Bu ay, k›fl gökyüzünün parlak y›ld›zlar› aras›n-da parlayan iki gezegen dikkatimizi çekiyor: Mars ve Satürn. Akflam›n en parlak gezegeni olan Ve-nüs’se, bu aydan sonra akflam gökyüzünü terk ediyor. Gezegenin son gösterisi epeyce görkemli olacak.
Venüs, Aral›k ortalar›nda bu y›l› en yüksek parlakl›¤›na ve en büyük yükselimine ulafl›yor. Ge-zegen, Günefl batt›ktan k›sa bir süre sonra güney-bat› ufku üzerinde beliriyor. Parlakl›¤› ay›n orta-lar›nda -4.7 kadire ulaflan Venüs, batmadan önce yaklafl›k 3 saat gökyüzünde gözlem için uygun du-rumda bulunuyor. E¤er bir dürbün ya da teleskop-la gezegene bakacak olursan›z, bir hiteleskop-lal biçimini ald›¤›n› görebilirsiniz. Ay›n ilerleyen günlerinde, bu hilal giderek incelecek ve görünür büyüklü¤ü artacak. Çünkü, gezegen altkavufluma (Yer ile Gü-nefl aras›na) do¤ru ilerliyor ve gezegenin GüGü-nefl’i gören yüzünün giderek daha küçük bir bölümünü görüyoruz.
Uzunca bir süredir akflam gökyüzünde parla-yan Venüs, ay›n ortalar›ndan bafllayarak ufkun üzerinde h›zla alçalacak. Öyle ki, ay sonuna geldi-¤imizde, alacakaranl›¤›n bitmesiyle bat›yor ola-cak. Gezegen, 13 Ocak’ta altkavufluma gelecek. Mars, hava karard›¤›nda do¤u-güneydo¤u ufku üzerinde iyice yükselmifl oluyor. Bir sü-redir parlakl›¤›yla dikkati çeken gezegen, ay›n bafllar›nda, yak›n›ndaki k›fl y›ld›z-lar›na göre hâlâ belirgin biçimde parlak. Ay sonundaysa, gezegenin parlakl›¤› -0,6 kadire düflecek ve turuncu gezegen bir süredir sa-hip oldu¤u görkemi kaybede-cek. Buna karfl›n, akflam gök-yüzünde, neredeyse baflucun-da yer ald›¤› için, teleskoplu gözlemciler için güzel bir he-def oluflturuyor.
Bir süredir çok geç do¤-du¤u için gözlerden uzak ka-lan Satürn, art›k gece yar›-s›ndan önce do¤mufl oluyor. Kas›m ortas›nda 22:30’da do-¤an Satürn, Aral›k ortalar›na gel-di¤imizde, 20:30 civar› do¤mufl olacak. Satürn’ü görmek için, geze-genin do¤ufl saatinden sonra do¤u uf-ku üzerine bakmak gerekiyor. Sar›ms› rengi sayesinde gezegeni, o bölgede bulu-nan parlak y›ld›zlar aras›ndan kolayca seçebilir-siniz
Jüpiter, bu s›ralar sabah gökyüzünde. Geze-gen ancak, sabah hava ayd›nlanmadan önce k›sa bir süreli¤ine gözlenebiliyor. Merkür de sabah
Merkür, ay boyunca sabah gökyüzünde. Ge-zegen, ay›n ilk günlerinden bafllayarak, sabah ala-cakaranl›¤›nda gözlenebilir. Aral›k’›n son günle-rinde, ufkun üzerinde alçalm›fl olacak. Bu neden-le gözneden-lem süresi k›s›tl› olacak.
Ay, 1 Aral›k’ta yeniay, 8 Aral›k’ta ilkdördün, 15 Aral›k’ta dolunay, 23 Aral›k’ta sondördün, 31
Aral›k’ta yeniay hallerinden geçecek. Y›l›n en etkin göktafl› ya¤murlar›ndan biri
olan ‹kizler (Geminid) Göktafl› Ya¤-muru, 13/14 Aral›k gecesi en yük-sek etkinli¤ine ulafl›yor. Ne var ki, bu s›rada Ay tüm parlakl›¤›yla gökyüzünde yer alacak; yakla-fl›k bir gün sonra dolunay ev-resinde olacak. Geminid gök-tafl› Ya¤murunun bir özelli-¤i, gözlenen akany›ld›zlar›n parlak olmas›. Bu sayede, Ay’a karfl›n saatte 10 ka-dar göktafl› gözlenebilir. Kent d›fl›na ç›kt›¤›n›zda bu say› daha da artacakt›r. Gözlemlerinizi yaparken, Ay’› bir flekilde perdelerse-niz sönük akany›ld›zlar› gör-me olas›l›¤›n›z artar. Bir bina ya da a¤aç, yak›n›nda gözlem yaparak bunu sa¤layabilirsiniz. Y›l›n ikinci göktafl› ya¤muru, Büyük Ay› kaynakl›. 21/22 Aral›k gecesi gerçekleflen Ursid Göktafl› Ya¤muru da Ay’dan biraz etkileniyor. Ancak Ay, gece yar›s› do¤uyor ve ya¤murun en etkin olaca¤› 02:00 civar› pek de yükselmifl olmuyor. Bu ya¤-mur s›ras›nda, Ay’a karfl›n saatte 5 kadar akany›l-d›z gözleyebilirsiniz.
1 Aral›k saat 22:00, 15 Aral›k saat 21:00, 31 Aral›k saat 20:00’de gökyüzünün genel görünümü.
Venüs’ün Son Gösterisi
Gökyüzü
A l p A k o ¤ l u
109
Aral›k 2005 B‹L‹MveTEKN‹K
gökyüzünde yer al›yor ve Aral›k’›n bafllar›ndan or-talar›na kadar gözlem için uygun konumda bulu-nuyor. Gezegen bu s›rada, do¤u-güneydo¤u ufku üzerinde gözlenebilir. Kraliçe Perseus Bo¤a Avc› ‹kizler Yengeç Tekboynuz Irmak Irmak Tavflan Üçgen Bal›klar Arabac› Koç Balina Kova Andromeda Kanatl› At Kral Büyük Ay› Yunus Ku¤u Lir Küçük Ay› KUZEY GÜNEY DO⁄U Ejderha Zürafa Vaflak Kutupy›ld›z› Deneb Vega Kapella Aldebaran BATI Küçük Köpek Büyük Köpek Aky›ld›z (Sirius) Procyon Satürn Mars Ay (4 Aral›k) Ay (27 Aral›k) Ay (28 Aral›k) Merkür Ay (29 Aral›k) Ay (5 Aral›k) GB GGD Antares Venüs Jüpiter
4-5 Aral›k akflamlar› güneybat› ufku 27 - 29 Aral›k sabahlar› güneydo¤u ufku
