Gökyüzünün en parlak y›ld›zlar›ndan biri olan ve Çoban tak›my›ld›z›nda bulunan Arkturus’un ak-flam gökyüzünde belirmesi, ilkbahar›n habercisi olarak kabul edilir. ‹flte bu s›ralar akflam alacaka-ranl›¤›n›n sonuna do¤ru bat› ufku üzerinde beliren turuncu y›ld›z, Arkturus. Arkturus, Yunancada “ay›c›” anlam›na geliyor. Çünkü, Yunan mitoloji-sinde ay›y› (Büyük Ay› tak›my›ld›z›) kovalayan bir çobana benzetilmifl.
Arkturus, bir turuncu dev y›ld›z. Günefl’in son dönemlerine güzel bir örnek. Kütlesi Günefl’inki kadar olmas›na ve yüzeyinin ondan çok daha so-¤uk olmas›na karfl›n, Günefl’in 100 kat› kadar enerji yay›yor. Çünkü Arkturus’un çap›, Günefl’in-kinin 36 kat›.
Nisan’da Gezegenler ve Ay
Satürn, akflam›n ilk saatlerinde güneybat› yö-nünde iyice yükselmifl oluyor. Gezegen, Yengeç’te-ki konumunu pek de¤ifltirmiyor. M44 Ar›kovan› y›ld›z kümesinin biraz bat›s›nda bulunan Satürn, Aslan’›n parlak y›ld›z› Regulus’la ‹kizler’deki Cas-tor ve Pollux’un aras›nda bulunuyor. Ifl›k kirlili¤i olan bir gözlem yerinden, gezegenin bulundu¤u Yengeç tak›my›ld›z›n› seçmek zor. Gezegen, ç›plak gözle gözlem yapanlarla birlikte, teleskoplu gözlemciler için de iyi bir hedef. Satürn ve Ay, 6 Nisan’da yak›n görünür konumda olacaklar.
Mars, akflam gökyüzünde gün-den güne yavafl yavafl alçal›rken, gökyüzünün y›ld›zlardan oluflan fonunda do¤uya do¤ru ilerli-yor. Ay›n bafl›nda Bo¤a ta-k›my›ld›z› s›n›rlar› içindey-ken, ay›n ortalar›nda ‹kiz-ler’e geçiyor. Ay sonuna ge-lindi¤inde, tak›my›ld›z›n or-talar›na kadar ilerlemifl olu-yor. Gezegen art›k, 1,5 ka-dirlik parlakl›¤›yla, çevresin-deki y›ld›zlara göre bile sö-nük kald›¤›ndan pek fazla dik-kati çekmiyor. Ancak, turuncu rengi sayesinde, gökyüzünde bu-lunmas› kolay. Gezegen, 3 Ni-san’da Ay’la yak›n görünümde.
Jüpiter, bu ay gözlem için en iyi konumda olan gezegenlerden biri. Mars ve Satürn henüz batmadan güneydo¤u ufku üzerinde yükselmifl olan gezegen, gecenin iler-leyen saatlerinde teleskoplu gözlemciler için daha iyi konuma gelse de, en yüksek konumda oldu¤un-da bile yükselimi 35 derecenin üzerine ç›km›yor. Jüpiter, sabah saatlerinde Venüs do¤ana kadar,
ku üzerinden do¤uyor. Gezegen ay boyunca, gök-yüzündeki konumunu çok az de¤ifltiriyor; bat›ya do¤ru yavafl yavafl ilerliyor.
Merkür, hava ayd›nlanmaya bafllad›¤› s›rada do¤u ufku üzerinde bulunuyor. Gezegen, 8 Ni-san’da en büyük uzan›ma ulaflacak; ancak, ay so-nuna do¤ru yeniden zorlukla görünebilecek kadar alçalm›fl olacak. Merkür, 26 Nisan’da Ay’la yak›n görünür konumda olacak. E¤er ufku aç›k ve yüksekçe bir yerden gözlem yap›yorsan›z, bu s›rada Ay’›n hemen güneyinde bulu-nan Merkür’ü görebilirsiniz. Bu s›rada hava ayd›nlanmaya bafllam›fl olaca¤› için, bir dürbünle gözlem yaparsa-n›z Ay ve Merkür’ü görmek daha
kolay olacakt›r.
Ay, 5 Nisan’da ilkdördün, 13 Nisan’da dolunay, 21 san’da sondördün, 27 Ni-san’da yeniay evrelerinden
geçecek.
Lir Göktafl› Ya¤muru
Bu ay, pek de etkin olmayan bir göktafl› ya¤muru var. Lir göktafl› ya¤muru, 16 – 25 Ni-san tarihleri aras›nda etkin. Göktafl› ya¤muru, en yüksek et-kinli¤ine 22 Nisan’da ulaflacak. Bu s›rada saatte yaklafl›k 20 kadar akany›ld›z›n gözlenebilece¤i tahmin ediliyor. Tüm göktafl› ya¤murlar›nda ol-du¤u gibi, daha fazla akany›ld›z görebilmek için bunda da sabah saatlerini beklemek, en az›ndan, gece yar›s›ndan sonra gözlen yapmak ge-rekiyor. Bu s›rada, göktafl› ya¤murunun kayna¤›-n›n bulundu¤u Lir tak›my›ld›z› da gökyüzünde ye-terince yükselmifl oluyor.1 Nisan saat 23:00, 15 Nisan saat 22:00, 30 Nisan saat 21:00’de gökyüzünün genel görünümü.
Arkturus ‹lkbahar› Müjdeliyor
Gökyüzü
A l p A k o ¤ l u
109
Nisan 2006 B‹L‹MveTEKN‹K gökyüzündeki en parlak gezegen. Ay›n sonlar›na
do¤ru, gezegen art›k hava karard›¤›nda do¤mufl oluyor.
Venüs, sabah gökyüzünde. Ay boyunca, Gü-nefl’ten yaklafl›k iki saat önce, do¤u-güneydo¤u
uf-Kraliçe Kral Aldebaran Kapella Büyük Ay› Çoban Y›lan Terazi Herkül Lir Berenices’in Saç› Kuzeytac› Küçük Ay› KUZEY GÜNEY BATI DO⁄U Ejderha Zürafa Arabac› Bo¤a Vaflak Yengeç Aslan Baflak Yelken Suy›lan› Kupa Karga Pompa ‹kizler Küçük Köpek Büyük Köpek Avc› Perseus Kutupy›ld›z› Aky›ld›z (Sirius) Procyon Regulus Spika Vega Arkturus Tekboynuz Satürn Mars Jüpiter Ay Ay (26 Nisan) Ay (25 Nisan) Ay (24 Nisan) Mars Merkür Venüs Aldebaran Ülker Kapella
1 Nisan akflam› bat› ufku 24-26 Nisan sabahlar› do¤u ufku
