133/3 numaralı Kayseri Şer`iyye Sicili (H. 1155?M. 1742) transkripsiyon ve değerlendirilmesi

(1)

TARĐH ANABĐLĐM DALI YENĐÇAĞ BĐLĐM DALI

133/3 NUMARALI KAYSERĐ ŞER’ĐYYE SĐCĐLĐ (H. 1155 – M. 1742)

TRANSKRĐPSĐYON VE DEĞERLENDĐRĐLMESĐ

Tezi Hazırlayan Sevda YILDIRIM

Tezi Yöneten Doç. Dr. Özen TOK

Tarih Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi

Haziran 2011

KAYSERĐ

(2)

(3)

(4)

(5)

Geçmişten günümüze yaşadığımız bu topraklar üzerinde bir çok devletler kurulmuş, kimisi uzun ömürlü olurken kimisi de kısa sürmüştür. Uzun ömürlü devletlere baktığımızda en ihtişamlısının Osmanlı Devleti olduğu bilinmektedir. Ayrıca Osmanlı Devleti’nin idari, askerî, ekonomik, hukuki, sosyal alanda kurmuş olduğu düzenle diğer dünya devletlerine örnek teşkil ettiği de bilinmektedir.

Türkiye Cumhuriyeti bilindiği gibi Osmanlı Devleti’nin mirası üzerine kurulmuştur.

Geçmişte uzun yıllar hüküm sürmüş olan bu Đmparatorluğun geçmişini bilimsel çalışmalar ışığında ortaya koymak gerekmektedir. Bu anlamda Türkiye Cumhuriyeti, bilimsel çalışmalara önem vererek mühim bir adım atmıştır. Osmanlı Devleti, hâkimi olduğu coğrafya üzerinde pek çok devletin gelip geçmesi hasebiyle yerli ve yabancı araştırmacıların odak noktası olmuştur. Gösterilen bu büyük ilgi sonucunda Türk arşivine verilen önem daha da artmıştır.

Bir milletin geçmişini bilme, geçmişi üzerinde araştırmalar yapma isteği, o toplumu ayakta tutan en önemli unsurlardan biridir. Bu bağlamda Osmanlı Tarihi’ne ilgisi giderek artan araştırmacılar, Osmanlı Devleti’nin idari, askerî, ekonomik, hukuki, sosyal yapısının aydınlatılması açısından oldukça önemli çalışmalara imza atmaktadırlar. Bu duruma paralel olarak, bir kaynak niteliği durumunda olan Osmanlı Devleti kayıtlarının transkrip edilip günümüz Türkçesi’ne çevrilmesi büyük bir önemi haizdir. Bu kayıtlardan en önemlileri de Şer’iyye (Kadı) sicilleridir.

Osmanlı Devleti’nde olduğu gibi günümüzde de Anadolu’nun önemli merkezlerinden biri sayılan Kayseri’de Erciyes Üniversitesi bünyesinde kurulan Kayseri ve Yöresi Tarih Araştırmaları Merkezi (KAYTAM)’nde şer’iyye sicilleri üzerinde çalışmalar sürdürülmektedir.

Bu çalışma bir giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde belge özetleri verilmiş, ikinci bölümde belgelerin transkripsiyonu yapılmış; üçüncü bölümde ise elde edilen veriler ışığında Kayseri sancağının genel durumu değerlendirilmiştir.

(6)

Bu çalışmanın hazırlanmasında bilgi ve tecrübeleriyle desteğini esirgemeyen saygıdeğer hocam Doç. Dr. Özen TOK’a; çalışmanın her aşamasında her türlü fedakârlığıyla yanımda olan sevgili eşim Faruk YILDIRIM’a, annem Fadime KARADENĐZ ve babam Ramazan KARADENĐZ’e ayrıca yazım aşamasında yardımcı olan Yasin KARADENĐZ ve Yusuf KARADENĐZ’e minnet ve şükranlarımı sunarım.

Sevda YILDIRIM

(7)

(H. 1155 – M. 1742)

TRANSKRĐPSĐYON VE DEĞERLENDĐRĐLMESĐ

Sevda YILDIRIM

ÖZET

Osmanlı Devleti’nin sosyal, iktisadi, hukuki, idari yapısı hakkında daha ayrıntılı bilgi edinmemiz açısından şer’iyye sicillerinin önemi oldukça büyüktür. Şer’iyye sicilleri devletin ekonomik, sosyal, siyasi yapısı hakkında bilgi verdiği gibi, alım-satım, evlenme-boşanma, miras taksimi vb. gibi daha özele indirgenen konular hakkında da çeşitli bilgiler vermektedir.

Bu sebeple şer’iyye sicilleri XV. - XX. yy’a ait Osmanlı Tarihi’nin sosyal, siyasi, askerî, ekonomik yapısı hakkında oldukça geniş bilgi içermektedir. Şer’iyye (Kadı) sicillerinde fermân, buyruldu, berât, nişân, tezkire, i’lâm, mârûz ve mürasele gibi pek çok belgenin bulunduğu görülmektedir.

Osmanlı Devleti’nin önemli merkezlerinden biri olan Kayseri’nin sosyal yaşamına yönelik olan bu çalışmanın asıl kaynağını teşkil eden Kayseri Şer’iyye sicillerinin mikrofilmleri, Ankara Milli Kütüphane’den Başbakanlık Osmanlı Arşivine aktarılmıştır.

Bu siciller ayrıca Kayseri ve Yöresi Tarihi Araştırmalar Merkezinde’de yer almaktadır.

133/3 Numaralı Kadı Sicili’nin bir nüshası fotokopi olarak KAYTAM’dan alınmıştır.

Osmanlıca metinlerin öncelikle metin transkripsiyonu yapılmış, belge özetleri çıkarılmış ve bu çalışmalara bağlı olarak yapılan kaynak taramasının ardından belgeler değerlendirilmiştir.

Çalışmada 1742 yılında Kayseri’nin toplum yaşantısı ve askerî durumu hakkında bilgilere ulaşılmıştır. Ayrıca sicilde alım-satım, vergi anlaşmazlığı, tımar, iftirâ, borç ödemesi, miras paylaşımı, hîbe vb. iktisadî ve içtimaî konulara da yer verilmiştir.

Çalışma 102 sahife ve 176 belgeden oluşmaktadır.

Anahtar Kelimeler : Şer’iyye Sicili, Mahkeme, Kadı, Kayseri

(8)

SER’IYYE REGISTER OF KAYSERI (H. 1155 – M. 1742)

TRANSCRIPTION AND EVALUATION

ABSTRACT

The importance of registers of Ser’iyye in the porposes of having more detailed information about the social, economical, legal and administrative structures in the Ottoman Empire, is very large. The Ser’iyye registers give to us the information not only about the economical, social and political structures of the state, but also provides us the different information of private life of people, such as trading, marriage- divorse, inheritance and so on.

Therefore the Ser’iyye registers containes very large information about the social, political, military, economical structures in Ottoman history during the period from XV until XX century. In the Ser’iyye registers there are many official documents as edicts, orders, engagements and verdicts.

The main source of this work, which is aimed to study the social life of Kayseri, which was the one of the important centers of the Ottoman Empire, was the Şer’iyye registers of Kayseri, which was transferred from Ankara National Library to the Ottoman Library of the Prime Ministry. There are the same registers also in Kayseri, in the District Historical Researches Center. The copy of a document, numbered as 133/3, of Kadi Register was taken from KAYTAM. First of all, the transcriptions of Ottoman texts, then the summaries of these documents were done and after the screening all of the sources the documents were evaluated.

In the study has been reached to the information of the social and military life in Kayseri in 1742. In addition, the documents of trading, tax disputes, debt payments, inheritance, grants and so on were included. The study consists of 102 pages and 176 documents.

Key Words: Ser'iyye Register, Court, Kadi, Kayseri

(9)

BĐLĐMSEL ETĐĞE UYGUNLUK SAYFASI... i

YÖNERGEYE UYGUNLUK SAYFASI ... ii

KABUL VE ONAY SAYFASI... iii

ÖNSÖZ ... v

ÖZET ... vii

ABSTRACT ... viii

ĐÇĐNDEKĐLER... ix

KISALTMALAR... xi

GĐRĐŞ ... 1

A. OSMANLI HUKUK SĐSTEMĐ ... 1

1. Şer’i Hukuk ... 1

2. Örfi Hukuk ... 2

B. KADILIK MÜESSESESĐ... 3

C. ŞER’ĐYYE SĐCĐLLERĐ ... 4

1. Tanımı ve Muhtevası ... 4

2. Şer’iyye Sicillerinin Kapsadığı Belgeler... 4

a. Kadıların Đfadesiyle Kaleme Alınan Belgeler... 4

b. Dışarıdan Geldiği Halde Sicile Kaydedilenler ... 5

D. KAYSERĐ ŞER’ĐYYE SĐCĐLLERĐ ... 6

1. Sicillerin Durumu ... 6

2. 133/3 Numaralı Kayseri Şer’iyye Sicili ... 6

3. Metin Transkripsiyonunda Takip Edilen Metod ... 6

4. Belgelerin Tasnifi ... 7

a. Belgelerin Türüne Göre Tasnifi ... 7

b. Belgelerin Konularına Göre Tasnifi... 8

c. Belgelerin Konularına Göre Yüzdelik Dağılımı ... 9

d. Belgelerin Müslim-Gayrimüslim Açısından Tasnifi... 9

(10)

