanır. Bu öğretim programında öngörülen öğretim amaçları gerçekleştirilir; öğren- cilere yeni davranışlar kazandırılır.
18
HEDEFLER
- Öğrencilerin iletişimsel becerileri aracılığıyla anlama ve anlatma güçlerini geliştirme;
- Eleştirel düşünme, eleştirel anlatım ve yazınsal estetik değerler ara- cılığıyla öğrencilerin kültürel beceri ve alışkanlıklarını (anlatım- larını) geliştirme;
- Türkçenin kurallarını sezip Türkçeyi bilinçli, özenle ve güvenle ku- llanabilme;
- Dinleme ve okumanın bilgi edinme, öğrenme yollarından biri oldu- ğunu kavrayarak kitaba karşı ilgi, sevgi duyup iyi, güzel ve yararlı yapıtlar (eserler) okumaya istekli olabilme;
- Öğrencileri, düzeye uygun çağdaş iletişim araçlarından yararlan- maya ve bu araçları kullanmaya yetenekleştirme;
- Öğrencilere yaşam boyu öğrenmenin gereğini kavratma; bu doğru- ltuda onları bilgilendirip her güçlüğün üstesinden gelecek yetkin- liğe kavuşturmaktır.
GENEL HEDEFLER
İkinci sınıf Türkçe öğretiminin amacı bu sınıfta öngörülen hedeflere ve temel ilkelere uygun olarak:
1. Öğrencilere, görüp izlediklerini, dinlediklerini, okuduklarını tam ve doğru olarak anlama gücü kazandırmak;
2. Onlara görüp izlediklerini, dinlediklerini, okuduklarını, inceledik- lerini, düşündüklerini, tasarladıklarını söz ya da yazı ile doğru ve amaca uygun olarak anlatma beceri ve alışkanlığı kazandırma;
3. Güzel bir sözlü ve yazılı iletişim becerisi ile iletileri (mesajları) alabilme ve amaca uygun içerikli iletiler üretebilme;
4. Dinleyerek, çeşitli kaynakları okuyarak bilgi edinme, isteklenme (merak etme), eleştirel düşünme, eleştirel anlatım; yaratı ve estetik değer- ler yoluyla kültürel alışkanlıklar (tavırlar) geliştirebilme;
5. Öğrencilere, Türk dilini sevdirmek, kurallarını sezdirip bunları ko- nuşma ve yazmalarında kullanıp uygulayabilme beceri ve alışkanlığı kazandırma;
19 6. Sözlü ve yazılı Türk ve dünya kültür ürünleri yoluyla, Türk kültü- rünü tanıyabilme ve kazanabilme; kendi yurdunu ve ulusunu, başka ulus- ları, doğayı, yaşamı, insanlığı, barışı sevebilme;
7. Kişisel ve kültürel benlik duygusunu; ulusal duygu ve coşkusunu geliştirip güçlendirme;
8. Türlü etkinliklerle, yeni sözcük ve anlatımlarla öğrencilerin söz- lüklerini (sözcük dağarcığını) zenginleştirme;
9. Kuralına uygun olarak okunaklı, işlek, güzel, bitişik eğik yazı ya- zabilme becerilerini geliştirme
10. Onlara bilimsel, eleştirici, doğru, yapıcı ve yaratıcı düşünme yo- llarını kazandırmak Türkçe dersinin payına düşeni gerçekleştirebilmektir.
KATEGORİLER ALT KATEGORİLER DERS
SAATİ ORANI 1. Dinleme 1.1 Dinleme Kuralları
1.2 Anlama
1.3 Tür, Teknik ve Yöntemler
30 % 11,58
2. Okuma
2.1 Okuma Kuralları 2.2 Anlama
2.3 Anlam Kurma
2.4 Kelime Servetini Geliştirme 2.5 Tür, Teknik ve Yöntemler 2.6 Görsel Okuma
90 % 34,75
3. Konuşma 3.1 Konuşma Kuralları 3.2 Sözlü Anlatım
3.3 Tür, Teknik ve Yöntemler
40 % 15,44
4. Yazma
4.1 Yazma Kuralları 4.2 Yazılı Anlatım
4.3 Tür, Teknik ve Yöntemler
75 % 28,96
Açıklama: Yukarıdaki tabloda verilen kategorilere göre ders dağı- lımından (yıllık 259 ders saati) arta kalan 24 (% 9,27) saatlik bir kısmını değerlendirme, özel günlerin önem ve anlamına yönelik etkinlikler, ders dışı etkinlikler, okuma (lektür) kitapları seçimi veya değerlendirmesi gibi etkinliklerde kullanılabilir.
