Tüm mesleklerde, standartlar, meslek mensuplar›n›n uymak zorun- da olduklar› asgari kurallar ve ilkelerden oluflturmaktad›r. Meslek stan- dartlar› yap›lan iflin kalitesi hakk›nda bir model oluflturur. Standartlar, mesle¤in kaliteli olarak yürütülmesi için kabul edilen ve yol gösteren ölçütlerdir.
Denetim standartlar› da ba¤›ms›z denetçiler taraf›ndan yürütülen denetimin kalitesinin sa¤lanmas› ile ilgili genel ilke ve kurallardan olufl- maktad›r. Bu ba¤lamda genel kabul görmüfl denetim standartlar› (GKGDS) uyulmas› gereken minimum kural ve ilkeleri içermektedir. Bu standart- lar; bir denetçinin tafl›mas› gereken mesleki nitelikleri, denetim çal›flma- s› s›ras›nda yap›lmas› gereken faaliyetleri ve denetim raporunun yaz›l- mas›nda uyulmas› gereken kurallar› genel hatlar›yla belirler.
4.1.Genel Kabul Görmüfl Denetim Standartlar›
Denetim meslek örgütleri denetim faaliyetini yürüten denetçilerin ve denetim firmalar›n›n uymak zorunda olduklar› ortak ilkeleri belirlemifltir.
Ortaklafla kabul edilmifl ve denetim kurulufllar› ile denetçilerin uymak zo- runda olduklar› bu ilkeler Genel Kabul Görmüfl Denetim Standartlar›’d›r.
oluflumda denetimle ilgili meslek örgütlerinin çal›flmalar› önemli yer tut- mufltur. Standartlar yap›lan denetim çal›flmalar›na rehberlik eden, ayn›
zamanda bir yol haritas› oluflturulmas›n› sa¤layan ana ilkelerdir.
Denetim standartlar›, denetçiye mesleki sorumlulu¤unu yerine ge- tirmesinde, denetim faaliyetlerinde uygulayaca¤› yöntem ve çal›flmalar konusunda yard›mc› olan genel ilkelerdir. Denetim çal›flmalar›n›n belir- li özellikleri ve nitelikleri içermesi gerekir. Denetim çal›flmas›n›n kalite- si, denetçinin denetim standartlar›na ne kadar uydu¤u ile yak›ndan ilgi- lidir. E¤er denetçi standartlara yeterince uymad›ysa bu durum denetim çal›flmas›n›n güvenilirli¤ini zedeleyebilir. Genel Kabul Görmüfl Denetim Standartlar›; Genel Standartlar, Çal›flma Alan› Standartlar› ve Raporlama Standartlar› olmak üzere üç ana gruba ayr›l›r.
Tablo 4.1. Genel Kabul Görmüfl Denetim Standartlar›
4.1.1.Genel Standartlar
Genel Kabul Görmüfl Denetim Standartlar›ndan genel standartlar grubu denetçilerin kiflisel özellikleri, davran›fllar› ve mesleki e¤itim, bil- gi ve deneyim düzeyleri ile ilgili olmas› gereken esaslar› içerir. Bu aç›- dan bu standartlara denetçinin kiflisel özelliklerini yans›tan standartlar ad› da verilir.
•E¤itim ve deneyim
•Ba¤›ms›zl›k
•Mesleki özen ve titizlik
E¤itim ve Deneyim
Denetim yeterli e¤itim bilgi ve beceriye sahip uzman kiflilerce ya- p›lmal›d›r. Denetçiler yeterli mesleki bilgiye ve deneyime sahip uzman kifliler olmal›d›r. Bu standarda göre, denetim faaliyeti ancak gerekli tek- nik e¤itim ve yetene¤e sahip uzman kiflilerce yürütülmelidir. Di¤er bir çok meslekte oldu¤u gibi denetim mesle¤inde de ifl bafl›nda e¤itim çok önemlidir. Bu e¤itim genel olarak deneyimli uzman bir denetçinin ya- n›nda yard›mc› denetçilik yap›larak gerçeklefltirilir. Uzman denetçiler
Denetim çal›flmalar›nda denetçiler denetimle ilgili her aflamada ba¤›ms›z düflünme mant›¤› içinde hareket etmelidir. Ba¤›ms›zl›k, denetim çal›flma- lar›n›n dürüst ve tarafs›z olarak yürütülmesini sa¤layacak anlay›fl ve dav- ran›fllar bütünü olarak alg›lanmal›d›r. Ba¤›ms›zl›k denetim mesle¤inin te- melini oluflturur. Tarafs›z ve dürüst davranma olarak tan›mlanan ba¤›m- s›zl›k, denetçilerin vazgeçemeyecekleri bir niteliktir. Denetçinin ba¤›m- s›zl›¤› haz›rlanan raporlara güvenilmesi aç›s›ndan önemlidir.
Mesleki Özen ve Titizlik
Denetçiler denetim çal›flmalar› s›ras›nda gerekli mesleki özen, dik- kat ve çabay› titizlikle göstermelidir. Denetçiden beklenen, uzmanl›¤›n›
özen ve titizlikle ortaya koymas›d›r. Bu standarda göre mesleki yeterlili-
¤e sahip ve ba¤›ms›z davranan her denetçi denetim faaliyeti süresince gerekli mesleki özen ve titizli¤i göstermelidir. Bu bak›mdan denetim ele- manlar›n›n denetim çal›flmalar›nda, denetim ilke ve kurallar›na eksiksiz uymalar›, yeterli miktarda ve ihtiyaca cevap verecek nitelikte ve güve- nirlikte kan›t toplamalar› ve bunlara göre de¤erlendirme yapmalar› vaz- geçilmez bir zorunluluk olarak kabul edilmelidir. Gereken titizlik ve ça- bay› göstermeyen bir denetçi meslek ahlak›na ayk›r› davranm›fl olur.
Mesleki özen ve titizli¤in gösterilmesi bir denetçinin tüm denetim stan- dartlar›na eksiksiz bir biçimde uymas› ile sa¤lan›r.
4.1.2.Çal›flma Alan› Standartlar›
Genel kabul görmüfl denetim standartlar›ndan çal›flma alan› stan- dartlar› denetçinin denetim sürecinde yapmas› gereken çal›flmalar› ana hatlar›yla belirler. Bunlar afla¤›daki gibidir:
•Planlama ve gözetim
•‹ç kontrol sisteminin incelenmesi ve de¤erlendirilmesi
•Kan›t toplama
Planlama ve Gözetim
‹yi bir denetim çal›flmas› için, denetimin zaman olarak ve insan kayna¤› olarak planlanmas› ve varsa denetimde görev alan yard›mc› de- netçilerin sürekli olarak izlenmeleri (nezaret edilmesi) gerekir. Denetim- de planlama çal›flmalar› yap›l›rken iflgücü planlamas›, zaman planlamas›
ve kullan›lacak kaynaklar›n verimli kullan›m›n›n planlamas› yap›lmal›d›r.
