SAMANLI DA LARI (GEYVE BO AZI BATISI)
NEUROPTERA (INSECTA) FAUNASININ
ARA TIRILMASI
YÜKSEK L SANS TEZ
Biyolog Ahmet Ali BERBER
Enstitü Anabilim Dal : B YOLOJ
Tez Dan man : Yrd. Doç. Dr. Sava CANBULAT
May s 2008
ii
Yapt m çal malar süresince engin bilgi ve görü lerinin yan s ra hiçbir deste ini esirgemeyen de erli dan man m Say n Yrd. Doç. Dr. Sava CANBULAT’a sonsuz te ekkürlerimi sunar m.
Araziden toplad m bitkilerin te hisinde yard mc olan Say n Yrd. Doç. Dr. Mehmet SA IRO LU’na ve arazi çal malar s ras nda bana yard mc olan arkada m Gökhan ÖZCAN’a te ekkür ederim.
Çal malar n her a amas nda benden maddi ve manevi deste i esirgemeyen sevgili Annem ve Babam’a çok te ekkür ederim.
Her türlü s nt da beni asla yaln z b rakmayan ömür arkada m çok k ymetli e im Nurcan BERBER’e te ekkür etmeyi bir borç bilirim.
iii
TE EKKÜR... ii
NDEK LER... iii
MGELER VE KISALTMALAR L STES ... vii
EK LLER L STES ... ix
TABLOLAR L STES ... x
HAR TALAR L STES ………. xi
EKLER L STES ………... xii
ÖZET... xiv
SUMMARY... xv
BÖLÜM 1. ... 1
BÖLÜM 2. MATERYAL VE METOD……… 5
BÖLÜM 3. GENEL MORFOLOJ K B LG LER………. 10
3.1. Neuroptera Tak Morfolojisi... 10
3.2. Familyalar n Morfolojisi……….. 13
BÖLÜM 4. BULGULAR………...………... 23
4.1. Familya: Ascalaphidae Lefébvre, 1842……… 23
4.1.1. Cins: Libelloides Schaffer, 1763………. 23
4.1.1.1. Tür: Libelloides macaronius (Scopoli, 1763)……… 23
iv
4.2.1.1. Tür: Isoscelipteron fulvum Costa, 1863………. 25
4.3. Familya: Chrysopidae Schneider, 1851……… 27
4.3.1. Cins: Chrysopa Leach in Brewster, 1815………... 27
4.3.1.1. Tür: Chrysopa dorsalis Burmeister, 1839………… 27
4.3.1.2. Tür: Chrysopa formosa Brauer, 1851……….. 29
4.3.1.3. Tür: Chrysopa pallens (Rambur, [1838])…………. 31
4.3.1.4 Tür: Chrysopa perla (Linnaeus, 1758)…………... 33
4.3.1.5. Tür: Chrysopa viridana Schneider, 1845………... 35
4.3.2. Cins: Chrysoperla Steinmann, 1964……….. 37
4.3.2.1. Tür: Chrysoperla carnea (Stephens, 1836) s.l…... 37
4.3.3. Cins: Chrysopidia Navas, 1911………... 41
4.3.3.1. Tür: Chrysopidia ciliata (Wesmael, 1841)……….. 41
4.3.4. Cins: Dichochrysa Yang, 1991………...………… 42
4.3.4.1. Tür: Dichochrysa clathrata (Schneider, 1845)….. 42
4.3.4.2. Alt Tür: Dichochrysa flavifrons flavifrons (Brauer, 1850)……….... 44
4.3.4.3. Tür: Dichochrysa prasina (Burmeister, 1839)…….. 47
4.3.4.4. Tür: Dichochrysa zelleri (Schneider, 1851)……….. 50
4.3.5. Cins: Hypochrysa Hagen, 1866……….. 52
4.3.5.1. Tür: Hypochrysa elegans (Burmeister, 1839)……... 52
4.3.6. Cins: Italochrysa Principi, 1946………. 54
4.3.6.1. Tür: Italochrysa italica (Rossi, 1790)………... 54
4.3.7. Cins: Nineta Navas, 1912………... 56
4.3.7.1. Tür: Nineta pallida (Schneider, 1846)……….. 56
4.3.8. Cins: Nothochrysa McLachlan, 1868………. 57
4.3.8.1. Tür: Nothochrysa fulviceps (Stephens, 1836)……... 57
4.3.9. Cins: Peyerimhoffina Lacroix, 1920………... 59
4.3.9.1. Tür: Peyerimhoffina gracilis (Schneider, 1851)…... 59
4.3.10.Cins: Suarius Navas, 1914………. 60
4.3.10.1. Tür: Suarius nanus (McLachlan, 1893)………….. 60
4.4. Familya: Coniopterygidae Burmeister, 1839……… 62
v
4.4.2. Cins: Coniopteryx Curtis, 1834……….. 63 4.4.2.1. Tür: Coniopteryx (Coniopteryx) pygmaea
Enderlein, 1906……….. 63
4.4.2.2. Tür: Coniopteryx (Coniopteryx) tineiformis
Curtis, [1834]………... 65 4.4.2.3. Coniopteryx (Metaconiopteryx) esbenpeterseni Tjeder, 1930………... 67 4.4.3. Cins: Helicoconis Enderlein, 1905………. 68
4.4.3.1. Tür: Helicoconis (Ohmopteryx) pseudolutea
Ohm, 1965………. 68
4.4.4. Cins: Semidalis Enderlein, 1905………. 70 4.4.4.1. Tür: Semidalis aleyrodiformis (Stephens, 1836)….. 70 4.5. Familya: Hemerobiidae Latreille, 1802……… 72 4.5.1. Cins: Hemerobius Linnaeus, 1758……….. 72
4.5.1.1. Tür: Hemerobius (Hemerobius) handschini
Tjeder, 1957……...………... 72 4.5.1.2. Tür: Hemerobius (Hemerobius) humulinus
Linnaeus, 1758………... 74
4.5.1.3. Hemerobius (Hemerobius) lutescens
Fabricius, 1793……….. 76
4.5.1.4. Tür: Hemerobius (Hemerobius) micans
Olivier, 1792……….. 77
4.5.1.5. Tür: Hemerobius (Hemerobius) nitidulus
Fabricius, 1777………... 79 4.5.1.6. Tür: Hemerobius (Hemerobius) stigma
Stephens, 1836………... 80 4.5.2. Cins: Megalomus Rambur, 1842………. 82 4.5.2.1. Tür: Megalomus tortricoides Rambur, 1842……… 82 4.5.3. Cins: Sympherobius Banks, 1904……….. 84 4.5.3.1. Tür: Sympherobius (Sympherobius) pygmaeus
(Rambur, 1842)… ………. 84
vi
(Stephens, 1836)……… 86
4.6. Familya: Mantispidae Leach in Brewster, 1815……….. 88
4.6.1. Cins: Mantispa Illiger in Kugelann, 1798………... 88
4.6.1.1. Tür: Mantispa aphavexelte Aspöck & Aspöck,1994 88 4.7. Familya: Myrmeleontidae Latreille, 1802………... 89
4.7.1. Cins: Creoleon Tillyard, 1918……… 89
4.7.1.1. Tür: Creoleon plumbeus (Olivier, 1811)………….. 89
4.7.2. Cins: Distoleon Banks, 1910………... 91
4.7.2.1. Tür: Distoleon tetragrammicus (Fabricius, 1798)… 91 4.7.3. Cins: Megistopus Rambur, 1842………. 93
4.7.3.1. Tür: Megistopus flavicornis (Rossi, 1790)………… 93
4.7.4. Cins: Neuroleon Navás, 1909………. 95
4.7.4.1. Tür: Neuroleon (Neuroleon) assimilis (Navás, 1914)………. 95
4.7.5. Cins: Nicarinus Navás, 1914……….. 96
4.7.5.1. Tür: Nicarinus poecilopterus (Stein, 1863)……….. 96
4.8. Familya: Osmylidae Leach in Brewster, 1815………. 98
4.8.1. Cins: Osmylus Latreille, 1802………. 98
4.8.1.1. Tür: Osmylus fulvicephalus (Scopoli, 1763)………. 98
4.9. Familya: Sisyridae Handlirsch, 1908………... 100
4.9.1. Cins: Sisyra Burmeister, 1839……… 100
4.9.1.1. Sisyra nigra (Retzius, 1783)………. 100
BÖLÜM 5. SONUÇ VE ÖNER LER………... 102
KAYNAKLAR……….. 114
EKLER……….. 130
ÖZGEÇM ……….……….. 154
vii Erkek birey
Di i birey
A Analdamar
C Kosta
cl Clypeus
cm Santimetre
Cu Kubitus
Cua Kubitus anterior Cup Kubitus posterior
Cx Koksa
Fe Femur
HKG Hem Kuzey hem Güney
ig ç gradate damar
im ntermedian hücre
km Kilometre
M Media
Ma Media anterior
Mp Media posterior
msn Mezonotum
mtn Metanotum
mxp Maksillar palpus
og gradate damar
oc Osel göz
pd Pedisellus
pr Pronotum
Pscu Psödokubitus
viii
R Radius
Rs Radial sektor
S Sternit
Sc Subkosta
Scp Skapus
SG Sadece Güney
SK Sadece Kuzey
T Tergit
Ta Tarsus
Tb Tibia
Tro Trokhanter
vrx Verteks
ix
ekil. 3.1. Neuroptera tak ba lateral………. 10
ekil 3.2. Neuroptera tak na ait morfolojik yap lar……… 11
ekil 3.3. Neuroptera tak na ait anten tipleri... 12
ekil 3.4. Chrysopidae familyas ba -toraks segmentlerinin dorsal görünü ü……… 12
ekil 3.5. Ascalaphidae familyas kanat ekli………. 13
ekil 3.6. Berothidae familyas kanat ekli……… 14
ekil 3.7. Chrysopidae familyas na ait kanatlar……… 15
ekil 3.8. Chrysopidae familyas kanatlar nda üçgen eklinde intermedian hücre………... 16
ekil 3.9. Chrysopidae familyas kanatlar nda yamuk eklinde intermedian hücre... 16 ekil 3.10. Coniopterygidae familyas kanat yap lar ………. 17
ekil 3.11. Hemerobidae familyas kanatlar……… 18
ekil 3.12. Mantispidae familyas kanat ekli……….. 19
ekil 3.13. Myrmeleontidae familyas kanatlar……… 20
ekil 3.14. Osmylidae familyas kanatlar………. 20
ekil 3.15. Sisyridae familyas kanatlar... 21
ekil 3.16. Neuroptera tak na ait bacak ve t rnak yap lar .………. 22
ekil 5.1. Tür say lar n illere göre yay ……….. 106
x
Tablo 5.1. Çal ma alan nda bulunan türlerin illere göre da ………….. 104 Tablo 5.2. Çal ma alan nda bulunan türlerin arazi bölgesindeki yay .… 107 Tablo 5.3. Çal ma alan nda bulunan türlerin aylara göre da ….…….. 109 Tablo 5.4. Çal ma alan nda tespit edilen türlerin vertikal da ….…... 111
xi
Harita 2.1. Bat Samanl Da lar ’n n Konumu………. 8 Harita 2.2. Çal ma alan n lokasyon haritas ………. 9
xiv
Anahtar kelimeler: Neuroptera, Bat Samanl Da lar , Fauna, Yeni Kay t
Bat Samanl Da lar ’nda (Kocaeli, Sakarya, zmit, Yalova, Bursa, Bilecik) 2007 n May s-A ustos aylar aras nda yap lan arazi çal malar ile Neuroptera tak na ait 634 örnek toplanm r. Te his i lemleri sonucunda Neuroptera tak n 9 familyas na ait 41 tür ve 1 alt tür tespit edilmi tir. Ara rma alan ndan tespit edilen türlerin genel morfolojisi, fenolojisi, ekolojisi, kanat foto raflar ve ara rma alan ndaki yay bilgileri verilmi tir. Her türün yay , Türkiye ve Dünyada olmak üzere iki kategoride ele al nm r. Çal ma alan nda bulunan 40 tür ve 1 alt tür Bat Samanl Da lar için yeni kay tt r. Ayr ca çal ma alan ndan tespit edilen Sisyridae familyas na ait Sisyra nigra türü ve ait oldu u familyas Türkiye faunas için yeni kay tt r. Yeni kay t olan bu türün erkek ve di i genital çizimleri de verilmi tir.