KATEGORİ ALT KATEGORİ ÖZEL HEDEFLER KAZANIMLAR 1. Dinleme 1.1 Dinleme
Kuralları
Düzeye uygun konuş- maları, okunanları din- leyebilme, konuşmaları, okunanları, konuşma- cıların, okuyucuların sözlerini kesmeden so- nuna kadar
dinleyebilme.
1. Sıra ve iskemlede uygun bir biçimde oturabilme.
2. Öğretmenin konuşmasını dinleyebilme ve izleyebil- me.
3. Bir arkadaşının konuşmasını sözlerini kesmeden so- nuna kadar dinleyebilme.
4. Sınıfta ya da kümede konuşmaları, tartışmaları sonuna kadar dinleyebilme.
5. Öğretmenin okumasını dinleyip kitaptan izleyebilme 6. Sınıfta bir arkadaşının okumasını dinleyip kitaptan
izleyebilme.
7. Düzeye uygun okunan bir yazıyı dinleyebilme.
8. Bilgi, düşünce, haber, ileti (mesaj) almak için dinleye- bilme.
9. Annesinin, babasının, öğretmeninin ya da arkadaşının başkasıyla yaptığı konuşmaları dinleyebilme .
10. Konuşmaları, okunanları; konuşmacıların, okuyan- ların sözlerini kesmeden sonuna kadar dinleyebilme.
1.2 Anlama Masal, öykü, fabl, şiir vb. dinleyebilme,
1. Düzeye uygun 5-8 dakikalık bir masalı, öyküyü, fablı anlatandan veya, okuyandan dinleyebilme.
2. Düzeye uygun 3-4 dörtlüklü bir şiiri ezber (kapalı) söyleyenden (öğretmen, arkadaşı ya da başka birin- den) dinleyebilme.
3. Düzeye uygun 3-4 dörtlüklü bir şiiri kitaptan okuyan- dan (öğretmen, arkadaşı ya da başka birinden) dinle- yebilme.
4. Düzeye uygun 3-5 dakikalık bir masalı, öyküyü, fabli
ya da fıkrayı bir işitsel araçtan dinleyebilme.
5. Düzeye uygun sınıfta oynanan kısa bir oyunu (dram- ayı) izleyebilme ve dinleyebilme.
1.3 Tür, Teknik ve Yöntemler
İşitsel ve görsel araçlar- dan konuşmaları, oku- nanları, müzik dinleye- bilme, olay, film izleyip dinleyebilme
Televizyon, radyo, kasetçalar, CD çalar, pikap gibi işitsel araç- ları başkalarını rahatsız etmeden dinleyebilme
1. Televizyon ekranına ve film perdesine uygun uzaklık- ta oturabilme
2. Televizyondan, radyodan 5-8 dakikalık bir çizgi filmi- ni, çocuk dizisini, çocuk yayınını izleyip dinleyebilme.
3. Radyo, kasetçalar, teyp, pikap gibi ses araçlarını baş- kalarını rahatsız etmeden dinleyebilme.
4. Boş zamanlarını değerlendirmek için müzik dinleme, film seyretme.
5. Bir olayı anlatandan ya da okuyandan dinleyebilme 2. Okuma 2.1 Okuma Kuralları Okurken ve okumayı
izlerken kurallına uygun biçimde sırada oturabilme
1. Sıra ve bir iskemlede uygun bir biçimde oturabilme;
2. Göz ile kitap arasında 25-30 cm kadar bir uzaklıkta bulunacak biçimde oturabilme;
3. Sıraya, ışık soldan gelecek biçimde oturabilme:
Kitabı kurallına uygun biçimde tutabilme
1. Kitabı ışığa ve vücudun duruşuna, sol elle uygun bir durumda tutabilme ve sağ elle kitabın sayfalarını ko- layca çevirebilme (Sol elini kullananlar zorlanmama- lıdır);
2. Kitaplarını temiz tutma, yazı ve işaretlerle kirlet- meden kullanma;
3. Kitabı katlamadan, yazmadan, karalamadan kullanma 2.5 Tür, Teknik ve
Yöntemler
Sesli ve sesiz okuma tekniğini kavrayabilme ve geliştirme
1. Sözcükleri, tümceleri ve kısa metinleri doğru, anlamlı, akıntılı ve sesli okuyabilme;
2. Parmakla ya da kalemle izlemeden, vücut ve başı
sallamadan okuyabilme.
