OTOMOTİV SEKTÖRÜ VE YERLİ OTOMOBİL

(1)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 1

OTOMOTİV SEKTÖRÜ VE YERLİ OTOMOBİL

Hacı Dede Hakan KARAGÖZ

Araştırma Raporu

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü

KONYA Ağustos, 2021 www.kto.org.tr

(2)

İÇİNDEKİLER

1 OTOMOTİV SEKTÖRÜ ... 3

1.1 Genel Durum ... 3

1.2 Segmentler ... 4

1.3 Karoser Yapıları ... 5

1.4 Motor Türleri ... 6

1.5 Sektör Tarihçesi ... 6

2 KÜRESEL OTOMOTİV SEKTÖRÜ ... 7

2.1 Üretimi ve Satışlar ... 7

2.2 Dünya Ticareti... 9

2.3 Dünyanın En Büyük Otomotiv Şirketleri ... 10

3 Otomotiv Üreticisi Ülkeler (İlk 10) ... 12

3.1 Çin ... 12

3.2 ABD ... 13

3.3 Japonya ... 14

3.4 Almanya ... 15

3.5 Güney Kore ... 16

3.6 Hindistan ... 17

3.7 Meksika ... 18

3.8 İspanya ... 19

3.9 Brezilya ... 20

3.10 Tayland ... 21

4 Türkiye’de Otomotiv Sektörü ... 22

4.2 Araç Satışları ve Dış Ticareti... 22

4.3 Fiyat Endeksleri ve Otomobil Fiyatları ... 23

4.4 Kapasite Kullanım Oranı ... 24

4.5 Sanayi Üretim Endeksi ... 25

4.6 İkinci El Otomotiv Pazarı ... 25

4.7 Sektörün İstihdam ve Firma Yapısı ... 25

4.8 Finansman ve Taşıt Kredileri ... 26

4.9 ISO 500 ve Otomotiv Sektörü ... 26

5 Elektrikli Otomobil Piyasası ... 27

5.2 Elektrikli Otomobil Türleri ... 27

5.2.1 Tamamen Elektrikli Otomobiller (BEV) ...27

5.2.2 Hibrit Otomobiller (HEV) ...28

5.2.3 Yakıt Hücreli Otomobiller (FCEV) ...29

5.3 Dünya’da Elektrikli Araç Piyasası ... 30

5.3.1 Dünyadaki Gelişmeler ...30

5.3.2 Dünya Elektrikli Araç Piyasası ...31

5.4 Türkiye Elektrikli Araç Piyasası ... 33

5.5 Yerli Otomobil... 35

6 Sonuç ... 36

7 Kaynakça ... 37

(3)

1 OTOMOTİV SEKTÖRÜ

1.1 Genel Durum

Otomotiv sektörü, sürekli gelişen ve önemi giderek artan bir sektördür. Sektörde yükselen rekabete bağlı olarak verimlilik artışı, etkin kaynak kullanımı gibi unsurlar büyük öneme sahiptir.

Bu kapsamda rekabette öne çıkmak için Ar-Ge, kalite yönetimi, ana ve yan sanayi arası işbirliği, esnek üretim yöntemi gibi özellikler belirleyici unsurlardır.

Otomotiv sektörü, karayolu taşıtları ve bu araçlarda kullanılan parçaları üreten bir sanayi dalıdır. Sektör, gelişmiş ülkelerde ekonominin lokomotifi olarak kabul edilmektedir. Bunun sebebi ise birçok sektörle olan yakın işbirliği içerisinde olmasıdır.

Sektörde ana sanayi taşıtları üreten; yan sanayi ise aksam ve parça üreticilerini kapsamaktadır.

Otomotiv sektörü diğer sektörlerle olan güçlü ileri ve geri bağlantılarıyla ekonomik büyüme üzerinde yüksek çarpan etkisine ve katma değere sahiptir.

Otomotiv birçok endüstriyi kapsayan makroekonomik büyümenin ve istikrarın ana itici gücü olarak küresel ekonominin direğidir. Çekirdek otomotiv endüstrisi hem yukarı hem aşağı yönde geniş bir sektörel ağı kapsamaktadır. Yukarı yönlü ağda sektör, demir-çelik, petro-kimya, plastik, cam, tekstil ve elektronik gibi sektörlerin üretmiş olduğu mamullerin alıcısı konumundadır. Aşağı yönlü ağda ise, ürünlerin tüketicilere ulaşmasını sağlayan pazarlama, bayi, satış sonrası servis, akaryakıt, finans ve sigortacılık sektörleri yer almaktadır.

Şekil 1: Otomotiv Girdi ve Çıktı Sektörleri

Kaynak: https://www.es.kearney.com/automotive/article/?/a/the-contribution-of-the-automobile-industry-to-technology- and-value-creation

Yukarı Yönlü Ağ

• Madencilik

• Çelik

• Metaller

• Petrol

• Plastik

• Elektronik

Temel Sektör

• OEMs

• Parça üreticileri

Aşağı Yönlü Ağ

• Finans ve sigorta

• After-market

• İkinci El

• Kiralama

• Reklam

• Ulaştırma

• Depolama

(4)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 4 Arabalar birçok parçanın ve sistemin bir araya gelerek oluşturdukları araçlardır. Bir araç yaklaşık 30.000 parçadan oluşmaktadır. Bu parçalar, en küçük vidadan aracın kaportasına kadar geniş bir yelpazede bulunmaktadır. Araba parçaları şu şekilde gruplara ayrılabilir:

• Motor

• Güç aktarma organları

• Şase

• Gövde

• Yürür Aksam

• Araç İklimlendirme Sistemleri

• Oto elektrik Sistemleri

Şekil 2: Otomotiv Parçaları

Kaynak: https://carstechnic.com/araba-parcalari/araba-parcalari-ve-gorevleri/

1.2 Segmentler

Otomobil segmentleri, boyut, hacim gibi kriterlere göre oluşturulan sınıflandırmadır. ISO 3833 1977 Road vehicles standartlarında araçların segmentlerine ilişkin sınıflandırma bulumaktadır.