xv SUMMARY
Key Words: Neuroptera, West Samanl Mountains, Fauna, New Record
By the studies in West Samanl Mountains (Kocaeli, Sakarya, zmit, Yalova, Bursa, Bilecik) 634 specimens belonging to order Neuroptera were collected between May- August in 2007. As a result of the identifications 41 species and 1 subspecies belonging to the 9 families of the order Neuroptera were determined. General morphology, phenologies, ecologies and distributions of 41 species and 1 subspecies determined from the research area were given. Distributions of the each species were given in two categories as distributions in Turkey and in the World. Found 40 species and 1 subspecies are new records for West Samanl Mountains. Furthermore, Sisyra nigra species and their family Sisyridae are new record for the Turkish fauna. Both male and female genital drawings of this species are given.
Linnaeus 1758’de Neuroptera tak ilk defa tan mlam r. Bu ilk tan mlamada Neuroptera, Megaloptera ile Planipennia gruplar içermekteydi. Daha sonra ara rmac lar Neuroptera’y Planipennia, Megaloptera ve Raphidioptera olmak üzere üç ayr tak ma ay rm lard r. Baz ara lar ise bu üç tak Neuropteroidea üst tak ad alt nda birle tirmi lerdir. Son olarak Aspöck ve ark. (2001) Raphidioptera, Megaloptera ve Neuroptera tak mlar Neuropterida üst tak alt nda toplam r.
Neuroptera tak üyeleri deniz seviyesinden 3000 m’ye kadar olan yüksekliklerde, genellikle alçak boylu, yabani ve kültür bitkileri ile maki ve çit bitkileri üzerinde, meyve, sebze ve çiçek bahçelerinde, kentlerin içinde park ve bahçelerde, çe itli i ne yaprakl ve yapra döken a açlarda bulunurlar. Sadece Osmylidae ve Sisyridae üyeleri temiz akar su civar ndaki otsu formasyon, çal lar ve a açlar üzerinde ayr ca menfez altlar nda bulunurlar. Neuroptera tak mlar na ait türler tek bir tür bitki üzerinde görüldü ü gibi, çe itli bitkiler üzerinde de bulunmaktad r (Aspöck ve ark.
1980a; engonca 1980a).
Neuroptera üyeleri ekonomik öneme sahiptir. Ergin ve larvalar , yumu ak vücutlu ve ço unlukla zararl böcek türlerini avlarlar. Özellikle Hemerobiidae, Chrysopidae ve Coniopterygidae familyalar üyeleri, tar m bitkileri zararl olan afitler, psillidler, tripsler, ko niller, akarlar ve örümcekler ile beslenirler. Chrysopidae ve Myrmeleontidae familyalar na ait türlerin ço u predatör olmakla birlikte, polenle beslenen türleri de vard r. Ascalaphidae türleri predatördür ve kelebek, sinek gibi böcekleri avlayarak beslenir. Ço u türün populasyon yo unluklar yüksektir ve predatör beslenmelerinden dolay ekonomik önemleri oldukça fazlad r ( Aspöck ve ark. 1980a; Stelzl ve Devetak 1999).
Ülkemizde Neuroptera tak üzerinde yap lan çal malar Türkiye’den Prof. Dr.
Loew taraf ndan toplanan örneklere dayal olarak, Schneider (1845) taraf ndan yay nlanan çal ma ile ba lam ve bu çal mada Türkiye’den 6 tür kayd verilmi tir.
Bu ilk çal madan sonra ülkemiz Neuroptera faunas na Hagen (1863) ve Brauer (1864, 1876) çal malar ile katk sa lam lard r.
1900’lü y llar n ilk yar nda, Navas (1927) taraf ndan yap lan çal ma Türkiye Neuroptera faunas na katk sa lam r.
19. yüzy n ikinci yar ndan itibaren ülkemizde hem yabanc hem de yerli ara lar Neuroptera türlerinin tespiti için çal malar yapm lard r. Bu çal malar Hölzel (1967a, 1967b, 1969, 1972, 1978, 1982, 1983, 1986a 1987, 1988); Gepp (1974); engonca (1978, 1979, 1980a, 1980b, 1980c, 1981); Aspöck ve ark. (1980b);
ekero lu ve Uygun (1980); Hölzel ve Ohm (1986); Aspöck (1986); Monserrat (1990); Popov (1990a); Lodos (1993); Krivokhatsky (1996); Aspöck ve Hölzel (1996) taraf ndan yap lm ve ülkemiz faunas na önemli katk lar sa lam r.
2000’li y llardan itibaren yerli ara rmac lar n yapt klar çal malarda bir art gözlenmi ve bu ülkemizin Neuroptera faunas n tespit edilmesine katk lar sa lam r. 2000’li y llardan itibaren yap lan çal malara ise özellikle yerli ara lar ba ta olmak üzere; Abrahám ve Mészáros (2002); Koçak ve Kemal (2002); Ar ve K yak (2003); Satar ve Özbay (2002, 2003, 2004); Canbulat (2003, 2007a, 2007b, 2007c); Ar (2004); Canbulat ve K yak (2000, 2002a, 2002b 2004a, 2004b, 2005a, 2005b); Özbay ve ark. (2005); Satar ve ark. (2004, 2006, 2007);
Candan ve ark. (2005); Suludere ve ark. (2006); Kemal ve Koçak (2006); Kovanc ve Kovanc (2007); Dobosz ve Ábrahám (2007); Dobosz (2007a, 2007b, 2007c);
Kovanc ve Canbulat (2007); Ar ve ark. (2007a, 2007b, 2008) taraf ndan yap lm r.
Türkiye’nin co rafik konumu fauna ve flora aç ndan ülkemizin zengin bir çe itlili e sahip olmas sa lamaktad r. Avrupa, Asya ve Afrika k talar aras nda bir köprü olan ülkemiz, Akdeniz, Avrupa-Sibirya ve ran-Turan fitoco rafik bölgelerinin etkilerini göstermektedir. Bundan dolay üç fitoco rafik bölgenin türlerini içermekte olup, tür say bak ndan daha fazla çe itlilik göstermektedir. Türkiye iklim
çe itlili i ile olu an özelle mi do al zenginliklere ve oldukça fazla sulak alanlara sahip bir co rafyad r. Bu özellikler tür say n artmas olumlu yönde etkilemektedir. Bütün bu ekolojik özelliklerin bilinmesine ra men ülkemizdeki canl çe itlili i henüz tam olarak bilinmemektedir. Tahmini rakamlarla ifade edilen faunan n tümüyle ortaya ç kar lmas için imdiye kadar yap lan faunistik ve sistematik çal malar tam olarak bütünü göstermemektedir.
Ülkemizde bu güne kadar tan mlanan tür say dünya ve Avrupa’daki tür say lar ile yasland nda, ülkemiz sahip oldu u floristik zenginliklere oranla bilinen Neuroptera tür say n oransal olarak daha az oldu u görülmektedir. Bunun ba ca sebepleri fauna çal malar n ülkemize turist olarak gelen ara rmac lar n genel olarak yapt klar çal malard r. Bu sebepten son y llarda ba lanan lokal faunistik çal malar n ülkemiz faunistik envanterinin tespitine büyük katk sa layaca görülmektedir.
Türkiye Neuroptera türlerinin ekolojisi, faunas ve sistemati i hakk ndaki bilgilerin 1950’li y llardan sonra artm oldu u görülse de ülkemizde tespit edilemeyen çok say da türün oldu u dü ünülmektedir. Ülkemiz tür say n ortaya ç kar lmas çal lmam alanlara yap lan arazi çal malar yla mümkündür.
Ara rma alan z olan Bat Samanl Da lar ’nda imdiye kadar Neuroptera faunas yla ilgili bir çal ma yap lmam r.
Samanl Da lar ’nda maki formasyonu ve do al ormanlar bitki örtüsünün iki esas unsurunu te kil eder. Akarsular, göller ve Marmara Denizi de Samanl Da lar ’ndaki fauna ve floran n zenginle mesine olanak sa lam r. Marmara Bölgesi topografya karakteri, alçak deniz sahas ve bo azlar n te kil etti i koridorlar n mevcudiyeti sebebiyle Karadeniz ile Ege ve Akdeniz aras nda bir geçi sahas halinde Bat , Güney, ç Anadolu hatta Trakya’n n orta k mlar ndan farkl iklim artlar n görüldü ü bir sahad r. Ayr ca Samanl Da lar ’n n jeolojik ve morfolojik aç dan her yerinin ayn yap ta mamas ve farkl ünitelerden meydana gelmesinden dolay zengin bir çe itlili e sahiptir. Ara rma alan nda Neuroptera faunas n çal lmam
olmas , ayr ca kendine has iklim, bitki örtüsü, topografyas ve morfolojik yap sebebiyle ara rma alan olarak seçilmi tir.
Bu çal ma ile de Bat Samanl Da lar Neuroptera faunas n ortaya ç kar lmas amaçlanm olup, ayr ca habitat ve konukçular belirlenerek üzerinde yakaland klar türlerin otoekolojilerine katk sa lanacakt r.
Ara rma alan olarak seçilen Bat Samanl Da lar Marmara Denizi’nin güneydo usunda yer al r. Bu k mda bölgeye ismini veren Marmara Denizi esas morfometrik uzan na uygun tarzda do udaki kara kütlesi içine sokulan Gemlik ve zmit Körfezi’ni meydana getirir. Bu iki körfez aras nda ba layan yüksek bir kütle genel morfolojik karakterini muhafaza ederek do uya do ru uzanmakta ve daha sonra büyük bir yarma bo azla kesilmektedir. Bu suretle bat da Armutlu Yar madas olarak adland lan k sm n ucunu te kil eden Bozburun’dan do uda Sakarya taraf ndan aç lm Geyve Bo az ’na kadar devaml bir ekilde görülen 130 km’lik bir sahada uzanan bu yüksek kütle Bat Samanl Da lar ’n te kil eder. Bat Samanl Da lar ’n kuzeyden zmit Körfezi, Sapanca Gölü ve Adapazar depresyonu;
güneyde ise Gemlik Körfezi, Garsak e i, znik depresyonu çevreler.
