KÖK HÜCRE

(1)

KÖK HÜCRE

PROF. DR. E. SÜMER ARAS

4. HAFTA

(2)

Kök Hücre Nedir? Kök Hücre Çeşitleri

• Kök hücre bölündüğünde bir farklılaşmamış hücre karakterini koruyan ve diğeri tek ya da birden fazla adımla farklılaşma sürecine girebilen hücreler oluşturabilecek göreceli olarak farklılaşmamış hücre olarak tanımlanabilir.

• Bir kök hücre her bölündüğünde kendini yenileyebilirken

çevresel uyarıcıların etkisiyle belirli bir şekilde farklılaşabilme

yeteneğine sahip yavru hücreler de oluşturabilirler.

(3)

• Embriyonik kök hücreler;

memelilerin blastosistlerinin iç hücre kitlesinden ya da fetal

gamet öncül hücrelerinden elde edilmektedir. Bu hücreler

embriyonun tüm hücrelerini oluşturabilme yeteneğine

sahiptirler.

(4)

• Erişkin kök hücreler,

gelişimini tamamlamış organların dokularında

bulunmaktadır. Genellikle, belirli organların dokularını

yenileyen ve onaran bu kök hücreler sadece sınırlı hücre

tipini oluşturabilme yeteneğine sahiptirler.

(5)

• Totipotent hücreler,

Memelilerde, plasentanın trofoblast hücrelerinin yanı sıra embriyodaki her bir hücreye dönüşebilme yeteneğine sahiptirler.

Zigot ve ilk 4-8 hücreli evredeki embiyonun blastomerleri

totipotent hücrelerdir.

(6)

• Pluripotent kök hücreler

Trofoblast dışındaki embriyonun tüm hücrelerine farklılaşabilme yeteneğine sahip hücrelerdir.

• Multipotent kök hücreler

Vücudun tüm muhtemel hücrelerinin oldukça küçük bir alt kümesini oluşturmak için sınırlandırılmış hücrelerdir.

• Unipotent kök hücreler

belirli dokularda bulunur ve belirli hücre tipinin rejenerasyonunda

görev alır.

(7)

• Öncül hücreler, genellikle kök hücreye göre daha farklılaşmış hücrelerdir ve belirli bir hücre tipine dönüşmeye yönlendirilmişlerdir.

• Kendilerini sınırsız yenileme özelliğine sahip değillerdir.

Farklılaşmadan önce sadece birkaç kez bölünme yetisine

sahiptirler.

(8)

• Birçok doku ve organ devamlı olarak kendilerini yenileyen kök hücreleri bulundururlar;

• bunlar arasında meme epidermisi, saç folikülü, ince bağırsak villusları, kan hücreleri ve sperm hücreleri bulunur.

• Devamlı olarak çoğalan kök hücreler, kök hücre nişi adı verilen bölmeler içerisinde yerleşiklerdir.

• Bu bölgeler embriyodaki özelleşmiş yerlerdir ve niş içerisinde kök

hücrelerin kontrollü çoğalmalarını sağlarlar, nişten ayrılan

hücrelerin de kontrollü farklılaşmalarını denetlerler.

(9)

• Kök hücre nişi hücrenin çoğalmasını ve farklılaşmasını parakrin faktörler ile düzenler.

• Bu faktörler hücreyi yönlendirilmemiş konumda tutarlar.

• Hücre nişten birkez ayrıldığında, parakrin faktörler hücreye

ulaşamamakta ve hücreler farklılaşmaya başlamaktadırlar.

(10)

KAYNAKLAR

**• *Kök hücre biyolojisi ve klinik uygulamalar. TÜBA yayınları**

http://www.tuba.gov.tr/tr/kok-hucre-yayinlar/1511-kok-hucre- biyolojisi-ve-klinik-uygulamalar.html

*Kök hücre araştırmalarında güncel kavramlar, TÜBA yayınları

*http://www.tuba.gov.tr/tr/kok-hucre-yayinlar/1512-kok-hucre- aratirmalarinda-guncel-kavramlar.html

Diğer Kaynaklar

**• *www.pubmed.com**

*www.sciencedirect.com