I. BÖLÜM

BELGE ÖZETLERĐ... 11

II. BÖLÜM BELGELERĐN TRANSKRĐPSĐYONU ... 46

III. BÖLÜM DEĞERLENDĐRME ... 253

A. OSMANLI DEVLETĐ’NDE ĐDARĐ TAKSĐMAT ... 253

B. KAYSERĐ’NĐN ĐDARĐ DURUMU ... 254

1. Đdare ve Đdari Görevliler... 254

2. Sicilde Yer Alan Đdari Birimler ... 255

a. Eyâlet, Sancak Đsimleri... 255

b. Kaza, Kasaba ve Nahiye Đsimleri... 256

c. Kayseri’ye Bağlı Köyler... 256

d. Kayseri Mahalleleri... 257

C. SOSYAL YAPI... 257

1. Kayseri’de Sosyal Durum ... 257

2. Mehir, Nafaka ve Boşanma Meseleleri... 259

D. EKONOMĐK DURUM ... 259

1. Para Durumu... 259

2. Ekonomik Faaliyet ve Vergi Türleri ... 259

E. ASKERÎ DURUM... 260

SONUÇ... 261

KAYNAKÇA... 263

DĐZĐN ... 265

EKLER... 268

ÖZGEÇMĐŞ ... 321

(11)

KISALTMALAR

B. : Belge Numarası

C. : Cilt

H. : Hicrî

M. : Miladî

KAYTAM : Kayseri ve Yöresi Tarih Araştırmaları Merkezi OSAV : Osmanlı Araştırmaları Vakfı

TDAV : Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı

s. : Sayfa

v.s : Ve saire

(12)

GĐRĐŞ

A. OSMANLI HUKUK SĐSTEMĐ

Osmanlı Devleti’ni kuranlar bir çok şeyin yanı sıra, o zamana kadar Türk ve Đslâm devletlerinde işlemekte olan ve büyük ölçüde müştereklik arzeden bir hukuki yapıyı da tevârüs etmişlerdi. Ancak Osmanlılar’ın almış oldukları bu hukuki mirası hiç değişikliğe uğratmadan uyguladıklarını düşünmek mümkün değildir. Altı asırlık bir süreç içinde ihtiyaç duyuldukça bu hukuki yapıda gerekli değişiklikler ve ilâveler yapılmıştır.¹

Osmanlı Devleti’nde hukuk üç ana temele dayanmaktadır. Bunlar Đslâm hukuku (şeri’at), örfî hukuk ve feth edilen bölgelerde daha önce konulmuş olan kanun ve nizamlardır.²

Osmanlı padişahlarının münferit fermân ve kanunlarıyla yapılan düzenlemeler zaman içerisinde önemli bir yekûne ulaşınca oluş biçimine bakılarak kendi içinde bir bütün olarak değerlendirilmiş ve ayrı bir isimle anılmaya başlanmıştır. Klasik fıkıh kitapları içinde yer alan ve geçmiş dönemlerde devletin müdahalesinden bağımsız olarak oluşan hukuka şer’i hukuk, padişahların emir ve fermanlarıyla oluşan hukuka da örfi hukuk adı verilmiştir. Đşte Osmanlı hukuku esas itibariyle şer’i hukuk ile bunun yanında zaman içerisinde oluşan örfi hukuktan ibarettir.³

1. Şer’i Hukuk

Şer’i hukuk özelliğini fıkıhtan almaktadır. Kaynağını Kur’an, Sünnet, Đcmâ ve Kıyas’dan alır. Şer’i hukuk mevzuâtı, mahkemelerinde müracaat kaynakları olan fıkıh ve fetvâ kitaplarından oluşmaktadır.⁴

1 Mehmet Âkif Aydın , “Osmanlı’da Hukuk”, Osmanlı Devleti Tarihi, C. 2, Feza Yayıncılık, Đstanbul 1999, s. 375.

2 Mehmet Ali Ünal , Osmanlı Müesseseleri Tarihi, Fakülte Kitabevi Yayınları, Isparta 2005, s. 98.

3 Aydın, s. 376.

4 Halil Cin ve Ahmet Akgündüz, Türk Hukuk Tarihi, C. I, OSAV Yayınları, Đstanbul 1995, s.143.

(13)

esaslarının yan yana bulunduğu görülür. Ancak şer’i hukukun daha çok hususi hukuk sahasını ayrıntılı bir biçimde düzenlediği, kamu hukuku alanının özellikle esas teşkilât hukuku sahasının hususi hukuk kadar teferruatlı düzenlenmediği bir gerçektir. Bunun sonucu olarak Osmanlı Devleti’nde şahıs, aile, miras, eşya, borçlar, ticaret hukuku gibi Đslam hukukunca ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiş hususi hukuk alanlarında şer’i hukuk esasları hâkim olmuştur.⁵

Şeri’at’ın uygulanması, bir ulu’l-emrin, yani emir sahibi bir siyasi otoritenin varlığını gerektirdiği için ulema, siyasi gücün sağlamlaştırılması doğrultusunda gerekli olan kanunları Đslam devletinin zarurî bir kurumu olarak kabul etmiştir.⁶

Osmanlı Devleti’nin tarihi ile ilgili elde edilebilecek bilgilerin geçerliliği, güvenilirliliği hususunda Şer’iyye sicilleri gibi kıymetli kaynaklar büyük önem taşımaktadır. Bu kaynakların doğru, sistemli ve ayrıntılı bir şekilde tetkik edilmesiyle Osmanlı tarihi ile ilgili daha somut bilgilere ulaşılabilmektedir. Çünkü, geçmişin bütün canlılıklarıyla bizi temasa geçirebilecek ve gerçek sentezi yapmamızı mümkün kılacak belgeler Şer’iyye Sicilleri’dir.⁷

2. Örfi Hukuk

Osmanlı hükümdarı tarafından kamu hukuku alanında Đslâm toplumunun yararına olacağı düşünülerek konulan kurallara “örfi hukuk” adı verilmektedir.

Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu siyasi, mali, askerî ve idari şartlar örfi hukukun ortaya çıkmasında etkilidir. Bilhassa idare ve teşkilât sahası ile âmme müesseseleri sahasında, eski Türk devletlerinden gelen bir idarecilik geleneği veya fethedilen memleketlerdeki bazı vergi ve teşkilât usûllerinin, yöneticiler tarafından uygulanması örfi hukuk sistemini ortaya çıkarmıştır.⁸ Bu hukuk sisteminin ortaya çıkması elbetteki

5 Aydın, s. 390.

6 Halil Đnalcık, Osmanlı’da Devlet, Hukuk, Adâlet, Eren Yayıncılık, Đstanbul 2000, s. 46.

7 Mücteba Đlgürel, Şer’iyye Sicillerinin Toplu Katoloğuna Doğru, Tarih Dergisi, Đstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Matbaası, Đstanbul 1975, s. 123.

8 Yusuf Halaçoğlu, “Osmanlı Devlet Teşkilâtı”, Doğuştan Günümüze Büyük Đslâm Tarihi, Çağ Yayınları, C.12, Đstanbul 1989, s. 391.

(14)

kolay olmamış, hiç şüphesiz bir süreç içerisinde gerçekleşmiştir. Her bölgenin mevcut durumuna göre kurallar oluşturulmuştur. Fethedilen bölgedeki kurallar hemen değiştirilmemiş, hukuk kuralları mevcut kurallara uygun, bölgedeki halkın zorlanmayacağı bir şekilde düzenlenmiştir. Böylece Osmanlı Devleti, bu tür uygulamalarla halkın tepkisini çekmemiş ve hoşgörülü yapısını her dâim göstermiştir.

B. KADILIK MÜESSESESĐ

Kadılık, Đslam hukuk tarihinin merkezinde yer alan bir memûriyettir. Osmanlı Devleti’nde ise kadı, genişleyen görevleriyle son Osmanlı çağına kadar en önemli mülki amir ve yargıçtır.⁹

Kadı, kazâ idaresinin başı olup, mutlaka yüksek dereceli bir medreseyi bitirmiş ve belli müddet Edirne, Konya, Sivas, Bağdat gibi büyük şehirlerde “dânişmend” (stajiyer) olarak hizmet görmüş kişiler arasından tâyin olurdu.¹⁰ Kadı, iki sene müddetle atanabiliyor, bu süre sonucunda da Đstanbul’a giderek maaşsız bekliyordu. Buradan da şu anlaşılmaktadır ki 30 yıl görev yapan bir kadının, 10 yılı maaşsız hizmette geçmektedir.

Kadı efendinin; Müslüman baliğ ve hür olması yerli yerinde hüküm verebilen, anlayışlı, dürüst, güvenilir, şahsiyet sahibi, sağlam idareli ve hukukî konulara hâkim olması yanında küçük, bunak, kör, dilsiz, ve sağır olmaması gerektiği belirtilmektedir.¹¹

Kadıların görev ve yetkileri oldukça genişti. Bunlar hukukî, askerî, beledî ve örfî olarak mütalaa edilebilir.¹² Kadı’nın mahkeme işlerinde yardımcısı olan bir kısım memûrlar da mevcuttu ki, bunların başında “nâip” geliyordu.¹³ Naip dışındaki diğer görevliler yasakçılar (Asesler), kale dizdarları, muhtesib vs. dir.¹⁴

9 Đlber Ortaylı, Osmanlı Devletinde Kadı, Turhan Kitabevi, Ankara 1994, s. 7.

10 Ünal, s. 230.

11 Ahmet Akgündüz, Şer’iyye Sicilleri, TDAV Yayınları, C.1, Đstanbul 1998, s.70.

12 Ünal, s. 230.

13 Ünal, s. 231.

14 Ortaylı, s. 35-36-38.

(15)

kararı beğenmeyenler dîvân’a baş vurabilirlerdi.¹⁵

C. ŞER’ĐYYE SĐCĐLLERĐ 1. Tanımı ve Muhtevası

“Şer’i” veya “Şer’iyye” kelimesi mânâ itibariyle şeriata uygun hüküm, şeriata ait¹⁶ anlamlarını içermektedir. Yani Đslam dininin esaslarına ve Đslam dininin emrettiği dünya görüşüne mensup ve müteallık olan anlamına gelmektedir.

