yonppuM
008 p ı m m •A f y o n S t a d ı h a k k ı n d a
B i r m ü r a c a a t v e bir
i z a h
Afyonkarahisar Stadyum Projesi Münasebetile Dergimizin 8 inci sayısında Mimar Nizameddin Doğu ta-rafından yapılmış olan Afyonkarahisar belediyesi stadyum projesini ve tafsilât resimlerini neşretmiştik. Bu neşriyattan bir müddet sonra, Ankara stadyumunu yapmış olan Mimar Violi Vietti'den aynı stadyuma ait bir. vaziyet plânı ile bir mektup aldık.
Burada mektubu aynen neşretmeği lüzumsuz buluyoruz. Mimar Violi bu mektupta sekizinci sayımızda neşredilen ve Mimar Nizameddin Doğuya ait olan projenin kendisinden ik-tibas edilmiş olduğunu ve hakikaktin meydana çıkarılmasını istemekte idi.
0 zamandanberi bu mesele üzerinde tetkikat yapan der-gimiz her iki proje arasında büyük farklar tesbit etmiştir. Bu farkların başlıcaları şunlardır:
1 — Arsalar birbirini tutmaz, arsada Devlet Demiryolları tarafından istimlâk edilen kısım ile ve bu kısımdan itibaren inşaata müsaade edilmeyen 30 metrelik bir kısım boş bıra-kılmıştır. Ayrıca arsa içinde şehrin zahire deposu vardır ki bu da plânda ibka edilmiştir. Halbuki İtalyanm plânında na-zarı itibare alınmamıştır.
2 — Viettinin plânında yüzme havuzu güneş vaziyetine göre ters konmuştur. Atlama kulesindeki sporcunun önünde su sathı parlar ve gözü kamaştırır. Halbuki güneş atlayıcının arkasında kalmalıdır.
3 — Nizamettinin plânında futbol sahası tribünlerinin yan kavisli kısımlara doğru icabında tevsii de nazarı itibara alın-mıştır. Mimar Vietti böyle bir şey düşünmemiştir.
4 — Nizamettinin plânında saha esas methal civarına bir kuliz lokali ile konulmuştur.
Mimar Vietti'nin iddiasını aynı zamanda Spor Kurumu Mimarı Şinası Şahin Giraydan da tahkik ettik. Aldığımız ce-vapta, Afyon belediyesinin bu ecnebi mimara herhangi bir sipariş vermemiş olduğunu ve bu mimarın belediye kendi kendine bir teklif yapmış olduğu öğrenilmektedir.
Mimar Şinasi Giray her iki proje arasındaki farkları zikretmekte ve bilhassa Mimar Violi'nin teklifindeki isabet-siz noktaları madde madde bildirmektedir.
Bunları aynen aşağıya kaydediyoruz. Şinasi Giray diyor ki:
1 — Nizameddinin projesi ile Vietti'ninki tamamen ayrı bir vaziyet plânı üzerine düşünülmüştür. Arsanın hudutları başka başkadır. Nizameddinin projesi Nafıa Vekâleti Şehirci-lik Müdürlüğünden alınarak vaziyet plânına göre yapılmış-tır. Halbuki Viettinin plânı arsaya umamaktadır.
2 — Mimar Vietti'nin Afyonkarahisar belediyesi ile hiçbir mukavele ve anlaşması yoktur. Vietti, Afyonkarahisar plânını da diğer birkaç vilâyete yaptığı gibi, eski idman cemiyetleri ittifakı merkezi umumisinin delâletile çizmiştir. Bu plânın tamamen tatbik edileceğine dair kendisine hiçbir teminat ve-rilmemiştir.
3 — Mimar Nizameddinin plânı, Türk Spor Kurumu Mi-mari Bürosunun verdiği direktif ve programa göre yapılmış ve müsvedde halinde birkaç defa Spor Kurumunda münakaşa edilerek tesbit edilmiştir.
Her iki plânı bir defa tetkik etmek bunu derhal meydana çıkarır. Aynı zamanda plânda diğerine nazaran birçok fazla aksam vardır.
5 — Mimar Vietti'ııin plânı Spor Kurumu tarafından ge-rek maliyet ve gege-rek vaziyet itibarile gayri kabili tatbik gö-rülmüş ve bu münasebetle stadyum projesinin Kurumca ve-rilecek direktifler, dairesinde Mimar Nizameddin tarafından yapılmasına karar verilmiştir.
6 — Bu suretle hazırlanan Nizameddine ait projede ha-talardan sakınılmıştır.
7 — Spor sahaları, artık birçok kitaplarda ve eserlerde değişmez formüller haline gelmiş bulunmaktadır. Afyon sa-hasının Nizameddin tarafından yapılan plânını, güneşe, şima-le. şehre, şehirle olan münasebetine, spor sahalarının kullanış imkânlarına göre diğerine çok faiktır.
Diğer taraftan, Şinasi Giray; artık yeniden yapılacak di-ğer vilâyetler stadlarında, Ankara stadında düşülmüş olan ha-talara düşülmiyeceğini kaydetmektedir.
Netice itibarile:
Bize bir yüksek mimar imzasını taşıyan ve meslekî ik-tidarına inandığımız bir Türk mimarı tarafından yapılan bir proje verilmiş ve bunu neşretmiş bulunuyoruz. Diğer taraftan yabancı meslekdaşımızın iddiasını ve ithamını yerinde bul-mıyoruz. Çünkü: her iki proje de belediye tarafından hu-dutları çizilmiş aynı arsa üzerinde düşünülmüştür. Bu ar-sanın şekli, şehirle münasebeti, giriş, stadyum inşaatı tekniği
ve oyun sahalarının cihetleri her iki projede mecburi ben-zer kısımların husulüne sebep olabilir. Esasen bu şerait al-tında bu arsaya yapılacak her hangi bir mimarın projesinde bu benzerliklerin husulü mecburidir. Hiçbir mimar projesin-de arsanın haricine çıkamaz, saha cihetini projesin-değiştiremez; an-treyi şehir tarafından başka bir yere nakletmez ve futbol sa-hasını meselâ tepenin üzerine koyamaz?
Bütün bunlar bir Türk mimarının başkası tarafından ya-pılan bir projeyi kopya ederek altına kendi imzasını atmağa tenezzül etmiyeceğine kâfi bir delildir.
Mimar (Vietti Violi) memleketimizde birkaç stad yapmak fırsatını bulmuştur. Fakat bu işleri ne bir müsabaka neticesi alın teri ile kazanmış ve ne de büyük bir ihtisas sahibi oldu-ğundan dolayı elde etmiş değildir.
Violi şimdiye kadar aldığı işleri sırf Türk mimarlarının hakikî kıymetini henüz bilmiyenlerio tavsiyesi sayesinde yap-mıştır.
Binaenaleyh, bu münasebetle sayın meslekdaşımıza, bü-tün Türk şehirlerinde yapılacak stadyum projelerinin inhi-sarını bırakmak niyetinde olmadığımızı badema müsabakalar yapılmak suretile meslekî iktidar ve ehliyetin bu sahada sa-vaşabileceğini ve meslekdaşlar arasında daha nazik bir hattı hceketin her cihetce tavsiyeye şayan olduğunu hatırlatmak
Arkitekt
