KÖK HÜCRE

(1)

KÖK HÜCRE

PROF. DR. E. SÜMER ARAS

1. HAFTA

(2)

KÖK HÜCRE TARİHÇESİ

• Kök hücre çalışmaları, ilk olarak 1939 yılında başlamıştır. Bu tarihte ilk kayıtlı insan kemik iliği nakli deneyimi yapılmış ancak başarılı olamamıştır.

• 1949 yılında Jacopson ve arkadaşları tarafından gerçekleştirilen

çalışmalar bu konudaki ilk başarılı çalışmalardır.

(3)

• 1950’li yıllarda 2. dünya savaşı sonuçlarına (Hiroşima ve

Nagazaki) bağlı olarak Reckers ve arkadaşları tarafından

hematopoietik kök hücre ile ilgili çalışmalar radyasyondan

dunma amacıyla ile fare deneyleri ile başlamıştır.

(4)

• Kök hücreleri diğer hücrelerden ayıran iki temel özellik bulunmaktadır;

• Bölünüp, çoğalabilme (proliferasyon) ve kendini yenileyebilme (rejenerasyon)

• Farklılaşabilme

(5)

KÖK HÜCRE NEDİR?

• Kök hücreler, kendilerini yenileme özelliğine sahip, özelleşmiş hücrelere farklılaşabilen, vücut içinde veya laboratuvar

ortamında uygun şartlar sağlandığında birçok farklı hücre tipine

dönüşebilen farklılaşmamış hücrelerdir.

(6)

• Tekli hücrelerden elden edilen embriyonik kök hücrelerin 300-400 döngü süresince çoğalabildikleri gösterilmiştir.

• Sonuçta bu hücreler özelleşmediği için uzun dönemde

kendilerini yenileyebilme yeteneğine sahip olduğu rapor

edilmiştir.

(7)

• Hücrelerin bölünme kapasiteleri kromozom uçlarında bulunan ve

“ telomer “ denilen özel DNA dizileri belirler.

• Telomerler ne kadar uzunsa hücreler o kadar çok bölünebilirler.

• Telomerlerin uzamasını sağlayan “telomeraz enzimi ” dir.

• Yetişkin diğer hücrelerde bu enzim aktivite göstermezken, kök

hücrelerde telomeraz enzim aktivitesi yoğundur ve çok sayıda

bölünebilirler.

(8)

Kök Hücreleri Farklılaşma Yeteneklerine Göre Sınıflandırılması

• Totipotent Kök Hücreler

Embriyoya ait, ileri safhalarda tüm doku ve organların ve membranların kaynağını oluşturan kök hücrelerdir.

• Pluripotent Kök Hücreler

Üç germ tabakası olan ektoderm, mezoderm, endoderme ait

hücre ve dokulara farklılaşma yeteneği olan kök hücrelerdir.

(9)

• Multipotent Kök Hücreler

Tek bir doku ya da germ tabakasının hücrelerine farklılaşabilen kök hücrelerdir.

• Oligopotent Kök Hücreler

Yalnızca birkaç hücre tipine farklılaşabilen kök hücrelerdir.

• Unipotent Kök Hücreler

Tek bir hücre tipine dönüşebilen kök hücrelerdir.

(10)

KAYNAKLAR

**• *Kök hücre biyolojisi ve klinik uygulamalar. TÜBA yayınları**

http://www.tuba.gov.tr/tr/kok-hucre-yayinlar/1511-kok-hucre- biyolojisi-ve-klinik-uygulamalar.html

*Kök hücre araştırmalarında güncel kavramlar, TÜBA yayınları

*http://www.tuba.gov.tr/tr/kok-hucre-yayinlar/1512-kok-hucre- aratirmalarinda-guncel-kavramlar.html

Diğer Kaynaklar

**• *www.pubmed.com**

*www.sciencedirect.com