Denetim çal›flmas›na bafllamadan önce denetçilerin iflletmenin faaliyet konusu sektörün özellikleri, iflletmenin organizasyon yap›s›, kurulufl ye- ri, üretti¤i mal ve hizmetler, finansal durumu, ifl iliflkisi içindeki kifli ve kurulufllar vb. konularda detayl› bilgi sahibi olmas› gerekir. Bu bilgiler do¤rultusunda denetçi denetim plan›n› oluflturur, plan› olufltururken var- sa önceki denetim raporlar› veya iç denetim çal›flmalar›ndan yard›m al›- nabilir. Oluflturulan taslak plan, çal›flmalar devam ederken de¤ifltirilebi- lir. Denetim plan›n oluflturulmas› s›ras›nda denetimde çal›flacak yard›m- c› denetçilerin görevleri de tan›mlan›r. Planlama ile ilgili çal›flmalar ayr›
•Yap›lan ifllerin kontrol edilmesi,
•Planlardan sapmalar›n tespiti,
•Önemli sorunlar hakk›nda devaml› bilgi edinilmesi,
•Denetçi yard›mc›lar›n›n e¤itilmesi ve yönlendirilmesi.
‹ç kontrol sisteminin incelenmesi
Denetçinin denetim plan›n›n uygulama zaman›n› ve uygulanacak denetim yöntemlerini belirlemek için ayn› zamanda denetlenen iflletme- lerin iç kontrol sisteminin etkinli¤ini gözden geçirmesi gerekir. Denetle- nen iflletmelerin muhasebe sistemleri ile ilgili etkin bir iç kontrol siste- minin varl›¤›, düzenlenen finansal raporlar›n do¤ruluk ve güvenirlik de- recesini art›r›r. ‹ç kontrol sisteminin etkin olmas› denetime konu veri ve bilgilerin güvenirli¤i ve denetimin kapsam›n› belirlemede önemlidir. ‹ç kontrol sisteminin iyi çal›flmas› finansal tablolar›n hatal› olma riskini azaltacak, riskin azalmas› ise denetim görüflüne ulaflma s›ras›nda ihtiyaç duyulacak kan›tlar›n say› ve kapsam›n›n daralmas›na neden olacakt›r. ‹yi ifllemeyen bir iç kontrol sisteminin varl›¤› halinde ise denetçi iflletme ile ilgili denetim çal›flmalar›n› daha kapsaml› olarak sürdürecek ve bilgile- rin güvenilirli¤i hakk›nda daha fazla flüphe duyacakt›r. ‹ç kontrol siste- minin incelenmesiyle denetçi, iflletmede kullan›lan iç kontrol sisteminin etkinli¤ini de¤erlendirecek ve denetimde uygulanacak olan denetim tekniklerinin kapsam›n› ve ayr›nt› derecesini saptayacakt›r.
Kan›t Toplama
Denetçiler inceledi¤i iflletme ile ilgili denetim program›n›n yürütül- mesi s›ras›nda belirli denetim tekniklerini uygulayarak yeterli miktarda
güvenilir denetim kan›t› toplar ve bu kan›tlar› de¤erlendirerek iflletme hakk›nda görüfl oluflturur. ‹ncelenen iflletme ile ilgili kanaat ve de¤erlen- dirmelere dayanak olmas› için denetçinin gözlem, soruflturma ve teyit yoluyla yeterli miktar ve kalitede kan›t elde etmesi gerekir. Denetçilerin toplayaca¤› denetim kan›tlar›n›n miktar›n› iflletmenin iç kontrol sistemi- nin etkinli¤i, denetlenen hesap veya hesap gruplar›n›n nitelikleri ile ge- nel olarak incelenen iflletmenin özel durumlar› belirleyecektir. Denetçi yeterli say› ve kalitede (güvenilir) kan›t toplamakla yükümlüdür.
Kan›t miktar›n›n yeterli olup olmad›¤›n›n belirlenmesinde, inceleme konusu muhasebe kaleminin nitelik ve nicelik olarak nispi önemi, hata- l› veya hileli olma riski, toplanabilecek kan›tlar›n güvenilirli¤i ve elde et- me maliyeti gibi baz› unsurlar göz önünde bulundurulur. Toplanacak kan›t›n miktar›n› denetçi kendisi belirler, bu tespitte iflletmenin iç kon- trol sisteminin etkinli¤i çok önemlidir.
Denetim sonucu elde edilen kan›tlar, denetçinin bizzat yapt›¤› ça- l›flmalarla iflletme içinden veya iflletme d›fl›ndaki ba¤›ms›z kaynaklardan elde edilir. Özelli¤i itibariyle iflletme d›fl›ndan elde edilen kan›t›n iflletme içindeki kan›ta göre üstünlü¤ü vard›r.
4.1.3.Raporlama standartlar›
Genel kabul görmüfl muhasebe ilkelerine uygunluk
Finansal tablolar›n genel kabul görmüfl muhasebe standartlar›na ve yasalara uygun olarak düzenlenmifl olmas› gerekir. Denetçi denetim ça- l›flmalar›n› yürütürken ilke ve kanunlara uyulup uyulmad›¤›n› kontrol eder. Bu standart, denetçinin raporunda genel kabul görmüfl muhasebe ilkelerine uyulmas› gerekti¤ini aç›kça öngörmektedir. Denetçi bu stan- darda göre denetim raporunda denetlenen iflletmenin finansal tablolar›- n›n genel kabul görmüfl muhasebe ilkelerine uygun haz›rlan›p haz›rlan- mad›¤›na iliflkin görüflünü aç›kça belirtmelidir.
Genel kabul görmüfl muhasebe ilkelerinde tutarl›l›k
Finansal tablolar›n karfl›laflt›r›labilmesi için bunlar›n dayana¤› olan ilkelerin y›ldan y›la de¤iflmemifl olmas› gerekir. Geçerli nedenlerin bu- lundu¤u durumlarda kurulufllar uygulad›klar› ilke ve yöntemlerde de¤i- fliklik yapabilirler. Ancak bu de¤ifliklikler ve bunlar›n finansal tablolara etkileri finansal tablolar›n dipnotlar›nda aç›klan›r. Denetçi finansal tablo- lar›n haz›rlanmas›nda genel kabul görmüfl muhasebe ilkelerinde dönem- ler itibariyle farkl›l›k olup olmad›¤›n› incelemelidir. Geçmifl dönemde uygulanan muhasebe politikalar› ile cari dönemde uygulanan muhasebe politikalar› aras›nda de¤ifliklik olmas› halinde, gerekli aç›klamalara de- netim raporunda yer verilmelidir. Örne¤in incelenen iflletme bir dönem h›zland›r›lm›fl amortisman di¤er dönem normal amortisman yöntemi kul- lanm›fl ise tutarl›l›k söz konusu de¤ildir. Denetçi bu durumu (etkisinin önemli oldu¤u varsay›m›yla) denetim raporunda belirtmelidir.
