MATTEBEGREPP
Svenska – Turkiska
Översättare: Yüksel Gül
Språkgranskat av: Meryem Bakircioglu Grafik & form: Kevin Mavane
Mattebegrepp är ett häfte, på svenska och det egna modersmålet, som innehåller översättningen av de centrala matematiska begreppen i grundskolan med exempel och
bilder.
DIAGRAM DİYAGRAM, ÇİZELGE, GRAFİK EXEMPEL
Cirkeldiagram Yuvarlak diyagram
Linjediagram Çizgi grafiği
Mall Şablon, kalıp
Medeltal / Medelvärde / Genomsnitt
Ortalama değer, aritmetik ortalama, ortalama
20+15+10+15=60 60
4 =
𝟏𝟓Median Ortanca
1,2,3,4,5,6
Sannolikhet Olasılık
Om du singlar en slant, sannolikheten att få krona är lika stor, 50 %.
Stapeldiagram Sütun grafiği, çubuk grafik
10%
15%
26% 18%
31%
6°8°
10°12°
14°16°
18°20°
22°24°
06:00 08:00 10:00 12:00 14:00
Grader
Klocka
Temperatur
0 5 10 15
Ja Nej Vet ej
Svar: ja, nej, vet ej
Stolpdiagram Sütun grafiği, çubuk grafik
Tabell Tablo
A B C
x-axeln / abskissa X ekseni, yatay eksen, apsis ekseni
y-axeln / ordinata Y ekseni, düşey eksen, ordinat
Origo/ nollpunkt Sıfır noktası, başlangıç noktası
6°8°
10°12°
14°16°
18°20°
22°24°
06:00 08:00 10:00 12:00 14:00
Grader
Klocka
Temperatur
x-axeln
y-axeln
Origo
SKALA ÖLÇEK
Avbilda Resmini yapmak, bakarak resmini çizmek, yansıtmak Avstånd Mesafe, uzaklık, ara
Bråkform Kesirli form
3
4
Decimalform Ondalık form
0,75
Föremål Nesne Namn på något
Förminska Küçültmek
1 : 2
Förstora Büyütmek
2 : 1
Karta Harita
Sveriges karta
Längd Uzunluk
Naturlig storlek Doğal büyüklük
Procentform Yüzdelik form
60%
Sträcka Doğru çizgi, düz çizgi A B
Verklighet Gerçeklik På riktigt
EKVATION DENKLEM, EŞİTLİK
Formel Formül
Area= A
A=b∗h2
Högerled Sağ eklem, sağ taraf
10+Y=22
Koordinatsystem Koordinat sistemi
Lösning / Rot Çözüm / karekök
6x + 7 = 37
x = 5
( x = 5 är en lösning eller en rot till ekvationen )
Hakparentes
[ ]
Klammer
{ }
Parentes Parantez (24 +3) * 12
Rot / Lösning Karekök / Çözüm
Storhet Büyüklük
En storhet (eller kvantitet) är en egenskap hos ett föremål eller en företeelse som kan mätas eller beräknas.
Tid Zaman
Variabel Değişken
X= vikt (kg) pris (kr)
X=1 15⋅X=15
X=2 15⋅X=30
X=3 15⋅X=45
X är en variabel. Med uttrycket 15.X kr kan man räkna vad t ex. x kg äpplen kostar
Vänsterled Sol eklem, sol taraf
10+Y=22
BRÅK KESİR
Blandad form Karışık form
1 3
4
Bråk Kesir
2
3 Täljare Nämnare
Bråk (äkta eller egentligt)
3
6Nämnaren är större än täljaren
Bråk (oäkta eller oegentligt)
6
3
Täljaren är större än nämnaren
1:a kvadranten 2:a
kvadranten
4:e kvadranten 3:e
kvadranten
Bråkform Kesirli form
3 4
Bråkstreck Kesir çizgisi
eller ⁄
Del Bölüm, kısım 1
4 en fjärdedel
Fjärdedel Dörtte bir
1
4
Förkorta Sadeleştirmek, kısaltmak
6
8 = 3 4
Förlänga Uzatmak
2
3 =
3∗ 2
3∗ 3 = 6
9
Förläng med 3
Halv Yarım 1
2
Hel Tam, bütün 1
1
Hundradel Yüzde
1
100
Kvart Öeyrek, dörtte bir
1
4
Liknämniga bråk Eşit paydalı kesir
1
4
𝑜𝑐ℎ 3
4 Minsta gemensammanämnare En küçük payda
5
2
+ 1
Den minsta gemensamma nämnaren 3
av de två nämnarna är MGN(2, 3) = 6.
