Olgu Sunumu
Case Report
Amoksisiline Ba¤l› Geliflen Baboon Sendromu
Baboon Syndrome Induced by Amoxycillin
Gamze Serarslan, Esin Atik*
Mustafa Kemal Üniversitesi T›p Fakültesi Dermatoloji ve *Patoloji Anabilim Dal›, Hatay, Türkiye
B82
Baboon sendromu (BS) ilk defa 1984'te Anderson ve ark. taraf›ndan ampisilin, nikel ve civa gibi çeflitli aller-jenler yolu ile oluflan karakteristik yay›l›ml› bir erüpsi-yon olarak tan›mlanm›flt›r1. Sistemik kontakt
dermati-tin nadir görülen bir formu olan BS, gluteal bölge, ge-nital bölge ve iç uylukta yerleflir2. Daha önce ayn›
aller-jen ile topikal olarak karfl›laflm›fl ve duyarlanm›fl kifliler-de, ayn› allerjenin sistemik emilim veya sindirimi sonra-s› geliflir3. Ancak sistemik olarak al›nan ilaçlar, daha
ön-ce deride duyarlanma veya muhtemel bir çapraz duyar-lanma olmadan da giderek artan s›kl›kla BS'nin nedeni olarak bildirilmektedir4. Bu yaz›da amoksisiline ba¤l› BS
geliflen bir olgu sunulmaktad›r.
Olgu
Dokuz yafl›nda k›z hasta, vücutta döküntü nedeni ile poliklini¤imize baflvurdu. Hastan›n öyküsünden dö-küntünün 1 gün önce bafllad›¤›, 2 gün önce ise üst
so-lunum yolu enfeksiyonu nedeni ile amoksisilin kullan-d›¤› ö¤renildi. Ayn› döküntünün daha önce 2 kez amoksisilin kulland›ktan sonra geliflti¤i, ancak parase-tamol ve klaritromisin ile benzer flikayetlerinin olmad›-¤› ö¤renildi.
Dermatolojik muayenede bilateral aksiller bölgede, tüm genital ve gluteal bölgeyi içeren eritemli lezyonu mevcuttu (fiekil 1,2). Mukozalarda tutulum yoktu. Fi-zik muayene normaldi.
Tam kan say›m›, tam idrar tetkiki, karaci¤er ve böbrek fonksiyon testleri normaldi. Bo¤az kültüründe üreme olmad›. Yüzeyel mantar infeksiyonu aç›s›ndan yap›lan direkt mikroskobik inceleme ve kültür negatifti. Histopatolojisinde, normal görünümlü epidermis al-t›nda üst dermiste ödem ve damar çevrelerinde hafif derecede mononükleer hücre infiltrasyonu ile seyrek eozinofiller izlendi. Mantar ve benzeri organizma gö-rülmedi (fiekil 3).
Yaz›flma AAdresi: Yrd.Doç.Dr. Gamze Serarslan, Akevler Mah. 6/1 Sok Melis Apt.C Bl. No: 5/12 31100 Antakya, Hatay, Türkiye Tel.: 0326 214 06 49 Fax: 0326 214 49 77 E-mail: gserarslan@hotmail.com Al›nd›¤› ttarih: 18.07.2005 Kabul ttarihi: 13.12.2005
Özet
Baboon sendromu, sistemik kontakt dermatitin nadir olarak görülen bir formudur. Gluteal bölge, genital bölge ve di¤er bük-lüm yerlerinde eritematöz bir erüpsiyon ile karakterizedir. Baboon sendromu, daha önce topikal karfl›lafl›m yolu ile duyarlanm›fl kiflilerde, ayn› allerjenin sistemik emilimi veya sindirimi sonras› geliflir. Ancak daha önce herhangi bir duyarlanma olmaks›z›n da sistemik olarak al›nan ilaca ba¤l› bu erüpsiyon oluflabilmektedir. Çocuklarda ise nadir olarak görülmektedir. Dokuz yafl›nda bir hastada daha önce bilinen bir duyarlanma olmaks›z›n amoksisiline ba¤l› geliflen bir Baboon sendromu olgusu sunmaktay›z.
