A R Y A - M E H R S p o r m e r k e z i T a h r a n : Mimar: Abdolaziz Farman farmaian
®e. ortakları
Müşavir Mühendis: Farman farmaian-Arme
|| Çeviren: Ertuğrul Menteşe Mimar D.P.L.G. i p ' Aryd-Mehr spor merkezi Tahran,-Karaç yolu kenarında, Tahran'dan 14 Km. uzaklıkta 4.000.000 M2 bir alan kapl'ar.
Önce 100.000 kişilik stadyum ile sun'î göl ve doğu batı yolundan ulaşı-şılabilen geniş otopark yapımlarından işe başlanmıştır.
İkinci etapta, kapalı spor sarayı, kapalı yüzme ve atlama havuzları sa-lonu ile velodrom, idare ve basın yapı-ları ile bilahare atış poligonu, hokey alanı ve her spor kolu için lüzumu ka-dar açık sahalar ve bunlara ait müşte-milât yapıları ile program uygulanması -tamamlanmıştır.
İi.: — Mimarî usfup ve karakterde uyumluluk • '^FJ' gf. — Değişik ölçüde alan veya
kapa-lı hacimler için arazide yerleşme ko-kusunda işleklilik ve güzel bir dağılışa önem verilmiştir.
t-V — Kullanılacak yapı malzemelerinin seçilmesinde ve yapı sistemlerinin sap. tanıtmasında azamî titizlikle hareket edil-miştir.
lf.o — Bakım ve emniyet konularına önem verilmiştir.
« | r — Genel yerlşeme bütününden baş-ka, her ayrı bölüm içerisindeki özel ula-şım ağına ve hareket serbestliğine dik-kat edifmiştir.
A r y a - M e h r s p o r m e r k e z i n i n y e r i v e ç e v r e b a ğ l a n t ı J a r i :
Bu spor merkez: Tahran kuzey
dağ-ların eteğinde uzanan geniş düzlükte te-sis edilmiştir. «Han» nehri bu vadiye ya-kındır. Arya - Mehr büyük stadyumu (100.000) kişi yayvan ve derinliği az olan «Harguç dere» vadisinde yapılmış-tır. Başkent Tahran'dan geliş gidiş olası-lıkları incelendikten sonra stadyum mevkii saptanmış oldu. özellikle Tahran'ın ileride büyüme hareketi ve büyüme yönleri ile Başkent'e en uygun yeşil spor merkezi ile ulaşım kolaylıkları ayrıca incelenmiş-tir. Arya - Mehr başkent'e üç ana yol şebekesi ile bağlanmıştır.
1 — Tahran - Karaç yolu yan iki servis yol'u ile anayola götürür
2 — Stadyum'un doğu ve batı tara-fına sevk eden ikinci derece 2 adet yo-lun Tahran - Karaç yoyo-lundan ayrıntıların-dan ibaret bağlantı türü..
3 — Kuzey yolu, Arya - Mehr'den başlayıp «Han» suyunu atlattıktan sonra Kuzey'de spor sitesinin çevre yolunu bu-lur.
P a r k i n g :
İzdihamı önlemek için büyük stad-yum ve diğer spor alanları yakınlarında park edecek seyircileri araçlarının ayrı gruplar halinde park verlerine sevk ede-bilecek bir yol şebekesi düşünülmüştür. Keza, otoparklardan araçların çıkışları ve ikinci derece yollarla şehre giden ana yola ulaşmaları o derece ince hesaplan-mıştır ki, bu ana arterde hiç bir trafik sıkışıklığı olmaz. İlk 200 otobüs ve 10.000 oto için yeterli «parking» yerleri
Hüner ve Mimarî «Art et Architecture» dergisinin 22-24 sayılarından kısaltılmış-tır.
sporcular köyünün doğu ve batısındadır. İleride bu mikdar 13.000 araç ve 650 oto büs için yeterli olma duruma yüksele-bilir.
S p o r m e r k e z i n d e i ç u l a ş ı m :
A r y a - M e h r içindeki ulaşım sistemine gelince: Durum şöylece açık-lanabilir:
1 — Ayrı gruplar halinde merkeze ulaşıldığı halde bu merkezin iç yolların-da sıkışıklık olmaz.
