Svenska – Polska MATTEBEGREPP

MATTEBEGREPP

Svenska – Polska

Översättare: Ewa Rybacka

Språkgranskat av: Lena Siemaszko Grafik & form: Kevin Mavane

Mattebegrepp är ett häfte, på svenska och det egna modersmålet, som innehåller översättningen av de centrala matematiska begreppen i grundskolan med exempel och

bilder.

DIAGRAM WYKRESY EXEMPEL

Cirkeldiagram Diagram (wykres) kołowy

Linjediagram Wykres liniowy

Mall Szablon, wzorzec

Medeltal / Medelvärde /

Genomsnitt Średnia arytmetyczna

20+15+10+15=60 60

4 = 𝟏𝟓

Median Mediana, wartość środkowa

1,2,3,4,5,6

Sannolikhet Prawdopodobieństwo

Om du singlar en slant, sannolikheten att få krona är lika stor, 50 %.

Stapeldiagram Diagram (wykres) kolumnowy

10%

15%

18%

26%

31%

6°8°

10°12°

14°16°

18°20°

22°24°

06:00 08:00 10:00 12:00 14:00

Grader

Klocka

Temperatur

0 5 10 15

Ja Nej Vet ej

Svar: ja, nej, vet ej

Stolpdiagram Diagram (wykres) słupkowy

Tabell Tabela

A B C

x-axeln / abskissa Oś układu współrzędnych x (oś odciętych)

y-axeln / ordinata Oś układu współrzędnych y (oś rzędnych)

Origo/ nollpunkt Środek (lub początek) układu współrzędnych, punkt zerowy

6°8°

10°12°

14°16°

18°20°

22°24°

06:00 08:00 10:00 12:00 14:00

Grader

Klocka

Temperatur

x-axeln

y-axeln

Origo

SKALA SKALA

Avbilda Odwzorować

Avstånd Odległość

Bråkform Ułamek

3 4

Decimalform Ułamek dziesiętny

0,75

Föremål Przedmiot Namn på något

Förminska Pomniejszyć (np. W skali)

1 : 2

Förstora Powiększyć (np. W skali)

2 : 1

Karta Mapa

Sveriges karta

Längd Długość

Naturlig storlek Wymiar rzeczywisty

Procentform Procenty

60%

Sträcka Odcinek A B

Verklighet W rzeczywistości ^{På riktigt}

EKVATION RÓWNANIA

Formel Wzór

Area= A

A=

Högerled Prawa strona równania

10+Y=22

Koordinatsystem Układ współrzędnych

Lösning / Rot Pierwiastek równania

6x + 7 = 37 x = 5

( x = 5 är en lösning eller en rot till ekvationen )

Hakparentes

[ ]

Klammer

{ }

Parentes Nawiasy

(24 +3) * 12

Rot / Lösning Pierwiastek równania

Storhet Wielkość (którą moŝna

zmierzyć lub obliczyć)

En storhet (eller kvantitet) är en egenskap hos ett föremål eller en företeelse som kan mätas eller beräknas.

Tid Czas

Variabel Zmienna

X= vikt (kg) pris (kr)

X=1 15⋅X=15

X=2 15⋅X=30

X=3 15⋅X=45

X=4 15⋅X=60

X=5 15⋅X=75

X är en variabel. Med uttrycket 15.X kr kan man räkna vad t ex. x kg äpplen kostar

Vänsterled Lewa strona równania

10+Y=22

BRÅK UŁAMKI

Blandad form Liczby mieszane

1 3

4

Bråk

2

Täljare

1:a kvadranten 2:a

kvadranten

4:e kvadranten 3:e

kvadranten

Bråk (äkta eller egentligt) Ułamek właściwy

3 6

Nämnaren är större än täljaren Bråk (oäkta eller oegentligt) Ułamek niewłaściwy

6 3

Täljaren är större än nämnaren

Bråkform Liczba zapisana w formie

ułamka

3 4

Bråkstreck Kreska ułamkowa

eller ⁄

Del Część ¹

4

1 4

Förkorta

Skrócić ułamek (podzielić licznik i mianownik przez tę samą liczbę)