Nämnare Payda
2
3
3 kva dra nte n
Tallinje Sayı çizgisi -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Täljare Pay 2
3
ADDITION Ekleme
Addera Toplamak, birleştirmek
2+2
Båda Her ikisi de, ikisi de
Lägga ihop Birleştirmek
2+2
Lägga till Eklemek
2+2
Minnessiffra Akılda tutulan sayı, eldeki sayı
1
2 +99 101
Naturliga tal Doğal sayı
1, 2, 3,...
+ (Plus) Artı
2+3
(två plus tre)
Plustecken Artı işareti
+
Positiva tal Artı sayı Tal som är större än noll (>0)
Sammanlagt Toplam
Summa Yekün, toplam
3 + 3 = 6
Term Terim
2 + 5 = 7
Tillsammans Birlikte
Uppställning Üst üste yazma
80 +16 96
Uppställning medminnessiffror
Eldeki sayıyı basamak kaydırarak yerleştirme
1 2 +99 101
Utvecklad form Gelişmiş /geliştirilmiş form 273,5 = 200 + 70 + 3 + 0,5 Vanlig form Yaygın form, genel form
Öka Artırmak
SUBTRAKTION ÇIKARMA
Differens Fark
5 – 3 = 2
Fattas / Saknas Eksik olmak, eksik
5 – … = 8
Jämföra Karşılaştırmak
Längre / än … den daha uzun
- (Minus) Eksi
10 – 3
(tio minus tre)
Minustecken Eksi işareti
–
Minska / Dra ifrån Azaltmak, ...-den çekmek Minska med ... ile azaltmak
Rest / Blir kvar Artık, artan
Saknas / Fattas Eksik olmak, eksiklik
Skillnad Fark
Subtrahera Çıkarmak
5 – 3 = 2
Subtraktion Çıkarma
5 – 2 = 3
Ta bort / Dra ifrån Atmak, …den çıkarmak
Term Terim
29 – 10 = 19
Växla Değiştirmek
Ytterligare Daha fazla MULTIPLIKATION ÇARPMA
Faktor Çarpan, katsayı
10 • 3 = 30
Gånger Kere, çarpı
10 x 3
(tio gånger tre)
Gånger Kere, çarpı
Gångertecken Çarpı işareti * eller• eller
x
Hela talen Tam sayı
..., -3 , -2 , -1 , 0 , 1 , 2 , 3 ,...
Hela talen (utan 0) (sıfırsız) tam sayı
..., -3 , -2 , -1 , 1 , 2 , 3 ,...