Araç segmentleri şu şekilde özetlenebilir:

(5)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 5 Tablo 1: Araç Segment Çeşitleri

Segment Açıklama Örnek

A 3,7 metreden küçük şehir otomobilleridir. Fiat 500, Hyundai i10

B 3,7-4,0 metre arasında olup A segmentten geniş araçlardır. Renault Clio, Seat İbiza C 4,1-4,7 metre arasında uzunluğa sahip araçlardır. VW Golf, Ford Focus D 4,6-4,9 metre arasında uzunluğa sahip araçlardır. VW Passat, Skoda Superb

E Üst sınıf otomobillerdir. Mercedes E, BMW 5

F Minimum 5 metrelik uzunluğa sahip lüks araçlardır. Audi A8, Mercedes S serisi

M Çok amaçlı araçlar olarak isimlendirilir. Ford C-Max, Opel Zafira

S Spor otomobillerdir. Genelde tek kapılı araçlar olup spor ve

süper spor otomobiller olarak ikiye ayrılır. Ferrari, Maserati J SUV, CUV, 4x4 ve off-road gibi araçlardan oluşur. Skoda Kamiq, Nissan Juke

Kaynak: https://www.arabam.com/blog/genel/arac-segmentleri-nedir-neye-gore-yapilir/

https://tr.wikipedia.org/wiki/Otomobil_segmentleri

1.3 Karoser Yapıları

Araçlar, segment gibi kasa yapılarına göre de sınıflandırılmaktadır. En küçük mikro araçtan limuzine kadar farklı kasa türlerinde araçlar üretilmektedir.

Şekil 3: Araç Karoser Çeşitleri

Kaynak: http://www.fwmotor.com/otomobil-segmentleri-nedir-her-otomobil-ayni-midir-musterileri-farkli-midir/

(6)

1.4 Motor Türleri

Motorlar, yakıttan elde ettiği ısı enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren makinelerdir.

Motorların birçok farklı kategoride farklı çeşitleri bulunmaktadır.

Silindir Sayısına Göre Ateşleme Tipine Göre Yaktığı Yakıta Göre Yakıtın Yakıldığı Yere Göre

• 2 Silindirli

• 3 Silindirli

• 4 Silindirli

• 5 Silindirli

• 6 Silindirli

• 8 Silindirli

• 12/16 Silindirli

• Buji ile Ateşlemeli

• Sıkıştırma ile Ateşlemeli

• Benzinli

• Dizel

• Elektrikli

• Dıştan yanmalı

• İçten yanmalı

Silindir Sıralanışına Göre Supap Mekanizmasına Göre

Enjeksiyon Sistemine Göre

Hava Besleme Sistemine Göre

• Sıra Tipi

• V Tipi

• Boksör Tipi

• Yıldız tipi

• W tipi

• F Tipi

• İ tipi

• L tipi

• T tipi

• FSI Motor

• TSI Motor

• TFSI Motor

• GDI Motor

• T-GDI Motor

• Atmosferik

• Turbo

Soğutma Sistemine Göre • Su soğutmalı

• Hava Soğutmalı Zamanlama

Sistemine Göre

• İki zamanlı

• Dört Zamanlı

Kaynak: https://www.ikinciyeni.com/blog/iyi-surucu-rehberi-detay/motor-cesitleri-nelerdir

1.5 Sektör Tarihçesi

Otomobilin tarihi serüveni 1886 yılında Karl Benz tarafından icat edilen ilk araçla başlamıştır.

135 yıllık tarihinden günümüze sektör, kendi kendine giden araçlara kadar gelişmiştir.

Tablo 2: Otomobilin Tarihi

1886 Karl Benz tarafından ilk araç icat edildi.

1908 Ford Model T’yi üretti

1911 Elektrikli ateşleme marşları

1921 Çakmaklar tanıtıldı

1930 İlk araba teybi icat edildi.

1934 Helezon yaylı süspansiyon

1949 Chrysler elektrikli marşı ve kontağı çalıştırmak için anahtar icat etti.

1951 Hidrolik direksiyon

1953 Chrysler tarafından ilk klima yapıldı

1958 Hız sabitleyiciler

1959 Volvo, emniyet kemerini icat etti.

1960 Elektrikli pencereler

1969 Ön cam silecekleri

1970 Kaset teypler

(7)

1971 ABS

1973 Katalitik dönüştürücü

1974 Dijital gösterge paneli

1984 CD çalarlar

1988 Airbag

1992 Park sensörleri

1994 Göstergeden arıza teşhisi

1996 Bağlantılı araçlar

2000 GPS ve Hibrit Araçlar (Toyota Prius ilk hibrit araç)

2001 Bluetooth

2002 Geri görüş kameraları

2003 Otomatik park

2010 Sürücü asistanı

2014 Tesla otomatik pilot, 4G ve Kablosuz bağlantı

2020 Kendi kendine giden araba (Google (the Waymo aracı))

2 KÜRESEL OTOMOTİV SEKTÖRÜ

Toplam büyüklüğü yaklaşık 4 trilyon dolar ile dünya ekonomisinin yaklaşık %5’ini oluşturan otomotiv sektörü, dünyanın en büyük 4. ekonomisine tekabül etmektedir. Ayrıca sektör, doğrudan ve dolaylı olarak 80 milyon kişiye istihdam sağlamaktadır.

2.1 Üretimi ve Satışlar

Uluslararası Motorlu Araç İmalatçıları Örgütü (OICA) verilerine göre 2020 yılında Dünya otomotiv üretimi yıllık %15,7 azalarak 77,6 milyon adet, otomotiv satışları ise %13,8 oranında azalarak 77,9 milyon adet gerçekleşmiştir. Pandeminin etkisiyle sektör 10 yıl öncesine gerilemiştir.

