Jüpiter, bu s›ralar neredeyse tüm gece gökyü-zünde. Bu sayede onu doya doya gözleme olana-¤›m›z var. Jüpiter ve uydular›n›n hareketi, her za-man amatör gökbilimcilerin ilgisini çeker. Jüpi-ter’in Galileo uydular› olarak da bilinen dört bü-yük uydusunun yörünge düzlemi, tutulum düzle-miyle (ekliptik), yani bizim bak›fl do¤rultumuzla küçük bir aç› yapar. Bu nedenle uydular, her za-man Jüpiter’in bir önünden bir arkas›ndan geçer-ler. Bunun yan›nda, Jüpiter’in Günefl çevresinde her dolan›fl›nda iki kez, yani, yaklafl›k her alt› y›l-da bir uydular›n yörüngeleri tutulum düzlemine tümüyle paralel hale gelir. Bu sayede, uydular sa-dece Jüpiter’in de¤il, birbirlerinin önünden ve ar-kas›ndan geçerler.
Bir uydu, ötekinin önünden geçerken, örtül-me olur. Bu s›rada, örtülörtül-menin oran›na ve uydu-lar›n parlakl›kuydu-lar›na ve büyüklüklerine ba¤l› ola-rak, iki uydunun toplam parlakl›¤›nda belirgin bir azalma olur. E¤er bir uydu Günefl’le bir baflka uy-dunun aras›ndan geçerse, tutulma meydana ge-lir. Uydular›n büyüklü¤üne ve gölgenin yönüne ba¤l› olarak, tutulma tam, parçal› ya da halkal› olabilir.
Jüpiter’in uydular›ndaki her bir olay sadece birkaç dakika sürer. Bu nedenle, gözlemler için zamanlama önemli. Örtülmelerde, küçük bir teleskop ya da bir dürbün yard›m›yla, uy-dular›n birbirine yaklaflt›¤›n› ve örtül-me s›ras›nda uydular›n toplam par-lakl›¤›ndaki belirgin azalmay› ko-layl›kla farkedebilirsiniz. Tam tu-tulma s›ras›nda, küçük bir dür-bünle bile uydunun yavafl yavafl gözden kayboldu¤unu görebi-lirsiniz. Ancak, bir dürbün ya da küçük bir teleskopla, par-çal› ya da halkal› tutulmalar ancak ›fl›ktaki de¤iflim olarak alg›lanabilir. Bu tür tutulma-lar› ay›rt etmek için büyük bir teleskop gerekir. Ancak, Jüpi-ter’de “uydular›n dans›n›” kü-çük bir dürbünü olan herkes iz-leyebilir.
May›s’ta Gezegenler
Akflam›n en parlak gezegeni Jüpiter, hava karard›¤›nda do¤u ufku üzerinde yük-selmifl oluyor. Jüpiter ve Terazi’nin en parlak y›ld›z› olan Zubenelgenubi, ay boyunca birbir-leri-ne çok yak›n konumdalar. Gezegen ve y›ld›z aras›ndaki parlakl›k fark› dikkate de¤er. Jüpiter, -2,5 kadir parlakl›kta ve bu haliyle y›ld›zdanyak-lafl›k 100 kez parlak.
Mars, akflam gökyüzünde günden güne yavafl yavafl alçal›rken, gökyü-zünün y›ld›zlardan oluflan fonunda do¤uya do¤ru ilerlemeyi sürdürüyor. Ay sonunda, benzer parlakl›lardaki Castor, Pol-lux ve Mars, bir do¤ru üzerine dizilmifl gi-bi görünüyorlar. Bu s›rada, gezegenin parlakl›¤› 1,7 kadire düflüyor. Mars’›n do¤uya do¤ru ilerleyifli, onu giderek Satürn’e yaklaflt›r›-yor. Ay sonunda, iki gezege-nin aras›ndaki aç›sal uzakl›k yaklafl›k 8 derece olacak. ‹ki gezegen aras›ndaki parlakl›k fark› çok belir-gin. Satürn, art›k gece
yar›s› civar› bat›yor. Venüs, sabah gökyüzün-de yer alan tek parlak ge-zegen. Venüs, ay boyunca yükselimini koruyor ve sa-bah saat 03:45 civar› do-¤u ufku üzerinde beliriyor. Merkür, bu ay gözlem için pek uygun konumda de¤il. Ay›n baflla-r›nda sabah gökyü-zünde; ancak, Günefl’ten k›sa bir süre önce do¤uyor. Ay›n son haftas› akflam gökyüzünde; ancak, ay sonuna gelindi¤inde bile ufuktan yeterince yüksel-memifl oluyor.
Ay, 5 May›s’ta ilkdördün, 13 May›s’ta dolunay, 20 May›s’ta sondördün, 27 May›s’ta yeniay evrelerinden geçecek.
1 Nisan saat 23:00, 15 Nisan saat 22:00, 30 Nisan saat 21:00’de gökyüzünün genel görünümü.