2 — Yayalar birden boşaldığı takdir-de, araçlara binerek iç yollardan rahat bir ulaşım ofmaz. Zaten bu hususa dik-kat edilerek otopark yerleri o şekilde he-saplanmıştır ki, araçlar buralara farklı zamanlarda gelirler, giderler.
Spor merkezinde bir çevre yolu iç ulaşım işini ^pek jçok kolaylaştırmıştır. Spor merkezinin büyük bir bölümü park yeşil saha olarak kalacaktır. Sun'î göl et-rafında yayalara mahsus iki gezi yolu ay-rılmıştır. Bunlardan biri gölün kenarında diğeri daha yüksekte olmak üzere düzen-lenmiştir. Yüksek olan yol araçlara mah-sus yolla irtibatlanır. Böylece yayalar araçlara kolayca binip uzaklaşırlar. B ü y ü k s t a d y u m :
Uluslararası norm, seyiroilerin gör-me olanakları, stadyum idaresinin iyi işleyebilme ilkelerine göre projelendiril-miştir. Stadyum 15°) açı ile batıya eyik-tir. Spor sahası çimenden olup uluslar-arası kriterlere uygundur.
seviyesinde radyo-televizyon •reporter--leri ile «fotofiniş» âletile sonuçlar tablo-sunun kontrol yerleri vardır.
Batıdaki en üst seviyede ise oyun-lara mahsus meşale yeri ve icadı halde özel bir merdiven stad alanını irtibatlan-dırabilir.
Merasim girişi stad etrafında dola-şan dış yol seviyesinde ve batıdadır. Gi-riş bölümünde geniş bir merasim alanı Şeninşah Arya-Mehr heykeli ile
süslen-— C süslen-— katında oyun alanından 2 mt. alt katta atletlerin, oyuncuların, antre-nörlere mahsus bölümler ayrılmış olup ayrıca depolama ve müştemilât bölüm-leri ile -revir» ve tıbbî merkez bu katta tertiplenmiştir.
Yıkanma ve masaj yerlerine gelince 40 kişilik gruplar için -S a u n a-masaj odası dinlenme odası, vestiyer duş, tualet, lavabolar vardır. 80 kişilik konferans salonları da bu bölümde dü-şünülmüştür.
Antrenörfer ve «observatörler» 4 bü-ro ve ayrı tuvaletlerile, toplantı yerleri düşünülmüş olup, federasyonlar için pist-Atletizm yarış pisti T a r t a n
malzeme cinsinden olup 8 koridorludur. Disk atma gülle, atma. cirit atma bölüm-leri ile uzun atlama sırıkla atlama ve yük«ek atlama yerleri keza uluslararası normlara uygun olarak yapılmıştır.
Stad dışında geniş bir ulaşım siste-mi stadyumu çevreler ve stad iç - dış İrtibatı halleder. Plandan anlaşılacağı gibi kuzey ve güneye meyili 4 rampa 55.000 seyirciyi. dış kenar yoldan 11 metre yük-aeklikteki 2 adet düz sahanlıklara sevk eder. Bu düz sahanlıklarda biletler kont-rol edildikten sonra iki rampa stad ya-pısının en üst seviyesine götürür (doğu v« batı kesimlerine). Sonunda seyirciler bu rampalar kenarında açılmış olan giriş kapılarından bilet yerlerine göre ayrıl-mış 36 ayrı oturma bölümlerine varırlar.
Tualet. büfe. âcil bakım gibi servis-ler doğu - batı rampaların etrafında bu-lunan İki ayrı katta yerleştirilmiştir. Bu gibi servisler — B — katında oturma
yer-lerinin alt boşluklarında mevcuttur. Dış yol üstünde ve stadyum giriş seviyesinde 7 giriş tüneli ile bir mera-sim antresi, 45.000 kişiyi iç tarafa sevk
Giriş tünellerin genişliği 9.5 metre-dir Her biri 10 dakikada 7500 kişinin çıkmasına elverir (A) katında lüzumlu yerlerde mevcuttur. Bu katın «cumbali-kesimi 13.000 kişilik alt katı yağmur ve güneşten koruyabilir. «Fiberglass» mal-zemeden 8000 sandalya doğu ve batı tarafına yerleştirilmiştir. Burada diğer yerler prefabrik oturma yerleridir.