Tam Aç›klama
Tam aç›klama standard›, finansal tablolar›n üçüncü kiflileri yan›lt- mayacak flekilde düzenlenmesini ve gerekli dipnot aç›klamalar›n›n ya- p›lmas›n› gerektirmektedir. Denetçiler, finansal tablolarda yer almas› ge- reken, aç›klay›c› notlar› da inceler ve bu tablolar›n güvenilir ve yeterli bilgi ihtiyac›n› karfl›lama amac›na uygun olarak düzenlenip düzenlenme- diklerini de de¤erlendirir. Finansal tablolarda yeterli derecede aç›klama- n›n olmad›¤› tespit edildi¤inde; bu durumu denetim raporunda belirtil- mesi gerekir.
Görüfl Bildirme
Denetim çal›flmalar›n›n sonunda denetçi bir görüfle varmal›d›r. De- netçi finansal tablolar›n bütünü hakk›nda ulaflt›¤› görüflü aç›klamal› ve- ya herhangi bir görüfle ulaflam›yorsa nedenleri ile belirtmelidir. Denetçi denetim raporunda finansal tablolarla ilgili oluflan görüflünü dört farkl›
biçimde verir. Bunlar, olumlu görüfl, olumsuz görüfl, flartl› görüfl, görüfl bildirmekten kaç›nma fleklindedir.
standard› grubunun rehber olarak kullan›ld›¤›, denetim çal›flmalar›n›n ve bu çal›flmalar sonucunda haz›rlanan denetim raporlar›n›n bu do¤rultuda haz›rland›¤› gözlemlenmektedir. Özünde ayn› olan bu standartlarda de- taya inildi¤inde farkl› baz› uygulamalarla karfl›lafl›labilir.
Uluslararas› Muhasebeciler Federasyonu (International Federation of Accountants – IFAC) bünyesinde kurulan Uluslararas› Denetim ve Gü- vence Standartlar› Kurulu (UDGSK - International Auditing and Assurance Standards Board - IAASB) taraf›ndan yay›nlanmakta olan Uluslararas›
Denetim Standartlar› (UDS) Türkiye’de ulusal denetim standartlar› olufl- turulurken birçok kurum taraf›ndan örnek al›nm›flt›r (bak›n›z Türkiye’de Denetim Uygulamalar› bölümü).
Standartlar›n anlafl›lmas›n› ve kullan›lmas›n› kolaylaflt›rmak ve do- lay›s›yla yayg›nl›¤›n› art›rmak amac›yla IFAC taraf›ndan 2004 y›l›nda bafl- lat›lan aç›kl›k projesi 2008 y›l›nda tamamlanm›flt›r. Çal›flman›n sonucun- da bir k›sm› de¤ifltirilen, bir k›sm› ise yeniden düzenlenen Uluslararas›
Denetim ve Kalite Kontrol Standartlar› 15 Aral›k 2009 tarihinden sonra bafllayan dönemlerin denetiminde uygulanmak üzere IFAC taraf›ndan 2009 El Kitab› (Handbook of International Standards on Auditing and Quality Control, 2009 Eddition) olarak yay›nlanm›flt›r. Bu standartlar›n bir listesi Tablo 4.2’de sunulmufl ve standartlara iliflkin k›sa aç›klamalara yer verilmifltir.
Uluslararas› Denetim Standartlar›n›n yan› s›ra, baz› konularda uygu- lamac›lara yol göstermek, belirli konularda karfl›lafl›labilecek problemle- ri ortaya koymak ve çözüm önerileri sunmak üzere yine IFAC bünyesin- deki kurullar taraf›ndan Uluslararas› Denetim Uygulama ‹zahnameleri (International Auditing Practice Statements) yay›nlanmaktad›r.
Bu izahnamaler afla¤›daki konular› içermektedir:
•Bankalar Aras› Teyit Prosedürleri,
•Banka Gözetim Sistemi ile Bankan›n Ba¤›ms›z D›fl Denetçileri Aras›ndaki ‹liflki,
•Küçük ‹flletmelerin Denetiminde Özel Muhakemeler,
•Banka Finansal Tablolar›n›n Denetimi,
•Finansal Tablolar›n Denetiminde Çevreyle ‹lgili Hususlar›n De¤er- lendirilmesi,
•Türev Finansal Araçlar›n Denetimi,
•Elektronik Ticaret – Finansal Tablolar›n Denetimine Etkisi,
•Uluslararas› Finansal Raporlama Standartlar› ile Uyumlu Denetim Raporlamas›.
Bu izahnamelerin amac› standartlar›n yerine geçmek veya belli ko- nularda farkl› veya ilave düzenlemeler getirmek de¤ildir. Uluslararas› de- netim standartlar› ve onun önsözüyle birlikte dikkate al›nmas› gereken birer rehber olarak görmek gerekir.
2009 El Kitab›nda yer almamakla birlikte 2008 El Kitab›n›n ikinci bölümüne dahil edilmifl olan ‹nceleme, Di¤er Güvence ve ‹lgili Hizmet- lere iliflkin Uluslararas› Standartlar 2009 y›l›nda da yürürlüktedir. Bu ça- l›flma kapsam›nda detayl› olarak ele al›nmamakla birlikte k›sa aç›klama- lara yer verilmifl ve söz konusu standartlar›n bir listesi Tablo 4.3’de su- nulmufltur.
Tablo 4.2. Uluslararas› Denetim ve Kalite Kontrol Standartlar›
4.2.1.Uluslararas› Kalite Kontrol Standartlar›
IFAC bünyesinde IAASB taraf›ndan yay›nlanm›fl olan kalite kontrol standard› afla¤›daki gibidir:
UKKS I: Finansal Tablolar›n Denetimi ve S›n›rl› ‹nceleme Çal›flmalar› ile Di¤er Güvence ve Alakal› Hizmetler Sunan Firmalar›n
IAASB taraf›ndan yay›nlanan standartlar kapsam›nda denetim, inceleme, derleme, üzerinde mutab›k kal›nm›fl prosedürler ve benzeri hizmetler sunmak isteyen bir firman›n uymas› gereken kalite standartlar›
UKKS 1 ile tan›mlanm›flt›r.
4.2.2.Uluslararas› Denetim Standartlar›
Tarihi (gerçekleflmifl) finansal bilgilerin denetimine iliflkin Uluslara- ras› Denetim Standartlar› (UDS) afla¤›daki gibidir:
UDS 200
Ba¤›ms›z Denetçinin Genel Amaçlar› ve Denetimin Uluslararas›
Denetim Standartlar›na Göre Yürütülmesi
Bu standard›n amac›; ba¤›ms›z denetçinin amac›n›, denetime iliflkin temel kavramlar› ve ilkeleri belirlemektir.