Şekil 4: Dünya Satış ve Üretim (Milyon Adet)

Kaynak: OICA 74,9

78,1

82,1

85,6 88,3 89,6

93,8 95,6 95,0

90,4

77,9

77,5 79,8

84,2 87,3 89,7 90,7

95,2 97,3 95,6

92,1

77,6

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

Satış Üretim

(8)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 8 OICA verilerine göre otomotiv üretimi ve satışlarında Asya kıtasının ağırlığı devam etmektedir.

Araç üretiminin %57,1’i, araç satışlarının ise %52’si Asya kıtasında gerçekleşmiştir.

Şekil 5: Araç Üretim Kıta Payları (%) Şekil 6: Araç Satış Kıta Payları (%)

Kaynak: OICA

OICA satış istatistiklerine göre 58 ülkenin sadece 6’sında araç satışları artmış diğerlerinde azalmıştır. Artan ülkeler içerisinde ilk sırada yıllık %61,8’lik artış oranıyla Türkiye gelmektedir. Araç satışları en çok azalan ülke ise %57,1’lik azalış oranıyla Kolombiya olmuştur.

OICA üretim istatistiklerine göre araç üretimi en çok artan ülke %51,52lik artış oranıyla Kazakistan olmuştur. Türkiye’nin üretimi ise %11,2 oranında azalmış ve en çok üretimi azalan ülkeler arasında 37. Sırada yer almıştır. Araç üretimi en çok azalan ülke ise Cezayir olmuştur.

Cezayir’in üretimi %98,7 oranında azalmıştır.

Tablo 3: Araç Satış ve Üretiminde İlk ve Son 3 Ülke

Araç Satışı İlk ve Son 3 Ülke Araç Üretimi İlk ve Son 3 Ülke

1 Türkiye 61,8% 1 Kazakistan 51,5%

2 Kazakistan 30,0% 2 Mısır 28,4%

3 Mısır 28,8% 3 İran 7,3%

56 Filipinler -40,5% 13 Türkiye -11,2%

57 Endonezya -48,4% 47 Avusturya -41,7%

58 Kolombiya -57,1% 48 Endonezya -46,3%

49 Cezayir -98,7%

Kaynak: OICA

Avrupa;

21,8

Amerika;

Asya; 57,1 20,2

Afrika; 0,9

Avrupa 21%

Amerika 26%

Asya 52%

Afrika 1%

(9)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 9 Küresel otomotiv endüstrisinde 2008 küresel krizi bir dönüm noktası olmuştur. Bu krizin ardından ABD’nin küresel hegemonyası sona ermiş ve ABD küresel otomotiv sektöründeki liderliğini Çin’e kaptırmıştır.

Şekil 7: ABD ve Çin Motorlu Taşıt Üretimi (milyon adet)

Kaynak: OICA

2.2 Dünya Ticareti

Otomotiv sektörünün dünya ticaretine bakıldığında, 2020 yılında 1,25 trilyon dolarlık ihracat rakamına karşılık 1,26 trilyon dolar ithalat gerçekleşmiştir. 2020 yılında dünya dış ticareti, Covid- 19’un etkisiyle 2012 yılı seviyelerine gerilemiştir.

Şekil 8: Dünya Otomotiv Ticareti (Trilyon dolar)

Kaynak: Trademap

Not: Burada, 87 Motorlu Taşıtlar Nace kodunda gidilmiştir.

11,9 11,2 10,7 8,7

5,7 7,7 8,6 10,3 11,0 11,6 12,1 12,1 11,1 11,3 10,8 8,8 5,7 7,1 8,8 9,3

13,7

18,2 18,4 19,2

22,1 23,7 24,5

28,1 29,0

27,8 25,7 25,3

0 10 20 30 40

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

ABD Çin

1,25 1,29 1,32 1,38

1,31 1,33

1,44 1,52 1,50

1,26 1,64

1,30 1,33 1,38

1,31 1,33

1,43

1,51 1,48

1,25

1,00 1,50 2,00

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

İthalat İhracat

(10)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 10 Otomotiv sektörü ithalatında ilk sırada 254 milyar dolarlık ithalatıyla ABD yer almaktadır.

ABD’nin ardından Almanya ve Çin gelmektedir. Türkiye 15,2 milyar dolarlık ithalatıyla dünya ülkeleri arasında 20. sırada yer almaktadır.

İhracatta ise ilk sırada 211,1 milyar dolarlık ihracatıyla Almanya yer almaktadır. Almanya’nın ardından Japonya ve ABD gelmektedir. Türkiye, 22 milyar dolarlık ihracat rakamıyla dünya ülkeleri arasında 17. sırada yer almaktadır.

Tablo 4: Motorlu Taşıtlar İhracat ve İthalatı, İlk 3 Ülke ve Türkiye

İthalat (000 $) İhracat (000 $)

S. Ülke Tutar Tutar Ülke S.

1 ABD 254.436.751 211.156.016 Almanya 1

2 Almanya 123.183.250 122.472.997 Japonya 2

3 Çin 73.973.876 105.158.056 ABD 3

20 Türkiye 15.291.564 22.098.148 Türkiye 17

Otomotiv sektöründe dünya ülkeleri arasında en çok dış ticaret fazlası veren ülke Japonya iken en çok dış ticaret açığı veren ülke ABD olmuştur. Türkiye ise 6,4 milyar dolarlık dış ticaret fazlasıyla 11. sırada yer almaktadır.

Tablo 5: Motorlu Kara Taşıtlarında Ülkelerin Dış Ticaret Dengeleri ($)

Ülke DT Fazlası DT Açığı Ülke

Japonya 102.684.467 -149.278.695 ABD

Almanya 90.437.634 -22.595.718 Avustralya

Meksika 68.627.019 -21.534.561 Birleşik Krallık

2.3 Dünyanın En Büyük Otomotiv Şirketleri

Dünyanın en büyük firmalarına piyasa değerleri açısından bakıldığında, ilk sırada 676,7 milyar dolarlık piyasa değeri ile Tesla yer almaktadır. Tesla’nın ardından 247,8 milyar dolarlık piyasa değeri ile Toyota ikinci, 146,5 milyar dolarlık piyasa değeriyle Volkswagen üçüncü sırada yer almaktadır.