Ara rma alan ve çal ma yap lan lokaliteler Harita 1,2’de verilmi tir.
Ara rma alan n Neuroptera faunas tespiti için 2007 y May s-A ustos aylar aras nda toplam 30 gün arazi çal mas yap lm olup, alanda farkl habitatlardan örnekler toplanm r. Yap lan arazi çal mas sonucunda Neuroptera tak na ait 634 örnek toplanm r.
Arazi çal malar nda örnekleri yakalamak için atrap ve k tuza kullan lm r.
Toplanan örnekler Etil Asetatl öldürme kavanozlar nda öldürüldükten sonra, örneklerin büyüklü üne göre 3x3, 4x4, 6x6 cm ebatlar ndaki örnek saklama kutular n içine birer örnek konulmu tur. Geceleri ise k tuzaklar ile toplamalar yap lm r. Örneklerin yakaland tarih, konak bitkisi, habitat, rak m vb. bilgiler arazi defterine not edilmi ve lokalite numaralar örnek saklama kavanozlar n içine konulmu tur.
Laboratuvara getirilen örnekler, 20x30 cm ebad ndaki yumu atma kab n taban na 1 cm kal nl nda olan sünger konularak üzerine bir miktar k su ilave edilmi ve sünger üzerine saklama kab içindeki örneklerin kapaklar aç larak konulmu tur.
Saklama kaplar n üzeri bir ayd nger ile kapat lm r. Kapa kapat lan yumu atma kab etüvde 30 C s cakl kta 36 saat bekletilmi tir. Etüvde yumu am örnekler uygun böcek i neleri ile i nelenip, germe tahtalar nda uygun pozisyon verilerek gerilmi tir.
Germe tahtalar üzerinde gerili örnekler etüvde 30 C’da 5-8 gün aras nda bekletildikten sonra etiketlenip standart müze materyali olarak koleksiyon kutular na yerle tirilmi tir.
Coniopterygidae familyas na ait örnekler vücutlar n ince kitin yap na sahip olmalar sebebi ile çabuk deforme olacaklar ndan dolay içinde % 70’lik alkol bulunan 20 cc’lik ta ma eleri içine al narak laboratuvara getirilmi tir.
Coniopterygidae familyas na ait örnekler te his edildikten sonra tekrar içinde % 70’lik alkol bulunan 2 ml’lik eppendorf tüpleri içine al nm ve bilgileri etiket üzerine yaz larak bu elerin içine ve yan na konulmu tur. Bu eppendorf tüpleri tasnif kutular içine yerle tirilen 2 cm kal nl ndaki köpüklerin delinmesi ile olu turulan haznelere yerle tirilmi ve koleksiyon dolaplar içinde muhafaza alt na al nm r.
Örneklerin te hisi, morfolojik özelliklerine, erkek ve di i genital yap lar na bak larak yap lm r. Genitali yap lacak örnekler 1 gün nemlendirme i lemine tabi tutulmu , nemlendirme i leminden sonra abdomenin genital yap lar bulunduran k sm kesilerek %10’luk Potasyum Hidroksit içine konularak 30 oC'da etüvde 24 saat bekletilmi tir. Potasyum Hidroksitten ç kart lan genital saf su ile 15'er dakikal k 2 kama i leminden sonra, genitali olu turan kitin yap lar içerisindeki kas ve sindirim sistemi kal nt lar temizlenmi , daha sonra % 70'lik alkol içerisine al nm r.
ncelenecek örnekler çukur lam içindeki gliserin ortam nda geçici preparat haline getirilerek Olympus marka SZX7 stereo mikroskop alt nda incelenmi tir. Erkek ve di i genital yap lar incelendikten sonra lokalite numaras ile genital numaras verilerek küçük plastik tüplerdeki (bim kapsülü) gliserin içinde, ait oldu u örne in yan na i nelenerek muhafaza edilmi tir.
Örneklerin te hisinde Ascalaphidae familyas türleri için Aspöck ve ark. (1978, 1980a, 1980b); Berothidae familyas türleri için Aspöck (1986), engonca (1978);
Chrysopidae familyas türleri için Ábrahám (1995b), Aspöck ve ark. (1980a), Canard ve ark. (1998), Hölzel (1965a, 1967a, 1967b, 1973, 1978), Hölzel ve Ohm (1986), Monserrat (1980a), engonca (1980c, 1981); Coniopterygidae familyas türleri için Aspöck ve Aspöck (1965a, 1965b, 1973), Günther (1993), Meinander (1972), Rausch ve ark. (1978a, 1978b), Rausch ve Aspöck (1978a, 1978b), Sziráki (1992); Hemerobidae familyas türleri için Aspöck ve Aspöck (1966), Esben- Petersen (1935), Greve (1969), Popov (1986a); Mantispidae familyas türleri için Aspöck (1996), Aspöck ve Aspöck (1994), engonca (1980b); Myrmeleontidae familyas türleri için Ábrahám (1995a), Aspöck ve Aspöck (1969a), Hölzel (1969, 1972, 1976, 1980, 1986b, 1987), Hölzel ve Ohm (1991, 1999), Koçak (1976), Krivokhatsky (1996), Navas (1926, 1927), Steffan (1971); Osmylidae familyas için Aspöck ve ark. (1980a, 1980b), Sisyridae familyas için Aspöck ve ark. (1980a, 1980b) literatürlerinden faydalan lm r. “
Familya, cins ve türler alfabetik s raya göre verilmi tir. Türlerin geçerli ismi, yazar ve yay n tarihi ile birlikte verilmi tir. Ayr ca her bir türün kanat foto raflar çekilerek ekler bölümünde verilmi tir.
Neuroptera tak na ait genel morfoloji ve bunlara ait ekiller “genel morfolojik bilgiler” bölümünde verilmi tir.
Türlere ait örneklerin “genel morfolojisi” alt ba alt nda, her türün ba , toraks, kanatlar ve abdomenine ait özellikler verilmi tir.
Türün “fenolojisi” alt ba alt nda, türe ait örneklerin yakaland aylara göre bölgedeki fenolojisi verilmi , ayr ca ilgili literatürlerden derlenen bilgilerde verilmi tir.
Türün “ekolojisi” alt ba alt nda türe ait örneklerin üzerinde yakaland konak bitkileri verilmi tir. Bu konak bitkileri arazi çal malar s ras nda al narak,
bölümümüz ö retim üyelerinden Yrd. Doç. Dr. Mehmet Sa ro lu’na te his ettirilmi tir. Ayr ca ilgili literatürlerden derlenen bilgilerde verilmi tir.
ncelenen materyal” alt ba alt nda; te his edilen türe ait erkek ve di i örnek say lar , yakaland klar yer, co rafik koordinatlar , yükseklik ve topland tarih bilgileri verilmi tir.
Türlerin yay ; “Türkiye'deki ve Dünyadaki yay ” olmak üzere iki alt ba k alt nda verilmi tir. Türün Türkiye'deki yay ba alt nda bu güne kadar ülkemizde tespit edildi i bölge ve illerdeki da , Dünyadaki da ba alt nda ise bu güne kadar o türün bulundu u ülkelerin isimleri ilgili literatürlerden verilmi tir.
Harita 2.1. Bat Samanl Da lar ’n n Konumu (Alan gri renkli gösterilmi tir)
Harita 2.2. Çal ma alan n lokasyon haritas
3.1. Neuroptera Tak Morfolojisi
Neuroptera tak nda ba orthognat tiptedir ( ekil 3.1). Neuroptera tak içerisinde yer alan Nevrorthidae familyas n türleri ülkemizde ya amamaktad r ve bunlara ait morfolojik bilgiler burada ele al nmam r.
ekil. 3.1. Neuroptera tak ba lateral (Aspöck et al. 1980b’den)
Neuroptera türlerinin büyüklükleri ve ekilleri çok farkl r. Coniopterygidae türleri 3-5 mm’lik vücut uzunluklar na sahipken, baz Myrmeleontidae türlerinde vücut uzunlu u 70 mm’ye kadar ula maktad r.
Vücut silindir eklinde, k sa veya uzun, sar , ye il, kahverengi veya siyah renkli olup aç k veya koyu renkli k llarla kapl r. Coniopterygidae türlerinde vücut bal mumu ile kapl r. Ba n her iki yan ndaki büyük yar m küre eklinde olan bile ik gözler çok iyi geli mi , fakat ba n üst k sm nda ortada birle memi tir ( ekil 3.2a). Sadece Osmylidae türlerinde ba n üstünde 3 tane osel göz bulunur ( ekil 3.2b). A z
parçalar çi neyici tiptedir. Labrum k sa ve geni , üzeri genelde k ll veya k ls zd r.
Maksilla palpuslar iyi geli mi ve 5 segmentlidir ( ekil 3.2c). Labial palpuslar daha sa ve 3 segmentlidir ( ekil 3.2d). Ba n her iki yan nda gena’n n alt nda yer alan mandibul’lar güçlü geli mi , içe do ru hafif k vr k simetrik ya da asimetriktir ( ekil 3.2e, 3.2f). Verteks az ya da çok d bükey, bazen de düzdür.
ekil 3.2. Neuroptera tak na ait morfolojik yap lar a. Chrysopidae ba -pronotum dorsal b.
Osymlidae ba dorsal c. Chrysopidae palpus maksillaris d. Chrysopidae palpus labialis e. Chrysopidae mandibullar simetrik f. Chrysopidae mandibullar asimetrik (Aspöck et al. 1980b’den)
Anten segmentleri genellikle silindir eklinde ince, ço unlukla filiform ( ekil 3.3a) ya da moniliform ( ekil 3.3b); Myrmeleontidae ve Ascalaphidae türlerinde klavat ekil 3.3c) tiptedir. Antenlerin uzunlu u baz familyalarda çok k sa olmas na kar n baz familyalarda ön kanatlardan daha uzundur. Skapus ve pedisellus, flagellum segmentlerinden daha büyüktür ( ekil 3.3d).
ekil 3.3. Neuroptera tak na ait anten tipleri a. Filiform b. Monoliform c. Clavat d. Skapus ve pedisellus (Aspöck et al. 1980b’den)
Toraks segmentleri belirgin ve üç segmentten olu mu tur ( ekil 3.4). Protoraks çok hareketli, boyu eninden k sa, ayn uzunlukta ya da daha uzun, Mantispidae türlerinde boru gibi uzam , Ascalaphidae türlerinde ise oldukça k salm r. Meso ve metatoraks iyi geli mi ve parçalar belirgin, Ascalaphidae türlerinde iyi uçmay sa lamak için k smen kayna r.
ekil 3.4. Chrysopidae familyas ba -toraks segmentlerinin dorsal görünü ü (Penny, 1998’den)
Meso ve metatoraks segmentlerinden oval ya da uzun birer çift kanat ç kar. Ön kanatlar arka kanatlardan biraz daha büyüktür. Neuroptera türlerinde kanatlar genel kural olarak cam gibi saydamd r, fakat özellikle Hemerobiidae, Ascalaphidae, Myrmeleontidae ve Osmylidae familyalar nda kanatlarda k smen sar ms , kahverengimsi, siyah renklenmeler ve desenlenmeler görünmektedir. Kanatlar genelde istirahat halinde abdomenin üzerinde çat eklinde tutulur. Pterostigma her
iki kanat çiftinde ya da sadece ön kanatlarda kahverengi, sar ya da soluk renklerde az ya da çok belirgindir. Kanat damarlar ye il, soluk ye il, sar ms , sar ms kahverengi, kahverengi, siyah ms ya da siyah renklidir. Damarlar n üzeri türlere göre de en az ya da çok, uzun ya da k sa, ince mikrotricha’larla kapl r.