Ba¤›ms›z denetim; bir kuruluflun finansal tablolar›n›n, tüm önemli yönleriyle, finansal raporlama standartlar› do¤rultusunda, gerçe¤i, do¤ru ve dürüst bir biçimde gösterip göstermedi¤inin incelenmesidir. Ba¤›ms›z
UDS 210
Denetim Sözleflmesinin fiartlar›n›n Belirlenmesi
Bu standart, yürütülecek bir denetim çal›flmas›nda, denetimin ama- c›n›n ve kapsam›n›n, denetçi ve müflteri aras›ndaki karfl›l›kl› sorumluluk ve yükümlülüklerin, yaz›l› olarak belirlendi¤i ba¤›ms›z denetim sözlefl- mesine iliflkin temel ilke ve unsurlar› kapsar. Standard›n amac›; denetim sözleflmelerinin haz›rlanmas›nda denetçiye yard›mc› olmakt›r.
UDS 220
Finansal Tablo Denetiminde Kalite Kontrol
Bu standard›n amac›; yap›lan ba¤›ms›z denetimin kalitesinin kon- trolüne iliflkin ilke, usul ve esaslar› belirlemektir.
Ba¤›ms›z denetim kurulufllar›, yap›lacak denetimin kalitesinin kon- trolünü sa¤layacak yeterli ve etkin kalite kontrol politika ve prosedürle- rini kapsayan bir gözetim sistemi kurmak zorundad›rlar. Bu standard›n içeri¤inde; hem denetimden sorumlu ortak bafl denetçinin ba¤›ms›z de- netimin genel kalitesinin sa¤lanmas› konusundaki sorumluluklar›na, hem de gerekli kalitede bir denetimin yap›l›p yap›lmad›¤›na iliflkin gö- zetimi yapacak olan denetçinin sorumluluklar›na aç›kl›k getirilmifltir.
UDS 230
Denetimin Belgelendirilmesi
Bu standart, denetim standartlar›na göre yap›lan ve denetim görü-
flünü destekleyen ifllemlerin belgelendirilmesi amac›yla düzenlenecek olan çal›flma ka¤›tlar›na iliflkin flekil, içerik ve genel esaslar› aç›klar. Uy- gun ve yeterli bir flekilde haz›rlanan çal›flma ka¤›tlar›, ba¤›ms›z deneti- min kalitesinin art›r›lmas›n›, gözden geçirmelerin kolaylaflmas›n› sa¤lar.
Denetimin belgelendirilmesi, ka¤›t üzerinde, elektronik ortamda veya di¤er ortamlarda olabilir. Belgelendirme, örne¤in, denetim prog- ramlar›n›, yap›lan analizleri, haz›rlanan notlar›, önemli konularla ilgili ya- z›flmalar›, bilgilendirme mektuplar›n› ve sunumlar›, kontrol listelerini, önemli konular hakk›ndaki yaz›flmalar› (elektronik posta dahil) içermek- tedir.
UDS 240
Finansal Tablo Denetiminde Denetçinin Hile ve Usulsüzlü¤e
‹liflkin Sorumlulu¤u
Bu standard›n amac›, finansal tablolar›n denetiminde ba¤›ms›z de- netçinin hile ve usulsüzlüklere iliflkin sorumlulu¤unun belirlenmesidir.
Standard›n kapsam›nda, hata, hile ve usulsüzlükler aras›ndaki farklar, hi- le ve usulsüzlüklerin ortaya ç›kar›lmas› ve önlenmesi amac›yla iflletme yönetiminin ve yönetimden sorumlu kiflilerin sorumluluklar›, ba¤›ms›z
UDS 250
Finansal Tablolar›n Denetiminde Kanun ve Di¤er Yasal Dü- zenlemelerin Dikkate Al›nmas›
Bu standart, iflletme yönetimi ve ba¤›ms›z denetçinin kanun ve ikincil mevzuata uyum konusundaki sorumluluklar›na ve mevzuata ay- k›r›l›¤› tespit etmesi halinde ba¤›ms›z denetçinin yapmas› gereken ifllem- lere ve denetim görüflü üzerindeki etkilere iliflkin esaslar› belirler.
Ba¤›ms›z denetçi, denetimin planlanmas› ve uygulanmas› ile so- nuçlar›n›n de¤erlendirilmesi ve raporlanmas›nda, finansal tablolar›
önemli ölçüde etkileyebilecek kanun ve ilgili di¤er mevzuata ayk›r›l›kla- r› tespit etmek zorundad›r.
UDS 260
Denetimle ‹lgili Hususlar›n Yönetimden Sorumlu Kiflilerle Görüflülmesi
Bu standart, ba¤›ms›z denetçi ile yönetimden sorumlu kifliler ara- s›nda finansal tablolar›n ba¤›ms›z denetimi s›ras›nda ortaya ç›kan husus- lar›n karfl›l›kl› olarak görüflülmesine iliflkin ilke, usul ve esaslar› belirler.
Örne¤in; ba¤›ms›z denetim s›ras›nda ortaya ç›kabilecek s›n›rlamalar ve- ya ilave gereksinimler, ‹flletmenin finansal tablolar› üzerinde önemli et- kisi olan ya da olabilecek muhasebe politikalar› ve uygulamalar› yöne- timden sorumlu kiflilerle görüflülmelidir.
UDS 265
‹ç Kontrol ile ‹lgili Eksikliklerin Yönetimden Sorumlu Kiflilere ve Yönetime ‹letilmesi
Bu standart, denetlenen iflletmedeki iç kontrol ile ilgili eksiklikleri yönetimden sorumlu kiflilere iletme sorumlulu¤una iliflkin ilke usul ve esaslar› belirler. Denetçi, denetimle iliflkili önemli yanl›fll›k risklerinin tespit edilmesi ve uygun denetim prosedürlerinin oluflturulmas›nda iç kontrol sisteminin eksikliklerini dikkate almal›d›r. ‹ç kontrol eksiklikleri- nin saptanmas›ndaki amaç, iç kontrol sisteminin etkinli¤i hakk›nda bir görüfl vermek de¤ildir. Bu standart, denetçilere tespit edilen iç kontrol eksikliklerinin yaz›l› olarak ve zaman›nda yönetimden sorumlu kiflilere ve yönetime iletilmesini öngörmektedir.
UDS 300
Finansal Tablolar›n Denetiminin Planlanmas›
Bu standart, planlanmadan önce uyulacak esaslar, ba¤›ms›z deneti- min planlanmas›, gerekli durumlarda planda de¤ifliklik yap›lmas›, plan›n
UDS 315
‹flletmenin ve ‹flletme Ortam›n›n Anlafl›lmas› Suretiyle Önemli Yanl›fl Beyan Riskinin Belirlenmesi ve De¤erlendirilmesi
Bu standart iç kontrol sistemi de dahil olmak üzere iflletmenin fa- aliyet koflullar›n›n ve çevresiyle olan iliflkilerinin anlafl›lmas› ve ba¤›ms›z denetimde bu konulara iliflkin önemli yanl›fll›k riskinin de¤erlendirilme- sine iliflkin ilke, usul ve esaslar› kapsar.