Minnessiffra Akılda tutulan sayı
12
* 8 1 96
Multiplicera Çarpmak
5 * 3 = 15
Multiplikation Çarpma
5 * 3 = 15
Multiplikationstabell Çarpım tablosu, kerrat cetveli
Negativa tal Negative sayılar, eksi sayılar Tal som är mindre än noll (<0)
Produkt Çarpım
10 × 3 = 30
Upprepad addition Tekrarlanan toplam
4 + 4 + 4 = 12
DIVISION BÖLME
Divisionstecken Bölme işareti
:
eller÷
eller/
eller
Bråkstreck Kesir çizgisi / eller
Dela i -e bölmek
18 / 2
Dela 18 i 2
Dela lika Eşit bölmek, bölüştürmek
20 / 2 = 10
Dividera Bölmek
Dividera med ... ile bölmek
32 / 8 = 4
Dividera 32 med 8
Hur många gånger
går... i… …-de kaç kere var 18 / 3 = 6 gånger
eller 3 i 18 = 6 gånger
Kort division Kısaltarak bölme
8
2 = 4
Kvot Bölüm
22 / 2 = 11
Liggande stolen Yatay sandalye
Nämnare Bölen, payda
3
5 Täljare Nämnare
Primtal Asal sayı
Heltal större än 1 som inte kan delas upp i andra faktorer än sig självt och 1, till exempel 2, 3, 5, 7, 11 och 13.
Rest Artık, kalan, geri kalan Det som är kvar
Tal i bråkform Kesir formunda sayı
15 5
Tal i decimalform Ondalık formda sayı
30,5
Täljare Pay
3
5 Täljare Nämnare
PROCENT YÜZDE
Bruttopris Brüt fiyat Pris utan avdrag
Bråkform Kesirli form
3/4
Decimalform Ondalık form
0,75
En fjärdedel av det
hela Bütünün dörtte biri
1
4 ∗ 100 = 25
Hälften av det hela Bütünün yarısı
1/2
Nedsatt pris Aşağı çekilmiş fiyat Minskat / sänkt pris
Nettopris Düşürülmüş fiyat, aşağıya
çekilmiş fiyat Pris med avdrag
Ppm = Parts Per
Million = Miljondel Milyonda bir
0,000001
Procent = hundradel Yüzde
%
Procentform Yüzdelik form
½ =50%
Procentuell fördelning Yüzdelik dağılım
Promille = Tusendel Binde bir
‰
Rabatt İndirim Sänkt pris
Rea İndirim Starkt minskat pris
Ränta Faiz Procent på visst belopp
Räntesats Faiz oranı 25% på ett visst belopp
Skatt Vergi Inkomstskatt
25%
25%
25%
25%
Tiondedel Onda bir
0,1
eller1 10 PRISER OCH PENGAR FİYATLAR VE PARA
Avbetala Taksitli ödeme
Avgift
Bankkort Banka kartı
Bankomat Bankamatik
Belopp Miktar, tutar, toplam, yekun, meblağ
Betala Ödemek
Betalkort Ödeme kartı
Billig / billigare /
billigast Ucuz, daha ucuz, en ucuz Bonus
Bonus, ikramiye, teşvik primi, prim, fazladan ödenen bir meblağ, kâr payı
Check Çek
Cirkapris Yaklaşık fiyat
Debitera Ödemek, tahsil etmek, borç hanesine kaydetmek
Decimal Ondalık
0,12
Dyr / dyrare / dyrast Pahalı, daha pahalı, en pahalı
Enkrona Bir Kron
Extrapris İndirimli fiyat
Faktura Fatura
Femkrona Beş Kron
Femtiokronorssedel Kâğıt elli Kron, ellilik, ellilik banknot
Få tillbaka Geri almak Förlora / Förlora på Kaybetmek
Förtjäna Kazanmak, gelir elde etmek Förtjänst Kazanç, gelir
Giro Ciro Överföra pengar via bankgiro
Ha kvar / Rest Kalan, artık
Handla Alışveriş yapmak
Hundradel Yüzde
1
100
Hundrakronorssedel/
Hundralapp
Kâğıt yüz Kron, yüzlük, yüzlük banknot
Hur mycket kostar...? Kaça?, kaçadır?, fiyatı ne kadar?
