KÖK HÜCRE ÇALIŞMALARI

(1)

Doç. Dr. Yeşim Doğan Biyoteknoloji Ens. Merkez Lab.

ETİK

5. DERS : HÜCRE ÇALIŞMALARI VE ETİK

(2)

• Embriyonik çalışmalarda amaç ;

• yaşamın başlangıcında hücrede meydana gelen olayların anlaşılması

• embriyonik hücrelerin nasıl erişkin hücrelere evrildiği

• gelişim ile büyüme sürecini etkileyen genetik olayların anlaşılması

• sağlıklı veya sağlıksız bebeklerin gelişim sürecini

anlamada ve sağlıksız olanların etkileyen süreçleri elimine etme

(3)

KÖK HÜCRE ÇALIŞMALARI

• transplantasyon için yeni organ oluşumu

• kalp krizi ya da inme gibi doku hasarı oluşturan durumlarda zarar gören dokuyu yenileme

• yanan derilerin onarılmasında ya da romatizmanın tedavisi

• bağışıklık problemlerini ya da genetik hastalıkları tedavi etmek

• saç ya da diş değişimi

(4)

• hES hücrelerinin keşfi ve bunların araştırılması !!

• ABD’de 2001 (78 daha önce geliştirilmiş hücre hattının kullanımı dışında) yasak !

• Ron Reagan ve Nancy Reagan taraf..

(5)

• Erişkin kök hücre

• Fetal kök hücre

• Embriyonik kök hücre

(6)

• Günümüzde kök hücre kullanılarak gerçekleştirilen tedavi?

(7)

totipotent

(8)

(9)

• Embriyonik kök hücreye yönelik etik kaygılar…

(10)

İNSAN KAYNAKLI HÜCRE HATLARINDA MÜLKİYET HAKKI

• Who owns «Mo»

• İnsan doku ve hücrelerinin

kullanılması önemli mesele !!

(11)

• İnsan dokusu ya da hücresi meta mıdır?

• Öyleyse kime aittir?

(12)

• 1976’da Kalifornia Los Angeles (UCLA) Tıp Fakültesinde John

Moore adlı hastanın saçak hücreli Lösemi nedeni ile büyüyen dalağı alındı.

• UCLA bilimadamları David Golde ve Shirley Quan tarafından gerçekleştirilen çalışmalar HCL’nin T-hücre varyantı olduğunu gösterdiler.

• Araştırmacılar bu hücrelerden üretken bir hücre hattı oluşturup adını da “Mo Hücre Hattı” koydular.

(13)

• “Mo” birçok araştırmada çok sayıda değerli sonucun

alınmasına vesile oldu. Mo’dan Moore’un hastalığının etkeni olan HTLV-II virüsü izole edildi

• 1981’de Mo adına bir patent verildi

• Moore’a onam imzalatıldı AMA !

(14)

• İlk mahkemede ele alınan konular ;

• 1. çıkartılan dalak dokusu Moore’a ait midir?

• 2. Doku hatalı olarak mı alınmıştır?

• 3. Moore bu işlem nedeniyle zarar görmüş müdür?

(15)

• Temyiz mahkemesi ;

• Moore’a ait hücreler = ? Hücre hattı

• Mesele kimin hücre hattına sahip olduğudur?

• Orijinal dokunun sahibi mi?

• Zihinsel yeteneklerini ve eğitimini kullanarak hücre hattını üreten bilim adamları mı?

• Toplum mu?