3. Sözcükleri ve sesleri doğru söyleyebilme;
4. Okuma sırasında noktalama işaretlerini (noktayı, vir- gülü, soru ve ünlem işaretini) görebilme, duraklama- ları sezebilme ve okumayı bunlara göre uygulayabil- me;
5. Okunan metindeki anlama göre sesi uyarlayabilme (Sesi yükseltme, alçaltmak, hızlandırmak, yavaşlat- mak);
6. Kısa metinleri karşılıklı okuyabilme;
7. Düzeye uygun şiirleri gereksiz devinmeler yapma- dan, anlayarak, duyarak sesi doğal bir biçimde kulla- narak okuyabilme
8. Kimi kısa şiirleri kapalı (ezber) söyleyebilme (Öğre- nciler her zaman şiirleri kapalı -ezber- olarak söyle- meye zorlanmamalıdır);
9. Okurken doğru soluk alabilme;
10. Tekerlemeleri devinmeler yaparak, ezgileriyle söyle- yebilme;
11. Okumayı kesmeden sayfayı çevirebilme.
12. Kısa metinleri parmak ya da kalemle izlemeden ses- siz okuyabilme
13. Ses organlarını kıpırdatmadan gözle okuyabilme;
Okunanları anlayabilme ve anlatabilme 2.6 Görsel Okuma Düzeye uygun fotoğraf,
resim, çizim üzerinde konuşabilme
1. Bir olayı anlatan bir dizi resim üzerinde konuşabilme.
2. Bir bütünü temsil eden bir resim üzerinde konuşa- bilme
3. Kitaptaki resim, illüstrasyon, çizim üzerinde konuşup yorumlayabilme
3. Konuşma 3.1 Konuşma Kuralları
- Gün içerisinde ve akşamları ilk karşılaştığı insanları selamlayabilme.
Konuk karşılayabilme ve uğurlayabilme
1. Aile bireylerini selamlama;
2. Komşuları, karşıları selamlama;
3. Sınıfa giren öğretmeni ya da başka birini selamlama;
4. Okulda görevlileri, öğretmenleri, yöneticileri sela- mlama;
5. Bakkal, berber, kırtasiye gibi dükkanlara girdiğinde oradakileri selamlayabilme;
6. Arkadaşlarını selamlama;
7. İlk kez karşılaştığı birine kendini tanıtma.
8. İki arkadaşını tanıştırabilme;
9. Konuk karşılayabilme ve uğurlayabilme Bir iyilik, bir yardım ya
da iyi dilekte bulunan kimselere teşekkür edebilme.
İyi dilekte bulunabilme, özür dileme.
1. Bir şeyi sunan (veren) bir kimseye teşekkür etme.
2. Bir iyilikte ya da iyi dilekte bulunan kimseye teşe- kkür etme.
3. Yardımda bulunan bir kimseye teşekkür etme.
4. Bir hastaya ya da hastalıktan yeni kalkmış birine
“Geçmiş olsun” dileğinde bulunabilme.
5. Bir ders ya da bir iş üzerinde çalışanlara başarılar dileyebilme
6. Verilen bir söz, bir iş zamanında yapılamadığı, ya da istenmeyerek bir hata yapıldığında özür dileyebilme.
3.2 Sözlü Anlatım
Sınıfa ya da bir topluluk önünde işitilebilecek, anlaşılabilecek gibi,
1. Sınıfta işitebilecek ve anlaşılabilecek biçimde konu- şabilmek, konuşmalarında görgü kurallarına uyabil- mek.
2. Konuşma etkinliklerine katılmak için söz isteyebilme.
güçlük çekmeden sözcükleri yerli yerinde kullanarak
konuşabilmek; Düzeye uygun sorular
düzenleyebilme, sorulara karşılık verebilme.
3. 4-5 sözcüklü bir soru tümcesi kurabilmek, böyle bir soruya yerine göre 5-6 sözcüklü bir tümce ile karşılık verebilme.
4. 5-6 sözcüklü sorulara yanıt (karşılık) verebilme.