6 8 = 3

4

Förlänga

Rozszerzyć ułamek (pomnoŝyć licznik i mianownik przez tę samą liczbę)

2

3 = 3 ∗ 2 3 ∗ 3 = 6

9

Förläng med 3

Halv Połowa ₁

2

Hel Całość 1

1

Hundradel Jedna setna (część całości)

1 100

Kvart Ćwiartka

1 4

Liknämniga bråk Ułamki o takim samym mianowniku

1

4 𝑜𝑐ℎ 3 4

3 kva dra nte n

Minsta gemensamma nämnare Najmniejszy wspólny mianownik

5

2 + 1

Den minsta gemensamma nämnaren

3

av de två nämnarna är MGN(2, 3) = 6.

Nämnare Mianownik

2 3

Tallinje Oś liczbowa

-3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Täljare Licznik

2

3

ADDITION DODAWANIE

Addera Wykonać dodawanie, dodać

2+2

Båda Obydwa

Lägga ihop Dodać do siebie, złoŝyć razem

2+2

Lägga till Dołoŝyć

2+2

Minnessiffra

Cyfra, którą przenosimy do kolumny o większej

wartości („cyfra w pamięci”)

1 2 +99 101

Naturliga tal Liczby naturalne

1, 2, 3,...

+ (Plus)

2+3

(två plus tre)

Plustecken Znak dodawania

+

Positivt tal Liczby dodatnie Tal som är större än noll (>0)

Sammanlagt Łącznie

Summa Suma

3 + 3 = 6

Term Składnik

2 + 5 = 7

Tillsammans Razem

Uppställning Dodawanie pisemne

80

+16

Uppställning med minnessiffror

Dodawanie pisemne z użyciem cyfry, którą “zachowujemy w pamięci”

1 2 +99 101 Utvecklad form Zapis liczby jako sumy

składników

273,5 = 200 + 70 + 3 + 0,5

Vanlig form Zwykła forma zapisu liczby

Öka Wzrastać (np. Wartość)

SUBTRAKTION ODEJMOWANIE

Differens Róŝnica

5 – 3 = 2

Fattas / Saknas Brakować

(np. jakiejś liczby w równaniu)

5 – … = 8

Jämföra Porównać

Längre / än Dłuŝsze niŝ

- (Minus) Minus, odejmowanie

10 – 3

(tio minus tre)

Minustecken Znak odejmowania

–

Minska / Dra ifrån Zmniejszyć, odjąć,

Minska med Pomniejszyć o

Rest / Blir kvar Reszta

(po wykonaniu np. Dzielenia)

Saknas / Fattas Brakuje

(np. Jakiejś liczby)

Skillnad Róŝnica

Subtrahera Wykonać odejmowanie, odjąć

5 – 3 = 2

Subtraktion Odejmowanie

5 – 2 = 3

Ta bort / Dra ifrån Odjąć, zabrać od

Term Składnik

(w tym przypadku odjemna i odjemnik)

29 – 10 = 19

Växla Rozmienić

Ytterligare Dodatkowo

MULTIPLIKATION MNOZENIE

Faktor Czynniki

10 • 3 = 30

Gånger Razy (np. dwa razy trzy)

10 x 3

(tio gånger tre)

Gånger Razy

Gångertecken Znaki mnoŝenia

*

•

x

Hela talen Liczby całkowite wyłączając 0

..., -3 , -2 , -1 , 0 , 1 , 2 , 3 ,...

Hela talen (utan 0) Cyfra, którą “zachowujemy w

pamięci”

..., -3 , -2 , -1 , 1 , 2 , 3 ,...