(Türkderm 2006; 40 (Özel Ek B): B82-B84)
Anahtar Kelimeler: Baboon sendromu, amoksisilin, sistemik kontakt dermatit Summary
Baboon syndrome is a rarely seen type of systemic contact dermatitis and characterized by erythema of the gluteal and genital area and in the flexural areas. Baboon syndrome occurs after ingestion or systemic absorption of contact allergen in individu-als previously sensitized by topical exposure to the same allergen. However, this eruption may occur with drugs taken systemi-cally without previous sensitization. It is also an uncommon condition in children. We report a 9-year-old patient with Baboon syndrome induced by amoxycillin without known previous sensitization. (Turkderm 2006; 40 (Suppl B): B82-B84)
Key Words: Baboon syndrome, amoxycillin, systemic contact dermatitis
‹laç kesilerek oral antihistaminik ve topikal kortikosteroid önerildi. Eritem, sonraki birkaç gün içerisinde soldu.
‹laç reaksiyonundan iki ay sonra hastaya, Avrupa Standart Se-risi ile, ilac› kulland›¤› formda (suspansiyon) ve %30 konsant-rasyonda vazelin ve distile su içinde haz›rlanarak deri yama testi uyguland›5. Özellikle β-laktam antibiyotiklerle erken tipte
immünolojik reaksiyonlar indüklenebilece¤inden ilk 20 dk. sonra, ard›ndan 48. ve 96. saatlerde ve 7. günde de¤erlendiril-di. Sonuç negatif olarak tespit edilde¤erlendiril-di. Prick test ve intradermal test hastan›n ebeveynleri onaylamad›¤› için yap›lamad›.
Tart›flma
β-laktamlar, özellikle penisilinler çeflitli allerjik reaksiyonlara neden olabilir. Bu reaksiyonlar erken veya gecikmifl olarak s›-n›fland›r›l›r. Gecikmifl tipte reaksiyonlar içerisinde en s›k ma-külopapüler erüpsiyonlar görülür. Nadiren BS, akut jeneralize ekzantematöz püstülozis, fiks ilaç erüpsiyonu, toksik epider-mal nekroliz, büllöz pemfigoide yol açabilir6,7.
Baboon sendromu, 'sistemik fleksural ilaç reaksiyonu', intert-riginöz ilaç erüpsiyonu' gibi farkl› isimlerle adland›r›lmakta-d›r8. Bu ilaç erüpsiyonu, sistemik kontakt dermatitin
karakte-ristik bir yay›l›m fleklini tan›mlamaktad›r9. Gluteal ve genital
bölgeye yerleflen canl› k›rm›z› renkte, iyi s›n›rl› erüpsiyon, ba-boon'un k›rm›z› poposunu hat›rlatmas› nedeni ile BS olarak adland›r›lm›flt›r3. Bu sendrom, daha önce duyarlanm›fl
kifliler-de, kontakt allerjenin sistemik emilimi veya sindirimi sonras› oluflur. Erüpsiyon, allerjen ile karfl›lafl›ld›ktan sonra genellikle ikinci ve beflinci günler aras›nda pik seviyeye ulafl›r9. ‹lk defa
1984'te Andersen ve ark. taraf›ndan topikal ampisilin kullan›-m› sonucu fleksural bölgelerde döküntüsü olan bir hastada tan›mlanm›flt›r. Ampisiline karfl› hipersensitivite yama testi ile do¤rulanm›fl ve hematojen veya sistemik kontakt dermatit olarak s›n›fland›r›lm›flt›r1. Civa, nikel, heparin, roksitromisin,
hidroksiüre, amoksisilin, simetidin, terbinafin, etilendiamin ve intravenöz immünglobuline karfl› geliflen BS olgular› bildiril-mifltir1,3,7-14. BS çocuklarda nadir görülmektedir. Yap›lan
litera-tür taramas›nda BS'nin genellikle 25 yafl ve üzerinde görüldü-¤ünü tespit ettik. Daha önce Goosens ve ark. eritromisine
kar-Serarslan ve ark. Amoksisiline Ba¤l› Geliflen Baboon Sendromu Türkderm
2006; 40 (Özel Ek B): B82-B84
B83
www.turkderm.org.tr
fiekil 2. Aksiller bölgede bilateral olarak yerleflmifl keskin
s›n›rl› eritem fiekil 3. Üst dermiste ödem ve damar çevrelerinde seyreklenfosit ve eozinofiller izlenmektedir HE X 20
fl› BS geliflen 18 ayl›k bir bebek bildirmifllerdir15. Bildi¤imiz
ka-dar› ile olgumuz, pediatrik yafl grubunda ilaca ba¤l› BS geliflen ikinci olgudur.