Höja Arttırmak, yükseltmek
Kassa Kasa
Kontant Nakit, peşin
Kontokort Banka hesap kartı
Kostnad Gider, masraf
Kredit Kredi
Kreditkort Kredi kartı
Krona Kron
Ett enkronorsmynt
Kvitto Fiş, makbuz
Köpa Satın almak
Låna Ödünç almak, borç almak
Mynt Madeni para
Ett tvåkronorsmynt
Nedsatt pris İndirilmiş fiyat, düşük fiyat
Nota Hesap, hesap pusulası
Pengar Para
Pris Fiyat
Rabatt İndirim
Rabattkupong İndirim kuponu Realisation (rea) İndirim
Räkning Hesap, fatura
Ränta Faiz Procent på visst belopp
Sedel Kâğıt para, banknot
En tjugokronorssedel
Sjunka Düşmek, inmek, azalmak
Skuld Borç
Skyldig (vara skyldig
någon pengar) Borçlu (olmak)
Spara Tasarruf etmek, biriktirmek Stegring Yükselme, fazlalaşma, artma,
yükseliş, artış
Stiga Yükselme, fazlalaşma, artma
Sälja Satmak
Sänka İndirmek
Tia On Kron (onluk)
Ett tiokronorsmynt
Tillbaka Geri
Tillgodo Alacak olarak, kredi olarak Ha 50 kronor tillgodo T ex Kalle har 50 kronor tillgodo
Tjäna / Tjäna på Kazanmak, elde etmek
Valör Değer, kıymet, valör Värde på ett mynt el. en sedel
Vara Mal, eşya, emtia En produkt
Vinna / Vinna på Kazanmak
Växel (pengar) Bozuk para, bozukluk
Växla Bozuk para
Återbäring Geri ödeme, para iadesi yapma;
geriödenen meblağ
Öka Artma,
Öre Öre 1 krona=100 öre
Öresutjämning Öre yuvarlak hesabı 28. 99 Kr = 29 Kr
Överslagsräkning
Yuvarlak hesap, kabaca hesaplama, kabaca tahmin etme
Avrundning
GEOMETRI GEOMETRİ
Alternatvinklar İç ters açılar
Alternatvinklar vid parallella linjer är lika stora Λv1 = Λv2
Areaenhet Yüzölçümü birimi
Km²
Bas Taban
Basyta Taban yüzey basyta
Bisektris Açıortay
En bisektris är en linje som delar en vinkel mitt itu.
Bredd Genişlik, en
Cirkel Çember, daire
Cirkelbåge Çember yayı
Cylinder Silindir
Decimaltal Ondalık sayı 1,75
Diagonal Diyagonal, çapraz
Diameter Çap
Femhörning Beşgen, beş köşeli
Figur Figür, şekil
cirkelbåge bisektris
diagonal
Fotpunkt Dikey çizgi (90ᵒ dik açı)
Fyrhörning Dörtgen, dört köşeli
Färgad Boyalı, boyanmış, renkli
Föremål Obje, nesne, eşya
Grader Açılar, derece 60°
Gradskiva İletki, açıölçer
Halvcirkel Yarım çember, yarım daire
Halvklot Yarımküre, yarıküre
Hypotenusa Hipotenüs
Höjd Yükseklik
Hörn
(t. ex. i en polygon)
Köşe
(örneğin bir poligonda, yani dörttenfazla açısı olan düz bir şekilde/ çok köşeli bir şekilde)
De punkter där sidorna i en polygon möts kallas för hörn.
Inställning Ayarlama, düzeltme, düzenleme, dizme
Katet
Dik açılı üçgenin, dar açılarının köşe noktalarına karşı gelen
yanlarından herbiri kat
et
katet
katet
fotpunkt
Klot / Sfär Küre
Kon Koni
Korda Kiriş
Korda är den räta linje som sammanbinder två punkter på en cirkelbåge eller annan kroklinje.