Ba¤›ms›z denetçinin, finansal tablolarda hata, hile ve usulsüzlükten kaynaklanan önemli yanl›fll›k riskini de¤erlendirebilmesi ve bu çerçeve- de yeterli ilave ba¤›ms›z denetim tekniklerini tasarlayarak uygulayabil- mesi, iç kontrol sistemi de dahil olmak üzere iflletmeyi, faaliyet koflulla- r›n› ve çevresiyle olan iliflkilerini kavramas›n› gerektirir.
UDS 320
Denetimin Planlanmas› ve Yürütülmesinde Önemlilik
Önemlilik kavram›, bilginin aç›klanmamas›, yanl›fl veya eksik aç›k- lanmas› nedeniyle finansal tablolar› esas alarak karar veren finansal tab- lo kullan›c›lar›n›n ekonomik kararlar›n› etkileyebilecek hususlar› kapsar.
Bu standart, Finansal tablolardaki önemli yanl›fll›klar›n belirlenebil- mesi için ba¤›ms›z denetim plan›n› olufltururken tutar aç›s›ndan kabul edilebilir önemlilik seviyesinin hem finansal tablolar›n geneli aç›s›ndan hem de her bir hesap bakiyesi, ifllem türü ve dipnotlarda yap›lan aç›k- lama bak›m›ndan belirlenmesini öngörür. Bu standart ayn› zamanda de- netim riski, kan›t say›s› ve önemlilik aras›ndaki iliflkileri de aç›klar.
Ba¤›ms›z denetçi, ba¤›ms›z denetim tekniklerinin yap›s›n›, zaman- lamas›n› ve kapsam›n› belirlerken ve yanl›fll›klar›n etkisini de¤erlendirir- ken önemlilik kavram›n› dikkate almak zorundad›r.
UDS 330
Belirlenen Risklere Karfl› Denetçinin Uygulayaca¤› Prosedürler
Bu standard›n amac›, finansal tablolardaki önemli yanl›fll›k riskleri ve finansal tablolarda iflletme yönetimi taraf›ndan yap›lan aç›klamalar›n incelenmesinde yap›lacak ifllemler ile uygulanacak ek ba¤›ms›z denetim tekniklerinin tasar›m› ve gelifltirilmesine yönelik ilke, usul ve esaslar› be- lirlemektir.
Bu standart kapsam›nda, ba¤›ms›z denetçi taraf›ndan gerçeklefltiri- lecek ifllemlerin yap›s›, zamanlamas› ve kapsam›na, ba¤›ms›z denetçinin mesleki de¤erlendirmesine ba¤l› olarak, uygulanacak kontrol testleri ile ek ba¤›ms›z denetim tekniklerinin ve analitik testlerin tasarlanmas›na ve belgelendirilmesine dair aç›klamalara yer verilmifltir.
UDS 402
UDS 450
Denetim S›ras›nda Tespit Edilen Yanl›fll›klar›n De¤erlendirilmesi
Bu standart, denetim s›ras›nda tespit edilen ve e¤er varsa, finansal tablolarda düzeltilmemifl olan yanl›fll›klar›n finansal tablolar üzerindeki etkisini de¤erlendirme konusunda denetçi sorumlulu¤unu aç›klamakta- d›r. Denetçinin amac›, finansal tablolarda önemli yanl›fll›klar›n olup ol- mad›¤› hususunda makul güvence elde etmektir. Bu nedenle, denetçi denetimde tespit edilen yanl›fll›klar›n yap›s›n› de¤erlendirerek bu yanl›fl- l›klar›n baflka yanl›fllar›n var oldu¤una iliflkin bir gösterge olup olamaya- ca¤›n› de¤erlendirmeli ve denetim stratejisi ve denetim plan›n›n de¤iflti- rilmesine gerek olup olmad›¤› konusunda karar vermelidir.
UDS 500
Denetim Kan›t›
Finansal tablolar›n denetimi esnas›nda, toplanacak denetim kan›tla- r›n›n niteli¤i ve miktar› ile kan›tlar›n toplanmas›na yönelik denetçilerce kullan›lacak denetim yöntem, teknik ve prosedürleri hakk›nda bilgiler önemlidir.
Denetim kan›t›; denetçinin, denetim görüflünün temelini oluflturan sonuçlara ulaflmak amac›yla toplad›¤› ve kulland›¤› bilgilerden oluflur.
Denetçi, denetim görüflüne temel oluflturacak sonuçlara ulaflmak için, yeterli ve uygun miktarda denetim kan›t› toplaml›d›r.
UDS 501
Denetim Kan›t› - ‹lave Konulara ‹liflkin Önemli Hususlar
Kan›t toplama s›ras›nda finansal tablolarda yer alan özellikli hesap bakiyeleri ile di¤er dipnot aç›klamalar›na yönelik gerekli çal›flmalar›n ya- p›lmas›na dikkat edilmelidir. Bu standart, finansal tablolarda yer alan özellikli hesap bakiyeleri ile di¤er dipnot aç›klamalar›na iliflkin denetim kan›t› elde edilmesinde denetçiye yard›mc› olacakt›r. Bu standart denet- çinin incelenen birimle ilgili “stoklar›n fiziki say›m›na kat›l›m›”, “dava ve iddialara iliflkin soruflturma yap›lmas›”, “uzun vadeli yat›r›mlar›n de¤er- lenmesi ve aç›klanmas›n›” ve “bölümlere göre bilgilendirme” yap›lmas›
konular›na yönelik aç›klamalar içermektedir.
UDS 505
D›fl Kaynaktan Do¤rulamalar
Bu standard›n amac› denetçiye bir denetim kan›t› toplama yöntemi olarak d›fl teyitlerin (mutabakat mektuplar›n›n) kullan›m›nda yol göster- mektir. Bu standard›n bir gere¤i olarak denetçi, varsay›msal olarak, yeterli
UDS 510
‹lk Denetimler - Aç›l›fl Bakiyeleri
Bu standard›n amac›, finansal tablolar›n denetiminin ilk kez yap›l- mas› durumunda ya da bir önceki dönem finansal tablolar›n›n baflka de- netçiler taraf›ndan denetlenmesi durumunda aç›l›fl hesaplar›n›n dene- timine iliflkin yol göstermektir.
‹lk Denetim ‹fllemleri için denetçi, afla¤›daki hususlar aç›s›ndan ye- terli miktarda uygun denetim kan›t› toplamal›d›r:
a) Aç›l›fl hesaplar›, cari dönem finansal tablolar›n› önemli flekilde etkileyebilecek hatalar› içermemelidir.
b) Önceki dönem kapan›fl hesaplar›, cari döneme do¤ru tafl›nmal›
ya da uygun ise endekslenmifl olmal›d›r.
c) Uygun muhasebe politikalar› tutarl› bir flekilde uygulanmal› ya da muhasebe politikalar›ndaki de¤ifliklikler uygun ve do¤ru bir flekilde gösterilmeli ve aç›klanmal›d›r.