Baboon sendromu sistemik kontakt dermatit olarak kabul edilmekle birlikte, patogenezi halen tam olarak bilinmemek-tedir. Penisilin ve sentetik penisilinler, sefalosporin, analjezik-ler, kemoterapötikler ve topikal formda bulunmayan ilaçlar için bu durumun geçerli olmad›¤› düflünülmektedir3. Sistemik
olarak al›nan ilaca ba¤l› geliflen BS'nin farkl› klinik paternli bir kutanöz ilaç erüpsiyonu oldu¤u düflünülmektedir ve patoge-nezinde Tip IV immünolojik mekanizman›n rol ald›¤› ileri sü-rülmektedir4. Bir di¤er görüfl ise, bu tip bir ilaç
reaksiyonun-dan 'recall fenomenini'nin sorumlu olabilece¤idir3.
Ay›r›c› tan›da intertrigo, kandida ve tekstil ürünlerine karfl› geliflen allerjik kontakt dermatit göz önünde bulundurulmal›-d›r7. Simetrik olmas› ve geride pigmentasyon b›rakmamas› ile
de fiks ilaç erüpsiyonundan ay›rd edilebilir8. BS'de kan
tetkik-leri normaldir ve sistemik semptomlar efllik etmez. Histopato-lojisi çeflitlilik göstermekle birlikte, daha çok perivasküler mo-nonükleer hücre infiltrasyonu görülür. Erüpsiyon ise, ilaç al›-m›ndan sonraki birkaç saat-gün içinde bafllar4. Hastam›zda
BS'nin tipik klinik bulgusu olan fleksural bölgelerde eritemin yan›nda, ilaç öyküsünün bulunmas›, ilaç kesildikten sonra fli-kayetlerin gerilemesi ve daha önce ayn› ilac›n kullan›lmas› ile benzer flikayetlerinin geliflmifl olmas› ile BS tan›s› konuldu. His-topatolojik bulgular da tan›y› desteklemekteydi. Ayr›ca yap›-lan kan tetkikleri normaldi ve sistemik semptomlar efllik etme-mekteydi.
Deri yama testi, erüpsiyondan sorumlu olan ilac›n tespitinde kullan›lan yöntemlerden biridir. Sistemik olarak β-laktamlara karfl› geliflen gecikmifl deri reaksiyonlar›nda BS de dahil olmak üzere deri yama testinin pozitifli¤i bildirilmifltir6. Penisilin
al-lerjisi oldu¤undan flüphelenilen hastalar›n %30-35'inde deri yama testinde pozitiflik tespit edilmifltir. Makülopapüler ilaç erüpsiyonunda ise bu pozitiflik daha yüksek orandad›r16.
Siste-mik ilaç al›n›m›na ba¤l› geliflen BS'de ise yama testi hastalar›n yaklafl›k yar›s›nda pozitif olarak saptanm›flt›r4. Bununla
birlik-te deri yama birlik-testi önerilen flekilde yap›lsa da %30-50 hastada sonuç negatif olabilmektedir. Bu durumun farkl› nedenleri olabilir: ilaç reaksiyonundan sorumlu olan ajan, ilac›n meta-boliti olabilir ve deriye uyguland›¤›nda bu metabolit oluflmu-yor olabilir; immün mekanizma içermioluflmu-yor olabilir veya bu re-aksiyona neden olan viral infeksiyon gibi efllik eden baflka fak-törler vard›r ve bu durum test s›ras›nda yoktur. Bu nedenle testin negatif olmas›, ilac›n bu reaksiyondan sorumlu olmad›-¤›n› göstermemektedir. Deri yama testi negatif ise prick test, bu testin de negatif olmas› durumunda intradermal test yap›l-mas› önerilmektedir5.