Şer’iyye Sicilleri Osmanlı mahkemelerinde verilen kararların ve tutulan kayıtların toplandığı defterlerdir. Kadı sicilleri, kadı divanı, mahkeme kayıtları, sicilât-ı şer’iyye ve yaygın kullanımı ile şer’iyye sicilleri denilen bu defterler kadı yahut nâibi tarafından tutulmaktadır.¹⁷

Şer’iyye sicilleri, ait oldukları bölgenin sosyal ve iktisadi hayatını yansıtan mahkeme kararlarının yanı sıra daha bir çok belge çeşidini de kapsamaktadır.¹⁸

2. Şer’iyye Sicili’nin Kapsadığı Belgeler

a. Kadıların Đfadesiyle Kaleme Alınan Belgeler

Hüccet : Arapça asıllı bir kelime olan “hüccet” delil, vesika, sened mânâlarına gelir.

Osmanlı diplomatiğinde ise şer’i mahkemeler tarafından verilen, fakat Đ’lâmdan farklı olarak, hüküm ihtiva etmeyen; sadece kadı huzurunda iki tarafın anlaşmaya vardıklarına dâir kadı’nın tasdikini ihtivâ eden bir belgedir.¹⁹

15 Ünal, s. 232.

16 Ferit Devellioğlu, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara 1984, s. 1187.

17 Yunus Uğur, “Şer’iyye Sicili, Türkiye Diyanet Vakfı Đslâm Ansiklopedisi, C.39, Đstanbul 2010, s. 8.

18 Ali Aktan, Osmanlı Paleografyası ve Siyasî Yazışmalar, Osmanlılar Đlim ve Đrfan Vakfı, Đstanbul 1995, s. 176.

19 Mübahat S. Kütükoğlu, Osmanlı Belgelerinin Dili Diplomatik, Kubbealtı Akademisi Kültür ve San’at Vakfı, Đstanbul 1994, s. 350.

(16)

Đ’lâm : Osmanlı diplomatiğinde kadıların şer’i mahkemeye intikal eden bir dâvânın kararının tasdikini temin maksadıyla şeyhülislâmlığa; veya herhangi bir konuda bilgi vermek üzere üst makamlara yazdıkları resmî yazılardır.²⁰

Marûz : Kadı tarafından kaleme alındığı halde kadı’nın kararını ihtiva etmeyen ve hüccet gibi hukukî bir durumun tesbiti açısından yazılı bir delil olarak kabul edilemeyen ve sadece kadı’nın icra makamlarına idarî bir durumu arzettiği yazılı kayıtlara ve halkın icra makamlarına yahut kadı’ya hitaben yazdığı şikâyet dilkçelerine denir.²¹

Müraseleler : Şer’iyye sicillerinde yer alan ve kadı’nın kendisine denk veya daha aşağı rütbedeki şahıs veya makamlara hitaben kaleme aldığı yazılı belgelere mürasele veya çoğulu olan müraselât denilmektedir.²²

b. Dışardan Geldiği Halde Sicile Kaydedilenler

Fermân : Divân-ı Hümâyûn veya Paşakapısı’ndaki dîvânlarda alınan kararlara uygun olarak yazılan ve tuğra bulunan padişah emirlerine verilen addır.²³

Berât : Osmanlı diplomatiğinde Padişah tarafından bir memûriyete tâyin, bir gelirden tahsis, bir şeyin kullanılma hakkı, bir imtiyaz veya muâfiyetin verildiğini gösteren ve veren padişahın tuğrasını taşıyan belgedir.²⁴

Buyuruldu : Osmanlı diplomatiğinde sadrazam, vezir, defterdâr, kazasker, kapdan paşa, beylerbeyi gibi yüksek rütbeli vazifelilerin, kendilerinden aşağı mevkilerde bulunanlara gönderdikleri emirler için kullanılan bir terimdir.²⁵

Tezkire : Diplomatik olarak aynı belgedeki resmî daireler veya şahıslar arasındaki haberleşmeleri temin eden belgeler için kullanılan²⁶ bir terimdir.

20 Kütükoğlu, s. 345.

21 Akgündüz,, s. 39.

22 Akgündüz, s. 24.

(17)

Temessük : Diplomatik bakımdan temessük, bir borcun ödenmesinin kabûl edilmesi, bir şeyin teslim alındığının gösterilmesi gibi hususlarda karşı tarafa verilen bir nevî senettir.²⁷

D. KAYSERĐ ŞER’ĐYYE SĐCĐLLERĐ 1. Sicillerin Durumu

Genel olarak bir inceleme yapıldığında Bursa’dan sonra en eski Şer’iyye Sicillerinin Kayseri Şer’iyye sicilleri olduğu anlaşılmaktadır. Tarihsel sürece bakıldığında, Kayseri’nin Osmanlı Devleti’nin idaresine geçişi 1464 yılına, yani Fatih Sultan Mehmed dönemine tekabül etmektedir. Osmanlı Devleti Kayseri’yi önce başka eyâletlere bağlarken II. Meşrûtiyetle beraber müstakil bir sancak haline getirmiştir.

Kayseri Şer’iyye Sicilleri önce Ankara Etnografya Müzesi’nde muhafaza edilmiş, daha sonra Ankara Milli Kütüphane’ye nakledilmiştir. Oradan da Başbakanlık Osmanlı Arşivi’ne aktarılmıştır. Başbakanlık Osmanlı Arşivindeki Kayseri’ye Şer’iyye sicilleri Kayseri ve Yöresi Tarih Araştırmaları Merkezi tarafından çoğaltılarak mikrofilmleri Kayseri’ye getirilmiştir.

2. 133/3 Numaralı Şer’iyye Sicili

Çalışmanın konusu olan 133/3 numaralı Şer’iyye Sicili Kayseri ve Yöresi Tarih Araştırmaları Merkezi (KAYTAM)’nden fotokopi yolu ile çoğaltılmıştır. Defter Milli Kütüphane Arşivi’nde 1798 numara ile kayıtlıdır. Sırtı siyah meşin, satıhları siyah desenli mukavva ciltlidir. Boyutu 17 x 45,8 cm’dir. 133 Numaralı defter genişliğinden dolayı üç’e ayrılmış, 133/1 numaralı defter Süleyman Öcal tarafından, 133/2 numaralı defter Abdullah Danacı tarafından ve 133/3 numaralı defter tarafımızdan çalışılmıştır.

133/3 numaralı defter Hicrî 1155-Milâdî 1742 yıllarına ait belgeleri içermekte ve 207- 308 sayfaları arasını kapsamaktadır. Sicilde her ne kadar 176 belge mevcut ise de bazı belgeler birbirinin devamı niteliğinde olduğu için toplam 161 belge mevcuttur.

Konularına göre yüzdelik dağılım yaptığımızda 113 belge esas alınmıştır.

(18)

Sicil numarası verilirken görevliler tarafından bazı belgelere numara verilmemiş ya da sehven atlanmış, bazılarına da mükerrer rakamlar verilmiştir. Bu durum belge özetleri ve metinde belirtilmiştir.

3. Metin Transkripsiyonunda Takip Edilen Metod

Belgelerde okunamayan durumda olan yerler (…) şeklinde okunamayacak derecede bozuk ve silik olan yerler (silik) (bozuk) şekillerinde ifade edilirken, okunuşundan tereddüt edilen kelimeler (?) şeklinde belirtilmiştir. Yine ismi boş geçen, ismi yazılmayan belgeler ( ) şeklinde ifade edilmiştir.

Belgeler günümüz harflerine çevrilirken uzun okunması gereken yerler (^) işareti ile Arapça ayn ve hemze harfleri (’) işareti ile gösterilmiştir.

133/3 Numaralı sicilde Sayfa 217, Belge 504-a yarım bırakılmıştır. Sicilde okunamayacak derecede ve anlaşılamayacak kadar bozuk olan belge bulunmamaktadır.

Çalışmada kaynağa kolayca ulaşabilmek için görevlilerce verilen günümüz rakamları esas alınmıştır. Mükerrer numara verilen veya verilmeyen belgelerin ilkine (-a) ikincisine (-b) işareti verilmiştir. Belgelerin bazıları birbirinin devamı niteliğinde olduğundan özet kısmında bu belgeler bir belge şeklinde verilmiştir.

4. Belgelerin Tasnifi

a. Belgelerin Türüne Göre Tasnifi

BELGE TÜRÜ

BELGE NUMARALARI

TEZKERE 497, 602, 612, 613, 630, 637-b, 663,

FERMAN 502, 504, 509, 514, 516, 517, 517-a, 518, 519, 520, 538, 539, 554, 561, 562, 563, 566, 571, 572, 573, 578, 579, 579-a, 580, 580-a, 582, 584, 585, 587, 541-a, 562-a, 600, 601, 604, 608, 608-a, 609, 614, 615, 616, 617, 618, 618-a, 620, 625, 625-a, 626, 633, 636, 637, 637–

a, 639, 658,

(19)

629, 640, 642, 643, 647, 657, 662, 664

BUYRULDU 498, 506, 559, 567, 568, 575, 576, 583, 609-a, 610, 611, 627, 632, 635

HÜCCET 491, 492, 493, 494, 495, 496, 499, 500, 501, 503, 505, 507, 508, 510, 511, 512, 513, 521, 522, 523, 524, 525, 526, 527, 528, 529, 530, 532, 540, 541, 544, 548, 549, 550, 551, 552, 553, 555, 556, 558, 560, 569, 603, 605, 607, 619, 621, 623, 624, 631, 634, 641, 644, 645, 646, 648, 649, 650, 651, 652, 653, 654, 655, 656, 659, 660, 661, 665

EMĐR 565

TEMESSÜK 545, 547, 557, 577-a, 581 MUHASEBE

KAYDI

564

HÜKÜM 570, 586, 588, 589

b. Belgelerin Konularına Göre Tasnifi

KONULAR BELGE NUMARALARI

Alım-Satım, Takas, Müzâyede ve Alım-Satım Anlaşmazlıkları

503

Vergi ve Vergi Anlaşmazlıkları 545, 579-a, 580-a, 582, 585, 646

Tımar 497, 498, 514, 538, 539, 586, 612, 629, 630,

642 Vakıf Davaları ve Vakıf

Görevlileri Tayini

515, 533, 534, 535, 536, 537, 542, 543, 574, 577, 606, 622, 640, 647, 657, 662, 664