Stadyumun kuzeyinde ve rampaların nihayetinde maç sonucunu gösteren bü-yük tablo vardır. Yarışmalardan elde edi-len sonuçların gösterilmesi en son sis-temdir. İngilizce ve Farsça olmak üzere ayrı renkte ve icabında büyük tabloda yarışmalar ve sonuçlan projeksiyonla gös-terme olanakları vardır.
Batı tarafında stadyumun en üst
1 - Stadyum 2- Yalodroa X- 12.000 k a p a l ı 4 - YUzmo Havuzu 5 - İdare b a s ı n Oditoryum T» Hokey salonu U Basket Hal*er 10- V o l e y b o l 1 1 - Masa t e n i s i 1 2 - JSskrim I » - Mekanik t e s i s a t b i n a s ı 14- Çok maksatla I I - GUney b i n a l a r ı s a r r i s i I » - Poligon 5B m. I T - Polifcon 35 m. M - Club 19- B a t ı r e s t o r a n ı 10- Doğu r a a t o r a n ı <1- Snack - bar 22- Hastahana Vaziyet plânı
ler ve ayrıca tuvaletleri burada ayrılmış bulunuyor. Klinik kısmında «medical kon-ptasyon» odaları ile «ültra violet» (x) Şinlarına ekipman bu böiümde düşünül-müştür.
. Spor araçlarının ve teferruatın de-raarıması için C katında bulunan özel servislere ait atölye ve bürolar mevcut-K ; .
( Bu katın dışla irtibatı, 9,5 metre enin-de ve 7.00 metre yükseklikte bir koridor-[la temin edilir. Doğuda bulunan bu kori-dor - galeri sayesinde sporcuların mera-sim, çıkışı yapılır.
A r y a - M e h r stadyumun bo-işalması II dakikada hallolur. (Uluslarara-sı «norm» 8 ila 15 dakikadır. Galeri ve Mriellerden yangın, temizlik ve T.V. araç-ları kolayca geçebilecekleri gibi yarışma Iplnlârînın yakınına kadar yaklaşabilirler. ; Rampaların üstünde ve stadın dört bir yanında -4 büyük ışıklandırma kulesi dikilmiştir. Stadyumun aydınlanması te-levizyonla renkli film çekebifme olanak-larına göre etüd edilmiştir. Elektrik lam-baları «civa yazı» ile «Fungstene» ka-rışımı bir tür aydınlatmaya göre, özel niteliktedir. Spor alanına düşen aydınlat-ma gücü 1650 Tuxdur ve kesafet oranı [değişik noktalarda 101,5 dır. j Diğer değimle stadyumun seslendir-me sistemi her katta olmak üzere en uygun köşelere konan «oparlör» ler sa yesinde sesin uyumluluğu tam olarak sağlanmıştır. Diğer yönden spikerlerin [seyircilere seslendikleri kontrol
bölüm-lerinden ayrı olarak oyun sahasından ve Krallar balkonundan da program ko-! nusunda bilgiler yayınlanabilir.
K a p a l ı s p o r s a l o n u i l e k a p a l ı y ü z m e h a v u z l a r ı s a l o n l a r ı n ı n ö z e l l i k l e r i :
* Bu kapalı salonlar Arya - Mehr komo-fekslini Tahran'a bağlayan resmi yola hazaran kuzey ve güney yönlerinde bulu-dur. Her iki yapı aynı sistem ve teknik-te yapılmıştır. Örtüleri aynıdır fakat mi-marî usiûplar değişiktir. Düz çatıları 4 büyük kolon taşır. Değişik spor dallarına uyduğu için mimarîleri de değişiktir.
leri hep bu 4 ayrı giriş köşelerindedir. ve. seyircilere mahsustur. Seyirciler bu giriş köşelerinden yerlerine (tribünlere) 18 adet koridordan varırlar.
Salonun hacmi içinde ayrıca basket-bol, voleybasket-bol, jimnastik, güreş eskrim v.s. spor kolları için antreneman odalar dir.
130 mt. genişlikte dörtgen biçimde bir teras bu yapıyı dıştan kapsar. Safon sporlara da elverişli olabilir, icabında, etrafında bir nevi yol görevi yapan bu teras giriş kapılarının üstünde bulunur ve 4 çift özel merdiven bu teraslara gö-türür.
