KÖK HÜCRE

(1)

KÖK HÜCRE

PROF. DR. E. SÜMER ARAS

6. HAFTA

(2)

Postembriyonik Gelişim

Metamorfoz:

• Genç hayvanlar, temel olarak ergin hallerin daha küçük versiyonlarıdır, doğrudan gelişim olarak belirtilir.

• Embriyonik gelişim ergin organizmanınkinden çok farklı özelliklerle metamorfoz süresinden sonra ortaya çıkan bir larval evre içerir, bu hayvanlar dolaylı gelişim gösterenlerdir.

Rejenerasyon:

• Kaybolan dokuların onarılması için postembriyonik hayatta gelişimin tekrar aktif hale gelmesidir.

• Rejenerasyon aslında tüm türlerde gerçekleşir ve başlıca dört şekilde

meydana gelebilir.

(3)

Postembriyonik Gelişim

1- Kök hücre aracılı rejenerasyon: Kök hücreler organizmada kaybedilen belirli organların ya da dokuların yeniden büyümesine izin verir.

2- Epimorfoz: Ergin yapıların farklılaşmaya giderek, kısmen farklılaşmamış hücreler kitlesi oluşturmak için sonradan tekrar farklılaşmasıyla yeni yapılar oluşturması sırasında gözlenen rejenerasyon formu.

3- Morfolaksis: Burada rejenerasyon varolan dokuların yeniden şekillenmesiyle meydana gelir ve yeni büyüme az olur.

4- Telafi edici rejenerasyon: Farklılaşmış hücreler bölünür fakat farklılaşma

fonksiyonlarını korurlar. Yeni hücreler ne kök hücrelerden ne de ergin

hücrelerin başlangıçtaki hücrelere farklılaşmasından oluşmazlar.

(4)

Postembriyonik Gelişim Yaşlanma:

• Hayatta kalmak ve doğurganlık için gerekli fizyolojik fonksiyonların zamana bağlı kötüleşmesi olarak tanımlanır.

• Maksimum yaşam süresi,

• İnsan için 121 yıl,

• Bazı kaplumbağa ve göl balıkları için 150 yıldan fazla,

• Evcil köpek için 20 yıldır.

(5)

Indüklenmiş Pluripotent Kök Hücre

• Bir hücre için olma bütün dokularındaki hücreleri oluşturabilme özelliğine sahip hücreler pluripotent hücrelerdir.

• Embriyonik kök hücre (EKH)'ler bu tip hücrelerdir.

• 2006 yılında Takahashi ve Yamanaka’nin gerçekleştirdiği çalışmalar bu alanda bir ilktir. Somatik bir hücreye gen aktarımı ile pluripotent hücreler elde edilmiştir.

• Bu hücrelere indüklenmiş pluripotent kök hücre (İPKH) adı

verilmiştir.

(6)

• İPKH'ler de Embryonik kök hücre özellikleri göstermektedir.

• Bu özelliklere örnekler;

• kültür ortamındaki gelişim evreleri,

• DNA metilasyon modeli,

• Üç germ tabakasına ait hücrelere farklılaşabilme potansiyeli

gibidir.

(7)

• EKH’lerin kullanımındaki etik sorunların bu şekilde aşılması mümkün olabilecektir.

• Organizmadaki bütün hücrelere farklılaşabilme özellikleri bulunmaktadır.

• Bu özellikleri sebebiyle bir çok hastalıkta tedavi amaçlı kullanılabilir.

• Ayrıca, otolog olmaları nedeniyle implantasyonlarda yaşanan immun cevap riski ortadan kalkmaktadır.

• Bu özellikleri ile, İPKH ile hücresel tedaviler için en uygun kaynak

olarak karşımıza çıkmaktadır.

(8)

KAYNAKLAR

**• *Kök hücre biyolojisi ve klinik uygulamalar. TÜBA yayınları**

http://www.tuba.gov.tr/tr/kok-hucre-yayinlar/1511-kok-hucre- biyolojisi-ve-klinik-uygulamalar.html

*Kök hücre araştırmalarında güncel kavramlar, TÜBA yayınları

*http://www.tuba.gov.tr/tr/kok-hucre-yayinlar/1512-kok-hucre- aratirmalarinda-guncel-kavramlar.html

Diğer Kaynaklar

**• *www.pubmed.com**

*www.sciencedirect.com