UDS 520
Analitik ‹nceleme Teknikleri
Analitik inceleme teknikleri finansal bilgilerin, finansal ve finansal olmayan bilgiler aras›ndaki iliflkilerin analiz edilmesi suretiyle de¤erlen- dirilmesi olarak tan›mlanmaktad›r. Analitik inceleme teknikleri denetim sürecinde farkl› safhalarda
a) ‹flletmenin, faaliyet koflullar›n›n ve çevresiyle olan iliflkilerinin kavranmas› için risk de¤erleme yöntemi olarak,
b) ‹flletme yönetiminin sundu¤u bilgi ve belgeler ile yapt›¤› aç›kla-
malardaki önemli yanl›fll›k riskinin azalt›larak kabul edilebilir bir seviye- ye indirilmesinde, detay testler yerine daha etkili veya etkin oldu¤unda ba¤›ms›z denetim teknikleri olarak ve
c) Ba¤›ms›z denetimin son aflamas›nda finansal tablolar›n genel ola- rak gözden geçirilmesi amac›yla kullan›l›r.
UDS 530 Denetim Örneklemesi
Bu standard›n amac›, denetim kan›t› toplamak amac›yla, denetim prosedürleri haz›rlarken denetim örneklemesinin kullan›lmas› ve test et- mek için örnek (örneklem birimi) seçme yöntemleri hakk›nda yol gös- termektir. Denetim prosedürleri haz›rlarken, denetçi denetim prosedürü- nün amaçlar›n› karfl›layacak geçerli ve uygun denetim kan›t› toplamak amac›yla uygun örnek seçme yöntemlerini belirlemelidir.
“Denetim Örneklemesi” bütün örnekleme birimlerine seçilme flans›
verir ve bir ifllem grubunda ya da hesap bakiyesindeki kalemlerin %100 ünden daha az›na denetim prosedürlerinin uygulanmas›n› içerir. Denetim örneklemesinde istatistiksel olan ya da olmayan bir yaklafl›m kullanabilir.
UDS 540
iliflkin yeterli uygunlukta denetim kan›t› elde etmelidir. “Muhasebe Tah- mini” kesin ölçüm yap›lamayan durumlarda bir muhasebe kaleminin tu- tar›n›n yaklafl›k olarak belirlenmesidir.
Afla¤›da standartta tan›mlanm›fl muhasebe tahmini gerektiren ifllem- lere iliflkin örneklere yer verilmifltir.
a) Stoklardaki de¤er düflüklü¤ü karfl›l›¤› ve alacaklar için ayr›lan flüpheli alacaklar karfl›l›l›klar›
b) Maddi duran varl›k maliyetlerinin tahmini faydal› ömürleri üze- rinden amortismana tabi tutulmas›
c) Gelir tahakkuklar›
d) Ertelenmifl vergi e) Dava karfl›l›klar›
f) Yap›lmakta olan yat›r›m sözleflmelerinden kaynaklanan zararlar g) Garanti kapsam› için ayr›lan karfl›l›klar
UDS 550
‹liflkili Taraflar
Bu standard›n amac›, finansal raporlaman›n bir parças›n› oluflturan Uluslararas› Muhasebe Standard› (UMS) 24, “‹liflkili Taraf Aç›klamalar›” ve- ya benzer di¤er bir standard› göz önünde bulundurmaks›z›n, iliflkili taraf- lar ve bu taraflarla yap›lan ifllemler ile ilgili uygulanacak denetim teknik- leri ve denetçinin sorumluluklar› hakk›nda denetçiye yol göstermektir.
Denetçi finansal tablolarda önemlilik arz eden iliflkili taraf ifllemle- ri ve yönetimce yap›lan iliflkili taraflarla ilgili beyanlar hakk›nda uygun ve yeterli denetim kan›t› elde etmek için, tasarlad›¤› denetim teknikleri- ni uygulamal›d›r. Ancak, bir denetimde bütün iliflkili taraf ifllemlerinin ortaya ç›kar›lmas› beklenemez.
UDS 560
Bilanço Tarihinden Sonraki Olaylar
Bu standard›n amac›, denetçinin bilanço tarihinden sonraki olayla- r› de¤erlendirmesinde yol göstermektir. Bu UDS‘de “Bilanço tarihinden sonraki olaylar” terimi finansal tablolar›n tarihi ile denetim raporu tari- hi aras›ndaki dönemde gerçekleflen olaylarla, denetçinin rapor tarihin- den sonra ortaya ç›kan hususlar› ifade etmektedir. Denetçi, denetim ça- l›flmalar›nda bilanço tarihinden sonraki ancak finansal tablolar yay›nlan- madan önceki dönemde ortaya ç›kan olaylar› ve denetim raporundaki etkisini göz önüne almal›d›r.
Finansal tablolar yay›mland›ktan sonra, ba¤›ms›z denetçinin finan- sal tablolarla ilgili herhangi bir soruflturma yapma yükümlülü¤ü yoktur.
Ancak, ba¤›ms›z denetçi, finansal tablolar yay›mland›ktan sonra, ba¤›m- s›z denetim raporu tarihinde mevcut olan ve o tarihte bilinseydi finansal tablo ve/veya denetim raporunda de¤ifliklik yap›lmas›n› gerektirebilecek bir hususu fark etmesi durumunda, konuyu de¤erlendirerek iflletme yö- netimi ile tart›fl›r ve gerekli önlemleri al›r.
UDS 570
ken, uygularken ve sonuçlar›n› de¤erlendirirken, yönetim kademesinin finansal tablolar›n haz›rlan›fl›nda kulland›¤› iflletmenin süreklili¤i varsa- y›m›n›n uygun olup olmad›¤›n› de¤erlendirmelidir.
UDS 580
Yaz›l› Teyitler
Bu standard›n amac›, denetim kan›t› olarak yönetim kademesi tara- f›ndan yap›lan beyanlar›n kullan›m›, de¤erlendirilmesi ve belgelendiril- mesi s›ras›nda uygulanacak prosedürler ile yönetimin beyanda bulunma- y› reddetmesi halinde yap›lmas› gerekenlerle ilgili yol göstermektir.
Denetçi, iflletme yönetiminden, finansal tablolar›n sunumunun fi- nansal raporlama çerçevesiyle uyumlu biçimde yap›ld›¤›na dair sorum- lulu¤u kabul etti¤ine ve finansal tablolar› onaylad›¤›na iliflkin denetim kan›t› elde etmelidir. Denetçi, iflletme yönetiminin bu tarz bir sorumlu- lu¤u kabul etti¤ine dair kan›t›; yönetimden sorumlu kiflilerin ilgili top- lant› kay›tlar›ndan veya yönetim kademesinden yaz›l› teyit almak ve fi- nansal tablolar›n imzal› kopyalar›n› elde etmek suretiyle sa¤layabilir.