(11)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 11 Tablo 6: Piyasa Değeri Açısından En Büyük İlk 10 Firma

Sıra Firma Adı Ülke Piyasa Değeri

(milyar $)

1 Tesla ABD 676,7

2 Toyota Japonya 247,8

3 Volkswagen Almanya 146,5

4 BYD Çin 113,2

5 Daimler Almanya 89,9

6 General Motors ABD 73,8

7 Stellantis Hollanda 65,9

8 Great Wall Motors Çin 63,5

9 NIO Çin 63,2

10 BMW Almanya 60,4

Kaynak: https://companiesmarketcap.com/automakers/largest-automakers-by-market-cap/

Markline veritabanına göre otomotiv firmalarına satış açısından bakıldığında 2020 yılında en çok araç satan 7,5 milyon adetlik satış rakamıyla Toyota firmasıdır. Toyota’nın ardından 5,3 milyon adetlik satışıyla VW ikinci, 4,2 milyon adetlik satışıyla Honda üçüncü sırada yer almaktadır.

Otomotiv firmalarına üretim açısından bakıldığında 2020 yılında en çok araç üreten 7,3 milyon adetlik rakamıyla Toyotadır. Toyota’nın ardından 5,3 milyon adetlik üretimiyle VW ikinci, 4,1 milyon adetlik üretimiyle Honda üçüncü sırada yer almaktadır.

Tablo 7: Üretimde ve Satışta ilk 10 Marka

Markaya Göre Üretim Markaya Göre Satış

S. Marka Adı 2020 S. Marka Adı 2020

1 Toyota 7.376.887 1 Toyota 7.586.240

2 VW 5.332.051 2 VW 5.374.631

3 Honda 4.147.178 3 Honda 4.295.444

4 Ford 3.646.797 4 Ford 4.079.045

5 Hyundai 3.323.751 5 Nissan 3.531.235

6 Nissan 3.245.768 6 Hyundai 3.427.317

7 Chevrolet 2.868.902 7 Chevrolet 3.186.926

8 Kia 2.425.437 8 Kia 2.431.291

9 Suzuki 2.271.996 9 Suzuki 2.373.798

10 Mercedes-Benz 2.198.904 10 Mercedes-Benz 2.220.920

Kaynak: Trademap

(12)

3 Otomotiv Üreticisi Ülkeler (İlk 10)

Dünya üzerindeki birçok ülkede otomotiv üretilmektedir. Çalışmamızda en çok üretim yapan ilk 10 ülkenin haritaları üzerinden çalışma yapılmıştır. Ayrıca, çalışmada öncelikle ilgili ülkelerin otomotiv fabrikalarının haritası verilmiş ve haritanın yanında da üretim ve satışta en büyük ilk üç firmalar verilmiştir. Ülkeler bazında veriler, Markline veritabanından temin edilmiştir.

3.1 Çin

Çin’de fabrikaların birçoğu doğu ve kuzey bölgelerde yoğunlaşmıştır. Çin’de 2020 yılında 25,1 milyon araç üretimine karşılık 25,2 milyon araç satılmıştır.

Üretimde ilk üç firma;

1. VW: 2.585.380 2. Honda: 1.632.123 3. Toyota: 1.546.498

Satışlarda ilk üç firma;

1. VW: 2.609.465 2. Honda: 1.642.506 3. Toyota: 1.546.937 Şekil 9: Çin’deki Otomotiv Fabrikaları

Kaynak: Markline Veritabanı

(13)

3.2 ABD

ABD’nin birçok bölgesinde otomotiv fabrikası bulunmakta olup fabrikalar ağırlıklı olarak Detroit bölgesindedir. ABD’de 2020 yılında 8,6 milyon araç üretimine karşılık 14,7 milyon araç satılmıştır.

Üreticilerde ilk üç firma;

1. Ford: 1.671.598 2. Toyota: 965.290 3. Chevrolet: 962.132

Satışlarda ilk üç firma;

1. Ford: 2.005.624 2. Toyota: 1.837.900 3. Chevrolet: 1.727.736 Şekil 10: ABD’deki Otomotiv Fabrikaları

(14)

3.3 Japonya

Japonya’da otomotiv fabrikalarının çoğu ülkenin doğu kıyılarında yer almaktadır. Japonya’da 2020 yılında 6,8 milyon araç üretimine karşılık 4,5 milyon araç satılmıştır.

Üretimde İlk Üç Firma;

1. Toyota: 2.369.531 2. Mazda: 750.266 3. Honda: 677.172

Satışlarda İlk Üç Firma;

1. Toyota: 1.454.524 2. Suzuki: 630.842 3. Honda: 619.132 Şekil 11: Japonya’daki Otomotiv Fabrikaları

(15)

3.4 Almanya

Almanya’da otomotiv fabrikalarının çoğu güney eyaletlerinde yer almaktadır. Almanya’da 2020 yılında 3,7 milyon araç üretimine karşılık 3,2 milyon araç satılmıştır.

1. VW: 928.933 2. Mercedes: 860.796

3. BMW: 829.616

1. VW: 572.622 2. Mercedes: 303.293

3. BMW: 240.228 Şekil 12: Almanya’daki Otomotiv Fabrikaları

(16)

3.5 Güney Kore

Güney Kore’de otomotiv fabrikalarının çoğu ülkenin batı sahillerinde toplanmıştır. G. Kore’de 2020 yılında 3,5 milyon araç üretimine karşılık 1,8 milyon araç satılmıştır.

1. Hyundai: 1.481.476 2. KİA: 1.307.265 3. Chevrolet: 264.726

1. Hyundai: 679.470 2. KİA: 552.400

3. Renault Samsung: 90.300 Şekil 13: Güney Kore’deki Otomotiv Fabrikaları

(17)

3.6 Hindistan

Hindistan’da otomotiv fabrikalarının çoğunluğu ülkenin orta ve güney kesimlerinde toplanmıştır. Hindistan’da 2020 yılında 3,3 milyon araç üretimine karşılık 2,7 milyon araç satılmıştır.