5. Türkçe’den başka derslerle ilgili sorulara karşılık verebilme.
6. Bir yeri ya da bir şeyi öğrenmek için soru sormak.
7. Bir kimseyi görebilmek ya da bulabilmek için soru sorabilme
8. Adres sorabilme, yer tarif etme.
9. Kendi ev telefon numarasını doğru söyleyebilme Büyüklerinin,
yakınlarının bayramını, arkadaşının, bir
tanıdığının özel gününü kutlayabilme
1. Bir büyüğünün, bir arkadaşının bayramını kutlama.
2. Bir arkadaşının ya da yakınının doğum gününü kut- lama
3. Anneler gününü kutlama.
4. Öğretmenler gününü kutlama.
5. Yılbaşını (Yeni yılı) kutlayabilme.
Bilinen kısa bir masalı, bir öyküyü, fablı izlenen ya da yaşanan bir olayı, düzeye uygun bir filmi, öğrenilen bir yeri anlatabilme.
Varlıkların başlıca özelliklerini sezip söyleyebilme
1. Bilinen, okunan kısa bir masalı, öyküyü, fablı 3-5 tümce ile anlatabilme.
2. İzlenen ya da yaşanan bir olayı kısaca anlatabilme.
3. Düzeye uygun izlenen bir çizgi filmi, çocuk filmini anlatabilme
4. Bilinen ya da yeni öğrenilen bir yeri anlatabilme 5. Bazı tekerlemeleri söyleyebilme, düzeye uygun olan
bazı şiirleri ezbere (kapalı) söyleyebilme.
6. Bir hayvanın, bitkinin (Meyve, çiçek v.b.), yalın bir eşyanın başlıca özelliklerini sezip betimleyebilme
3.3 Tür, Teknik ve Yöntemler
Kendinin, öğretmenin adını, aile bireylerinin adlarını, ev ve okulun adresini söyleyebilme.
1. Adını, soyadını, okulunu, sınıfını ve şubesini söyle- yebilme;
2. Aile bireylerinin adlarını söyleyebilme;
3. Öğretmenin adını ve soyadını söyleyebilme;
4. Evinin adresini söyleme;
5. Okulun adresini söyleme
6. Yakın arkadaşlarının adlarını söyleme;
4. Yazma 4.1 Yazma Kuralları Yazı araç ve gereçlerini kuralına uygun biçimde tutup kullanabilme
1. Kalemi, baş, işaret ve orta parmaklar arasında rahat tutabilme.
2. Kalemi, çok sıkmadan ve işaret parmağı kaleme çok fazla bastırmadan kullanabilme.
3. Kalemin açılan odunsu kısmına parmaklar dokunma- dan, kalem ucuna yaklaşık 2cm geriden, 45 derece eğik tutarak kalemi tutabilme.
4. Defteri kırıştırmadan temiz tutma, boş yer bırakma- dan, yaprağını koparmadan kullanabilme.
5. Silgiyi kurallına uygun kullanma ve silgi kullanımını en az dereceye indirebilme
Yazı yazarken kuralına uygun biçimde sırada oturabilme
1. Göğsü sıraya dayamadan her iki kolun dirsekten önceki üçte ikisini sıra üzerine koyarak, kalçaları oturma yüzeyine yerleştirerek, ayakları rahatça yere basarak, vücudu düzgün (dik) tutarak oturabilme.
1. Göz ile defter arasında 25-30 cm kadar bir uzaklıkta bulunacak biçimde oturabilme.
Düzeye uygun yazım kurallarını
uygulayabilme,
2. Bildirme tümcelerinin sonuna noktayı koyabilme.
3. Soru tümcelerinin sonuna soru işareti koyabilme.
4. Tümcenin ilk harfini büyük harfle yazabilme.
noktalama işaretlerini yerinde kullanabilme
5. Özel adları büyük harfle yazabilme.