Neuroptera türlerinde kanatlardaki damarlanma oldukça büyük varyasyon gösterir.
Damarlanma türler aras nda farkl oldu u gibi bazen ayn tür içinde ve hatta iki kanat aras nda dahi küçük farkl klar gösterebilmektedir. Coniopterygidae türleri hariç familyalar n türlerinde çok farkl kanat yap lar geli mi tir. Boyuna damarlar n ucu çatall olup, kostal alan Coniopterygidae hariç, özellikle ön kanatta daha geni tir ve genellikle çok say da enine damar vard r.
3.2. Familyalar n Morfolojisi
Ascalaphidae familyas nda kanatlar hemen hemen e it uzunlukta, uzun, dar, hiyalin, baz cinslerde koyu lekeli ( ekil 3.5), Libelluloides cinsinde ise renklidir. Ön ve arka kanatlarda kenetlenme yoktur. Ön ve arka kanad n kostal alan hemen hemen e it geni likte, enine damarlar çatallanmam , vena recurrens yoktur. Sc ile R’nin birle ti i yerde pterostigma vard r. Subkostal alanda enine damar yoktur. Rs’nin kollar çok say da enine damarla temas halindedir ve aralar nda kapal bir damar a olu mu tur. Ön kanad n Mp’si çatall , Mp1 boyuna, Mp2 enine damar gibi görünmektedir. Cua çatall r ve geni leyerek devam etmektedir. Cup ya kanad n yukar kenar na do ru ya da A1 damar ile kayna r. Ön kanatta 3 Anal damar bulunur, arka kanatta A3 ço unlukla kaybolmu tur.
ekil 3.5. Ascalaphidae familyas kanat ekli
Berothidae familyas nda kanatlar e it uzunlukta, enli, oval uzam ve hemen hemen hilal eklinde, özellikle ön kanat üzerinde daha uzun k llar vard r. Erkek ve özellikle di ide ön ve arka kanad n arka k sm nda ya da sadece bir kanatta tohum benzeri döküntüler mevcuttur ( ekil 3.6). Ön kanad n kostal alan arka kanad n kostal alan ndan daha geni tir ve enine damarlar n ço u çatall r, vena recurrens yoktur.
Arka kanat kostal alan ndaki enine damarlar çatals zd r. Sc ve R pterostigmal alanda birle ir. Ön kanatta Rs yakla k 7-8 paralel dala ayr r. Arka kanad n kaidesinde Ma sad r ve enine damar gibi görünmektedir. Ca arka kanat kenar n çok büyük bir sm nda kanat kenar na paralel ilerlerler, Cp iyi geli memi tir ve belirgin de ildir.
Enine damarlar k smen dereceli s ralanm r.
ekil 3.6. Berothidae familyas kanat ekli (Aspöck et al. 1980b’den)
Chrysopidae familyas nda ön kanat, arka kanattan biraz daha büyüktür ( ekil 3.7).
Ön kanatta Kosta (C) pterostigmaya kadar kanad n ön k sm nda uzan r. Kostal alan kanat kaidesinden dar olarak ba lar ve sonra geni ler, Kostal alanda 10-25 aras nda enine damar bulunur ve bunlar bazen çatallan rlar. Subkosta (Sc) ile Radius (R) kanad n ucuna kadar paralel ilerler ya da pterostigma’dan (pt) önce ya da sonra birle irler. Sc kanat ucunda genellikle çatallanmaz. Sc ile R aras nda genelde 1-2 tane enine damar bulunur. Kanad n kaidesine yak n R’den Radius sektor (Rs) meydana gelir ve di er radial dallar Rs’den dallan r. R ile Rs aras nda bir s ra birbirine paralel olan enine damar bulunur. R ve Rs kanad n d kenar nda çatallan rlar. R ile Rs aras ndaki paralel enine damarlarla ili kide bulunan ve kanad n yan na do ru uzanan daha birçok enine damar vard r. Bu damarlarda kanad n yan kenar nda çatallan rlar. Bu enine damarlar tekrar enine olarak bölen genellikle 2 s ra halinde daha ba ka damarlar vard r. Bu damarlara gradate damarlar ad verilir. Bu
damarlar n kanad n iç k sm nda olan s ras na iç gradate damar (ig) s ras d k sm nda olan s ras na d gradate (og) damar s ras denir. Media anterior (Ma) çok nadir olarak ço unlukla kaide k sm nda görülür. Media posterior (Mp) kanat kaidesine yak n bir yerde hemen çatallan r. Bu çatallar Mp1 ve Mp2 olarak adland lmaktad r.
Fakat bu Mp1 ve Mp2 hemen tekrar arada bir hücre olu turacak ekilde birle ir ve tek damar halinde Pseudomedia (Psm) olarak kanat yan na do ru ilerler. Bu arada kalan hücreye intermedian hücre (im) ad verilir. Rs ile Mp1 aras ndaki enine damar n bu hücrenin üzerine ya da d na rastlamas Chrysopidae türleri te hislerinde önemli rol oynar. Bu hücrenin eklide cinslere göre de ir üçgen eklinde ( ekil 3.8) ya da yamuk eklinde olabilir ( ekil 3.9) ve taksonomik olarak te histe önemlidir.
Kubitus anterior (Cua) ve Media’nin (M) dallar ndan meydana gelen Pseudokubitus (Pscu); Cua’n n devam r. Pscu, Psm’den daha çok zigzaglar çizerek ilerler ve yakla k olarak ön kanad n arka kenar n ortas nda sonlan r. Cup ise her iki kanat çiftinde de Cua’ya temas etmeksizin kanad n arka kenar na kadar ula r. Anal (A) damarlar genellikle 3 tane olarak görülür. A3 düz oldu u halde A1 ve A2 özellikle ön kanatlarda kanad n arka kenar na varmadan çatallan rlar.
ekil 3.7. Chrysopidae familyas na ait kanatlar (Penny, 1998’den)
ekil 3.8. Chrysopidae familyas kanatlar nda üçgen eklinde intermedian hücre (Brooks ve Barnard 1990’dan)
Arka kanad n kostal alan nda geni leme yoktur ve basit enine damarlar vard r. Sc ile R ön kanatlardaki gibidir. R’den 1 tane Rs dal maydana gelir. Ma aç kça görünür ya da R ile genelde kayna r. Psm ve Pscu ön kanatlardaki gibidir. Cua normal görünü tedir.
ekil 3.9. Chrysopidae familyas kanatlar nda yamuk eklinde intermedian hücre (Brooks ve Barnard 1990’dan)
Coniopterygidae familyas n büyük ço unlu unda e it büyüklükte olmayan iki çift kanat vard r. Kanatlarda damar say azalm r, çok az enine damar vard r ve boyuna damarlar n ikinci kollar yoktur. Ön kanat damarlar ndan C çok küçülmü olup, sadece kanad n kaidesinde görülür. Kostal alanda genellikle kaideye yak n ince iki enine damar vard r, bu damarlar n biri ya da her ikisi görünmektedir, fakat hiçbir zaman ikiden fazla de ildir. Sc kanad n kenar na paralel uzan r ve ucu çatallanm r.
R, M’n n kaidesine enine ba lan r. Rs kanad n ortas nda R’dan ayr r. Rs bütün cinslerde ikiye çatallan r, istisnai olarak Nimboa cinsi hariç. R ile Rs aras nda bir
enine damar bulunur. M ikiye çatallan r. Aleuropteryginae’de iki ( ekil 3.10a);
Coniopteryginae’de bir radio-medial enine damar bulunur ( ekil 3.10b). Cu, Cua ve Cup olmak üzere iki kola çatallanm r. Cup Aleuropteryginae’de e ridir. Bir medio-cubital enine damar vard r. ki anal damar vard r. Cup ve A1 aras nda iki enine damar bulunur.
ekil 3.10. Coniopterygidae familyas kanat yap lar a. Aleuropteryginae kanatlar b.Coniopteryginae kanatlar (Aspöck et al. 1980b’den)
Arka kanat damarlar ndan C çok küçülmü olup, sadece kanad n kaidesinde görülür.
Kostal alanda genellikle kaide k sm nda iki enine damar vard r, bazen bulunmayabilir. Sc kanad n kenar na parelel uzan r ve ucu çatallanm r.
Aleuropteryginae’de R’den kaideye çok yak n Rs dallan r, bu Coniopteryginae’de daha uçtad r. R ile Rs aras nda bir radial enine damar bulunur, bu Rs’nin gövdesi ya da onun anterior dal r. M, Coniopteryx cinsi hariç çatall r. Bir radio-medial enine damar bulunur, M çatalland zaman M’n n Ma dal r. Cu kaidede ikiye çatallanm ve Aleuropteryginae’nin ço unda Cua, M’n n uzunlu unun yar ndan çok daha k sad r. Uçta bir medio-cubital enine damar bulunabilir. ki anal damar vard r. Kanatta her boyuna damar aras nda tek enine damar bulunur.
Hemerobiidae familyas nda kanatlar hemen hemen e it büyüklükte, oval ya da ucu yar m ay eklindedir. Baz türlerde arka kanat biraz küçülmü olup, kanatlarda farkl büyüklükte aç k kahverengi, kahverengi ya da siyah benekler vard r ( ekil 3.11). Ön kanatta jugal lob, arka kanatta frenulum vard r. Ön kanad n kostal alan arka kanattan çok geni tir ve enine damarlar çatall r. Micromus cinsi hariç ön kanatta vena
rekurrens vard r. Sc ve R damarlar birle mez ayr olarak ilerler. Subkostal alanda enine damarlar vard r. Pterostigma ço unlukla fark edilmez. Ön kanatta R’den birçok Rs dal ayr r. Cu ve Anal damarlar karakteristik de ildir. Arka kanad n kostal alan nda basit enine damarlar vard r, R’den 1 tane Rs dal meydana gelir.
ekil 3.11. Hemerobidae familyas kanatlar (Aspöck et al. 1980b’den)
Mantispidae familyas nda ön ve arka kanatlar birbirine ekil olarak benzerler ancak ön kanatlar daha büyüktür ( ekil 3.12). Kanatlar genellikle dar uzun ve ucu yuvarlakt r. Kahverengi ya da sar olan pterostigma dar uzun ve belirgindir. Rs birçok dala ayr r. Arka kanatta Ma’n n kaide k sm tamam yla R ile kayna r.