1. Suzuki: 1.352.309 2. Hyundai: 521.121

3. Tata: 394.212

1. Suzuki: 1.237.167 2. Hyundai: 423.642

3. Tata: 375.947 Şekil 14: Hindistan’daki Otomotiv Fabrikaları

(18)

3.7 Meksika

Meksika’da otomotiv fabrikalarının çoğunluğu ülkenin orta ve kuzey kesimlerinde toplanmıştır. Meksika’da 2020 yılında 2,9 milyon araç üretimine karşılık 949 bin araç satılmıştır.

1. Chevrolet: 528.239 2. Nissan: 496.421

3. VW: 298.972

1. Nissan: 194.427 2. Chevrolet: 142.267

3. VW: 99.750

Şekil 15: Meksika’daki Otomotiv Fabrikaları

(19)

3.8 İspanya

İspanya’da otomotiv fabrikalarının çoğunluğu ülkenin kuzey ve batı kesimlerinde toplanmıştır.

İspanya’da 2020 yılında 2,2 milyon araç üretimine karşılık 1,01 milyon araç satılmıştır.

1. Opel: 391.248 2. Renault: 329.112

3. VW: 294.465

1. Peugeot: 90.532 2. VW: 79.356 3. Renault: 73.035 Şekil 16: İspanya’daki Otomotiv Fabrikaları

(20)

3.9 Brezilya

Brezilya’da otomotiv fabrikalarının çoğunluğu ülkenin doğu kesimlerinde toplanmıştır.

Brezilya’da 2020 yılında 1,9 milyon araç üretimine karşılık 2,03 milyon araç satılmıştır.

1. Chevrolet: 349.076 2. VW: 344.832 3. Fiat: 323.375

1. Chevrolet: 337.947 2. VW: 331.021 3. Fiat: 321.813 Şekil 17: Brezilya’daki Otomotiv Fabrikaları

(21)

3.10 Tayland

Tayland’da otomotiv fabrikalarının çoğunluğu ülkenin güney kesimlerinde toplanmıştır.

Tayland’da 2020 yılında 1,4 milyon araç üretimine karşılık 786 bin araç satılmıştır.

1. Toyota: 447.615 2. Isuzu: 231.370 3. Mitsubishi: 227.943

1. Toyota: 243.981 2. Isuzu: 162.346 3. Honda: 96.064 Şekil 18: Tayland’daki Otomotiv Fabrikaları

(22)

4 Türkiye’de Otomotiv Sektörü

4.1 Genel Durum

Türkiye’de 2021 yılı itibariyle 14 firmanın 18 fabrikasında motorlu kara taşıtları üretimi yapılmaktadır. Fabrikalara bakıldığında çoğunluğun Doğu Marmara bölgesinde yoğunlaştığı görülmektedir. Türkiye’de 1966 yılında Isuzu ve Karsan ile başlayan otomotiv üretimi bugün 9,9 milyon metrekarelik alanda 1,3 milyon araç üretmekte ve toplamda 53 bin istihdam sağlamaktadır.

Türkiye’deki otomotiv sektörünün genel durumu aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

Tablo 8: Türkiye’deki Otomotiv Fabrikaları Firma Fabrika Yeri Üretim Başlama

Tarihi

Toplam alan (000 m2)

Üretim 2020

İstihdam 2020

A.I.O.S. Kocaeli 1966 299 2.920 863

Ford Otosan

Eskişehir 1983 1.125 327.936 12.517

Gölcük/Kocaeli 2001 712

Yeniköy/Kocaeli 2014 639

Hattat Traktör Tekirdağ 2002 182 3.766 363

Honda Kocaeli 1997 292 25.868 1.332

Hyundai Kocaeli 1997 692 137.034 2.217

Karsan Bursa 1966 230 3.106 1.059

M.A.N. Ankara 1966 317 2.743 3.215

Mercedes-Benz İstanbul 1968 552 16.959 6.307

Aksaray 1985 696

Otokar Sakarya 1963 561 1.965 2.258

Oyak Renault Bursa 1971 622 309.568 6.935

Temsa Adana 1987 510 758 1.274

Tofaş Bursa 1971 978 250.630 6.596

Toyota Sakarya 1994 917 219.391 5.523

Türk Traktör Ankara 1954 257 34.337 2.834

Sakarya 2014 402

Kaynak: Otomotiv Sanayi Derneği

4.2 Araç Satışları ve Dış Ticareti

Otomotiv Distribütörleri Derneği verilerine göre; Türkiye’de 2021 yılının ilk yedi ayında en çok satılan yerli araç Fiat (65.828) ve ithal araç ise Volkswagen’dir (48.631).

(23)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 23 Şekil 19: Otomotiv Satışları

Yerli İthal

Kaynak: ODD

Türkiye’nin otomotiv sektöründe 2021 yılının ilk altı ayında 12,1 milyar ihracata karşılık 8,5 milyar dolar ithalat gerçekleşmiştir.

Şekil 20: Otomotiv Dış Ticareti (milyar $)

Kaynak: TÜİK

4.3 Fiyat Endeksleri ve Otomobil Fiyatları

Türkiye’de tüketici ve yurtiçi üretici fiyatları sürekli olarak artış göstermektedir. 2021 yılının Temmuz ayında, TÜFE %18,95, yurtiçi ÜFE ise %30,35 düzeyinde gerçekleşmiştir. TÜİK’in açıkladığı veriler içerisinde ayrıca otomobil dizel fiyatlarının ortalamasına bakılmıştır. Ortalama fiyatlara bakıldığında, 2021 Temmuz ayında dizel araba fiyatlarındaki artış TÜFE’ye göre 3,2 kat, yurtiçi ÜFE’ye göre 2 kat daha yüksektir. 2021 Temmuz ayında dizel otomobillerin ortalama fiyatı yıllık

65.828

36.330

31.583

29.091

14.326

Fiat

Renault

Ford

Toyota

Honda

48.631

21.677

21.365

19.605

16.016 VW

Dacia

Peugeot

Skoda

Opel

18,3 18,4 17,9

14,3

10,0

15,2

8,5 22,0

26,9 27,5

24,5

20,4 18,1

12,1

0 10 20 30

2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021-06

İthalat İhracat

(24)

%62,3 oranında artış göstermiştir. 2020 yılının Temmuz ayında 226.089 TL olan ortalama dizel araba fiyatı 2021 yılının aynı ayında 366.833 TL’ye yükselmiştir.