Minnessiffra i dodajemy do kolumny

wyższych wartości

12

* 8 1 96

Multiplicera Wykonać mnożenie, pomnożyć

5 * 3 = 15

Multiplikation Mnoŝenie

5 * 3 = 15

Multiplikationstabell Tabliczka mnoŝenia

Negativa tal Liczby ujemne Tal som är mindre än noll (<0)

Produkt Iloczyn

10 × 3 = 30

Upprepad addition Wielokrotne dodawanie tego

samego składnika

4 + 4 + 4 = 12

DIVISION DZIELENIE

Divisionstecken

:

÷

/



Bråkstreck Kreska ułamkowa

/



Dela i Dzielić na

18 / 2

Dela 18 i 2

Dela lika Podzielić po równo

20 / 2 = 10

Dividera Wykonać dzielenie

Dividera med Podzielić przez

32 / 8 = 4

Dividera 32 med 8 Hur många gånger går... i… Ile razy mieści się ... W ... 18 / 3 = 6 gånger

eller 3 i 18 = 6 gånger

Kort division Dzielenie skróconą metodą pisemną

8

2 = 4

Kvot Iloraz

22 / 2 = 11

Liggande stolen Sposób zapisu dzielenia metodą pisemną

Nämnare Mianownik

3

5 Täljare Nämnare

Primtal Liczby pierwsze

Heltal större än 1 som inte kan delas upp i andra faktorer än sig självt och 1, till exempel 2, 3, 5, 7, 11 och 13.

Rest Reszta (np. Z dzielenia) Det som är kvar

Tal i bråkform Liczba zapisana w formie ułamka

15 5

Tal i decimalform Liczba zapisana w formie

ułamka dziesiętnego

30,5

Täljare Licznik

3

5 Täljare Nämnare

PROCENT PROCENT

Bruttopris Cena brutto Pris utan avdrag

Bråkform

Liczba zapisana w postaci ułamka zwykłego

3/4

Decimalform Ułamek dziesiętny

0,75

En fjärdedel av det hela Jedna czwarta całości

1

4 ∗ 100 = 25

Hälften av det hela Połowa

1/2

Nedsatt pris Cena obniŝona Minskat / sänkt pris

Nettopris Cena netto Pris med avdrag

4 kva dra nte n

Ppm = Parts Per Million =

Miljondel Jedna milionowa część całości

0,000001

Procent = hundradel Procent = jedna setna część

całości

%

Procentform Liczba zapisana jako procent

½ ^=50%

Procentuell fördelning Podział przedstawiony w procentach

Promille = Tusendel Promil = jedna tysięczna część

całości

‰

Rabatt Upust, rabat Sänkt pris

Rea Wyprzedaż Starkt minskat pris

Ränta Odsetki Procent på visst belopp

Räntesats Stopa procentowa 25% på ett visst belopp

Skatt Podatek Inkomstskatt

Tiondedel Jedna dziesiąta część całości

0,1

¹

10

PRISER OCH PENGAR CENY I PIENIADZE

Avbetala Spłacać dług (moŝe być w

ratach) Avgift

Bankkort Karta bankowa

Bankomat Bankomat

Belopp Kwota, suma pieniędzy

Betala Płacić

Betalkort Karta płatnicza

25%

25%

25%

25%

Bonus Premia, dodatek, bonus

Check Czek

Cirkapris Cena przybliŝona

Debitera Obciąŝenie rachunku lub konta

bankowego

Decimal Cyfry występujące po przecinku

w ułamku dziesiętnym

0,12

Dyr / dyrare / dyrast Drogi, droŝszy, najdroŝszy

Enkrona Moneta jednokoronowa

Extrapris Cena okazyjna

Faktura Rachunek, faktura

Femkrona Moneta pięciokoronowa

Femtiokronorssedel Banknot

pięćdziesięciokoronowy

Få tillbaka Otrzymać resztę po zapłaceniu zakupu

Förlora / Förlora på Stracić / stracić na

Förtjäna Zyskać

Förtjänst Zysk

Giro System przelewowy Överföra pengar via bankgiro

Ha kvar / Rest Mieć do dyspozycji / reszta

Handla Robić zakupy, zakupywać

Hundradel Setna część

1

100

Hundrakronorssedel/

Hundralapp Banknot stukoronowy

Hur mycket kostar...? Ile kosztuje

Höja Podnieść (np. Cenę)

Kassa Kasa

Kontant Gotówka

Kontokort Karta płatnicza

Kostnad Kosztuje

Kredit Kredyt

Kreditkort Karta kredytowa

Krona Korona

(nazwa pieniądza w Szwecji)