6. Özel adlara getirilen ekleri kesme işaretiyle ayıra- bilme
7. Okulun bulunduğu, öğrencinin oturduğu sokak (cad- de) ve semt adlarının ilk harfini büyük harfle yaza- bilme
4.3 Tür, Teknik ve Yöntemler
Kuralına uygun biçimde bir yazı uygulayabilme
1. Harfleri güzel, okunaklı, temiz ve yazılış yönüne uygun olarak yazabilme.
2. Temel harfleri el yazısı olarak yazabilme.
3. Tümceleri, düzgün, açık ve anlaşır bir biçimde yaza- bilme.
4. Verilen ya da kurduğu tümceleri yazarken sözcükler arasında uygun boşluklar bırakma.
Bilinen bir masalı, öyküyü, yaşanan ve izlenen bir olayı, bildiği bir tekerlemeyi, kapalı (ezber) öğrenilen bir şiiri v.b.yazabilme
1. Bilinen bir masalı 3-5 tümce ile yazabilme.
2. Bilinen bir öyküyü, fablı 3-5 tümce ile yazabilme.
3. Görünen, yaşanan bir olayı 3-5 tümce ile sınıfça yazabilme.
4. Bir resimde görünenleri 3-5 tümce ile sınıfça yazma.
5. Daha önce öğrenilen bir masalı, öyküyü v.b. resim- lere bakarak yazabilme.
6. Kapalı (ezber) öğrenilen bir şiirin bir ya da iki dörtlü- ğünü yazabilme.
7. Bildiği, söylediği kısa tekerlemeleri yazabilme Kısa mektup, zarf üstü,
kutlama kartı yazabilme
1. Kısa, özel bir mektup yazabilme.
2. Zarf üstü yazabilme.
3. Bayram, yılbaşı ile ilgili kutlama kartı yazabilme
Bakarak yazma, yapılan kısa yazdırıları
(dikteleri) yazabilme, yanlışlıkları
düzeltebilme
1. Kısa metinleri bakarak yazabilme.
2. Özgün yazılara bakarak kendi yanlışlarını bulma.
3. Özgün yazılara bakarak kendi yanlışlarını düzeltme.
4. Güzel ve doğru yapılanlara bakıp kendi yanlışlarını bulma.
5. Güzel ve doğru yapılanlara bakıp yanlışlarını düzel- tme.
4.2 Yazılı Anlatım Kendinin, öğretmenin adını, aile bireylerinin adlarını ve okulun adresini yazabilme
1. Kendi adını, soyadını, sınıfını ve şubesini yazabilme.
2. Aile bireylerinin, öğretmenin adlarını yakın arka- daşlarının; ev ve okul adresini; ev telefonu numara- sını doğru yazabilme.
Düzeye uygun sorular düzenleyebilme, sorulan sorulara karşılık verebilme
1. 4-5 sözcüklü sorulara yazılı olarak yanıt verme.
2. 3-4 sözcüklü sorular yazılı olarak düzenleyebilme.
3. Sözlü sorulara yazılı yanıt verebilme (3-4 soru; her soru yalın ve kısa bir tümce ile yanıtlanır).
Eşyaları, hayvanları, bitkileri betimleyebilme
1. Yalın bir eşyanın başlıca özelliklerini sezip yazılı betimleyebilme .
2. Bir hayvanın başlıca özelliklerini sezip yazılı betim- leyebilme.
3. Bir bitkinin başlıca özelliklerini sezip yazılı betim- leyebilme
28
ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ
Yeni öğretim anlayışında öğretmen güdümlü öğretimden, öğrenci ağırlıklı (merkezli) bir düzene geçiş durumundadır. Öğretmen yine de öğretimin vazgeçilmez öğesidir, ancak üstlendiği rol, yol göstericiliktir;
her şeyi bilen değil, sınıf içi ve sınıf dışı çalışmayı düzenleyen bir ko- numdadır. Öğrenci kendi yetenekleri çerçevesinde öğretmenle olduğu ölçüde arkadaşlarıyla da etkileşim içinde çalışmalıdır. Çalışmalar sıra- sında çocuklar birbirinden daha kolay öğrenirler. Bunun sonucu küme çalışmaları ve ikili çalışmalar önem kazanmıştır. Bunun için de öğret- men küme (grup) ve ikili çalışmaları yeterince uygulamalıdır. Öğren- menin kalıcı olabilmesi için “birlikte yaparak ve yaşayarak öğrenme” ye yer verilmelidir. Bu ortam ikinci sınıf öğrencilerine uygun Küme Çalışma Teknikleri uygulanarak sağlanmalıdır. Bu tutum zaman zaman derslik içinde oturma düzenini bile etkilemektedir. Öğretmenin disiplin anlayışının da değişmesi gerekmektedir; bastırıcı değil, düzenleyici, hoş- görüye dayanan bir disiplin anlayışı üzerinde durulmaktadır. Bu durumun başlangıçta bazı güçlükler çıkaracağı düşünülebilir ama sözde, zorlama suskunluk yerine, denetimli bir konuşma ve katılımın yararları da unutul- mamalıdır. Ayrıca öğrencinin odağa yerleşmesi derse ilgiyi ve güdülen- meyi artırabilir (Güdülenme – motivasyon – son yıllarda yeniden günde- me gelmiştir).