K a p a l ı h a v u z l a r s a l o n u :
Yüzme yarışları havuzu 50 x 26 öl çüsünde ve 10 yüzme şeritlidir. Batı taraftadır. Salonun doğu tarafından 20x2f mt. ölçüsünde atlama yarışları havuzı bulunur. Mimarî üslûp, teknik ve sisterr büyük kapalı salonunkinin benzeridir. Ke Taşıyıcı 4 kolonun özellikleri ve
öl-çüleri, 73 mt. ve 82 mt. aralıklı kolon-ların spor alanından çatıya kadar yüksek-likleri 22 mt'dir. Temelde kolonların ça-pı 8 mt. dir. 4,5 metre çapta kolonların çatıya yakın çapı 2.90 metredir. Hidro-lik kofral usulü ile saatte, 0,40 beton sıkıştırma usulü uygulanmıştır.
Çatı aksamına gelince, deprem et-kileri hesaplanarak düşünülmüştür. Ça-tının dış kaplaması beyaz «emaylı» alü-minyum dur, her iki salonda seslendir-me sistemi en mütecanis şekilde ayırla-nabilmiştir.
K a p a l ı s p o r
Basketbol, voleybol, güreş, halter, jimnastik gibi spor oyunlarının oynanma-sına elverişFi bu salonda, çok daha başka «patinaj» sporu da. yapılabilir.
Seyirciler salonun 4 köşesindeki ana giriş kapılarından girerler. Bütün servis-ler tualetservis-ler, büfe ve âcil yardım
bölüm-zâ bu salon blokunun dışında tıpkı öbür salonda olduğu gibi bir teras vardır. Bu terasa seyirciler kuzey ve güney giriş-lerden varabilirler. Buradan seyirciler ya balkona ya alt katlara gidebilirler, alt kat-ta servisler ve tualetler mevcuttur. Sa-lonun doğu yanında atlama kuleleri yer-leştirilmiştir. Kulelerin yükseklikleri 1, 3-5, 5-7 ve 10 mt. dir.
Güney - batı ve güney - doğu tara-fında kadın ve erkek yarışçılara mahsus girişler vardır. Her antre bölümünün ves-tiyer ve tuvalet yerleri bu giriş kısım-ları yanındadır.
Sauna - masaj ve yıkanma yerleri ka-dın erkek olarak ayrı bölümdedir.
Bu"salonda varolan 3 havuzun beton. lanması aynı anda olmuştur Prefabrik ola-rak yapılan havuzlar depreme dayanıklı-dır. Havuzların kuzey taraflarına Basın'a mahsus, televizyon yerleri ayrıldığı gibi burada yarış sonuçlarının kontrol bölü-müne de yer verilmiştir.
Havuzların alt katında yarışmaların yayılmasına mahsus verici istasyon bu-V e l o d r o m v e A n e k s I e r i :
1. Bisiklet yarışları pisti. Beton pist, genişlik 7 m.-resmî uzun-luk 333/333 mt.
— Açılar : En az 19° derece en çok 38°
— Elektronik göz girişte. — Pist ortasında yarışçı gruplarının toplanma mahalli.
— İklim değişiklikleri Tahran'da çok sık ve büyük farklılıklarla olduğundan ahşap pist bakımı çok zor ve külfetlidir. Bundan dolayı beton pist tercih edilmiş-tir.
2. — Vestiyer — Güney tarafta ves-tiyer bölümü tıbbî ve sıhhî bakım, büfe. basın konferans odası, polis, bisiklet ve motoksiklet tamir atölyelerinden ibaret-tir.
S e y i r c i l e r i ç i n a y r ı s e r v i s b i n a s ı :
— Pistin batı cihetinde ortasında im-parator locası ile buna lüzumlu müşte-milât vardır.
— Ses kontrol, ışık kontrol odaları ile T.V. ve Radyo odaları, fotofiniş kont-rol ile sonuçları yazan tablo kontkont-rol oda-Tarı hep bu bölümde bulunur.
— Keza gazeteciler salonu ile büfe-leri, telefon ve teleks kabinleri burada-dır.