UDS 600
Özel Hususlar – Grup Finansal Tablolar›n›n Denetimi
Bu standard›n amac›, bir iflletmenin finansal tablolar› hakk›nda gö- rüfl bildiren ba¤›ms›z bir denetçinin, bu finansal tablolara dahil olan bir veya daha çok iflletmenin finansal bilgileri üzerinde çal›flan di¤er ba¤›m- s›z denetçinin çal›flmalar›ndan faydalanmas› halinde izleyece¤i yolu gös- termektir. Bu standart iki ya da daha çok ba¤›ms›z denetçinin müflterek
ba¤›ms›z denetçi olarak atand›¤› durumlarla ve ba¤›ms›z denetçinin ön- ceki dönem ba¤›ms›z denetim firmas›yla iliflkileriyle ilgilenmemektedir.
Di¤er taraftan ana ortakl›¤›n ba¤›ms›z denetim firmas›, iflletme bilefleni- ne ait finansal tablolar›n önemsiz oldu¤una karar vermiflse bu standart- ta yer alan hususlar uygulanmaz. Ancak kendi içlerinde önemsiz olan birkaç iflletme bilefleninin toplamda önemli hale gelmesi durumunda bu standartta yer alan yöntemler ve teknikler göz önünde bulundurulmal›- d›r. Ana ortakl›¤›n denetçisi, di¤er denetçinin çal›flmalar›ndan faydalan- mas› halinde, di¤er denetçiye ait çal›flmalar›n denetimi nas›l etkileyece-
¤ini belirlemelidir.
UDS 610
‹ç Denetçilerin Çal›flmalar›n›n Kullan›lmas›
Bu standard›n amac›, iç denetim çal›flmalar›ndan yararlan›lmas› ko- nusunda ba¤›ms›z denetçiye yol göstermektir. Bu standart, iç denetimle görevli bir iç denetçinin ba¤›ms›z denetim çal›flmalar›nda ve ba¤›ms›z de- netim prosedürlerinin uygulanmas›nda ba¤›ms›z denetçiye yard›m etmesi gibi hususlarla ilgilenmez. Bu standart, iç denetim faaliyetinin sadece fi- nansal tablo denetimiyle do¤rudan ilgili konular›na uygulanmal›d›r.
UDS 620
Denetçinin Bir Uzman›n Çal›flmas›n› Kullanmas›
Bu standard›n amac›, uzman çal›flmalar›n›n bir denetim kan›t› olarak kullan›lmas›na rehberlik etmektir. Bir uzman taraf›ndan haz›rlanan çal›flma kullan›l›rken, ba¤›ms›z denetçi söz konusu çal›flman›n denetim için uygun olup olmad›¤›n› gösteren uygun ve yeterli kan›tlar› toplamal›d›r.
“Uzman” muhasebe ve denetim d›fl› belirli bir alan hakk›nda gerek- li yetenek, bilgi ve tecrübeye sahip olan kifli ve kurum anlam›ndad›r. Ba-
¤›ms›z denetçinin tecrübesi ve e¤itimi, denetçinin genel iflletme konula- r› hakk›nda bilgi elde etmesini sa¤lar. Fakat denetçiden muhasebe ve denetim d›fl› baflka bir alan ve meslekle (aktüerlik veya mühendislik v.b) ilgili olarak, o alanda e¤itim görmüfl ehliyetli kiflilerin sahip oldu¤u uz- manl›k derecesine sahip olmas› beklenemez.
UDS 700
Finansal Tablolar Üzerinde Görüfl Oluflturma ve Raporlama
Bu standart, genel amaçl› tam set finansal tablolara iliflkin standart ba¤›ms›z denetçi raporunun unsurlar›n› aç›klar.
Denetim raporunun unsurlar›na iliflkin aç›klamalar denetim süreci bölümünde detayl› olarak aç›klanm›flt›r.
UDS 705
Ba¤›ms›z Denetçi Raporunda Denetçi Görüflünün De¤iflikli¤e U¤ramas›
Bu standart, denetçi görüflünde de¤ifliklik yap›lmas›n› gerektiren hususlar› aç›klar. Bu standart de¤iflikli¤e u¤ram›fl üç tür görüfl belirlemifltir.
Bu görüfl tipleri; flartl› görüfl, olumsuz görüfl ve görüfl bildirmekten kaç›n- mad›r. Denetçi de¤ifliklik gerektiren koflullar›n finansal tablolar üzerindeki etkilerini ve yayg›nl›¤›n› dikkate alarak uygun denetim görüflünü saptama- l›d›r.
UDS 706
Ba¤›ms›z Denetçi Raporunda Dikkat Çekilmesi Gereken Hu- suslar ve Di¤er Aç›klamalar
Bu standart, ba¤›ms›z denetçinin raporunda dikkat çekilmesi ve aç›klanmas› gereken di¤er hususlar hakk›nda bilgi verir. Denetçi, finan- sal tablolarda sunulmufl veya aç›klanm›fl olmas›na ra¤men, finansal tab- lo kullan›c›lar›n›n dikkatini baz› hususlara çekmek için raporunda aç›k-
lan finansal tablolardaki yap›n›n bütünü ve bütün önemli taraflar› ile ay- n› oldu¤undan emin olmal›d›r. Finansal tablolar›n haz›rlanmas›nda iki farkl› sunum flekli olabilir ve bu farkl› durumlar için denetçinin sorum- lulu¤u ve görüfl kapsam› da farkl›d›r.
a) Karfl›laflt›rmal› olarak verilen bilgiler “Önceki Dönem Tutarlar›”
olarak sunulmuflsa; cari dönem finansal tablolar›n›n bir parças› kabul edi- lir ve denetçi görüflü sadece cari y›l finansal tablolar› üzerinde verilir.
b) Karfl›laflt›rmal› olarak verilen bilgiler “Karfl›laflt›rmal› Finansal Tab- lolar” fleklinde sunulmuflsa; cari dönem finansal tablolar›n›n bir parças›
de¤ildir ve denetçi görüflü her iki dönemi de kapsayacak flekilde verilir.
UDS 720
Denetlenmifl Finansal Tablolar› ‹çeren Dokümanlarda Yer Alan Di¤er Bilgilere ‹liflkin Denetçi Sorumlulu¤u
Bu standart, ba¤›ms›z denetime tabi tutulmufl finansal tablolar› içe- ren belgelerde yer alan ancak, ba¤›ms›z denetçinin denetlemekle yü- kümlü olmad›¤› di¤er bilgilerin kontrolüne ve bu bilgilerin ba¤›ms›z de- netimde dikkate al›nmas›na iliflkin hususlar› belirler.