Kub Küp
Kubikdecimeter Kübik desimetre
dm³
Kurva Eğri, kavis, kıvrım
Kvadrat Kare
Kvadratrot Karekök
√
Kvartscirkel
Çeyrek çember, çeyrek daire, çemberin dörtte biri, dairenin dörtte biri
diameter radie
korda
Likbent triangel İkizkenar üçgen
Likbelägna vinklar Yöndeş açı
Lika stora vinklar vid parallella linjer Λv1 = Λv2
Likformig Eş, benzeş
Liksidig triangel Eşkenar üçgen
Linje Çizgi, hat
Längd Uzunluk
Mantelyta Eğri yüzey alanı
Medelpunkt Merkez
Medelpunktsvinkel Merkez açısı, merkez açı
Median (av en
triangel) Medyan, ortanca
Miniräknare Küçük hesap makinesi
Mittpunktsnormal Bir doğru parçasının orta noktası
Motstående sida Karşı taraf
A 90° B
Lika långa m
Mäta Ölçmek, ölçüsünü almak Normal Dikgen, dikit, dikey doğru Närliggande sida Çeşitkenar, eşkenar olmayan Oliksidig triangel Çevre
Omkrets Alan, bölge
Parallell Paralel
Parallellogram Paralelkenar
Parallelltransversal Enine paralel
Passare Pergel
Pi = Pi, Pi sayısı ≈3.14
Plan (plan yta) Düzlem, yüzey Polygon
(månghörning)
Polygon, çokgen, çokkenar, çokköşeli
Prisma Prizma
Punkt Nokta
Pyramid Piramit
Pytagoras sats Pitagoras teoremi
a²+ b²= c²
a c
b
Radie Yarıçap
Rektangel Dikdörtgen
Romb Eşkenar dörtgen
Rymd Uzay
Rymdgeometri Uzay geometrisi, üç boyutlu cisimlergeometrisi
Rätblock Altı yüzlü parelelkenar
Rät linje Düz çizgi, doğru
Rät vinkel Dik açı
Rätvinklig triangel Dik açılı üçgen Rörlig punkt Hareketli nokta
Segment Daire kesmesi, kesme, kürenin kesilmiş kısmı
Sekant Sekant, kesen doğru
Linjen AB är en sekant
Sektor Daire dilimi
r
90°
segment
B
A
Sexhörning Altıgen, altı köşeli
Sidokant Kenar
Sidovinklar İç ve dış açılar
V1 och V2 är sidovinklar, V1+V2=180°.
V3 och V4 , V1och V4, V2 och V3 är också sidovinklar.
Sidoyta Yanal yüzey
Skuggad Gölgelendirilmiş, gölgeli
Skära Kesişmek
Skärningspunkt Kesişme noktası
Spets Uç, tepe
sidokant
V1 V3
V2 V4
sidoyta
skuggad
topp
skärningspunkt
Spetsig vinkel Dar açı
Streckad Taranmış
Stråle Doğru
Sträcka Doğru parçası
Tallinje Sayı doğrusu
-3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Tangent Teğet
Tangram Tangram
Tangram är en kvadrat som delas i sju bitar i olika former. Man kan lägga olika figurer med bitarna.
Topp Uç, tepe
Topptriangel Tepe üçgen, üst üçgen
Topptriangelsats
Üst üçgen oranı AD/AB = AE/AC = DE/BC
Transversal Enine, çapraz
b
stråle a
sträcka b a
tangent
topp
topptriangel
A
D E
B B
C
Trapets /
parallelltrapets Yamuk
Triangel Üçgen
Trubbig vinkel Geniş açı
Vertikalvinklar Ters açılar
Vinkelparet a1 och a2 samt paret b1 och b2 är vertikalvinklar
Vinkel Açı
Vinkelben Açı kenarı
Vinkelspets Açı kenarlarının birleştiği uç
Volym Hacim
Volymenhet Hacim birimi
dm³
Värde Değer
Yta (buktig el. plan) Yüzey
m2, km2
Yttervinkel Dış açı
V1=yttervinkel
Ändpunkt(i ett
intervall) Bitiş noktası
[a,b], a och b är ändpunkter.
b1 b2
a2 a1
vinkel
vinkelben
vinkelspets
V1 V2
b a