— Gazeteciler «fuaye»si ile haberleş-me sistemi
— Seyirciler'e mahsus tıbbi ilk yar-— Erkek, kadın tualetleri, Seyircile-rin büfesi buradadır.
40 H
nnnnnnnnnnnn
••••••••••••
••••CZT
• • • D D J
• Y e r A d e d i : 2700 kişi oturan, jyrıca 100 kişi radyo ve T.V. reportelere ahsus
— Kabuf edilen yapıt uslup ve siste-i büyük kapalı salonun benzersiste-idsiste-ir. r — Girişler kuzey ve güneyden seyir-ler için, batıdan Şah ve resmî kişiseyir-ler
m.
Sporcular güney tarafta mevcut tü-ğden bu tünel vestiyere ve oradan ya-iş pistine götürür.
— Piste götüren ayrı bir giriş yarışa ^tılmayan bisikletçilere mahsustur.
— Bu yapı yardımcı ve jeneratörlü {ir elektrik cereyan şebekesile
donatıl-— 4 güçlü projektör pisti aydınlat-maktadır. Gece renkli televizyon yayın-arına elverişli bir aydınlatmadır. |j — Pistin güney tarafında yarışların Spıçlanmasını bildiren tablo vardır. i 11 ş P o l i g o n u : e s i s I e r i :
Sun'i gölün kuzey batısında 3 esas fiptda toplanmıştır.
j A — Atış paviyonu : 10 ve 50 met-re menzilli ve 100 metmet-re ye kadar bü-ütülebilecek atış için yeterli binadır. Bu yapıtta 58 adet nişan alma ve atış 'eridi olduğu gibi nişancı değişik pozis-Bprda nişan alma olanağına sahiptir, katarak nişan alma için masalar ve ant-enörler için lüzumlu yerler olduğu gibi Antrenörlerin atış salonunu kontrol ,et-neleri olanağı da sağlanmıştır. 300 se-yirci paviyonda bulunabilir. B — T a b a n c a a t ı ş p . v y o n u :
25 mt. mesafeye hedef alabilen taban |alara mahsustur. 6 ünitelik 6 seri hedef koruma galerisinden ikişer ikişer arala-nabilir.
Yapıt 100 seyirci alabilir. İlgili servis ve gerekfi mahaller mevcuttur. Dünyada en son kabul edilen tesisler ve ekipman burada uygulanmıştır.
C — K l ü p b i n a s ı : Yarış ekipleri için vestiyerlere giriş yerleri ve özel ayrı servisleri, gazeteci ve antrenör salonları, idarî ve güvenlik bölümü odaları ve geniş self-servis.
Acil yardım bölümü ve yarış sonuç-ları bölümü bu yapıtta bulunur ve basın merkezile direkt bağlantılıdır. H o k e y O y u n l a r ı b i n a s ı :
2000 kişiliktir seyirciler açıkdan se-yirci olurlar. Kapalı hacım sporculara mahsustur, Fakat seyircifere mahsus ba-zı servisleri ihtiva eder. Salonun ölçüle-ri oldukça küçüktür.
İ d a r e v e b a s ı n b i n a s ı :
A r y a - M e h r kompleksinde
kal-Spor salonunun sunî bi değerinde olan bu binada 3 ayrı bölüm vardır.
idarî bölüm
— Gazetecilere ve televizyona ayrıl-mış bölüm. Birinci böi'üm ileride büyü-tülemez olarak kabul edilmiştir. Oysa TV. ve Basına ait bölüm ileride yüksek spor okulu olarak geliştirilebilir.
Yabancı gazetecilere mahsus bürolar, gümrük, banka, iç ve dış teleks, dünya il'e İrtibatlı direkt telefonlar, foto banyo-ları için karanlık odalar, en önemli dünya basın ajansları, posta kutuları, sinema stüdyoları ve film dublaj işleri, en son sonuçları neşretme ve çoğaltma olanak-ları sağlayan bölümfer.
Dünya basın (temsilcilerine yapılan büyük kolaylıklar arasında zikredilebilir. Bu binada iki büyük lokantadan birisi personele diğeri gazetecilere mahsustur. 400 kişilik bir konferans salonu binanın kuzey tarafındadır.
