Zaman içinde parlakl›¤›n› de¤ifltiren y›ld›zlara “de¤iflen y›ld›z” deniyor. Elbette, y›ld›zlar›n tümü milyarlarca y›l süren yaflamlar› boyunca parlakl›k-lar›n› belli ölçülerde de¤ifltirirler. Ancak, de¤iflen y›ld›zlar, bunu görece k›sa dönemde yaparlar. Ki-minin parlakl›k de¤iflim periyodu birkaç saat, ki-mininkiyse birkaç y›ld›r. Y›ld›zlar›n parlakl›klar›n-daki de¤iflimler çeflitli nedenlerle olabilir. Bunla-r›n baz›lar› iç yap›laBunla-r›nda meydana gelen de¤i-flimlerden, baz›lar›n›nki yak›n›ndaki bir baflka y›l-d›zla olan etkilefliminden, baz›lar›n›nki de önün-den bir baflka y›ld›z›n geçmesiyle olur.
Özellikle amatör gökbilimciler bu günlerde bir y›ld›za odaklanm›fl durumdalar. Özellikle Ku-¤u tak›my›ld›z›na aflina olanlar, KuKu-¤u’nun boynu-nu simgeleyen y›ld›z›n yan›nda, bu y›ld›zdan biraz daha parlak bir y›ld›z daha belirdi¤ini görebilir-ler. c (Chi) Cygni ad› verilen bu y›ld›z, gökyüzün-de bir parlay›p bir sönen, gökyüzün-de¤iflen bir y›ld›z. As-l›nda, gökbilimciler yaklafl›k 300 y›ld›r bu y›ld›z›n fark›ndalar.
c Cygni, Mira tipi bir de¤iflen y›ld›z. Bu y›ld›z-lar, en fazla 2 günefl kütlesinde, ömrünün son aflamas›ndaki y›ld›zlar. ‹ç yap›lar›ndaki dengesiz-lik nedeniyle, bir fliflip inerler. Bu da, parlakl›kla-r›nda belirgin bir de¤iflime yol aç›yor. Mira ti-pi de¤iflen y›ld›zlar›n belirgin özelliklerin-den biri, parlakl›klar›ndaki de¤iflimin çok belirgin olmas›. Bir baflka özel-likleriyse periyotlar›n›n uzun olma-s›. Mira tipi de¤iflenlerin periyot-lar› birkaç ayla birkaç y›l aras›n-da olabiliyor.
Periyodu 13.4 y›l olan c Cygni’nin parlakl›¤› genellik-le 13 kadirgenellik-le 5.2 kadir ara-s›nda de¤ifliyor. Yani en sö-nük oldu¤u zamanlarda y›l-d›z› görebilmek için büyük bir teleskop gerekiyor. En parlak oldu¤u zamanlarday-sa ç›plak gözle görülebiliyor. Gözlemler, c Cygni’nin parlak-l›¤›n›n biraz daha fazla ya da biraz daha düflük olabilece¤ini de gösteriyor. Nitekim, y›ld›z›n parlakl›¤› 7 A¤ustos’ta 3,8 kadire ulaflt›. Y›ld›z, yak›n zamanda hiç bu kadar parlak olmam›flt›. c Cygni’nin en son 148 y›l önce bu parlakl›¤a ulaflt›¤› san›-l›yor.
c Cygni, normal koflullarda A¤ustos’un orta-lar›ndan bafllayarak sönükleflecek. Ancak, Eylül bafllar›nda y›ld›z›n parlakl›¤›nda büyük bir düflüfl olmas› beklenmiyor. O nedenle, Ku¤u’nun
boy-nundaki bu y›ld›z› rahatl›kla görebilirsiniz. ‹lerle-yen haftalarda y›ld›z giderek sönükleflecek ve gözden kaybolacak.
Gezegenler ve Gök Olaylar›
Jüpiter, akflam gökyüzünün gözlenebilen tek gezegeni. Ay›n bafllar›nda, hava karard›¤›ndagü-neybat› ufku üzerinde bulunuyor ve havan›n ka-rarmas›ndan yaklafl›k iki saat sonra bat›yor. Ay sonunda, gezegenin gözlenebilece¤i süre iyice k›-sal›yor; gezegen bu s›rada hava karard›ktan yak-lafl›k bir saat sonra güneybat› ufkundan bat›-yor.
Merkür ve Mars da akflam gökyüzünde yer al›yorlar. Gezegenler, ay›n ortalar›nda birbirleri-ne çok yak›n görünür konumdalar. Ne var ki, Gü-nefl batt›¤›nda ufka çok yak›n konumda bulun-duklar›ndan, görülemiyorlar. Merkür, ay›n so-nunda yükselimini biraz art›racak. Ç›plak gözle görmek zor olsa da, ay›n son gün-lerinde, Günefl batt›ktan k›sa bir süre sonra bat›-güneybat› ufku üzerine bakan dürbünlü gözlemciler geze-geni seçebilirler. Merkür ve Ba-flak tak›my›ld›z›n›n en parlak y›ld›z› Spika, 27 Eylül’de çok yak›n görünür konumda
ola-caklar.
Geçen ay sabah gökyüzüne geçen Satürn, ay sonuna gelindi¤inde 03:30 civar› do¤uyor. Gezegeni göre-bilmek için, bu s›rada do-¤u-kuzeydo¤u ufku üzerine bakmak gerekiyor. Sabah›n ilk ›fl›klar›yla birlikte, geze-gen bat› ufku üzerinde iyice yükselmifl oluyor.
Venüs, sabahlar› do¤u ufku üze-rinde. Ay›n ilk günlerinde, art›k Günefl’ten k›sa bir süre önce do¤-du-¤u için, gözlenebilece¤i süre çok s›n›rl›. Ay sonunda, gezegen sabah alacakaranl›¤› içinde do¤uyor. Bu aydan bafllayarak, gezegen bir süre sabah gökyüzünde görülemeyecek.
Ay, 7 Eylül’de dolunay, 14 Eylül’de sondör-dün, 22 Eylül’de yeniay, 30 Eylül’de ilkdördün hallerinde olacak.
1 Eylül saat 23:00, 15 Eylül saat 22:00, 30 Eylül saat 21:00’de gökyüzünün genel görünümü.