Đfk ve Đftira 518

Borç Ödemesi 503, 654

Mehir Hakkı 522, 527, 646

Miras Paylaşımı 494, 495, 496, 499, 500, 501, 503, 505, 507, 508, 510, 511, 512, 513, 521, 522, 523, 524, 525, 526, 527, 528, 529, 530, 532, 540, 541, 544, 548, 549, 550, 551, 552, 553, 555, 556,

(20)

558, 560, 569, 603, 605, 607, 619, 621, 623, 624, 631, 634, 641, 644, 645, 646, 648, 649, 650, 651, 652, 653, 654, 655, 659, 660, 661

Tayin 504, 517-a, 582, 618-a, 658

Vekil Tayini Savunma 505

Hibe 521, 522, 526, 527

(21)

KONULAR BELGE ADEDĐ YÜZDESĐ Alım-Satım, Takas,

Müzâyede ve Alım- Satım

Anlaşmazlıkları

1 % 0.88

Vergi ve Vergi Anlaşmazlıkları

6 % 5.30

Tımar 10 % 8.84

Vakıf Davaları ve Vakıf Görevlileri Tayini

17 % 15.04

Đfk ve Đftira 1 % 0.88

Borç Ödemesi 2 % 1.76

Mehir Hakkı 3 % 2.65

Miras Paylaşımı 63 % 55.75

Tayin 5 % 4.42

Vekil Tayini Savunma

1 % 0.88

Hibe 4 % 3.53

d. Belgelerin Müslim-Gayrimüslim Açısından Tasnifi

Müslümanlarla Đlgili Belgeler

491, 492, 493, 494, 497, 502, 504, 509, 514, 516, 517, 517-a, 518, 519, 520, 538, 539, 554, 561, 562, 563, 566, 571, 572, 573, 578, 579, 579-a, 580-a, 582, 584, 585, 587, 541-a, 562-a, 515, 533, 534, 535, 536, 537, 542, 543, 546, 574, 577, 498, 506, 559, 567, 568, 575, 576, 583, 495, 500, 501, 503, 505, 507, 510, 512, 521, 522, 523, 524, 525, 526, 527, 528, 529, 530, 532,

(22)

540, 544, 548, 549, 550, 551, 553, 555, 556, 558, 560, 565, 545, 547, 557, 581, 577-a, 564, 570, 586, 588, 589, 600, 601, 604, 608, 608-a, 609, 614, 615, 616, 617, 618, 618-a, 620, 625, 625-a, 626, 633, 636, 637, 637–a, 639, 658, 602, 612, 613, 630, 637-b, 634, 641, 644, 645, 646, 648, 649, 650, 651, 652, 653, 654, 655, 609-a, 610, 611, 627, 632, 663

Gayrimüslimlerle Đlgili Belgeler

496, 499, 508, 511, 513, 541, 546, 552, 569, 627-a, 628, 603, 605, 607, 619, 621, 623, 624, 631, 659, 660, 661, 635

(23)

Sayfa 207 / Belge 491

560 kuruş üzerine 1157 yılından 1158 yılına kadar menzil ocaklığı olan 225 kuruş Mustafa Ağa’dan menzilci alarak alınmasını, bunların üzerine 315 kuruş daha ekleyerek imzalı deftere toplam olarak 815 kuruş verilmesini ve Zilhicce ayının 20. gününden itibaren muhasebesi yapılarak menzilciye verilen 1000 kuruşa ilişkin 4 Muharrem 1158 H. (6 Şubat 1745 M.) tarihli hüccet.

Seyyid Abdullah Efendi konağında muhasebesi yapılarak sicilde yazılı 1000 kuruş ve Kethüdaların sonradan verdikleri 873 kuruşun yapılan muhasebesinden sonra 200 kuruş kalmış olup, aynı tarihte 800 kuruş ve 6 kuruş daha verilerek 1006 kuruş olduktan sonra yapılan muhasebesinde sürüleceği menziline peşin olarak verilmesi hususunda 9 Şaban 1158 H. (6 Eylül 1745 M.) hüccet.

Ayrancı Seyyid Ahmed (…) menzilden çıktıktan sonra 150 kuruş bargirlerden başka üzerinde yapılan hesaptan sonra artan 850 kuruş Seyyid Ahmed kaleden salıverildiğinde anılan miktardan 350 kuruş Kağılmaz-zâde el-Hâc Mahmud Ağa’nın konağında elden, Kethüdalardan 20 kuruş ve 130 kuruşluk iki bargir toplam 500 kuruş alınarak menzilci Kerem oğluna teslim edildiğine dair (1158 H. / 1745 M.) tarihli hüccet.

(24)

Kayseri’ye Bağlı Hisarcık köyünde ikamet etmekte iken vefat eden Đsmail kızı Fatma hatunun mirası kızları, Ali Ağa kızı Fatma ve Züleyha ile kardeşi Mehmed’e kaldığına dair 23 Recep 1154 H. (4 Ekim 1741 M.) tarihli hüccet.

Kayseri Alaca Mescid Mahallesi’nde ikamet etmekte iken vefat eden Đsmail kızı Hatice hatunun mirası eşi Abdullah oğlu Mustafa, annesi Ali kızı Fatma, baba bir kardeşi Ömer’e kaldığına dair 4 Şaban 1154 H. (15 Ekim 1741 M.) tarihli hüccet.

Kayseri Germir köyünde ikamet etmekte iken vefat eden Yoseb oğlu …’nun mirası eşi ve çocuklarına kaldığı ve mirasçıları arasında taksim edildiğine dair 3 Şaban 1154 H.

(14 Ekim 1741 M.) tarihli hüccet.

Kayseri Sancağı alaybeyisi el-Hâc Ömer Erzurum bölgesinde bulunan Ordu-yı hümâyûna mektup göndererek Kayseri livası Kenar Irmak nahiyesi Dikili köy ve gayriye tımar üzere mutasarrıf olan Osman’ın kendi hissesine kanaat etmeyerek Köstere nahiyesi Karacaviran köyü ve diğer yerlere tımar üzere mutasarrıf olan orta boylu elâ gözlü açık kaşlı Ahmed Bey tımarına müdahale ettiğini bildirmesi üzerine anılan müdahaleden men edilmesi hususunda yazılan 20 Receb 1154 (1 Ekim 1741 M.) tarihli tezkere kaydı.

Kayseri’nin Sahra nahiyesinin Mahzemin köyü ve diğer yerlerden 5800 akçe tımara mutasarrıf olan Seyyid Müslim’in ölümü üzere anılan tımarın Kayseri sancağından orta boylu elâ gözlü açık kaşlı Mehmet’e verilmesi ile ilgili 23 Recep 1154 H. (4 Ekim 1741 M.) tarihli tezkere kaydı.

(25)

Kayseri’nin Sınıkçı Mahallesi’nde ikamet eden Artıyan oğlu Begos’un ölümü üzerine mirası Kabril kızı Gülistan sülbünden büyük kızı ve anne baba bir erkek kardeşi Bedros oğlu Murat’a kaldığına dair 9 Şaban 1154 H. (20 Ekim 1741 M.) tarihli hüccet.

Kayseri Lâlâ Mahallesi’nde ikame etmekte iken vefat eden Ebubekir oğlu Đbrahim’in mirası eşi Mehmet kızı Şerife Rukûye Hatun, büyük oğlu Kasım, küçük oğulları Seyyid Đbrahim ve Seyyid Ali, büyük kızı Ayşe ile küçük kızı Şerife Fatma’ya kalmış olduğuna dair 9 Şaban 1154 H. (20 Ekim 1741 M.) tarihli hüccet.

Kayseri Şeyh Tâceddin Mahallesi’nde ikamet etmekte iken vefat Hacı Veli oğlu Seyyid Mehmed’in mirası amcazadesi Abdurrahman oğlu Ahmed’e kaldığına dair 28 Şaban 1154 H. (8 Kasım 1741 M.) tarihli hüccet.

Kayseri Sancağı Mutasarrıfı Seyyid Mehmed’e hitaben Kars ve Van taraflarında toplanan askerlerden ayrılma ve Đran asıllı Genç Ali ve Đbrahim ismindeki bölükbaşılar maiyetlerinde beş-altı yüz başıboş levendatı toplayarak Anadolu ve Karaman eyaletlerine gitmek üzere Sivas sınırından geçip Turhal, Zile ve Amasya taraflarına vardıkları şehirlere ve halklarına zarar ve ziyan verdikleri daha önceden Sivas valisi Vezir Osman Paşa tarafından dersaadete bildirildiği bununla ilgili gerekli tedbirler alınmış idi şimdi ise Bozok Voyvodası üzerilerine saldırdığında onlar Irmak ismindeki mevkiye giderek oradan Çankırı ve Karaman eyaletlerine gittikleri buralarda ise Kangırı ve Karaman eyaletleri mutasarrıfları Selim Paşa ve Ebubekir Paşa tarafından engellenmeleri hususunda evâhir-i Recep 1154 H. (Eylül 1741 M.) tarihli ferman.

Süleyman oğlu Ali’nin önceki hâkim döneminde terekesi yazıldıktan sonra halen borçları ortaya çıktığı ve ödenmesi gereken borçlarının terekesinden daha fazla olduğu bu nedenle kassam hususunda terekesi müzayede ile satılarak borçlarının ödenmesi hakkında 23 Şaban 1154 H. (3 Kasım 1741 M.) tarihli tereke taksimine dair hüccet.

(26)

Kayseriye’de kadı hazretlerine hitaben hâlen Kayseri’de Yetmiş bir Cemaatin Yeniçeri Serdarı Çerkezzade Hacı Đbrahim Ağa’nın Erzurum tarafına görevlendirilerek yerine vekâleten birisinin atanması hakkında evâil-i Şaban 1154 H. (Ekim 1741 M.) tarihli belge.