A r y a - M e h r kompleksinde b ü y ü k a l a n :
Kompleksin büyük meydanı sadece sportif oyunların cereyanı için değil, halkın dinlenme ihtiyacını da karşılamak üzere düşünülmüştür. (220.000 M2) saha. şında (600.000 M3) su toplayan sun'i bir göl stadyumun kuzey yanına yanılmıştır. Göl'e yaya gezi yolları ve bunların öte-sinde araçlara mahsus yol çevreler, Bu araç yolunun iki yani ağaçlar süslenmiş yol kenarları geniş çimenliktir. Kuzey'de. doğu'da, batı'da ziyaretçiler için 3 ayrı lo-kanta bulunur.
Gölün batısında antreneman sahaları (futbol, volevbol, basketbol, tenis vs.) ve 2 adet futbol maç sahası, tartan atfe-tizm sahaları da vardır. Bu antreneman sahalarının da ayrıca idare binaları aneks •servisleri duş ve vestiyerleri mevcuttur.
Elektrik aydınlatma sistemi «Rina» sistemindedir. (daha ehemmiyetlidir) 15
gölden görünüşü
yüksek gerilim hattı 20 megavolt amper gücü ile 220 ve 380 voltluk için yarar-lıdır.
Kompleksin bütün aydınlatma sistemi uzaktan kontrollüdür.
1974 Asya Olimpiyat oyunları için yapılan tesisler Münich Dünya Olimpiyat oyunları için yapılanlardan hiç de geri kaımış değildir.
«Teheran Sport Center Construction Coınpâny» adını taşıyan örgüt İran'ın yerli örgütleriyle birlikte çalışarak bu tesisle-ri meydana getirmişlerdir. İngilizce ismi ne rağmen bu büyük yapılar örgütü Fran-sa içinde ve dışında Fransız tekniğini uygulayan bir örgüttür.
Asya Olimpiyat tesisleri arasında teknik özellikleri bakımından en göze çarpan iki yapıt, 12000 kişilik çok aianlı kapalı spor sarayı ile 4000 kişilik yüzme' ve atrania yarışları havuzlarını ihtiva eden kapalı salonlardır.
4,50 mt. çapında silindir biçimli içi boş 4 adet yuvarlak kolon üzerine otur-tulan çatı örtüsü prekontren elemanlar'ın birbiriyle bağlanmaları ve çelik kablolar-la gerilmeleri ve takviye edilmeleri so-nucunu gösteren bir sistemdedir. Kolon-lar arası açıklıkKolon-lar 73,20 mt. ve 81. mt. dir 10000 tonluk sistemin taşıyıcı büyük 'kirişlerin ölçüleri 3.20 x 8.00 m. dir
Ko-lonlardan itibaren putreller konsoi olarak 18,40 mt. taşmaktadır. Bu sayede seyirci-lerin görme olanakları artırılmıştır.
Her kiriş 500 ton ağırlığında oldu-ğuna göre 6 adet kirişin yerine konması için en güçlü vinçler yetersiz kalmıştır. Bundan böyle burada çatı elemanlarının yerine konması için kullanılan usul tıpkı prefabrike beton köprü ve «viyadük»ler için baş vurulan çarenin benzeridir; yâni tank tekerlik sistemiyle hareket serbest-liğine haiz 160 tonluk özel vinçlerle
çif-ter çifçif-ter olmak üzere 2. ci derece ana elemanların birbirleriyle «bulon» ve ge-rilme kabloların sıkıştırılmaları suretiyle rapt ederek statik bir sistem temin edil-mektedir. Özetle 60 adet ve değişik , uzun-lukta beton arme «caisson» keson siste-mi silindir türde kolonların üzerine otur-tularak bu kolonlararası açıklıktan dışa taşmak suretiyle devamlı bir büyük ka-fesi k|riş meydana getirmektedir.
Bütün parçalar şantiyede hazırlan-dıktan başka bu parçalar yerde birleşti-rilerek vinçle yerlerine konmuştur. Paris-de «Pare Paris-des Princes» kapalı spor sara-yında ilk defa uygulanan bu sistem ve metod Fransız firmasına has bir
buluş-dur. ' i . ! ' NOT : Çatı sisteminin boşluklarında
is-tenen her türlü tesisatın kolayca yerleşe-bileceği konusu başka bir kolaylık sağlar. «Societe Bouygues» Proje ve uygu.ama-dan mesul firmadır.
b i b l i o g r a f y a . e n d ü s t r i l e ş m i ş b i n a a ç ı s ı n d a n m i m a r î t a s a r v e u y g u l a m a s o r u n l a r ı
Doç. Dr. Şevket Sunar
istanbul Teknik Üniversitesi mimar lık fakültesinde Doçent Dr. Şevket Suna -in yaptığı, bu Doçentlik çalışması ülke .nizde bu güne kadar pek önem verilme yen, yapıda endüstrileşme konusunu İş lemektedir.