Bu yeni öğretim bağlamında öğrencinin yanlışlarına bakış açısı da değişmiştir.
Bilindiği gibi, yanlışlar öğrenme sürecinin kaçınılmaz olguları olarak düşünülmektedir. Bu bakımdan yanlışlar bir yandan öğrencinin dil gelişi- mini yansıtırken öte yandan öğretimin değerlendirilmesinin yapılmasını kolaylaştırmakta ve düzeltici öğretimin hangi noktalarda toplanması ge- rektirdiğinin göstergesi olmaktadır. Buna koşut (paralel) olarak öğrenci başarısının değerlendirilmesi de yeni boyut kazanmıştır. Salt dilbilgisi başarısını ölçen testler yerine, iletişim yeteneğini ölçen testler geliştiril- mektedir.
Öğretmen, öğretmenlik mesleğinin konuşmaktan çok konuşturmak olduğunu unutmamalıdır. Bunun için de ders programının amacına ulaşa- bilmesi için öğrenci merkezli yaklaşım uygulamalıdır, uygulama etkinlik- lerine ağırlık vermelidir. Bu yaklaşımda öğretmen, gösterici, yönlen- dirici, uyarıcı, düzenleyici, yol gösterici ve rehber konumunda olmalıdır.
Öyle ki öğretmen kimi kez lider, kimi kez konuyu geliştiren bir üye, öğrenciler sınıfta bir konu ile ilgili bilgi verirken de bir dinleyici olma- lıdır.
29 Diğer derslerde olduğu gibi, Türkçe öğretiminde de tek bir yöntem uygulanamaz. Öğretim yöntemi başka türlü olabileceği gibi, bir konunun işlenişinde de çeşitli yöntemlere başvurulabilir. Bununla birlikte şunu he- men belirtelim ki Türkçe öğretimi bilimsel olmaktan çok bir beceri dersidir de. Bunun için çeşitli yöntem ve yaklaşımlar gerektirir. Bu yön- tem ve yaklaşımlara değinelim:
Türkçe dersinde dolayısıyla ikinci sınıfta kullanılacak yöntemler, dersin amacına konunun, okuma parçasının özelliğine göre seçilir.
Türkçe öğretiminin başlıca yöntemleri:
1. Bireşim yöntemi 2. Çözümleme yöntemi 3. Tümce yöntemi
4. Okumada genel yöntem a) Sesli okuma yöntemi b) Sessiz okuma yöntemi c) Hızlı okuma yöntemi d) Dramatizasyon yöntemi 5. Yaparak ve yaşayarak öğrenme
yöntemi
6. Soru- yanıt yöntemi 7. Yazdırı (Dikte) yöntemi 8. Karışık yöntem
9. Tümevarım yöntemi 10. Tümdengelim yöntemi 11. Gözlem ve inceleme yöntemi 12. Tartışma yöntemi
13. Anlatma yöntemi 14. Gösteri yöntemi 15. Açıklama vb.
Öğretmen, bir konuyu işlemek için tek bir öğretim yöntemini değil, konunun gerektirdiği birkaç yöntemi uygulamaya çalışmalıdır.
Günümüzde kullanılan çağdaş yöntem ve yaklaşımlara önem verip özen göstermelidir.
Öğretimde yeni sisteme geçilmekle küme ve ikili çalışma teknikleri (biçimleri) önem kazanmıştır. Türkçe öğretiminde bireysel, küme, ikili ve sınıfça çalışma biçimleri kullanılmaktadır.
TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER
Öğretimde araç ve gereçler amaçlara daha kısa zamanda ulaşmayı ve öğrenmenin kalıcı olmasını sağlama açısından çok önemlidir. Öğretmen- lerin bu amaçla çeşitli gereçlerden yararlanmaları ve sınıf içinde çoklu ortamı oluşturmaları gerekmektedir.