Fleksural bölgelerde yerleflim gösteren eritematöz erüpsiyon ile karfl›lafl›ld›¤›nda etyolojide ilac›n rol oynayabilece¤i göz
önünde bulundurulmal›d›r, çünkü ilac›n kesilmesi ile hastan›n erüpsiyonunda h›zl› bir gerileme olmaktad›r. Ayr›ca s›k kulla-n›lan bir antibiyotik olan amoksisiline ba¤l› olarak Baboon sendromunun nadir olarak çocukluk yafl grubunda da gelifle-bilece¤i ak›lda tutulmal›d›r.
Kaynaklar
1. Andersen KE, Hjorth N, Menne T: The baboon syndrome: syste-mically induced allergic contact dermatitis. Contact Dermatitis 1984;10(2):97-100.
2. Menne T, Veien NK: Systemic contact dermatitis.Textbook of contact dermatitis. Ed. Rycroft RJG, Mene T, Frosch PJ, Lepoitte-vin JP. 3. bask›. Berlin Heidelberg New York,Springer-Verlag, 355-66.
3. Wolf R, Orion E, Matz H: The baboon syndrome or intertiginous drug eruption: a report of eleven cases and a second look at its pathomechanism. Dermatol Online J 2003;9:2.
4. Hausermann P, Harr TH, Bircher AJ: Baboon syndrome resulting from systemic drugs: is there strife between SDRIFE and allergic contact dermatitis syndrome? Contact Dermatitis 2004;51:297-310.
5. Barbaud A, Goncalo M, Bruynzeel D, Bircher A; European Society of Contact Dermatitis: Guidelines for performing skin tests with drugs in the investigation of cutaneous adverse drug reactions. Contact Dermatitis 2001;45:321-8.
6. Romano A, Blanca M, Torres MJ, Bircher A, Aberer W, Brockow K, Pichler WJ, Demoly P: Diagnosis on nonimmediate reactions to β-lactam antibiotics. Allergy 2004;59:1153-60.
7. Wakelin SH, Sidhu S, Orton DI, Chia Y, Shaw S: Amoxycillin-in-duced flexural exanthem. Clin Exp Dermatol 1999;24:71-3. 8. Helmbold P, Hegemann B, Dickert C, Marsch WC: Symmetric
ptychotropic and nonpigmenting fixed drug eruption due to cimetidine (so-called baboon syndrome). Dermatology 1998;197:402-3.
9. Amichai B, Grunwald MH: 'Baboon syndrome' following oral roxithromycin. Clin Exp Dermatol 2002;27:523-9.
10. Wolf R, Orion E, Matz H, Tuzun B, Tuzun Y: Intertriginous drug eruption or the Baboon Syndrome. 20th World Congress of Der-matology. 2002;1S47.
11. Chowdhury MM, Patel GK, Inaloz HS, Holt PJ: Hydroxyurea-in-duced skin disease mimicking the baboon syndrome. Clin Exp Dermatol 1999;24:336-7.
12. Weiss JM, Mockenhaupt M, Schapf E, Simon JC: Reproducible drug exanthema to terbinafine with characteristic distriburion of baboon syndrome. Hautartz 2001;52(12):1104-6.
13. Isaksson M, Ljunggren B: Systemic contact dermatitis from ethy-lendiamine in an aminophylline preperation pesenting as the Baboon Syndrome. Acta Derm Venereol 2002;83:69-70. 14. Barbaud A, Trechot P, Granel F, Lonchamp Ph, Faure G, Schmutz
JL, Bene MC: A Baboon Syndrome induced by intravenous human immunoglobulins: report of a case and immunological analysis. Dermatology 1999;199:258-60.
15. Goosens C, Sass U, Song M: Baboon syndrome. Dermatology 1997;194(4):421-2.
16. Barbaud A, Reichert-Penetrat S, Trechot P, Jacquin-Petit MA, Eh-linger A, Noirez V, Faure GC, Schmutz JL, Bene MC: The use of skin testing in the investigation of cutaneous adverse drug reac-tions. Br J Dermatol 1998;139:49-58.
Serarslan ve ark.
Amoksisiline Ba¤l› Geliflen Baboon Sendromu
Türkderm 2006; 40 (Özel Ek B): B82-B84