Ön kanatta Cu kesin karakter de ildir, arka kanatta Cup’nin kaidesi A1’e yak n ya da kayna r. Anal damarlar azalm , ön kanatta iki, arka kanatta bir tanedir. Her iki kanatta 1-3 s ral derece derece enine damarlar vard r. Damarlar kahverengimsi ya da siyah renklidir ve üzerleri k llarla kapl r. Kostal alan dard r ve burada 6-7 enine damar vard r. Sc ve R birbirine çok yak n olarak pterostigman n sonuna kadar ilerler.
ekil 3.12. Mantispidae familyas kanat ekli (Aspöck et al. 1980b’den)
Myrmeleontidae familyas nda ön ve arka kanatlar birbirine ekil olarak benzerler ancak ön kanatlar daha büyüktür ve baz türlerde özellikle ön kanat üzerinde beneklenmeler vard r ( ekil 3.13). Ön kanad n kostal alan arka kanattan daha geni tir, kostal alandaki enine damarlar genelde çatals zd r. Acanthaclisis cinsinde ön kanat kostal alan ndaki enine damarlar birle mi ve iki hücre s ras olu mu tur. Sc ve R Pterostigma’dan önce birle mi tir. 2 Rs dal vard r, Rs2 sadece enine bir damar gibi görünmektedir. Rs1 birçok dala ayr lm olup, özellikle arka kanattaki yeri taksonomik öneme sahiptir. Ön kanatta Mp çatall r, Mp2 ise enine bir damar gibi görünmektedir. Cua çatall r, sadece Creoleon cinsinde iki Cua dal kanat kenar na paralel ilerlemekte, di er cinslerde geni ve birbirinden ayr lmaktad r. Cup, Palparinae’de kanad n kenar nda tamamen serbest, ya da 1. anal damarla yak n birle mi , Macronemurus, Delfimeus gibi cinslerde enine damar gibi görünmektedir.
Kanatlar n tamam nda 3 anal damar vard r, arka kanattaki 3. anal damar çatall r.
Enine damarlar k smen dereceli s ralanm r.
ekil 3.13. Myrmeleontidae familyas kanatlar (Aspöck et al. 1980b’den)
Osmylidae familyas nda kanatlar hemen hemen e it, enli, üzeri benekli, kenetlenme mekanizmas yoktur ( ekil 3.14). Ön kanat n kostal alan arka kanad nkinden daha geni tir, enine damarlar çatall ya da çatals zd r, vena rekurrens yoktur. Sc ve R kanad n ucundan önce birle ir. Ma her iki kanatta da serbesttir. Mp çatall r.
Dereceli olarak s ralanm çok say da enine damar vard r.
ekil 3.14. Osmylidae familyas kanatlar (Aspöck et al. 1980b’den)
Sisyridae familyas nda ba ve vücut renklenmesi siyah ms kahverengidir. Ba küçük ve üzerinde ocel gözler bulunmaz. Antenler monoliform ve ön kanatlar n yar na kadar uzam r. Protoraks k sa ve geni meso ve metatoraks oldukça geni tir.
Kanatlar birbirlerine benzer, oval ve genellikle beneksizdir ( ekil 3.15). Kanat damarlar üzerinde koyu renkli k llar mevcuttur. Ön kanad n kostal alan arka kanad n kostal alan ndan daha geni tir. Enine damarlar çatals z, vena recurrens yoktur. Kanat apeksinin geri taraf nda radius ve subcosta birle ir. Ön kanatlarda media, Cua ile Cup ve 3 Anal damar, arka kanatta ise 2 Anal damar karakteristiktir.
Enine damarlanma çok azd r, gradate damarlar yoktur. Geni pleural bölgeye sahip küçük sternit ve tergitlerin bulundu u bir abdomen vard r. Erkeklerde 8, di ilerde 7 segment tam olarak geli mi tir. 9. sternit orant z olarak büyümü tür. 9. koksopodit büyük ve abdomenin sonuna do ru uzam r. Gonarkus ve paramerler iyi geli mi tir.
Ectoproct küçüktür.
ekil 3.15. Sisyridae familyas kanatlar
Neuropterlerde toraks n her segmentinden birer çift bacak ç kar. Bacaklar hemen hemen e it büyüklüktedir, iyi geli mi ve yürüme bacaklar eklindedir ( ekil 3.16a).
Mantispidae türlerinde ise birinci çift bacaklar yakalama baca tipine dönü mü tür ekil 3.16b). Ön bacaklar di er bacaklardan biraz daha k sad r. Bacaklar genellikle sa ya da uzundur, beyaz, sar , sar ms kahverengi ya da siyah k llarla kapl r.
Tarsus segmentlerinin bükülme taraflar ndaki k llar daha serttir ve türe göre uzun ya da k sad r. Tibia üzerinde baz türlerde 1 ya da 2 düz mahmuz bulunur ( ekil 3.16c).
Tarsus'lar 5 segmentlidir. 1. ve 5. segmentler di erlerinden daha uzundur. Uzun olan
5. segmentin ucunda pretarsus ad alan uzant bulunur. Pretarsus 1 çift t rnak ile sonlan r. T rnak ekilleri türlere göre basit veya kaideden geni lemi olarak çok de ik ekiller gösterir ( ekil 3.16d).
ekil 3.16. Neuroptera tak na ait bacak ve t rnak yap lar a. Myrmeleontidae bacak b. Mantispidae ön bacak c. mahmuz d. Chrysopidae t rnaklar (Aspöck et al. 1980b’den)
Abdomenleri iyi geli mi uzun, silindir eklindedir ve büyüklü ü türlere göre de kenlik gösterir. Tergit ve sternitler üzerinde ço u zaman sar ms , sar ms kahverengi ya da siyah renklerden olu an benek veya bantlar bulunur ve bunlar taksonomik öneme sahiptir. Abdomen uzun ve k sa k llarla kapl r. Abdomen segmentlerinin büyüklükleri de mekte ve genital segmentler hariç rahatl kla ay rt edilmektedir. Erkeklerde abdomen genellikle iyi geli mi ve 9 tam segment ve ektoprokttan (10. tergit) olu maktad r. Baz familyalar n türlerinde 9 tergit ve ektoprokt kayna olabilir. Erkeklerde 7. ya da 8. segmentten sonraki segmentler de ikli e u rayarak genital segmenti olu tururlar. Bu k mlardaki segment s rlar tam olarak ay rt edilemese de 8. ve 9. segmentlerin tergit ve sternitleri belirgin olarak ay rt edilmektedir.
Ara rma alan olan Bat Samanl Da lar ’n n Neuroptera faunas n tespit edilmesi için 2007 y May s-A ustos aylar aras nda toplam 30 gün arazi çal mas yap lm ve çal ma alan n farkl habitatlar ndan örnekler toplanm r. Yap lan arazi çal mas sonucunda Neuroptera tak n 9 familyas n 41 tür ve 1 alt türüne ait 634 örnek toplanm r. Bu örneklerin familya ve türlere göre da ile morfolojik, fenolojik, ekolojik ve yay lar na ait bulgular verilmi tir.
4.1. Familya: Ascalaphidae Lefébvre, 1842
4.1.1. Cins: Libelloides Schaffer, 1763
4.1.1.1. Tür: Libelloides macaronius (Scopoli, 1763)
Genel Morfolojisi: Erkek vücut uzunlu u 19-20 mm, ön kanat uzunlu u 21-22 mm, arka kanat uzunlu u 17-18 mm’dir. Di i vücut uzunlu u 16-20 mm, ön kanat uzunlu u 17-22 mm, arka kanat uzunlu u 14-19 mm’dir (Ek A1). Antenlerin uzunluklar pterostigmadan daha k sad r. Genel vücut renklenmesi siyah.
Toraks n tamam siyah, sadece mesonotumun ön k sm n kenarlar nda iki küçük ve yanlar nda birer küçük sar leke vard r. Toraks segmentlerinin üzeri grimsi siyah llarla kapl r. Ön kanatta C ve Cua aras nda bulunan membran ve damarlar koyu kahverengi gölgeli, devam nda Cua damar n çatal n hizas na kadar membran ve damarlar limon sar renklidir. Bu sar ktan itibaren Cua1’in yar hizas na kadar kahverengi lekeli buradan sonra aç k süt beyaz renkli ve bu alan Rs damar n ilk 1/3’lük k sm na kadar devam etmekte, daha sonraki 1/3’lük k sm nda kahverengilik ba lamakta ve kanat ucuna kadar devam etmektedir. Uçta Sc+R alan nda tekrar hafif kahverengilik artmaktad r. Arka kanat da kostal alandaki ilk 4 enine damara kadar
kahverengi, sonra kostal alan ve damarlar limon sar renklidir. R’nin alt ndan Mp2 çatal n biraz ilerisine kadar kanad n kaide k sm nda kalan membran ve damarlar kahverengidir. Sonra limon sar renklenme ba lamakta olup Rs damar n ilk 1/3’lük k sm na kadar devam etmekte, tekrar Rs’nin sonraki 1/3’lük k sm nda kahverengilik ba lamakta ve kanad n arka kenar na ula arak buradan kanat kenar ndan pterostigmaya kadar devan etmektedir. Rs’nin son 1/3’lük k sm nda tekrar limon sar renkli lekeli alan R damar n ucuna kadar devam etmekte.
Abdomen segmentlerinin tamam siyah renklidir.
Fenolojisi: Bu çal mada bu türe ait örnek May s ay nda toplanm r.
Literatürde bu türe ait örneklere Türkiye’de Haziran ve Temmuz aylar nda, Avrupa’da ise Haziran ile A ustos aylar aras nda rastlanm r (Popov 1977a;
engonca 1979; Aspöck ve ark. 1980a; K yak ve Özdikmen 1993; Kacirek 1998).
Ekolojisi: Bu çal mada bu türe ait örne e Olea sp., Quercus sp., Pinus brutia bitkilerinin olu turdu u formasyonda rastlanm r.
Literatür bilgilerine göre bu türe ait örnekleri engonca (1979) Türkiye’de Medicago sp. üzerinde, Aspöck et. al. (1980a) Avrupa’da bozk rlardaki aç k alanlarda bulundu unu Popov (1977b) Bulgaristan’da Pinus nigra üzerinde yakalad belirtmektedir.
ncelenen materyal: 1 , SAKARYA, Geyve, Köprüba Köyü, 40º32’43’’N/
30º16’23’’E, 134 m, 31.05.2007.
Türkiye’deki yay : Literatüre göre bu türe ait örnekler Güney ve Kuzey Anadolu, Hakkari, Edirne, Ni de, Ankara, Burdur, Ardahan, Çanakkale, K ehir, Kayseri, Antalya, Isparta yay r (Aspöck ve Aspöck 1969b; engonca 1979; K yak ve Özdikmen 1993; Kacirek 1998; Canbulat ve Özsaraç 2002; Canbulat ve K yak 2002, 2005b; Ar 2004; Ar ve ark. 2008).