Şekil 21: Enflasyon ve Dizel Otomobil Fiyatları (Artış Oranı)

Kaynak: TÜİK

4.4 Kapasite Kullanım Oranı

Kapasite kullanım oranı, sanayi üretiminin gidişatı hakkında bilgi vermektedir. Oranın artış eğiliminde olması, sanayi üretiminin artacağı sinyalini vermektedir. Sektörün kapasite kullanım oranı imalat sanayinin genel durumuna göre daha iyi durumdadır. 2020 yılında %75,5 olan imalat sanayi kapasite kullanım oranına karşılık motorlu taşıtlar sektörünün kapasite kullanım oranı %78,4 düzeyindedir. 2021 yılında Mayıs ayından itibaren sektörün kapasite kullanımı, imalat sektörü kapasite kullanım oranından daha aşağıya düşmüştür.

Şekil 22: İmalat Sanayi ve Motorlu Taşıt İmalatı KKO (%)

Kaynak: TCMB

39,78

30,35 18,95

17,0

28,523,4 19,9 23,7

38,3 37,7 41,544,5

39,846,5

40,346,8

58,0 61,2

77,983,8 86,286,6_86,4

81,477,1 71,1

62,3

0 20 40 60 80 100

0 10 20 30 40 50

Yİ-ÜFE TÜFE Otomobil Dizel

76,8 77,4 78,5

76,8 75,9 75,5 75,4 74,9 74,7 75,9 75,3 76,6 76,7

79,8

83,9 86,3 84,0

80,1 78,4

76,2 75,7 77,4 74,2

62,7

69,8 65,4

50 60 70 80 90

15 16 17 18 19 20 21-01 21-02 21-03 21-04 21-05 21-06 21-07

İmalat Sanayi KKO Motorlu Kara Taşıt İmalatı KKO

(25)

4.5 Sanayi Üretim Endeksi

TÜİK verilerine göre 2020 yılından bu yana toplam sanayi üretim endeksi %10,4, motorlu taşıtlar sektöründe (29 kodlu) ise ortalama %21,2 oranında artmıştır. Motorlu taşıtlarda sanayi üretim endeksinin 2021 Mart ayında yıllık %353,1 oranında artış göstermesi dikkat çekicidir.

Şekil 23: Sanayi Üretim Endeksi

Kaynak: TÜİK

4.6 İkinci El Otomotiv Pazarı

INDICATA’nın hazırlamış olduğu “Türkiye Otomotiv Sektörü 2.El Online Pazar Trend Raporu Ocak-Aralık 2020” raporuna göre Türkiye’nin 2020 yılı verilerine göre 2. el online pazar şu şekilde özetlenebilir;

• Satış lideri marka 304.780 adetle Volkswagen olmuştur. (%15 pazar payı)

• En çok tercih edilen binek araç modeli 87.105 adet satış ile VW Passat olmuştur. (%5 pazar payı)

• En çok tercih edilen hafif ticari araç modeli 44.109 adet satış ile Fiat Doblo olmuştur.

(%12 Pazar payı)

• 3.370.369 adet ilan yayınlanmıştır. 2019 yılına göre ilan adedinde %58’lik artış olmuştur.

• İlanı yayınlanan araçların %61’i satılmıştır.

• Satılan araçların %42’si C- segmenti araçlar olmuştur.

4.7 Sektörün İstihdam ve Firma Yapısı

SGK verilerine göre 2021 yılının Mayıs ayı itibariyle sektörde 4.656 işyerinde toplamda 228 bin istihdam sağlanmaktadır. Sektörün ortalama kazanç düzeyi, Türkiye geneline göre daha yüksektir.

Sektörde ortalama günlük kazanç 264 TL iken Türkiye geneli ortalama günlük kazanç 190 TL’dir.

3,2 5,5 -19,8

-78,0

-35,1 -20,4 -5,2 20,4 6,4 18,4 11,1 10,1 12,5 4,3 30,2 353,1

44,4 19,8

7,8 8,2 -1,6

-31,4 -18,8 0,3 4,6 10,6 8,1 10,4 11,1 9,1 11,3 9,0 16,8 66,3

40,9 23,9 -100

0 100 200 300 400

20-01 20-02 20-03 20-04 20-05 20-06 20-07 20-08 20-09 20-10 20-11 20-12 21-01 21-02 21-03 21-04 21-05 21-06 29 Motorlu taşıtlar Sanayi

(26)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 26 Sektörde faaliyet gösteren firmaların ölçeklerine göre bakıldığında ise sektör çalışanlarının

%62’si 250 ve üzeri çalışana sahip büyük firmalarda çalışmaktadır. Büyük ölçekli firmalardan sonra

%23 çalışana sahip orta ölçekli firmalar ve %11 çalışana sahip küçük ölçekli firmalar gelmektedir.

Tablo 9: İstihdam Yapısı Şekil 24: Firma Yapısı

29 Otomotiv Türkiye

İşyeri Sayısı 4.656 2.038.410

Zorunlu Sigortalı Sayısı 228.916 15.853.614

Ortalama Günlük Kazanç 264 190

Kaynak: SGK

4.8 Finansman ve Taşıt Kredileri

Finansal Kurumlar Birliği verilerine göre 2021 yılının ilk çeyreğinde 47,8 milyar TL’lik taşıt kredisi bankalar, 32,8 milyar TL’lik taşıt kredisi ise finansman şirketleri tarafından kullandırılmıştır.