Sayfa 216 / Belge 504-a

Kayseri’nin Mancusun köyü ( Bu metin eksik bırakılmıştır.)

Şebinkarahisar’dan gelirler iken vefat eden Niğde’li Hacı Abdullah oğlu Osman’ın Kayseri’de bulunan Hacı Halil Efendi hancısı Yusuf oğlu Seyyid Mehmed’de olan mallarının mahkeme tarafından vekil olarak atanan Veli Halife’ye teslim edildiğine dair 21 Ramazan 1154 H. (30 Kasım 1741 M.) tarihli hüccet.

Kayseri Sancağı mutasarrıfı ve kadısına hitaben, hâlen Kayseri’de ikamet eden ve a’yanlık iddiasında bulunan Kalaycıoğlu Mustafa Ağa ve Kığılmaz oğlu es-Seyyid Mahmud Ağa ve Emir Ağa denilen Seyyid Mehmed ve Kara Kethüdası Dağrıcıoğlu Mehmed ismindeki kişilerin Karaman divanına getirtilerek hasımları ile murafaa olunmaları hakkında 22 Ramazan 1154 H. (1 Aralık 1741 M.) tarihli buyruldu.

Kayseri’nin Germir köyünden olup vefat eden Serab oğlu Sehak’ın mirasının eşi Sefer kızı Nazlı, oğulları Karagöz, Uğurlu, Sefer ile kızları Ağsa ve Anaya kaldığına dair 21 Ramazan 1154 H. (30 Kasım 1741 M.) tarihli hüccet.

Kayseri’nin Germir köyünden olup vefat eden Merzeros oğlu Kozer’in mirasının eşi Uğurlu kızı Meryem Hatun, oğlu Artyan ve Karabet, kızları Hatun ve Hazerunde’ye kaldığına dair 21 Ramazan 1154 H. (30 Kasım 1741 M.) tarihli hüccet.

(27)

Anadolu’nun orta kolunun sağ ve solun başlangıcından nihayetine kadar yol üzerinde bulunan kadılar, naibler, yeniçeri serdarı, ocak ihtiyarları, vilâyet ayanları ve iş erlerine hitaben; hâlen Erzurum tarafında kaza ve köylerde bulunan bütün dergâh-ı âlî yeniçeri neferleri ve kuloğulları ve savaşa kâdir olan askerlerin acele olarak serdarları bayrakları altında toplanarak bulundukları yerlerden hareketle Erzurum sahrasında ordu-yı hümâyûna katılmaları hususunda Haseki Mahmud mübâşir ve sürücü tâyin olunmuş ve eskiden Kul Kethüdası ve halen Erzurum’da Yeniçeri Zabiti olan Đsmail’e verilen mektuba uygun olarak hareket etmeleri hususunda evâil-i Recep 1154 H. (Eylül 1741 M.) tarihli ferman.

Kayseri’de Camii Kebir Mahallesi’nde ikamet etmekte iken vefat eden Mahmut oğlu Seyyid Hasan’ın mirasının eşi Abdulkerim kızı Fatma ile es-Seyyid ve annesi Ali kızı Rabia’ya kaldığına dair 26 Ramazan 1154 H. (5 Aralık 1741 M.) tarihli hüccet.

Kayseri Mermerlü Mahallesi’nde ikamet etmekte iken vefat eden Malhas oğlu Kasbar Keşiş’in mirasının büyük oğlu Malhas ile küçük Yakob’a kaldığına dair 24 Ramazan 1154 H. (3 Aralık 1741 M.) tarihli hüccet.

Kayseri’de Hasan Fakih Mahallesi’nde ikamet etmekte iken vefat eden Ömer oğlu Abdullah’ın mirasının eşi Mustafa kızı Rahime, oğlu Ömer ve kızları Meryem, Fatma ve Emine‘ye kaldığına dair 27 Ramazan 1154 H. (6 Aralık 1741 M.) tarihli hüccet.

Kayseri Sayacı Mahallesi’nde ikamet etmekte iken vefat eden Azudar oğlu Hıdır’ın mirası eşi Hakverdi Kızı Đrtihat ile kızları Hatun ve Ane ile ve henüz doğmamış olan çocuğuna kaldığına dair 22 Ramazan 1154 H. (1 Aralık 1741 M.) tarihli hüccet.

(28)

Kayseri Sancağı Sahra Nahiyesi Horsana köyü ve gayriden 5500 akçe tımara mutasarrıf olan Seyyid Derviş oğlu Seyyid Yusuf’un Rakka Valisi Vezir Ahmet Paşa’nın 7-8 yıldan beri hizmetinde olduğu ve bu nedenle sancak askerleri ve alaybeyi bayrağı altında hizmette mevcut değildir şeklinde defterli olmadığı hususunda tımarına zarar vermeden kaydına şerh düşülmesinin istenildiğine dair Karaman valisine hitaben yazılan 3 Rebiü’l-âhir 1154 H. (18 Haziran 1741 M.) tarihli ferman.

Kayseri’de Hacı Abdullah Mahallesi’nde bulunan ve Hacı Veled’in yaptırdığı muallimhanede muallim-i sıbyan olan Seyyid Mustafa’nın görevden azledilerek yerine Mevlânâ Hafız Mehmed Halife’nin atanması hususunda evâil-i Şaban 1154 H. (Ekim 1741 M.) tarihli berat.

Sayfa 223 / Belge 516 Talas fermanıdır

Dârü’s-sâde Ağası olup Haremeyn-i şerifeyn evkâfı nâzırı olan el-Hâc Beşir Ağa Divân- ı hümâyûna arz gönderib Kayseri sancağında Cebeli Ali nâhiyesinde bulunan Talas köyünün Đslambol’da Ayasofya-i Kebir Cami-i şerifi duvarı bitişiğinde kütübhâne-i hümâyûn evkâfının görevli ücretleri ve sair masrafları için vakf ve tahsis olunduğu ve ayrıca Kayseri’de Gıyasiyye ve Daru’ş-şifâ Medreseleri müderrislerine malikâne olarak verilen kısmına ilişkin Kayseri sancağı mutasarrıfı, Kayseri kadısı ve vakıf zabitine hitaben yazılan 10 Cemaziye’l-evvel 1154 H. (24 Temmuz 1741 M.) tarihli Serbestnâme-i Hümâyûn ve ferman.

Sipahi ve silahtar ocakları neferleri ve ilgili ocaklardan terakkili neferlerin tahrir ve Erzurum’da bulunan ordu-yı Hümâyûna görevlendirilerek orada bir müddet kaldıktan sonra terakki ruûsları verilecek iken bazı bozguncuların kışkırtması ile firar etmiş ve cezayı haketmişler iken hâlen Erzurum Seraskeri Numan Paşa tarafından af olunmaları için arzuhal sunulmuş ve bu arzuhal üzere affedilerek terakkili ruusları gönderilmiş ve bulundukları yerden atandıkları Kars Kışlasına gönderilmeleri hususunda Erzurum’dan Anadolu’nun sağ ve sol kolları ile Aksaray, Kırşehir, Konya, Aydın ve o bölgelere

(29)

yerlerine hitaben yazılan evâsıt-ı Ramazan 1154 H. ( Kasım 1741 M.) tarihli ferman.

Murtaza Paşa tarafından Seyyid Mehmed’in liva mütesellimi olarak atanması hususunda Kayseri kadısı ve Kayseri livasında bulunan diğer kadılara hitaben yazılan evâhir-i Ramazan 1154 H. (Aralık 1741 M.) tarihli ferman.

Kayseri sakinlerinden Ahmed adlı kimse padişaha arzuhal sunarak; bundan önce Seyyid Abdurrahman ve ortağı el-Hâc Hamdi ve Hacı Osman’ın iftiraları ile müftülükten azledilip kalede hapsedilen ve hâlâ Kayseri müftüsü müderrislerden Mevlânâ el-Hâc Ahmed ve müderrislerden Mevlânâ Abdurrahman’ın iftira ile hapsedildikleri ve görevden azledildikleri ve bu durum Karaman valisi vezir Bekir Paşa tarafından öğrenilmiş olduğunu bildirmesi üzerine padişah tarafından Kayseri sancağı mutasarrıfı, Kayseri kadısı ve Kayseri serdarına; anılan müderrislerin salıverilerek tekrar görevlerine iade edilmeleri hususunda evâsıt-ı Ramazan 1154 H. (Kasım 1741 M.) tarihli ferman.

Kayseri’ye kazasına bağlı Argıncık köyü mescidi vakfının mütevelli görevi ile birlikte imam olan Ali oğlu Seyyid Mehmed’in ölümü üzerine yerine Mustafa Halife’nin atanmasına dair evâhir-i Rebîü’l-âhîr 1154 H. (Haziran 1741 M.) tarihli berât.

Sayfa227 / Belge 520

Zenci Dede Ali Ağanın duhan fermanı:

Hassa Silahtarı Mustafa ve Tersane Emini el-Hâc Mehmed Maraş, Karaman ve Sivas eyaletlerinin resm-i dönüm ve duhan mukâtasının kendi uhdelerinde iken 1153 yılına mahsuben mültezimlerinden bazılarının kendilerine haksızlık ettiklerine dair Divan-ı Hümâyûna arzuhal sunmaları üzerine Divan-ı Hümâyûndaki kayıtlar incelenmiş ve anılan Maraş Karaman ve Sivas eyaletlerinin resm-i dönüm ve duhan mukataalarının Mehmed Bekir Mehmed ve Mustafa’nın malikane olarak uhdelerinde olduğu görülmüş ve bunun üzerine Kayseri mutasarrıfı ve kadısına hitaben; adı geçen şahısların ellerindeki beratları gereği resm-i dönüm ve duhan rüsumları toplatılarak tahsil ve

(30)

ödenmesi için gerekenlerin yapılması hususunda evâsıt-ı Cemaziye’l-âhir 1153 H.

(Ağustos 1740 M.) tarihli ferman.