Dünyadaki yay : Arnavutluk, Avusturya, Azerbaycan, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Ermenistan, Gürcistan, H rvatistan, talya, Kafkasya, Kazakistan, br s, K rg zistan, Lübnan, Macaristan, Makedonya, Moldova, ran, Özbekistan, Polonya, Romanya, Rusya, Slovenya, Tacikistan, Türkmenistan, Ukrayna, eski Yugoslavya, Yunanistan (Aistleitner 1973, 1981; Popov 1977b, 1990b; Aspöck ve ark. 1980a, 2001; Ábrahám ve Papp 1989; Sziráki ve ark. 1992; Ábrahám 1992a;
Aspöck ve Hölzel 1996; Pantaleoni ve Letardi 1998; Hölzel ve Wieser 1999;
Mirmoayedi 2001; Hava 2000).
4.2. Familya: Berothidae Handlirsch, 1908
4.2.1. Cins: Isoscelipteron Costa, 1863
4.2.1.1. Tür: Isoscelipteron fulvum Costa, 1863
Genel Morfolojisi: Erkek vücut uzunlu u 7-8 mm, ön kanat uzunlu u 11-12 mm, arka kanat uzunlu u 10-11 mm’dir (Ek A2). Genel vücut renklenmesi sar ms kahverengi, üzeri uzun sar ms kahverengi k llarla kapl . Ba n verteksi hafif yukar kalk kt r. Antenlerin kaide k mlar birbirine çok yak nd r. Antenler ön kanatlar n pterostigmas na kadar uzan r. Skapus uzun, flagellum segmentlerinin boyu enine e it,
sa s k sar k ll r.
Toraks segmentlerinin notumlar n ortas boyuna sar çizgili, kenarlar k l kahverengidir. Toraks n yanlar sar ms kahverengidir. Kanatlar n arka uç k sm hilal eklinde içeriye do ru çok az çöküntülü olup kanat ucu hemen hemen sivridir.
Kanatlar n üzeri ön kanatlarda s k uzun kahverengi sar k ll , arka kanatlarda ise llar daha seyrek ve k sa. Kanat membran sar ms renkli, beneklenme yoktur.
Pterostigma ön kanatta k rm ms , arka kanatta sar ms renklidir. Ön kanat damarlar sar ms kahverengi ve damarlarda aç k koyu çizgiler var. Ön kanat n kostal alan arka kanattan daha geni , kostal enine damarlar ikiye çatall ve vena rekurrens yoktur. Rs dallar R’den çatallanmaz; Ma+Rs damar ndan sonra, 7-8 tane paralel Rs dal çatallan r. Bulunan erkek örnekte ön kanad n anal bölgesindeki damarlar üzerinde ince tohum eklinde siyah k llar yoktur. Kanad n arka kenar k sm uzun seyrek
sar ms siyah k ll r. Arka kanatta damarlar tek renkli sar ms kahverengidir. Kostal alandaki enine damarlar çatals zd r. Anal bölge üzerindeki damarlarda siyah tohum eklindeki k llar yoktur. Bacaklar uzun, koyu sar ms renkli ve üzerleri uzun sar
ll r. Abdomen rengi sar ms kahverengi ve üzeri s k parlak sar k ll r.
Fenolojisi: Bu çal mada bu türe ait örnekler May s ve Temmuz aylar nda toplanm r.
Bu türe ait örneklere Türkiye’de engonca (1978) Temmuz ay nda, Monserrat ve Hölzel (1987) A ustos ay nda rastland belirtmektedir. Aspöck ve ark. (1980a) Avrupa’da May s ile Eylül aylar aras nda rastland belirtmektedir.
Ekolojisi: Bu çal mada bu türe ait örneklere Pinus brutia ve Quercus coccifera üzerinde rastlanm r.
Literatür bilgilerine göre bu türe ait örnekler ço unlukla me e ormanlar nda, i ne yaprakl a açlarda ve Juniperus sp. üzerinde bulunur. Ayr ca Türkiye’de Juglans regia, Quercus sp. üzerinde de yakalanm r (Monserrat ve Hölzel 1987; engonca 1978).
ncelenen materyal: 1 , SAKARYA, Geyve, Köprüba Köyü, 40º32’43’’N/
30º16’23’’E, 134 m, 31.05.2007; 1 , YALOVA, Armutlu, hsaniye Köyü, 40º32’11’’N/28º56’02’’E, 642 m, 14.07.2007.
Türkiye’deki yay : Literatür kay tlar na göre bu türe ait örneklere Antalya, Burdur, Denizli, Bursa, Kahramanmara , Mersin, Elaz , zmir ve Konya’da rastlanm r (Brauer 1864; Esben-Petersen 1933; engonca 1978; Aspöck 1987;
Monserrat ve Hölzel 1987, Canbulat ve K yak 2005b).
Dünyadaki yay : Arnavutluk, Bulgaristan, ran, srail, talya, Kafkasya, K br s, Lübnan, Makedonya, eski Yugoslavya, Yunanistan (Popov 1977b; Aspöck ve ark.
1980a, 2001; Aspöck 1987; Aspöck ve Hölzel 1996;).
4.3. Familya: Chrysopidae Schneider, 1851
4.3.1. Cins: Chrysopa Leach in Brewster, 1815
4.3.1.1. Tür: Chrysopa dorsalis Burmeister, 1839
Genel Morfolojisi: Erkek vücut uzunlu u 8-11 mm, ön kanat uzunlu u 13-15 mm, arka kanat uzunlu u 11-13 mm’dir, di i vücut uzunlu u ise 9-10 mm, ön kanat uzunlu u 12-14 mm, arka kanat uzunlu u 10-13 mm’dir (Ek A3). Genel vücut renklenmesi ye il siyaht r. Ba ye ilimsi sar ve ba n büyük bir k sm siyah lekelerle kapl r. Antenler aras nda geni X eklindeki leke, altta antenlerin alt k sm ve fronsun tamam nda devam eder ve genadaki leke ile birle ir. Bu X eklindeki lekenin üst kollar verteks'te iki siyah kal n çizgi halinde ba n arkas na kadar uzan r fakat birle mez, baz örneklerde ba n arkas nda birle ir. Verteksde gözlerin yan kenarlar çizgi eklinde siyah lekelidir.
Toraks segmentleri siyah, ancak üst orta k sm nda boyuna ye il bir bant uzan r.
Pterostigma uzun ve zeytin ye ili rengindedir. Ön kanatlarda C birinci enine damara kadar siyah, sonra ye ildir. Sc tamam siyah, Mp, Mp1, Mp2, A1 ve A2 siyah, di er boyuna damarlar ye ildir. ç gradate damar say 5-8, d gradate damar say 7-9 ve siyaht r. Arka kanatlarda Sc siyah di er boyuna damarlar ye ildir. Rs’nin kollar aras ndaki enine damarlar siyah, di er enine damarlar ye ildir. ç gradate damar say 4-7, d gradate damar say 7-8 ve tamam siyaht r. T rnaklar n kaide k sm basit yap dad r.
Fenolojisi: Bu çal mada bu türe ait örnekler May s-A ustos aylar aras nda toplanm r.
Literatüre göre türe ait örneklere Türkiye’de Haziran ve Temmuz aylar nda rastlan lm r, Avrupa’da ise May s ile Eylül aylar aras nda rastlan lm r (Hölzel 1967a; Dorokhova 1973; Aspöck ve ark. 1980a; engonca 1980c, 1981; K yak ve Özdikmen 1993).
Ekolojisi: Bu çal mada bu türe ait örneklere Pinus nigra üzerinde rastlanm r.
Literatür bilgilerine göre bu türe ait örneklere sadece i ne yaprakl a açlarda, Pinus slyvestris, Quercus coccifera üzerinde ve kta rastlanm r (Greve 1967;
Dorokhova 1973; engonca 1980c, 1981; Monserrat ve Diaz-Aranda 1987; Greve ve Kobro 1998; Canbulat 2003).
ncelenen materyal: 1 , BURSA, znik, Çiçekli Köyü, 40º24’50’’N/29º47’18’’E, 187 m, 13.08.2007; 1 , Gemlik, ahinyurdu Köyü, 40º28’09’’N/29º13’31’’E, 724 m, 14.07.2007; 1 , KOCAEL , zmit, Pazarçay Köyü 40º39’19’’N/30º03’26’’E, 952 m, 01.06.2007; 1 , Karamürsel, Senaiye Köyü, 40º37’15’’N/29º40’03’’E, 473 m, 20.07.2007; 1 , zmit, Örnek Köy civar , 40º39’46’’N/30º22’25’’E, 733 m, 15.08.2007; 1 , zmit, Kuzuyayla civar , 40º38’39’’N/30º08’42’’E, 1250 m, 15.08.2007; 2 , 5 , zmit, irinsulhiye Köyü civar , 40º40’55’’N/ 30º08’10’’E, 470 m, 15.08.2007; 1 , SAKARYA, Geyve, Köprüba Köyü, 40º32’43’’N/30º16’23’’E, 134 m, 31.05.2007; 1 , Sapanca, kramiye Köyü, 40º37’10’’N/30º16’06’’E, 633 m, 01.06.2007; 1 , Sapanca, Hac mercan Köyü civar , 40º40’31’’N/30º17’34’’E, 180 m, 01.06.2007.
Türkiye’deki yay : Literatür kay tlar na göre bu türe ait örneklere ç Anadolu, Ankara, Mersin, Ardahan, Antalya, Burdur, Isparta, Denizli, Mu la’da rastlan lm r (Hölzel 1967a; Aspöck ve Aspöck 1969a; engonca 1980c, 1981; K yak ve Özdikmen 1993; Canbulat ve K yak 2005b; Ar ve ark. 2008).
Dünyadaki yay : Almanya, Avusturya, Belçika, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Büyük Britanya, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Gürcistan, rvatistan, Hollanda, srail, sveç, sviçre, talya, Kazakistan, Letonya, Lihten tayn, Macaristan, Norveç, Polonya, Romanya, Rusya, Slovenya, Türkiye, eski Yugoslavya, Yunanistan (Greve 1967; Hölzel 1967a, 1973; Dorokhova 1973;
Aspöck ve ark. 1980a, 2001; Monserrat 1980a; Monserrat ve Diaz-Aranda 1987;
Ábrahám 1990, 1992a, 1992b, 1995b, 1998; Popov 1990a, 1990b; Sziráki ve ark.
1992; Aspöck ve Hölzel 1996; Greve ve Kobro 1998; Pantaleoni ve Letardi 1998;
Hölzel ve Wieser 1999).
4.3.1.2. Tür: Chrysopa formosa Brauer, 1851
Genel morfolojisi: Erkek vücut uzunlu u 10-11 mm, ön kanat uzunlu u 11-13 mm, arka kanat uzunlu u 10-12 mm’dir, di i vücut uzunlu u 10-11 mm, ön kanat uzunlu u 12-14 mm, arka kanat uzunlu u 10-12 mm’dir (Ek A4). Genel vücut renklenmesi ye ildir. Ba ye il renktedir. Palpus'lar koyu kahverengidir. Gena’da siyah ak nt eklinde lekelenme mevcuttur, clypeus sar ms kahverengi ve beneksizdir. Antenler aras nda kö eli yap da siyah bir nokta vard r. Skapus’lar n önünde birer tane yar m ay eklinde siyah lekenme vard r. Epicranium bölgesinde iki tane koyu kahverengi, daire eklinde benek vard r.