Ett enkronorsmynt

Kvitto Paragon

Köpa Kupować

Låna Poŝyczyć

Mynt Monety

Ett tvåkronorsmynt

Nedsatt pris Obniŝona cena

Nota Rachunek (np. W restauracji)

Pengar Pieniądze

Pris Cena

Rabatt Rabat

Realisation (rea) Wyprzedaż Räkning

Rachunek

(np. Za pobraną energię

elektryczną lub wykonaną usługę)

Ränta Odsetki Procent på visst belopp

Sedel Banknot

En tjugokronorssedel

Sjunka Obniŝać się, spadać (np. Cena)

Skuld Dług

Skyldig (vara skyldig någon

pengar) Zadłuŝony, jest winien

Spara Oszczędzać

Stegring Podwyŝka, wzrost

Stiga Wzrastać (np. Cena)

Sälja Sprzedawać

Sänka Obniŝyć, zredukować

Tia Dziesiątka, “dycha”

Ett tiokronorsmynt

Tillbaka Z powrotem

Tillgodo Korzyść, zyskać Ha 50 kronor tillgodo

T ex Kalle har 50 kronor tillgodo Tjäna / Tjäna på Zarobić, zyskać na czymś

Valör Nominał, wartość monety lub

banknotu Värde på ett mynt el. en sedel

Vara Produkt, rzecz ^{En produkt}

Vinna / Vinna på Wygrać, wygrać w Växel (pengar) Drobne pieniądze, reszta

Växla Rozmieniać, zamieniać, wymieniać na

Återbäring Zwrot nadpłaty podatku, zwrot kosztów

Öka Wzrastać (np. Cena)

Öre Szwedzka noneta o najniższym

nominale 1 krona=100 öre

Öresutjämning Zaokrąglanie kwoty do

najbliższej wartości 28. 99 Kr = 29 Kr

Överslagsräkning Zaokrąglanie liczb Avrundning

GEOMETRI GEOMETRIA

Alternatvinklar Kąty naprzemianległe wewnętrzne

Alternatvinklar vid parallella linjer är lika stora Λv1 = Λv2

Areaenhet Jednostka pola powierzchni

Km²

Bas Podstawa (np. Figury

geometrycznej)

Basyta Powierzchnia

podstawy bryły geometrycznej

Bisektris Dwusieczna kąta

En bisektris är en linje som delar en vinkel mitt itu.

Bredd Szerokość

basyta

bisektris

Cirkel Okrąg

Cirkelbåge Wycinek koła ( wycinek kołowy )

Cylinder Walec

Decimaltal Ułamek dziesiętny

1,75

Diagonal Przekątna

Diameter Średnica

Femhörning Pięciokąt

Figur Figura, kształt

Fotpunkt Wierzchołek kąta

Fyrhörning Czworokąt

Färgad Zamalowany (pokolorowany)

cirkelbåge

diagonal

fotpunkt

Föremål Przedmiot

Grader Stopnie (jako jednostki

pomiaru) ^60°

Gradskiva Kątomierz

Halvcirkel Półokrąg

Halvklot Półkula

Hypotenusa Przeciwprostokątna

Höjd Wysokość

Hörn

(t. ex. i en polygon)

Wierzchołek

(np. W figurze geometrycznej)

De punkter där sidorna i en polygon möts kallas för hörn.

Inställning Dostosowanie, przystosowanie

Katet Przyprostokątna

Klot / Sfär Kula

katet

katet

katet

diameter radie

Kon Stoŝek

Korda Cięciwa

Korda är den räta linje som sammanbinder två punkter på en cirkelbåge eller annan kroklinje.