Sayfa 228 / Belge 521, 522

Kayseri Karakilise köyünde ikamet etmekte iken vefat eden Mehmed oğlu Ali’nin mirası eşi Mustafa kızı Sabire, oğulları Mehmed ve Ali ile kızı Havva’ya kaldığına ve (Belge 522) Sabire’nin eşi Ali’nin zimmetindeki 100 kuruş mehri olduğu bunun 20 kuruşunu hayatta iken eşi Ali’ye hibe ettiğini kalan 80 kuruşun ise kendisine verilmesi hakkında 28 Şevval 1154 H. (6 Ocak 1742 M.) tarihli hüccet.

Kayseri’de Hamurcu Mahallesi’nde ikamet etmekte iken vefat eden Mehmed oğlu Đbrahim’in mirası eşi Ali kızı Ballı, oğlu es-Seyyid Mehmet ve kızları Asiye ve Fatma, Safiye, Emine ve Rabia’ya kaldığına dair 28 Şevval 1154 H. (6 Ocak 1742 M.) tarihli hüccet.

Kayseri’de Camiikebir Mahallesi’nde ikamet etmekte iken vefat eden el-Hâc Mehmed oğlu el-Hâc Ahmed’in mirası eşi Hacı Ali kızı Cemile, kızları Emine ve Fatma ile ve kardeşi Hacı Mustafa oğlu Ahmed’e kaldığına dair 1 Zilkade 1154 H. (8 Ocak 1742 M.) tarihli hüccet.

Kayseri’de Bahçıvan Mahallesi’nde ikamet etmekte iken kesin olarak kayıp olmasından dolayı Hacı Hasan oğlu Ahmed’in eşlerinin ellerinde olan mal ve eşyaların tespiti yapılarak kayyım olarak atanan Hüseyin oğlu el-Hâc Mustafa Çelebi’ye teslim edildiğine dair 3 Zilkâde 1154 H. (10 Ocak 1742 M.) tarihli hüccet.

Sayfa 230 / Belge 526, 527

Kayseri’nin Mükremin Mahallesi’nde ikâme etmekte iken vefat eden Kenan oğlu Mehmed Beşe’nin mirası eşi Mustafa Halife kızı Şerife Fatma, oğlu Mehmed Beşe ve kız kardeşi Fatma ve Ayşe’ye kaldığına ve (Belge 527) Mehmed Beşe’nin kendisinden önce vefat eden eşi Abdülkadir kızı Hatun’un üzerindeki 200 kuruş mihri olduğu ve

(31)

isabet eden miktardan düşülmesinden sonra kalan kısmın mirasçılar arasında bölüşülmesi hakında 7 Zilkâde 1154 H. (14 Ocak 1742 M.) tarihli hüccet.

Kayseri Hasan Fakih Mahallesi’nde ikamet etmekte iken vefat eden Hacı Đsmail oğlu Đsmail’in mirası eşi Mustafa kızı Fatma, Mustafa, Đsmail ve kızları Fatma, Emine, Rabia ve Ayşe’ye kaldığına dair 4 Zilkâde 1154 H. (11 Ocak 1742 M) tarihli hüccet.

Kayseri’nin Palas nahiyesi Kanber köyünde ikamet etmekte iken vefat eden Ali Bey oğlu Çavuş Seyyid Yakub’un mirası eşi Ömer kızı Ümmühani Hatun, oğlu Seyyid Yakub, kızları Şerife Züleyha, Şerife Araniye, Şerife Atiyye, Şerife Sabire ve Şerife Asiye’ye kaldığına dair 5 Zilkâde 1154 H. (12 Ocak 1742 M.) tarihli hüccet.

529. belgede adı geçen es-Seyyid Yakub’un dahi ölümü üzerine mirası annesi Ümmühani Hatun, kız kardeşleri Şerife Züleyha, Şerife Araniye, Şerife Atiyye, Şerife Sabire ve Şerife Asiye, amcası Yahya’nın oğulları es-Seyyid Mehmed, es-Seyyid Đbrahim, es-Seyyid Ömer, es-Seyyid Yahya, es-Seyyid Ali, diğer amcası Mustafa oğlu Mustafa ve diğer amcası Hamit oğlu es-Seyyid Osman’a kaldığına ve (Sayfa 232 / Belge 531) her birirsinin hissesine düşen miktarın belirtildiğine dair 15 Zilkâde 1154 H.

(22 Ocak 1742 M.) tarihli hüccet.

Kayseri Köyyıkan Mahallesi’nde ikamet etmekte iken vefat eden Ali oğlu Hasan’ın mirası eşi Cafer kızı Fâtîma Hatun, annesi Ali kızı Zahide, amcası Sunullah oğlu Ahmed’e kaldığına dair 7 Zilkâde 1154 H. (14 Ocak 1742 M.) tarihli hüccet.

Haremeyn-i şerifeyn evkâfı nazırı olan el-Hâc Beşir Ağa Divân-ı Hümâyûna arz göndererek kendi nezaretine bağlı olan vakıflardan Kayseri’de eskiden cizye muhasebecisi el-Hâc Halil vakfı gelirinden almak üzere günlük 5 akçe ücret Gülük

(32)

Mahallesi camiinde vaiz olan Đbrahim Efendi’nin ölümü üzerine yerine oğlu eş-Şeyh Ahmed’in atanmasına dair 19 Şaban 1154 H. (30 Ekim 1741 M.) tarihli berat.

Kayseri Hunad Mahallesi’nde Süleyman Ağa’nın yaptırdığı camide günlük 2 akçe ücret ile müezzin olan Đbrahim’in ölümü üzerine yerine oğlu Ahmed Halife’nin atanmasına dair evâil-i Şaban 1154 H. (Ekim 1741 M.) tarihli berat.

Kayseri Hasbek Mahallesi’nde Ahmed bin Seyyid’in yaptırdığı mescitte günlük 1 akçe ücret ile imam ve 2 akçe ücret ile vakfın mütevellisi olan Đbrahim’in ölümü üzerine yerine oğlu Şeyh Ahmed’in atanmasına dair evâil-i Şaban 1154 H. (Ekim 1741 M.) tarihli berat.

Kayseri Hunad Mahallesi’nde Yanıkoğlu Süleyman Ağa’nın yaptırdığı camide vaiz olan Đbrahim’in ölümü üzerine yerien oğlu Mevlânâ Şeyh Ahmed’in atandığına evâil-i Şaban 1154 H. (Ekim 1741 M.) tarihli berat.

Kayseri Hunad Mahallesi’nde Süleyman Ağa’nın yaptırdığı Camide günlük 2 akçe ücret ile devirhân olan Đbrahim’in ölümü üzerine yerine oğlu Ahmed Halife’nin atanmasına dair evail-i Şaban 1154 H. (Ekim 1741 M.) tarihli berat

es-Seyyid Sadi ve Osman adlı kimseler Divân-ı Hümâyûna arzuhal sunarak uhdelerinde olan Karaman eyaleti 1154 yılına ait cebelü bedeliyesini tahsil etmekte zorluklarla karşılaştıklarını bildirmeleri üzerine Divân-ı Hümâyundan Karaman valisi ve Karaman eyâletinde bulunan kazaların kadıları ve alay beylerine hitaben bundan sonra anılan cebeli bedeliyelerini, insanlara ibret olsun diye üzerlerindeki zeamet ve tımarları alınarak başkalarına verilmesi hususunda 16 Muharrem 1154 H. (3 Nisan 1741 M.) tarihli ferman.

(33)

Seyyid Osman Divan-ı Hümâyûna arzuhal sunarak uhdelerinde olan Karaman eyâleti 1154 cebelü bedeliyesini tahsil etmekte zorluklarla karşılaştıklarını bildirmeleri üzerine Divan-ı Hümâyûndan Karaman valisi ve Karaman eyâletinde bulunan kazaların kadıları ve alay beyleri ve çeribaşşılarına hitaben bundan sonra züemâ ve erbâb-ı tımarının cebeli bedeliyeleri akçelerini kendileri, kendileri yoksa subaşılarından onlar da yoksa zeamet tımarları mahsülünden kendilere ait olan âşâr ve rusumatından tahsil ettirilerek ve hiçbir şekilde mazaret kabul etmeden ödemeleri gereken cebelü bedellerini tahsil ettirilmesi hususunda 8 Zilkade 1154 H. (15 Ocak 1742 M.) tarihli ferman.

Kayseri’nin Köyyıkan Mahallesi’nde ikamet etmekte iken vefat eden Bali oğlu Hacı Ebubekir’in mirası eşi Mustafa kızı Fatma Hatun ile oğlu Mehmed ile kızı Emine’ye kaldığına ve el-Hâc Ebubekri’den önce vefat eden el-Hâc Osman’ın çocuklarına ait el- Hâc Ebubekir’in zimmetinde olan miktarın verilmesine dair 25 Zilkâde 1154 H. (28 Ocak 1742 M.) tarihli hüccet.

Sayfa 238 / Belge 540-a ( Belge Numaralandırılmamıştır )

Kayseri kadısı ve kadıları, Kayseri mütesellimi ve ocak tarafından mübâşir tâyin olunanlara hitaben eskiden Aydın Muhassılı Bulad Ahmed Paşa’nın Menteşe sancağında mütesellimi olan Rişvanzâde Yusuf’un 1149 ve 1150 yıllarına ait Menteşe âvârız ve nuzûlü ve Anadolu imdâd-ı seferiyesi ve mekâri bargir bedeliyesi akçelerinden makbûzû olub temessukû gereği hazine defterlerine zimmet kayd olunan 12411,5 kuruşu aldığını ve ödemediği takdirde kendisinden tahsil ettirilmesi ödemez ise Đstanbul’a getirtilmesi hususunda 19 Zilkâde 1154 H. (26 Ocak 1742 M.) tarihli ferman.