Toraks segmentleri ye ildir. Ön kanatlar geni , uzun ve ucu sivridir. Pterostigma uzun ve aç k ye il renktedir fakat belirgin de ildir. Ön kanatlarda kostal sahan n proksimal bölgesinde enine damarlar tümüyle siyah, distale do ru aç k ye il renge dönü mektedir. C, Sc, Mp, Mp1, Mp2 ve Cu damarlar ye il, A1, A2, A3 damarlar koyu kahverengidir. ç gradate damar say 5-7, d gradate damar say 7-8 ve ye il renklidir. Arka kanatlarda boyuna damarlar ye il, kostal alandaki enine damarlar kahverengi, di er enine damarlar ye il renktedir. ç gradate damar say 5-6, d gradate damar say 6-7 ve tamam ye ildir. T rnaklar n kaide k sm geni lemi tir.
Abdomen segmentlerinde tergitler ve sternitler tamamen ye ildir.
Fenolojisi: Bu çal mada bu türe ait örnekler May s ve Haziran aylar nda toplanm r.
Literatürde bu türe ait örneklere Türkiye’de May s ve Haziran aylar nda Avrupa’da ise May s ay ndan Eylül ay sonuna kadar rastlanmaktad r (Hölzel 1967a; Dorokhova 1973; engonca 1979; Aspöck ve ark. 1980a; Monserrat 1981; Stelzl ve Devetak 1999).
Ekolojisi: Bu çal mada bu türe ait örneklere Alnus sp. ve Quercus sp. üzerinde rastlanm r.
Literatür bilgilerine göre bu türe ait örnekler Sparteum junceum, Quercus coccifera, Pinus nigra, P. halepensis, Salix alba, Prunus persica, Malus communis, Juniperus oxycedrus, Ceratonia siliqua, Quercus sp. ve kta yakalanm r (Dorokhova 1973;
Monserrat 1979a, engonca 1979, 1980c; 1984a, 1987; Diaz-Aranda ve ark. 1986;
Monserrat ve Diaz-Aranda 1987; Diaz-Aranda ve Monserrat 1988; Popov 1990a;
Vas ve ark. 1999; Stelzl ve Devetak 1999).
ncelenen materyal: 1 , B LEC K, Osmaneli, Ericek Köyü civar , 40º21’51’’N/
29º58’57’’E, 138 m, 31.05.2007; 1 , KOCAEL , Gölcük, adiye Köyü, 40º38’13’’N/29º45’14’’E, 423 m, 23.06.2007; 1 , Gölcük, Hamidiye Köyü, 40º39’47’’N/ 29º49’44’’E, 214 m, 19.06.2007; 2 , 2 , SAKARYA, Geyve, Köprüba Köyü, 40º32’43’’N/30º16’23’’E, 134 m, 31.05.2007;
Türkiye’deki yay : Literatür kay tlar na göre bu türe ait örneklere Orta ve Güney Anadolu, Adana, Amasya, Ankara, Isparta, stanbul, zmir, Kayseri, K ehir, Kars, Edirne, Antalya, Burdur, Denizli, Mu la’da rastlan lm r ( engonca 1980c, 1981;
Hölzel 1967a; Ar ve K yak 2000; Aspöck ve Aspöck 1969a; Canbulat ve ark. 2002;
Ar 2004; Ar ve ark. 2007a; Onar ve Aktaç 2002; Canbulat 2002; Canbulat ve K yak 2005b).
Dünyadaki yay : Afganistan, Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Azerbaycan, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Büyük Britanya, Cezayir, Çek Cumhuriyeti, Fas, Fransa, Gürcistan, H rvatistan, ran, spanya, sviçre, talya, Japonya, K rg stan, Kore, Kuzey Afrika, Kuzey Çin, Letonya, Lübnan, Macaristan, Malta, Mo olistan, Moldova, Pakistan, Polonya, Portekiz, Romanya, Rusya, Sibirya, Slovenya, Tibet, Tunus, Türkiye, Ukrayna, Uzak Do u, eski Yugoslavya, Yunanistan (Hölzel 1967c;
Dorokhova 1973; Popov 1977b, 1990a, 1990b; Monserrat 1979a, 1980a, 1980b, 1980c, 1981, 1982, 1986a, 1984a, 1987; Aspöck ve ark. 1980a, 2001; Diaz-Aranda ve ark. 1986; Monserrat ve Diaz-Aranda 1987; Diaz-Aranda ve Monserrat 1988;
Ábrahám ve Papp 1989; Ábrahám 1990, 1992a, 1992b, 1995a, 1995b, 1998;
Ábrahám ve Sziráki 1992; Sziráki ve ark. 1992; Aspöck ve Hölzel 1996Letardi ve Pantaleoni 1996; Pantaleoni ve Letardi 1998; Vas ve ark. 1999; Hölzel ve Wieser 1999).
4.3.1.3. Tür: Chrysopa pallens (Rambur, [1838])
Genel morfolojisi: Erkek vücut uzunlu u 12-14 mm, ön kanat uzunlu u 14-16 mm, arka kanat uzunlu u 13-15 mm’dir, di i vücut uzunlu u 12-15 mm, ön kanat uzunlu u 15-19 mm, arka kanat uzunlu u 13-17 mm’dir (Ek A5). Genel vücut renklenmesi ye ildir. Ba ye ilimsi sar , palpus'lar sar r. Gena siyah benekli, clypeus aç k kahverengidir. Antenler aras nda nokta eklinde siyah bir leke vard r.
Skapuslar n ön k sm nda küçük, yar m ay eklinde kahverengi birer leke vard r.
Toraks segmentleri ye ildir. Pterostigma uzun, aç k ye il ve az belirgindir. Ön kanatlarda C, Sc, R, Rs, M, Cu damarlar ye il, A1, A2, A3 damarlar kahverengidir.
Kostal alan n proksimal bölgesinin enine damarlar kahverengi, distale do ru aç larak ye ile döner. ç gradate damar say 8-9, d gradate damar say 10-11 ve ye il renklidir. Arka kanatlarda boyuna damarlar ye il, kostal alan enine damarlar koyu kahverengidir. ç gradate damar say 6-8, d gradate damar say 7-9 ve tamam siyaht r. Bacaklarda t rnaklar n kaide k sm geni lemi tir.
Abdomen segmentlerinde tergitlerin üst k sm siyah, yanlar ye ildir. Sternitlerin tamam siyaht r.
Fenolojisi: Bu çal mada bu türe ait örnekler Temmuz ay nda toplanm r.
Literatüre göre bu türe ait örneklere Avrupa’da May s sonundan Ekim ay na kadar rastlanm r (Dorokhova 1973; Aspöck ve ark. 1980a; Stelzl ve Devetak 1999).
Ekolojisi: Bu çal mada bu türe ait örneklere Pinus sp., Quercus sp., Prunus sp. ve Alnus sp. üzerinde rastlanm r.
Literatüre göre bu türe ait örneklere çiçekli yabani ot, Acer campestre, A.
pseudoplatanus, Alnus glutinosa, Carpinus betulus, C. orientalis, Castanea sativa, Ceratonia siliqua, Fagus sylvatica, Ficus carica, Juglans regia, Malus communis, Pinus halepensis, Prunus armeniaca, P. avium, P. dulcis, Quercus faginea, Q. ilex, Q. pyrenaica, Q. robur, Ulmus minor, Vitis vinifera üzerinde ve kta rastlanm r
(Popov 1977b, 1990a, 1990b; Monserrat 1978, 1980b, 1984a, 1984b; engonca 1979, 1980c, 1981; Diaz-Aranda ve ark. 1986; Monserrat ve Diaz-Aranda 1987;
Mirmoayedi 1995, 1998a; Greve ve Kobro 1998; Vas ve ark. 1999).
ncelenen materyal: 1 , KOCAEL , Gölcük, Lütfiye Köyü, 40º39’01’’N/
29º43’50’’E, 305 m, 20.07.2007; 1 , YALOVA, Termal, Kurtköy, 40º34’18’’N/
29º13’55’’E, 248 m, 20.07.2007; 1 , Termal, Güneyköy, 40º33’53’’N/29º17’19’’E, 365 m, 20.07.2007.
Türkiye’deki yay : Literatür kay tlar na göre bu türe ait örneklere Adana, Ankara, zmir, stanbul, Kahramanmara , Mersin, Nev ehir, Kars, Ardahan, Edirne, Antalya, Burdur, Isparta, Denizli, Mu la’da rastlan lm r (Tuatay 1972; engonca 1979, 1980c, 1981; Onar ve Aktaç 2002; Ar 2004; Canbulat ve K yak 2005b; Ar ve ark.
2007a).
Dünyadaki yay : Afganistan, Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Azerbaycan, Belçika, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Büyük Britanya, Çek Cumhuriyeti, Çin, Danimarka, Ermenistan, Estonya, Fas, Finlandiya, Fransa, Gürcistan, H rvatistan, Hollanda, Irak, ran, spanya, srail, sveç, sviçre, talya, Japonya, Kafkasya, Kamboçya, Kazakistan, K br s, K rg zistan, Kore, Letonya, Lihten tayn, Litvanya, Lübnan, Lüksemburg, Macaristan, Malta, Mo olistan, Moldova, Norveç, Pakistan, Polonya, Portekiz, Romanya, Rusya, Sibirya, Slovenya, Suriye, Tacikistan, Tayvan, Tunus, Türkiye, Türkmenistan, Ukrayna, Uzak Do u, eski Yugoslavya, Yunanistan (Morton 1921; Greve 1970; Hölzel 1973; Agekyan 1973; Dorokhova 1973; Popov 1977b, 1990a, 1990b; Canard ve Laudeho 1977; Monserrat 1978, 1979a, 1980a, 1980b 1980c 1981 1982, 1984a 1984b 1986a; Aspöck ve ark. 1980a, 2001; Diaz- Aranda ve ark. 1986;Monserrat ve Diaz-Aranda 1987; Ábrahám ve Papp 1989;
Ábrahám 1990, 1992a, 1992b, 1995a, 1995b, 1998; Sziráki ve ark. 1992; Ábrahám ve Sziráki 1992; Mirmoayedi 1995, 1998a, 2001; Letardi ve Pantaleoni 1996;
Aspöck ve Hölzel 1996; Pantaleoni ve Letardi 1998; Vas ve ark. 1999; Greve ve Kobro 1998; Hölzel ve Wieser 1999).
