Bu ay, bize en yak›n iki gezegen en iyi ko-numlar›ndalar. Venüs bu y›l›n en büyük yükseli-mine ulafl›yor. Mars’sa 29 Ekim’deki en yak›n konumundan geçti ve ay›n bafllar›nda hâlâ gele-cek 13 y›l›n en iyi konumunda.
Yerküre ve Mars, yaklafl›k 26 ayda bir birbir-lerine yak›n konumdan geçerler. Mars, karfl›ko-numa geldi¤inde (Günefl – Yer – Mars dizilifli) iki gezegen birbirine her zamankinden daha yak›n konumdad›r. Bu durum elbette baflka d›fl geze-genler için de geçerli. Örne¤in, Jüpiter de karfl›-konumdayken Dünya’ya yaklafl›k en yak›n konu-mundad›r. Bir gezegen, karfl›konumdayken, Dün-ya’ya hemen hemen en yak›n konumunda oldu-¤undan bu s›rada daha parlak ve büyük görünür. Ayr›ca, Günefl – Yer – Gezegen diziliflinden dola-y›, gezegen neredeyse bütün gece gökyüzünde-dir. Bu nedenlerden dolay›, karfl›konuma gelen gezegenler amatör gökbilimciler için iyi birer he-def oluflturur.
Mars bize en yak›n d›fl gezegen oldu¤undan, karfl›konuma geldi¤inde parlakl›¤›ndaki de¤iflim daha da belirgin olur. Bunun yan› s›ra, Mars’›n parlakl›¤›n› ve görünür büyüklü¤ünü etkileyen bir baflka etken de yörüngesinin elips biçiminde olmas›. (Tüm gezegenlerin yörüngeleri elips biçimindedir; ancak de¤iflik ölçülerde.) Bu nedenle Mars ve Dünya bazen birbirleri-ne gebirbirleri-nelde oldu¤undan daha fazla yak›nlafl›rlar. Bu s›rada, Mars’› bi-raz daha parlak ve büyük görü-rüz. Bu yak›nlaflman›n en iyi ör-ne¤ine 27 A¤ustos 2003’te tan›k olmufltuk. Mars 29 Ekim’de de yeryüzüne yak›n-laflt›, ancak 2003’teki ka-dar de¤il. Yine de bu yak›n-laflma s›ras›nda gezegenin yükselimi 2003’tekine gö-re çok daha fazla. Bu ne-denle, özellikle teleskoplu gözlemciler için daha iyi ko-numda oldu¤unu söyleyebili-riz.
Mars, 7 Kas›m’da karfl›ko-numdan geçecek ve böylece tüm gece gökyüzünde yer alacak. Geze-gen, ay›n ilk günleri geçen ay oldu¤u gibi hala -2.3 kadir parlakl›kta ve görü-nür büyüklü¤ü de 29 Ekim’deki en yak›n oldu¤u konumdakine çok yak›n. Mars, Kas›m ay›nda gözlem için en iyi durumda olan gezegen.
Merkür, Kas›m ay›n›n bafllar›nda akflam ala-cakaranl›¤›nda güneybat› ufku üzerinde yer al›-yor ve günbat›m›ndan yaklafl›k bir saat sonra
ba-cak. Gökyüzünün en zengin bölgesi olan Yay Ta-k›my›ld›z›’nda yer alan Venüs, akflamlar› iyice gü-neye kaym›fl durumda. Günefl batt›ktan sonra, gezegeni güney-güneybat› ufku üzerinde görebi-lirsiniz. Gezegene bir dürbün ya da teleskopla ba-karsan›z, bize bakan yüzünün yaklafl›k yar›s›n›n
ayd›nlanm›fl oldu¤unu görebilirsiniz. Satürn, ay›n bafl›nda saat 23:00 civar›,
ay sonundaysa 21:00 civar› do¤u uf-kunda beliriyor. Yengeç Tak›my›ld›-z›’nda bulunan gezegen yaklafl›k
0 kadir parlakl›kta.
Geçen ay sabah gökyüzüne ge-çen Jüpiter, ay›n ilk günleri ufka çok yak›n oldu¤u için gözlenmesi zor. Ay›n ilk haftas›ndan sonra Jüpiter, do¤u-güneydo¤u ufku üze-rinde, alacakaranl›k baflla-d›ktan sonra gözlenebilir. Ay›n sonlar›nda, gezegen gündo¤umundan yaklafl›k 2.5 saat önce do¤uyor ola-cak.
Ay, 2 Kas›m’da yeniay, 9 Ka-s›m’da ilkdördün, 16 KaKa-s›m’da dolunay, 23 Kas›m’da sondördün evrelerinden geçecek.
Leonid Göktafl› Ya¤muru, 13 – 23 Kas›m tarihleri aras›nda etkin olacak. Göktafl› ya¤murunun 17-18 Kas›m gecesi en yüksek etkinli¤e (saatte 15 akany›ld›z) ulafl-mas› bekleniyor. Bunun yan› s›ra, 20-21 Kas›m gecesi de saatte 17 akany›ld›z›n gözlenebilece¤i bir etkinlik art›fl› bekleniyor.
1 Kas›m saat 22:00, 15 Kas›m saat 21:00, 30 Kas›m saat 20:00’de gökyüzünün genel görünümü.
Mars Zaman›
Gökyüzü
A l p A k o ¤ l u
109
Kas›m 2005 B‹L‹MveTEKN‹K
t›yor. Merkür, 3 Kas›m’da en büyük uzan›mdan geçiyor. Ancak, ufuktan fazla yükselmedi¤i için, gezegeni alacakaranl›kta bulmak zor olabilir. Merkür, 10 Ocak’ta Akrep’in turuncu-dev y›ld›z› Antares’in 2 derece kuzeyinde yer alacak. Geze-gen, ay›n ortalar›ndan itibaren h›zla alçalacak ve bir süreli¤ine gözden kaybolacak. Merkür, ay›n sonlar›na do¤ru sabah gökyüzünde belirecek. Ge-zegen, Kas›m’›n son haftas›, günefl do¤madan bir süre önce do¤u ufku üzerinde gözlenebilir. Ay›n sonunda, gezegen rahatça gözlenebilecek kadar yükselmifl olacak.
Merkür gibi, Venüs de 3 Kas›m’da en büyük uzan›mdan geçiyor. Bu s›rada gezegenin Gü-nefl’le aras›ndaki görünür uzakl›k en büyük ola-cak. Venüs, bu tarihten sonra da ufkun üzerinde-ki yavafl yükseliflini sürdürecek. Ay›n sonuna ge-lindi¤inde günbat›m›ndan yaklafl›k 3 saat sonra bat›yor olacak. Kas›m ay›, Venüs’ün bu y›l içinde en uzun süre gözlenebilece¤i ay olacak. Gezegen, Aral›k ay›nda da iyi konumda olacak; ne var ki, Aral›k’›n sonlar›na do¤ru h›zla alçalmaya
bafllaya-Kraliçe Perseus Bo¤a Avc› ‹kizler Irmak Irmak Tavflan Üçgen O¤lak Bal›klar Arabac› Koç Balina Kova Andromeda Kanatl› At Güneybal›¤› Kral Büyük Ay› Kartal Yunus Herkül Ku¤u Lir Küçük Ay› KUZEY GÜNEY DO⁄U Ejderha Zürafa Vaflak Kutupy›ld›z› Deneb Altair Vega Kapella Aldebaran Fomalhaut BATI Mars GB Antares Merkür Venüs Ay (4 Kas›m) Ay (5 Kas›m)
4-5 Kas›m akflamlar› güneybat› ufku