Finansman şirketlerinin taşıt kredilerindeki payı %41 olarak gerçekleşmiştir.

Şekil 25: Taşıt Kredilerindeki Gelişim (Milyar TL, %)

Kaynak: Finansal Kurumlar Birliği

4.9 ISO 500 ve Otomotiv Sektörü

İstanbul Sanayi Odası tarafından her yıl açıklanan Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırmasına göre en büyük ilk 10 sanayi kuruluşunun 4 tanesi otomotiv sektöründe yer almaktadır. Otomotiv sektörünün en büyüğü ise 45,2 milyar TL’lik üretimden satışlar rakamıyla Ford Otomotiv’dir. Firma genel sıralamada Tüpraş’ın ardından ikindi sırada yer almaktadır. Ford’un

Mikro;

9.513;

4%

Küçük;

23.905;

11%

Orta;

53.090;

23%

Büyük;

142.408

; 62%

14.596 20.160 20.919 21.906 21.245 22.567 22.835 24.852 21.028 21.426 40.003 47.834 5.036 7.797 10.010 13.616 17.272 22.876 24.980 28.585 26.527 19.352 28.176 32.826

28% 28%

32%

38%

45%

50% 52% 53% 56%

47%

41% 41%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

- 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021-Q1 Bankalar Finansman Şirketleri Finansman

Şirketleri Payı

(27)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 27 ardından; 31,2 milyar TL’lik üretimden satışlar rakamıyla Oyak-Renault ikinci, 30,8 milyar TL’lik üretimden satış rakamıyla Toyota Otomotiv üçüncü sırada yer almaktadır. ISO ilk 500 firma arasında toplamda 44 tane otomotiv firması yer almaktadır.

Tablo 10: ISO İlk 500 En Büyük Otomotiv Firmaları İlk 10 Firma

Sıra 2020 Sırası

2019

Sırası Kuruluşlar Üretimden Satışlar

(Net) (TL)

1 2 2 Ford Otomotiv Sanayi A.Ş. 45.223.467.516

2 3 4 Oyak-Renault Otomobil Fabrikaları A.Ş. 31.241.977.176

3 4 3 Toyota Otomotiv Sanayi Türkiye A.Ş. 30.812.443.512

4 8 7 TOFAŞ Türk Otomobil Fabrikası A.Ş. 20.718.883.453

5 14 12 Hyundai Assan Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. 11.898.882.338

6 15 14 Mercedes-Benz Türk A.Ş. 11.256.666.375

7 34 31 Bosch San. ve Tic. A.Ş. 5.714.209.104

8 58 60 MAN Türkiye A.Ş. 3.695.241.026

9 73 - Honda Türkiye A.Ş. 3.222.205.939

10 83 92 Otokar Otomotiv ve Savunma Sanayi A.Ş. 2.793.569.068

Kaynak: ISO

5 Elektrikli Otomobil Piyasası

5.1 Genel Durum

Elektrikli ve hibrit otomobillerin kullanımı dünya genelinde gün geçtikçe artmakta ve sektörün önemli teknolojilerinden biri görülmektedir. Çevreye katkısının yanı sıra düşük işletme ve bakım maliyetleri muadillerine göre önemli tasarruf imkanı sağlamaktadır. Elektrikli araçlar, EV kısaltmasıyla gösterilmektedir. Kendi içerisinde de farklı sınıflara ayrılmaktadır.

5.2 Elektrikli Otomobil Türleri

Elektrikli otomobillerin türleri şu şekilde sıralanmaktadır:

5.2.1 Tamamen Elektrikli Otomobiller (BEV)

Bu araçlar yalnızca elektrikle çalışır. Yanmalı motoru yoktur. Bu yüzden çevre dostu olması açısından ilk sırada yer almaktadır. BEV’ler, bataryalarını evde veya işte şarj edebilen kişiler için ideal bir araçtır.

(28)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 28 Şekil 26: BEV Otomobili Yapısı

5.2.2 Hibrit Otomobiller (HEV)

Bu araçlarda elektrikli arabaların aksine hem yanmalı hem de elektrikli motor bulunur. Bu motorlar birlikte çalışabileceği gibi ayrı olarak da çalışabilir. Hibrit otomobiller kendi içerisinde ikiye ayrılır;

Hafif Hibrit (MHEV): Bu araçta elektrikli motor, yanmalı motoru destekler. Elektrikli motor özellikle aracın ilk kalkış esnasında çok yakıt tüketildiğinde devreye girer ve hızlanma sırasında motorun gücünü artırmaya yarar. Bataryalar ise, frenlemeyle şarj edilir. Bundan dolayı bu araçlarda şarj istasyonlarına gerek yoktur. Bu araçlar 48V Hibrit olarak da bilinir ve düşük yakıt tüketimiyle maksimum menzil arayan kişiler için idealdir.

Şekil 27: HEV Otomobili Yapısı

(29)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 29 Plug-in Hibrit (PHEV): Fişli hibrit olarak bilinen bu araçlarda hem yanmalı hem de elektrikli motor bulunur. Bu iki motor da bağımsız çalışabilir. Batarya şarjı frenlemeyle tekrar şarj edilebileceği gibi prize de takılabilir. Elektrik motorunun bitmesi durumunda yanmalı motor devreye girer.

Şekil 28: PHEV Otomobili Yapısı

5.2.3 Yakıt Hücreli Otomobiller (FCEV)

Bu araçlar aslında hidrojenle çalışmaktadır. Elektrikli araçlar içerisinde sayılmasının nedeni, oksijen ve hidrojenin elektrik enerjisine dönüşmesi ve bununla elektrikli motora bir bataryayla güç sağlamasıdır. Bu çalışma sistemiyle dışarıya yalnızca buhar ve sıcak hava salınımı olur. Bu aracın dezavantajı, yakıt hücre sistemlerinin pahalı olmasıdır.