Kullanılan öğretim araç – gereçleri ile başarı arasında doğrusal bir ilişki olduğu gözlenmektedir. Bu nedenle öğretmenlerin araç ve gereç
30
kullanmaya özen göstermeleri ve bu araçların seçiminde özenli (dikkatli) olmaları gerekmektedir.
Seçilecek araç ve gereçleri, planlanan davranışların kazandırmaya yönelik, öğrenci düzeyine uygun, ilgi çekici, kullanışlı ve ekonomik olması gibi, özellikleri taşıması gerektiği düşünülmektedir.
İkinci sınıf düzeyinde Türkçe dersinde kullanılması gereken araç ve gereçler aşağıda verilmiştir:
1. Öğrenci ders (okuma) kitabı 2. Pazen tahtası
3. Gösterme (sergileme) tablosu 4. Resimler
5. Kum masası ya da kum havuzu 6. Öğretmenin kılavuz ve yöntem
kitapları
7. Sözlükler,Yazım kılavuzu 8. Ansiklopediler
9. Metinlerle ilgili resimler 10. Antolojiler
11. Öğrencilerin düzeylerine göre uyarlanmış kitaplar
12. Plak, bant ve kasetler
13. Film ve slaytlar 14. Konuşma ve anlatımı
geliştirecek küçük, büyük resimler
15. Radyo ve televizyonda çocuklar için yayınlar, çizgi filmler v.b.
16. Gerçek eşyalar ve modeller 17. Projektör, diyaprojektör 18. Tepegöz
19. Teyp, video, ses bantları ve kaset çalar
20. Film makinesi ve hareketli filmler
21. Öğrenci yapımı araçlar 22. Bilgisayar
Öğretmen öğretim araçlarını kullanmadan önce, araçların işlerliğini, kullanım tekniğini v.b. denetlemelidir.
Öğretim araçlarını seçerken, öğrenmeyi sağlayan araçları seçmeli ve öğretmenden çok öğrencilere kullandırabilecek araçlara önem vermelidir.
Öğrencilere kullandırılacak araç – gereçler ile ilgili önce kullanım bilgileri, sonra hangi amaçla kullanacakları hakkında bilgiler verilme- lidir.
TÜRKÇE ÖĞRETİMİNİN ÖTEKİ DERSLERLE İLİŞKİSİ
Türkçe, başlı başına bir ders olmakla birlikte, anlama-anlatma yolu olarak, her eğitim ve öğrenim alanın ve her etkinliğin aracıdır. Bu bağ- lamda her ders bir ölçüde ana dili dersidir. Çünkü her öğretim ve eğitim etkinlikleri (ders), çocuğun ana dilini zenginleştirip geliştirir. Bunun için de, Türkçe, öteki derslerle sıkı bir bağlılaşım, etkileşim içinde olmalıdır.
31 Türkçe öğretimi, metinlerin işlenişi, sözlü ve yazılı anlatım çalış- maları sırasında, yeri geldikçe Matematik, Müzik Eğitimi, Güzel Sanat- lar, El İşi, Beden Eğitimi v.b. derslerle bağlılaştırıp etkileşim sağlanma- lıdır. Öyle ki bağlılaşım aracılığıyla öğrencilerin dillerini yeni terim, deyim ve sözcüklerle zenginleştirip Türkçeyi doğru, daha güzel, güvenli ve etkili kullanmaları sağlanmaktadır.
Alanlar (dersler) arası bağlılaşım kurulması sırasında, aynı ya da benzer davranışların, konuların, bilgilerin gereksiz yere yinelenmesinden sakınılıp öğrencilerin davranışlarını pekiştirici, zenginleştirici, kolaylaştı- rıcı, öğrencilere olumlu yönde etki edecek bir bağlılaşım uygulamaya özen gösterilmelidir.
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Bilişsel Alan Davranışların Ölçülmesi
1. Gözlem
2. Sözlü yoklamaların yapılması (Ders süreci içinde)
3. Yazılı yoklamaların yapılması (Ders süreci içinde)
4. Test
a. Kısa yanıtlı testler;
b. Doğru – yanlış testleri;
c. Çoktan seçmeli testler;
d. Eşleme testleri;
e. İzleme testleri;
f. Kendini değerlendirme testi;
g. Öğrenci başarısını saptama testi;
h. Öğrenme eksiklerini saptama testi;
5. Ödev ve ev ödevleri;
6. Yazdırılar (dikteler) ve yazdırı çeşitleri