İnsanların mutluluk çizgisi, bolluk ve refah içinde olma isteği ile yönlenmekte; modern toplum daha çok miktar ve çeşit-te mal ve hizmet istihlâk etmekçeşit-tedir. Tek-nik ve ekonomik gelişmenin tümüyle sos-yal bünyeyi etkilediği geçen yüzyıldan beri hangi üretim dalında talep çoğalmış-sa o alanda endüstrileşme kaçınılmaz ol-muştur. Yapı alanında da bu böyle olmuş ve özellikle asrın ikinci yarısından bu ya-na endüstrileşme çabaları yoğunlaşmıştır. Hele; gerek piyasa işlemi olarak ve ge-rekse sosyal yönlü konut yatırımlarında münferit yapım yerine kısa dönemli bir zanaât üretiminden çok daha farklı olan endüstriyel üretim ölçeğine geçme söz-konusu olduğunda piyasanın mimarî yön-den her türlü şüphe ve kararsızlıklardan yoksun olarak düzenlenmesi hem kullanı-cı, hem de üretici kesimleri için gerekli ve şart olma durumundadır. Bu husus en-düstrileşmiş bina kapsamında mimarinin yalnızca yeri olduğunu değil, herzaman-kinden daha fazla kendisine İhtiyaç du-yulacağını doğrular.
Bu nedenle, çalışmanın bütününde" güdülen amaç; endüstrileşme gerçeğinin mimarî tasar ve uygulama açısından yan-sıttığı sorunları genel anlamda fakat, mi-marın bu ortamdaki çaba ve sorumluluk-larına ışık tutar biçimde ele almak şek-linde belirlenebilir.
Herbirl kendi içinde fasıllara ayrılmış dört ana bölümden meydana gelen ça-lışmanın I. Bölümünde; endüstrileşmenin bir amaç değil, bir araç durumunda oldu-ğu gerçeğine işaret edilerek yapı faali- • yetlerinin tümüyle teknolojiler içinde en eskisi olduğu halde günümüzde geç kal-mış bir endüstri görünüşünde olmasının nedenleri araştırılmakta ve diğer endüst-riyel sektörlerle gelişmesinin
karşılaştı-rılması yapılmaktadır. —, II. ve III. Bölümlerde; yapı
ekonomi-sinin bugünkü düzeyinde ortaya çıkan bü-yük konut ve diğer yapı talepleri nedeniy-le üretim yönlü olması gereği üzerinde durulmakta; üretim gücünün arttırılması-nın gelişmiş veya gelişmekte olsun bütün ülkeler için zorunlu olduğuna işaret edil-mektedir. Bu arada, mimarî tasar ve uy-gulama yönünden geleneksel yapım
sü-recinde ortaya çıkabilecek köklü; şlklikler ele alınarak prodüktivitej ma çabaları ve benzeri başarı I açısından teknik ve ticarî sürekli mini hususunda işe karışan teknii ve olanaklar incelenmektedir.
IV. Bölümde ise; sonuç olara rî tasar ile üretimin koordinasyoi tısında endüstrileşmiş bina kaç ortaya çıkan çok vönlü tekno-e sorunlara en iyi çözümü bir sentez ve araştırmacı niteliği ile Fanat ğin geleceğinin bu kaçınılmaz karşısında olmakla değil onun | de oluşacak gelişmelerle güçlenel görüş ve kanısına varılmıştır.
Kitabın sonunda plan şemaları niş bir bibliografya vardır. Bu öm lışmasından dolayı Doç. Dr. Şevfo nar'ı tebrik eder. eseri hararetle ye ederiz.
ARKÎTEKT
A R K İ T E K T ' I nKolleksiyonları Ödemeli posta ile adresinize göm