UDS 800
Özel Hususlar – Özel Amaçl› Çerçevede Haz›rlanan Finansal Tablolar›n Denetimi
Özel amaçl› ba¤›ms›z denetim çal›flmas›n›n yap›s›, zamanlamas› ve kapsam› belirli flartlara göre farkl›lafl›r. Bir özel amaçl› ba¤›ms›z denetim sözleflmesi imzalanmadan önce, ba¤›ms›z denetçinin, müflterisiyle iflin
mahiyeti ile haz›rlanacak raporun flekli ve içeri¤i üzerinde mutabakata varmas› gerekir. Bu standart özel amaçl› ba¤›ms›z denetim raporlar›n›n haz›rlanmas›na iliflkin esaslar› aç›klar.
UDS 805
Özel Hususlar - Tek Bir Finansal Tablonun veya Finansal Tab- lodaki Tek Bir Hesap, Kalem veya Unsurun Denetimi
Bu standart, özel amaçl› muhasebe çerçevesine göre haz›rlanm›fl olan finansal tablolar›n veya finansal tablo kalemlerinin denetimine ilifl- kin ilke ve esaslar› belirler.
UDS 810
Özet Finansal Tablolar Üzerinde Raporlama Çal›flmalar›
Bu standart, özet finansal tablolar hakk›nda denetim raporu haz›r- lamaya iliflkin olarak denetçinin sorumlulu¤unu düzenler. Denetçi, özet finansal tablolar›n denetlenmesi ve rapor haz›rlanmas›na iliflkin sözlefl- meyi kabul etmenin ya da etmemenin uygunlu¤una karar vermeli, flayet
s› ‹nceleme Sözleflmesi Standartlar› ise daha dar kapsaml› bir çal›flmaya iliflkindir. Yay›nlanm›fl iki standart afla¤›daki gibidir:
U‹SS 2400 Finansal Tablolar›n ‹ncelenmesi Sözleflmeleri
U‹SS 2410 ‹flletmenin Ba¤›ms›z Denetçisi Taraf›ndan Ara Dönem Finansal Bilgilerin ‹ncelenmesi
Bu standartlardan ilki finansal tablolar üzerinde yap›lan s›n›rl› kap- saml› bir inceleme çal›flmas›na iliflkin iken, ikincisi y›lsonu finansal tab- lolar›n›n denetimini gerçeklefltirmifl olan denetçi taraf›ndan ara dönem finansal tablolar›n s›n›rl› incelemesine iliflkindir.
2410 numaral› standart inceleme çal›flmas›n›n kapsam›n› ve dene- timden fark›n› afla¤›daki flekilde ifade etmektedir:
“‹nceleme, ba¤›ms›z denetimden farkl› olarak, ara dönem finansal tablolar›n önemli yanl›fll›k içermedi¤i konusunda makul güvence sa¤la- mak üzere tasarlanmaz. ‹nceleme, esas itibariyle iflletmede finansal ra- porlama sürecinden sorumlu kiflilerden olmak üzere bilgi toplanmas›n›, analitik inceleme ve di¤er inceleme tekniklerinin uygulanmas›n› içerir.
‹nceleme, ara dönem finansal tablolar›n› etkileyen önemli konular› ba-
¤›ms›z denetçinin dikkatine getirebilir, ancak bir ba¤›ms›z denetim için gerekli olan kan›tlar›n tamam›n› sa¤lamaz.”
‹nceleme çal›flmalar› sonucunda denetçi görüflü verilmez, ancak her hangi bir hata ve eksikli¤in bulunmamas› durumunda bu husus afla-
¤›daki flekilde belirtilir:
“‹ncelememiz sonucunda, ekteki ara dönem finansal tablolar›n, ... Finansal Raporlama Standartlar›na tüm önemli yönleriyle uygun haz›rlanmad›¤› konusunda herhangi bir hususa rastlan›lmam›flt›r.”
4.2.4.Uluslararas› Güvence Sözleflmeleri Standartlar›
Denetim ve ‹nceleme çal›flmalar›n›n d›fl›nda yap›lacak olan di¤er
güvence hizmetlerine iliflkin standartlar afla¤›da görüldü¤ü üzere 3000 serisinde düzenlenmifltir.
UGSS 3000 Tarihsel Finansal Bilgilerin Denetlenmesi ve ‹ncelen- mesi D›fl›ndaki Güvence Sözleflmeleri
UGSS 3400 Tahmine Dayal› Finansal Bilgilerin ‹ncelenmesi
Tarihsel finansal tablolar›n denetlenmesi ve incelenmesi d›fl›ndaki her türlü güvence hizmeti 3000 numaral› standart kapsam›nda de¤erlen- dirilmektedir. Ancak gelece¤e yönelik haz›rlanm›fl finansal tablolara ilifl- kin çal›flmalar için 3400 numaral› ayr› bir standart bulunmaktad›r.
Tablo 4.3. ‹nceleme, Güvence Sözleflmeleri ve Alakal› Hizmetler
4.2.5.Uluslararas› Alakal› Hizmetler Standartlar›
Uygulamada s›kl›kla rastlanan iki di¤er hizmet ise afla¤›da belirtildi¤i üzere 4000 serisinde düzenlenmifltir.
U‹HS 4400 Finansal Bilgilere ‹liflkin Üzerinde Anlafl›lm›fl Prosedür- lerin Gerçeklefltirilmesine ‹liflkin Sözleflmeler
U‹HS 4410 Finansal Tablolar›n Derlenmesi ile ‹lgili Sözleflmeler Alakal› (‹lgili) hizmetler diye tan›mlanm›fl olan bu standartlardan ilki üzerinde anlafl›lm›fl (mutab›k kal›nm›fl) prosedürlerin uygulanmas›na ilifl- kin verilen hizmettir. Ad›ndan da anlafl›laca¤› gibi, taraflar aras›nda yap›- lan sözleflmede uygulanacak prosedürler detayl› bir çal›flma program› ola- rak belirtilir. Meslek mensubu bu program dahilinde çal›flmalar›n› sürdü- rür ve bu çal›flma sonucunda ortaya ç›kan bulgular› bir rapor halinde ifl- verene sunar. Bu rapor herhangi bir denetçi görüflü içermez.
‹kinci standart finansal bilgilerin derlenmesi ile ilgilidir. Yeterli mes- leki tecrübe ve donan›ma sahip olmayan bir iflletme finansal tablolar›n›n örne¤in Uluslararas› Finansal Raporlama Standartlar› (UFRS) çerçevesinde haz›rlanmas› için uzman bir meslek mensubundan yard›m isteyebilir. Bu çal›flma kapsam›nda meslek mensubunun sorumlulu¤u her hangi bir de- netim veya inceleme yapmaks›z›n, sadece iflletme yönetimi ve çal›flanlar›- n›n beyanlar›na dayanarak iflletmenin UFRS’ye uygun finansal tablo ve