Kayseri Hacı Kasım Mahallesi’nde ikamet etmekte iken vefat Grogi kızı Rasit’in mirası eşi Araş oğlu Bali oğlu Đtleşir ve babası Grogi’ye kaldığına dair 20 Zilhicce 1154 H. (26 Şubat 1742 M.) tarihli hüccet.

(34)

Kayseri kazasına bağlı Hisarcık köyü camiinde günlük 2 akçe ücret ile imam olan Hüseyin’in ölümü üzerine yerine Mehmed Halife’nin atanmasına dair evâsıt-ı Zilkâde 1154 H. (Ocak 1742 M.) tarihli berat.

Kayseriye’de Mahmud kadı vakfının yarım hisse tevliyetine vâkıfın çocuklarından mutasarrıf olan Seyyid Mehmed kendi hissesini oğlu Şeyh Muhterem Halife’ye devretmiştir. Sonradan Seyyid Mehmed’in vefat etmesi üzerine diğer yarım hisse mutasarrıf olan Mahmud ve evkaf nazırı Şaban Muhterem Halife ile davalaşarak kendilerinin vâkıfın en olgun ve en büyük ve en mütedeyyin evlatları olduklarını ve yarım hisse tevliyete kendilerinin layık ve müstehak olduklarını bildirmiş ancak mahkeme huzurunda şahitler muhterem Halife’nin hakkı olduğunu bildirmeleri üzerine yarım hisse tevliyet görevi Muhterem Halife’de kalmasına dair 18 Zilhicce 1154 H. (24 Şubat 1742 M.) tarihli berat.

Kayseri’de Hacı Abdullah Mahallesi’nde ikamet etmekte iken vefat eden Musa oğlu Ebubekir’in mirası eşi Mehmed kızı Fatma ile oğlu Musa’ya kaldığına dair 15 Zilhicce 1154 H. (21 Şubat 1742 M.) tarihli hüccet.

Kayseri kazası Mancusun köyünün iltizam üzere 1155 H. (1742 M.) yılı martı başından şubatı sonuna değin temessük ile Hacı Hasan Ağa’ya verildiğine ve köy halkının bu şahsı kendileri üzerine zabit bilerek sözünden dışarı çıkmamalarını ve verilmesi gereken vergileri kendisine vermeleri ve iş bu temessük dışına çıkmamaları hususunda zeamet mutasarrıfı Ali tarafından verilen temessük kaydı.

Kayseriye sancağında ve bağlı kaza ve köylerde ikamet eden ve gidip gelen zimmet ehli Yahudi ve Ermeniler’in başlarına konulan cizyelerin toplanması Zenneci-zâde es- Seyyid Mehmed uhdesine verildiğine ve bununla ilgili uygulamalara dair 7 Ramazan 1154 H. (16 Kasım 1741 M.) tarihli ferman.

(35)

Kayseri sancağında Tavnusun köyü ve gayrinin zeamet mutasarrıfı olan Hüseyin’den anılan yerin zabt ve tasarrufunu isteyen muharrem Ağa’ya 1155 H. (1742 M.) martından şubatına değin anılan köy ve yerlerin zeametini zabt ve tasarruf eylemek üzere kendisine iş bu verilen temessük kaydı.

Sayfa 243 / Belge 548, 549, 550 ve 551

Kayseri Karnık köyünde bulunan arsaya Đbrahim oğulları Osman ve Mustafa’nın ortaklaşa miras yolu ile ve kazanç yolu ile mutasarrıflar iken Mustafa’nın ölümü üzerine hissesi eşi Veli kızı Fatma Hatun ile oğlu Đbrahim ve kızı Rahime’ye intikal ettiğine ve daha sonradan Osman ile Đbrahim’in de vefat etmesi üzerine hissesi eşi Hasan kızı Şerife Sabire ve annesi Fatma’ya ve anne baba bir kızkardeşi Raziye ve Asiye’ye ve amcası Osman’a ve taksimattan önce adı geçen Fatma dahi ölmesi üzerine mirası eşi Osman ve kızları Raziye ve Ayşe ve kardeşi oğlu Mustafa oğlu Ali Beşe ve diğer kardeşi oğlu Yusuf oğlu Ahmed Veli’ye kaldığı ve anılan ortak malların aralarında paylaştırılması ve sonradan Đbrahim’in hissesi eşine ve anılan kızı Fatma’ya verilmesi hususunda 1 Muharrem 1154 H. (19 Mart 1741 M.) tarihli hüccet.

Kayseri’de Batman Mahallesi’nde ikame etmekte iken vefat eden Nikal oğlu Astater’in mirası eşi Veled Şirin kızı Ağya’ya, babası Nikola ve oğulları Mığırdiç ve Serkiz’e ve kızları Meryem ve Hormisa’ya kaldığına dair 28 Zilhicce 1154 H. (6 Mart 1742 M.) tarihli hüccet.

Kayseri’de Selman Mahallesi’nde ikamet etmekte iken vefat eden es-Seyyid Mahmud Ağa oğlu es-Seyyid Đbrahim Ağa’nın mirası eşi es-Seyyid Mehmed Salih kızı Şerife Ayşe, annesi Mustafa kızı Şerife Rafiye Hatun, oğlu es-Seyyid Mehmed ve kızları Şerife Fatma ve Şerife Ayşe’ye kaldığına dair 8 Muharrem 1155 H. (15 Mart 1742 M.) tarihli hüccet.

(36)

Mübaşir olarak gönderilen vekil-i mutlâk çukadâriyelerden Hacı Ahmed Kayseri’ye gönderilerek orada miri için toplanan 6000 seferiye akçesi ile Niğde sancağının seferiye akçelerinin kendisine verilmesinin istendiğine dair Kayseri’ye kadısı ve Kayseri sancağında bulunan sair kadılar ve vilâyet ayanlarına hitaben yazılan evâsıt-ı Zilhicce 1154 H. (Şubat 1742 M.) tarihli ferman.

Sayfa 246 / Belge 555, 556

Kayseri’de Dimidere köyünde ikamet etmekte iken vefat eden Ahmed oğlu Süleyman Beşe ve kardeşi Đbrahim’in irsen ve kazanma yolu ile ortaklaşa sahip oldukları malları, eşyaları ve akarlarına ait 8 Muharrem 1155 H. (15 Mart 1742 M.) tarihli hüccettir.

555. belgede adı geçen Süleyman’ın ölümü üzerine hissesi eşi es-Seyyid Đbrahim kızı Şerife Ayşe ve oğulları es-Seyyid Musa ve es-Seyyid Ömer ve es-Seyyid Osman ve kızları Şerife Rabia ve Şerife Fatma’ya kaldığına dair 8 Muharrem 1155 H. (15 Mart 1742 M.) tarihli hüccet.

Zâim Bektaş’ın berât-ı âlî-şân ile mutasarrıf olduğu Kayseri sancağında Koramaz nâhiyesinde Kurugöl köyü ve gayriden toplam 11452 akçe zeâmet köylerinin zeâmetini 1155 martı başından şubatı sonuna değin bir yıllığına Hacı Mehmed Emin’e verildiğine dair 12 Muharrem 1155 H. (19 Mart 1742 M.) tarihli temessük kaydıdır.

Kayseri’ye Taşgıncık Mahallesi’nde ikamet etmekte iken vefat es-Seyyid Hanefi oğlu es-Seyyid el-Hâc eşi Ömer kızı Nesli, oğulları es-Seyyid Hüseyin, es-Seyyid Ali’ye kaldığına dair 14 Muharrem 1155 H. (21 Mart 1742 M.) tarihli hüccet.

Kendisine Maraş eyaleti tevcih olunan paşanın Kayseri’de nüzul ederek üç gün kalacaklarını ve bu süre içerisinde konaklama ve sair giderlerinin kendileri tarafından karşılmanmak üzere kendilerine kalacak, kendileri ve hayvanları için yeme ve içmelerinin hazırlanması hususunda Kayseri kadısına, zabitlerine ve vilâyet ayanlarına hitaben yazılan 16 Muharrem 1155 H. (23 Mart 1742 M.) tarihli buyruldu.

(37)

Kayseri Cami-i Kebir Mahallesi’nde ikamet etmekte iken vefat eden Ahmet Beşe oğlu el-Hâc Ali’nin mirası eşi Ali kızı Esma Hatun, oğulları es-Seyyid Mehmed, Đbrahim ve Ali, kızları Seyyide Şerife, Fâtîma ve Emine’ye kaldığına dair 15 Muharrem 1155 H.

(22 Mart 1742 M.) tarihli hüccet.

Arpalık olarak Kayseri sancağına mutasarrıf olan Murtaza Paşa’nın Van muhafazasında olduğundan masraflarının çok olduğu ve bu nedenden dolayı 1155 H. yılına ait Kayseri livasının imdad-ı seferiyesinin toplanarak acilen kendisine gönderilmesi hususunda Kayseri kadısı ve vilâyet ayanına hitaben evâhir-i Zilhicce 1154 H. (Mart 1742 M.) tarihli ferman.

Arpalık olarak Kayseri sancağına mutasarrıf olan Murtaza Paşa’nın Van muhafazasında olduğundan masraflarının çok olduğu ve bu nedenden dolayı 1155 H. (1742 M.) yılına ait Kayseri livasının imdad-ı seferiyesinin toplanarak acilen kendisine gönderilmesi hususunda Kayseri kadısı, vilâyet ayanı ve iş erlerine hitaben yazılan mektup.

Sayfa 251 / Belge 562-a (Belge Numaralandırılmamıştır)

Vezir Nûman Paşa emrinde bulunan zahire ve mühimmat naklinde ve sair hizmetlerde kullanılmak üzere Anadolu’dan yeteri miktarda mekâri develerin temin edilmesi hususunda Kayseri sancağı mutasarrıfı, Kayseri kadısı, Kayseri sancağında bulunan kadılar, dersaâdetten bu husus için mübâşir tâyin olunan Ömer, kethüda yerleri, yeniçeri serdarları, vilâyet âyânı ve iş erlerine hitaben yazılan 23 Zilhicce 1154 H. (1 Mart 1742 M.) tarihli ferman.