4.3.1.4 Tür: Chrysopa perla (Linnaeus, 1758)
Genel morfolojisi: Erkek vücut uzunlu u10-12 mm, ön kanat uzunlu u 11-13 mm, arka kanat uzunlu u 10-12 mm’dir, di i vücut uzunlu u 10-12 mm, ön kanat uzunlu u 13-15 mm, arka kanat uzunlu u 12-14 mm’dir (Ek A6). Genel vücut renklenmesi ye il siyaht r. Ba sar ms renkte ve ba n büyük bir k sm siyah lekelerle kapl r. Palpus'lar siyaht r, fakat enine sar ms eritler mevcuttur. Gena siyah, clypeus sar ms renkte ve her iki yan siyah lekelidir. Antenler aras nda geni X eklindeki leke, altta antenlerin alt k sm nda ve fronsun tamam nda devam eder fakat gena’daki leke ile birle mez. Bu X eklindeki lekenin üst kollar verteks'te iki siyah kal n çizgi halinde ba n arkas na kadar uzan r ve birle ir. Verteksde gözlerin yan kenarlar çizgi eklinde siyah lekelidir. Skapus sar ms renkli, bazal k sm nda yüzük eklinde kahverengi lekelidir
Toraks segmentleri siyah, fakat üst orta k sm nda boyuna ye il bir bant uzan r. Ön kanatlar geni , uzun ve ucu ovaldir. Pterostigma uzun k sa ve ye il renktedir. Ön kanatlarda boyuna damarlar n tamam ye il, enine damarlar n tamam siyaht r. ç gradate damar say 4-5, d gradate damar say 5-6 ve siyah. Arka kanatlarda boyuna damarlar n tamam ye il, enine damarlar n tamam siyaht r. ç gradate damar say 4-5, d gradate damar say 5-6 ve tamam siyaht r. Bacaklarda t rnaklar basit yap dad r.
Abdomen segmentlerinde tergitler siyah fakat segment sonlar koyu ye il renktedir.
Sternitlerin tamam siyaht r.
Fenolojisi: Bu çal mada türe ait örnekler May s-Temmuz tarihleri aras nda toplanm r.
Literatürde bu türe ait örneklere May s-Eylül aylar aras nda rastlanm r (Dorokhova 1973, engonca 1980c).
Ekolojisi: Bu çal mada bu türe ait örneklere Pinus nigra, Altea sp., Ostyra carpinifolia ve Quercus sp., üzerinde ve orman aç kl klar nda rastlanm r.
Literatür bilgilerine göre bu türe ait örneklere en çok, kar k ve yüksek otlu meralarda, maki ve di er çit bitkilerinin bulundu u yerlerde ve Sambucus glutinosa, Rosa sp., Crataegus sp., Corylus avellana, Alnus glutinosa, Prunus cerasifera, Fagus sylvatica, Betula pendula, Pinus sylvestris, P. nigra, Juniperus oxycedrus, Vitis vinifera, Picea excelsa, Quercus pyrenaica, Salix sp., Cytisus sp., Fraxinus sp., Rubus sp., üzerinde ve kta rastlanm r. ( engonca 1980c; Monserrat ve Diaz- Aranda 1987; Vas ve ark. 1999; Greve ve Kobro 1998; Monserrat 1978; Barnard ve ark. 1986).
ncelenen materyal: 1 , KOCAEL , zmit, Örnek Köy civar , 40º39’46’’N/
30º22’25’’E, 733 m, 01.06.2007; 1 , zmit, Pazarçay Köyü, 40º39’19’’N/
30º03’26’’E, 952 m, 01.06.2007; 1 , 1 , zmit, Tepecik Köyü Do usu, 40º37’45’’N/30º02’59’’E, 560 m, 01.06.2007; 1 , zmit, Tepecik Köyü, 40º37’26’’N/29º59’00’’E, 595 m, 01.06.2007; 2 , Gölcük, Hasaney Köyü, 40º39’54’’N/29º51’18’’E, 215 m, 23.06.2007; 1 , Gölcük, Hamidiye, Köyü, 40º39’47’’N/29º49’44’’E, 214 m, 19.06.2007; 1 , Karamürsel, Senaiye Köyü, 40º37’15’’N/29º40’03’’E, 473 m, 20.07.2007; 1 , SAKARYA, Geyve, Nuriosmaniye Köyü, 40º36’58’’N/30º18’20’’E, 295 m, 31.05.2007; 1 , 3 , Geyve, K raç Yaylas , 40º35’31’’N/30º13’27’’E, 890 m, 31.05.2007; 1 , Sapanca, lmiye Köyü civar , 40º40’09’’N/ 30º17’24’’E, 294 m, 01.06.2007; 14 , 7 , Sapanca, kramiye Köyü, 40º37’10’’N/30º16’06’’E, 633 m, 01.06.2007.
Türkiye’deki yay : Literatür kay tlar na göre bu türe ait örneklere Orta Anadolu’nun yüksek yaylalar , Ankara, Arhadan, Edirne’de rastlanm r (Aspöck ve Aspöck 1969a; engonca 1980c, 1981; Onar ve Aktaç 2002; Ar 2004; Ar ve ark.
2007a).
Dünyadaki yay : Almanya, Avusturya, Beyaz Rusya, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Büyük Britanya, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Ermenistan, Estonya, Finlandiya, Fransa, Gürcistan, H rvatistan, Hollanda, spanya, sveç, sviçre, talya, Kazakistan, rgistan, Lihten tayn, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Mo olistan, Moldova, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Rusya, Sibiryan, Slovenya, Türkiye (Kuzey Anadolu); Ukrayna, Uzak Do u, eski Yugoslavya, Yunanistan (Dorokhova 1973;
Hölzel 1973; Monserrat 1978, 1980a; Aspöck ve ark. 1980a, 2001; Barnard ve ark.
1986; Monserrat ve Diaz-Aranda 1987; Ábrahám ve Papp 1989; Ábrahám 1990, 1992a, 1992b, 1995a, 1995b, 1998; Popov 1990a, 1990b; Ábrahám ve Sziráki 1992;
Sziráki ve ark. 1992; Aspöck ve Hölzel 1996; Letardi ve Pantaleoni 1996; Greve ve Kobro 1998; Pantaleoni ve Letardi 1998; Hölzel ve Wieser 1999; Vas ve ark. 1999).
4.3.1.5. Tür: Chrysopa viridana Schneider, 1845
Genel morfolojisi: Erkek Vücut uzunlu u 9-11 mm, ön kanat uzunlu u 10-12 mm, arka kanat uzunlu u 9-11 mm’dir, Di i vücut uzunlu u 9-11 mm, ön kanat uzunlu u 11-13 mm, arka kanat uzunlu u 9-11 mm’dir (Ek A7). Genel vücut renklenmesi ye il, pronotumdan abdomene kadar sar renkte medianfascia mevcuttur. Ba ye ilimsi sar , palpuslar sar renktedir. Gena geni , k l kahverengi ak nt eklinde lekeli, clypeus aç k kahverengidir. Antenler aras nda ve epicranium bölgesinde beneklenme yoktur. Skapus, pedisellus ve flagellum sar renkli.
Toraks segmentleri ye ildir. Pterostigma az belirgindir. Ön kanatlarda boyuna damarlar ye il, kostal alandaki enine damarlar, iç ve d gradate damarlar kahverengi.
ç gradate damar say 2-4, d gradate damar say 5-7 ve kahverenklidir. Arka kanatlarda kostal alandaki enine damarlar kahverengi, di er enine damarlar ye il renktedir. ç gradate damar say 3-4, d gradate damar say 5-7 ve aç k kahverengidir. Bacaklarda t rnaklar basittir.
Abdomen segmentlerinde tergitler ve sternitler ye ildir.
Fenolojisi: Bu çal mada bu türe ait örnekler May s ile A ustos aylar aras nda toplanm r.
Literatürde bu türe ait örneklere Türkiye’de May s, Temmuz ve Eylül aylar aras nda, Avrupa’da ise May s ile Eylül aylar aras nda rastlanm r (Hölzel 1967a; Gepp 1974; Aspöck ve ark. 1980a; engonca 1980c, 1981; Monserrat ve Diaz-Aranda 1987; Popov 1990a).
Ekolojisi: Bu çal mada bu türe ait örneklere Prunus sp., Quercus sp., Pinus sylvestris, P. nigra üzerinde rastlanm r.
Literatür bilgilerine göre bu türe ait örneklere Alnus gulutinosa, Pinus nigra, P.
brutia, P. pinaster, P. sylvestris, P. halepensis, Quercus ithaburensis, Q. coccifera, Q. pubescens, Q. faginea, Q. ilex, Q. pyrenaica, Q. rotundifolia, Q. suber, Cedrus libani, Juniperus sp., Styrax officinalis, Ficus carica, Cupressus sempervirens, Platanus orientalis, Salix alba, Castanea sativa, Ceratonia siliqua, Juniperus oxycedrus, J. thurifera, Juglans regia, Medicago sp., Pistacea lentiscus, Prunus sp., Ulmus minor üzerinde ve kta rastlanm r (Gepp 1974; Monserrat 1979b, 1980b, 1980c, 1982, 1984a, 1984b; engonca 1981; Diaz-Aranda ve ark. 1986; Diaz-Aranda ve Monserrat 1988; Mirmoayedi 1995, 1998a).
ncelenen materyal: 2 , B LEC K, Osmaneli, Ericek Köyü civar , 40º21’51’’N/
29º58’57’’E, 138 m, 31.05.2007; 1 , Osmaneli, Be evler Köyü, 40º25’24’’N/
29º55’19’’E, 348 m, 31.05.2007; Osmaneli, Ericek Köyü, 40º26’42’’N/30º01’15’’E, 261 m, 13.08.2007; 1 , KOCAEL , zmit, Tepecik Köyü, 40º37’26’’N/ 29º59’00’’E, 595 m, 01.06.2007; 1 , Gölcük, Hamidiye Köyü, 40º39’47’’N/ 29º49’44’’E, 214 m, 19.06.2007; 1 , Gölcük, Lütfiye Köyü, 40º39’01’’N/ 29º43’50’’E, 305 m, 20.07.2007; 3 , SAKARYA, Geyve, Köprüba Köyü, 40º32’43’’N/30º16’23’’E, 134 m, 31.05.2007; 2 , Geyve, Melek eoruç Köyü, 40º34’32’’N/30º13’43’’E, 510 m, 31.05.2007; 2 , YALOVA, Termal, Kurtköy, 40º34’18’’N/ 29º13’55’’E, 248 m, 20.07.2007; 1 , Termal, Güneyköy, 40º33’53’’N/29º17’19’’E, 365 m, 20.07.2007; 2 , 2 , 1 , Armutlu, Hayriye Köyü, 40º30’38’’N/ 28º58’24’’E, 496 m, 14.07.2007; 1 , Armutlu, hsaniye Köyü, 40º32’11’’N/ 28º56’02’’E, 642 m, 14.07.2007.
Türkiye’deki yay : Literatür kay tlar na göre bu türe ait örneklere Do u Anadolu, Antalya, Burdur, Isparta, Denizli, Ayd n, Mu la, Ankara, Edirne, Kahramanmara , Mersin’de rastlan lm r (Gepp 1974; Hölzel 1967a; Aspöck ve Aspöck 1969a;
engonca 1980c, 1981; Onar ve Aktaç 2002; Canbulat ve K yak 2005b).