Kub Sześcian foremny

Kubikdecimeter Decymetr sześcienny

(jako jednostka objętości bryły)

dm³

Kurva Linia krzywa

Kvadrat Kwadrat

Kvadratrot Symbol pierwiastka

kwadratowego z liczby

√

Kvartscirkel Ćwiartka okręgu

Likbent triangel Trójkąt równoramienny

korda

Likbelägna vinklar Kąty odpowiadające

Lika stora vinklar vid parallella linjer Λv1 = Λv2

Likformig Podobny

(o figurach geometrycznych)

Liksidig triangel Trójkąt równoboczny

Linje Prosta, linia, linia prosta

Längd Długość

Mantelyta Pole powierzchni bocznej bryły

Medelpunkt Środek okręgu

Medelpunktsvinkel Kąt środkowy

Median (av en triangel)

Środkowa boku (w trójkącie odcinekłączący środek boku z przeciwległym wierzchołkiem)

Miniräknare Kalkulator

Mittpunktsnormal Symetralna odcinka

Motstående sida Przeciwległy bok (ściana)

m

A 90° B

Lika långa

Normal Prostopadła Närliggande sida

Figura geometryczna, w której boki mają róŝne długości

Oliksidig triangel Obwód

Omkrets Powierzchnia

Parallell Równoległe

Parallellogram Równoległobok

Parallelltransversal

Ramiona kąta przecięte jedną lub kilkoma prostymi

równoległymi

Passare Cyrkiel

Pi =π Liczba Pi ^π≈3.14

Plan (plan yta) Płaszczyzna

Polygon (månghörning) Wielokąt

Prisma Graniastosłup prosty

Punkt Punkt

Pyramid Ostrosłup

Pytagoras sats Twierdzenie Pitagorasa

a²+ b²= c²

a c

b

Radie Promień

Rektangel Prostokąt

Romb Romb

Rymd Przestrzeń

Rymdgeometri Geometria przestrzenna

Rätblock Prostopadłościan

Rät linje Linia prosta

Rät vinkel Kąt prosty

Rätvinklig triangel Trójkąt prostokątny

Rörlig punkt Ruchomy punkt, poruszający się punkt

Segment Odcinek koła

Sekant Sieczna

Linjen AB är en sekant

Sektor Wycinek koła

Sexhörning Sześciokąt

(w tym przypadku foremny)

r

90°

segment B

A

Sidokant Krawędź

Sidovinklar Kąty przyległe

V1 och V2 är sidovinklar, V1+V2=180°.

V3 och V4 , V1och V4, V2 och V3 är också sidovinklar.

Sidoyta Pole powierzchni bocznej

Skuggad Zacieniona, zamalowana

Skära Przecina

Skärningspunkt Punkt przecięcia

Spets Wierzchołek, czubek

sidokant

V1 V3

V2 V4

sidoyta

skuggad

topp

skärningspunkt

Spetsig vinkel Kąt ostry

Streckad Zakreskowane

Stråle Półprosta

Sträcka Odcinek

Tallinje Oś liczbowa -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Tangent Styczna

Tangram

Chińska układanka, gdzie kwadrat podzielono na siedem elementów tworzących różne figury geometryczne. Z

powstałych figur należy ponownie złożyć kwadrat.

Można też układać własne wzory.

Tangram är en kvadrat som delas i sju bitar i olika former. Man kan lägga olika figurer med bitarna.

Topp Wierzchołek

Topptriangel

Trójkąt powstały w wyniku przecięcia trójkąta prostą równoległą do podstawy tego trójkąta

Topptriangelsats

Twierdzenie Talesa AD/AB = AE/AC = DE/BC

Transversal

Dwie proste przecinające trzecią

(piąty aksjomat Euklidesa)

b

stråle

sträcka a

b a

tangent

topp

topptriangel

A

D E

B B

C

Trapets / parallelltrapets Trapez

Triangel Trójkąt

Trubbig vinkel Kąt rozwarty

Vertikalvinklar Kąty wierzchołkowe

Vinkelparet a1 och a2 samt paret b1 och b2 är vertikalvinklar

Vinkel Kąt

Vinkelben Ramiona kąta

Vinkelspets Wierzchołek kąta

Volym Objętość

Volymenhet Jednostka objętości

dm³

Värde Wartość

Yta (buktig el. plan) Powierzchnia

m2, km2

Yttervinkel Kąt zewnętrzny

V1=yttervinkel Ändpunkt(i ett intervall) Granice przedziału

[a,b], a och b är ändpunkter.

b1 b2

a2 a1

vinkel

vinkelben

vinkelspets

V1 V2

b a