Kayseri’ye kadısı el-Hâc Ahmed Divân-ı Hümâyûna arzuhal sunarak Kayseriye’de iki gurup kimseler arasında 1150 yılına ait davalarının Karaman Valisi tarafından emr-i şerif olmadan Konya’da görülmek istendiğini bildirmesi üzerine anılan davanın

(38)

mahallinde görülmesi hususunda Kayseriye kadısına hitaben yazılan evâsıt-ı Ramazan 1154 H. (Kasım 1741 M.) tarihli ferman

1155 yılına mahsup olmak üzere Kayseri mustasarrıfı Murtaza Paşa’nın imdad-ı seferiye ve mübaşiriye ve masraf ve menzil akçesi ve sair masrafları gösterir 29 Muharrem 1154 H. (16 Nisan 1741 M.) tarihli muhasebe kaydı.

1 Safer 1155 H. (7 Nisan 1742 M.) yılında Kayseri’de kısmet-i askeriye işlerinin (…) es-Seyyid Mehmed Necib Efendiye tefviz edildiği hususunda Anadolu Kazaskeri Abdullah tarafından adı geçen müftü efendiye hitaben yazılan belge.

Karaman valisi Vezir Mustafa Paşa Đran seferine çıkacağından dolayı Karaman eyaleti imdad-ı seferiyesinin toplanarak kendisine gönderilmesi hususunda Karaman eyaleti kadı ve vilâyet ayanlarına hitaben yazılan evâil-i Muhârrem 1155 H. (Mart 1742 M.) tarihli ferman.

Karaman valisi Mustafa Paşa’nın Đran serhaddına memur olduğundan 1155 H (1742 M.) yılına ait Karaman eyaletinin imdâd-ı seferiyesinin acilen toplanarak gönderilmesi hususunda Karaman kadıları ve vilâyet ayanlarına hitaben yazılan buyruldu.

Karaman valisi yeni yılda Đran serhatlarına memur olduğundan ve sefer için çok fazla masraf gerektiğinden 1155 H. yılına ait Karaman eyaletinin imdâd-ı seferiyesinin acilen toplanarak gönderilmesi hususunda kethüdâ yeri, yeniçeri serdârı, vilâyet ayanları ve iş erlerine hitaben yazılan 1155 H. (1742 M.) tarihli buyruldu.

Kayseri’de Selim Paşa Mahallesi’nde ikamet etmekte iken vefat eden Abraham kızı Sahab’ın mirası eşi Sergiz oğlu Karabet, babası Skender oğlu Sakor Abraham, annesi

(39)

H. (10 Nisan 1742 M.) tarihli hüccet.

Kayseri kazasında ikamet eden ve mahakemede muhzırbaşı olan Mahmud’un arzuhlade bulunarak zorba ve fitne fesad için uğraşan Özbek oğlu Osman ve Müş’ir oğlu Abdurrahman’ın kendisine haksızlık ettiklerini bildirmesi üzerine Kayseri kadısı el-Hâc Ahmed’e hitaben anılan şahısları yaptıkları haksızlıktan alı koymasının istendiği evâsıt-ı Muharrem 1155 H. (Mart 1742 M.) tarihli hüküm.

Sayfa 255 / Belge 571, Sayfa 256 / Belge 572

Anadolu’nun orta ve sol kolları üzerindeki kazalarda bulunan yirmi bir mütekâid serdengeçti ağaları ve mütekâid alemdarları, isimleri geçen yeniçeri, cebeci, topcu, top arabacıları, kuloğullarından hiçbir kimseyi geride bırakmamak şartıyla hepsi evlerinden ve bulundukları yerlerinden alınarak Ordu-yı hümâyûn zâbıtaları gözetiminde serdarları bayrakları altında sürücü tarafından Erzurum’a götürülmeleri şayet gelmek ve katılmak istemeyen olur ise tutuklanarak kalelerde hapsedilmelerinin istendiğine dair Đznik’ten Anadolu’nun, sağ ve solu ile orta kolu ve nihâyetine varıncaya kadar yol üzerinde bulunan kadılar, yeniçeri serdarı, ocak ihtiyarları, mütekâid serdengeçti ağaları ve âlemdarları, vilâyet ayânları, iş erleri ve kale dizdarlarına hitaben yazılan 10 Muharrem 1155 H. (17 Mart 1742 M.) tarihli ferman.

Yardım amacıyla Karaman eyaleti imdad-ı seferiyesinin toplanarak Vidin muhafazasında olan Karaman valisi Vezir Mustafa Paşa’ya gönderilmesi hususunda Karaman’da bulunan kadılar ve Konya mütesellimine hitaben yazılan evâil-i Muhârrem 1155 H. (Mart 1742 M.) tarihli ferman.

Seyyid Mustafa ve Ahmed adlı kimseler Kayseri’de Hacı Mansur Mahallesi’nde bulunan Katıroğlu Camiinde günlük 1 akçe ücret ile ortaklaşa müezzin iken Ahmed kendi rızası ile yarım hisse müezzinlik görevini ortağı el-Hâc Mustafa’ya verdiğine ve

(40)

bunun üzerine anılan camide el-Hâc Mustafa müezzin olarak atandığına dair evâhir-i safer 1155 H. (Nisan 1742 M.) tarihli berat.

Vidin muhâfazasında olan Karaman valisi 1155 H. (1742 M.) yılına ait Karaman eyaleti imdad-ı seferiyesinin toplanarak gönderilmesi hususunda Karaman eyaleti Kaimmakamı Fazlullah tarafından Kayseri kadısı Niğde sancağı ve Niğde Sancağı kazalarında bulunan kadı efendiler, Kayseri voyvodası, kethüdaları, serdârları, vilâyet ayanları ve iş erlerine hitaben yazılan 1155 H. (1742 M.) tarihli buyruldu.

Karaman eyâleti ve Erzurum’un muhafazasında oldukları ve eskiden olduğu gibi sancaklardan harçlıkçıları tertip olunarak harçlıkçıbaşıları nezaretinde Erzurum’daki Ordu-yu hümâyûna katılmaları hususunda Karaman eyaleti divanı tarafından Kayseri kadısı ve Kayseri sancağı mütesellimine hitaben gönderilen 18 Muharrem 1155 H. (25 Mart 1742 M.) tarihli buyruldu.

Kayserili Mahmud oğlu Mehmed Divan-ı hümâyûna arzuhal sunarak; Kayseri’de bulunan Mehmed Gazi Medresesi’nin yarım hisse tevliyet görevine mutasarrıf olan oğlu Mehmed Hâlife’nin ölümü üzerine yerine kendisinin atanmasına dair arzuhal sunması üzerine anılan Kayserili Mahmud oğlu Mehmed’in söz konusu göreve atandığına dair 3 Muharrem 1155 H. (10 Mart 1742 M.) tarihli tevliyet beratı.

Kayseri mutasarrıfı Murtaza tarafından Kayseri sancağının Mustafa Bey’e tevcih olunduğuna dair 15 Safer 1155 H. (21 Nisan 1742 M.) tarihli temessük kaydı.

Savaşmaya gücü yeten silahlı sağlam olanların serdarları bayrakları altında toplanarak Erzurum’da bulunan Ordu-yı Hümâyûna gelip katılmaları hususunda Anadolu’nun orta kolunun başlangıcından sonuna varıncaya kadar yol üzerinde, sağ ve solunda bulunan kazaların kadıları, nâibleri, serdarları, serdengeçti ağaları, ocak ihtiyarları, vilâyet

(41)

ferman.

Maraş valisi Vezir Hüseyin Paşa, malikâne olarak Malatya sancağı mutasarrıfı Rişvan- zâde es-Seyyid Mehmed, Maraş eyâletinde ve Malatya ve Antep sancağında bulunan kadılar ve nâibler, dergâh-ı muâllâ gediklilerinden önceden bu hususlar için memûr olan Abdullah mübâşir olarak atanan eskiden sadrazam Çukadarbaşısı Ahmed ve Antep voyvodasına hitaben adı geçen eyalet, sancak ve kazalardaki imdad-ı seferiye ve cebelü bedeliyesinin toplanarak Erzurum ve Dersaadete gönderilmesi hususunda 3 Zilhicce 1154 H. (9 Şubat 1742 M.) tarihli ferman.

Anadolu’nun orta, sağ ve sol kolu ile sonuna varıncaya kadar mevcut olan vezirler, mirimirân, kadılar, naibler, menzil mübâşirleri, mütesellimler, voyvoda, zabitler ve vilâyet ayanlarına hitaben imdâd-ı seferiye ve hazariye ve sair vergilerin toplanması esnasında halka haksızlık edilmemesi şayet bundan böyle herhangi bir yerde zulüm ve haksızlık edildiği duyulur ise o bölgenin hâkimleri, zâbitleri ve ayanları hakkında çok şiddetli müeyideler uygulancağına dair evâil-i Safer 1155 H. (Nisan 1742 M.) tarihli ferman.

Niğde ve Kayseri’ye sancaklarından 220 deve temin edilerek Sivas ve Zara’ya götürülüp oradan gerekli zahire yükletildikten sonra çok fazla ihtiyaç bulunan Erzurum’daki Ordu-yı hümâyûna götürülmesi hususunda Niğde ve Kayseri sancakları mutasarrıfları, Kayseri kadısı, Niğde ve Kayseri sancaklarında bulunan kadılar, sadrazâm ağalarından olub bu hususa mübaşir olarak memûr olan Ömer, kethüda yerleri ve yeniçeri serdarları, vilâyet ayanları ve iş erlerine hitaben yazılan 9 Safer 1155 H. (15 Nisan 1742 M.) tarihli ferman.

Ahioğlu Ahmed Divân-ı hümâyûna arzuhal sunarak Kayseriye’ye bağlı Küpeli köyünde ikamet etmekte olup elinde mevcut koyunlardan her yıl düzenli olarak vergilerini