Şekil 29: FCEV Otomobili Yapısı

(30)

5.3 Dünya’da Elektrikli Araç Piyasası

5.3.1 Dünyadaki Gelişmeler

Pandemiye bağlı olarak küresel otomobil satışları düşerken elektrikli otomobil tescilleri %41 oranında artış göstermiştir. 2020 yılında dünya genelinde yaklaşık 3 milyon elektrikli otomobil satılmıştır. Elektrikli araçların büyümesinde etkin olan faktörler şu şekilde sıralanabilir:

• Düzenleyici çevreler: Pandemiden önce birçok ülke CO2 emisyon standartları ve sıfır emisyon gibi politikaları güçlendirici adımlar atmış ve özellikle birçok Avrupa ülkesi içten yanmalı motor yasakları ve elektrifikasyon hedeflerini belirlemiştir.

Şekil 30: Ülkelerin CO2 Salınımına Yönelik Taahhütleri

• Krizlere karşı elektrikli araç satışını korumak için ek teşvikler getirilmiş, hatta bazı Avrupa ülkeleri satın alma teşviklerini arttırmıştır.

• Elektrikli araç modellerinin sayısı artmış ve buna bağlı olarak batarya maliyeti düşmüştür.

Elektrikli araçların yaygınlaşmasıyla, sera gazı emisyonları azalmaya devam edecektir. Ancak iklim hedeflerine yönelik orta ve ağır araç segmentlerinde sıfır emisyonlu araçların yaygınlaşması ve hızlı şarj altyapısına yönelik hükümet teşviklerinin oluşturulması gerekmektedir.

Dünyanın en büyük 20 otomotiv üreticisinin 18’i, elektrikli araçların satışını artırmayı taahhüt etmiştir. Bu kapsamda;

• Volvo, 2030'dan itibaren yalnızca elektrikli otomobil satacak,

• Ford, 2030'dan itibaren Avrupa'da sadece elektrikli otomobil satışları yapacak,

• General Motors, 2035 yılına kadar yalnızca elektrikli LDV'ler sunmayı planlıyor,

(31)

• Volkswagen, 2030 yılına kadar Avrupa'da %70, Çin ve Amerika Birleşik Devletleri'nde

%50 elektrikli otomobil satışını hedefliyor,

• Stellantis, Avrupa'da %70 ve Amerika Birleşik Devletleri'nde %35 elektrikli otomobil satışını hedefliyor.

Şekil 31: Firmaların Elektrikli Araçlara Yönelik Taahhütleri

5.3.2 Dünya Elektrikli Araç Piyasası

Elektrikli araçlar günden güne artıyor ve üreticiler de bu gelişmelere bağlı olarak EV modellerini sayısını artırarak piyasaya sürüyor.

Markline veritabanına göre 2005 yılından bu yana 576 elektrikli araç piyasaya sürülmüştür.

Ayrıca, 60 elektrikli araç da geliştirme aşamasındadır.

Şekil 32: Elektrikli Araçların Durumu

Çıktı; 576 Gelişim;

60

(32)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 32 Şekil 33: Yıllara Göre Elektrikli Araçların Gelişimi

2005 yılından bu yana elektrikli araç modelleri sürekli artış

göstermektedir.

2020 yılına gelindiğinde Dünya genelinde 156 elektrikli aracın

piyasaya sürüldüğü görülmektedir.

Ülkelerin elektrikli araç piyasasındaki durumuna bakıldığında ilk sırada 51 üreticinin geliştirdiği 191 model ile Çin gelmektedir. Çin’in ardından 13 üreticinin geliştirdiği 137 model sayısıyla Japonya ikinci, 8 üreticinin geliştirdiği 109 model sayısıyla Almanya üçüncü sırada yer almaktadır.

Markaların bu süreçteki durumuna bakıldığında ilk sırada 52 model sayısıyla Toyota gelmektedir. Toyota’nın ardından 28 model sayısıyla Mercedes-Benz ve 24’er model sayısıyla Audi, BMW ve VW gelmektedir.

Tablo 11: Elektrikli Araçlarda Ülkelerin ve Markaların Durumu

S. Ülke Üretici Sayısı Model Sayısı S. Marka Adı Model Sayısı

1 Çin 51 191 1 Toyota 52

2 Japonya 13 137 2 Mercedes-Benz 28

3 Almanya 8 109 3 Audi/BMW/VW 24

4 ABD 11 59 4 Stellanis 23

5 G. Kore 2 41 5 Hyundai 22

Elektrikli araçların türü açısından bakıldığında, en çok üretilen ve geliştirilen elektrikli araç türü, tamamen elektrikli otomobil (BEV) türüdür. Bu türde 398 model

geliştirilmiş ve piyasanın %63’ünü kendi başına çekmektedir.

Şekil 34: Elektrikli Araç Türleri

1 1 1 5 7 10 13 16 20

41

74 82 110

156

0 20 40 60 80 100 120 140 160 180

2005 2006 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

BEV; 398; 63%

PHEV; 123; 19%

MHEV; 104; 16% FCEV;

11; 2%

(33)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 33 Geliştirilen elektrikli araçlara segment ve

karoser yapısı açısından bakıldığında;

Segmentte ilk sırada - C segmenti, Karoserde ilk sırada – SUV

gelmektedir.

C Segmenti SUV

5.4 Türkiye Elektrikli Araç Piyasası

Otomotiv sanayisinde elektrikli araçlar konusu üzerinde stratejik planlar yapılması gerekmektedir. Hem çevreye duyarlı olması hem de yakıt maliyetini azaltması bakımından otomotiv sektörünün elektrikli araçlara doğru yöneleceği görülmektedir. Özellikle, binek araçlarının yüksek miktarda karbon salınımlarına neden olduğu düşünülürse, Kyoto Protokolünün getirdiği yükümlülükler konusunda hassas davranan ülkeler açısından bu konu önem taşımaktadır.

Bu doğrultuda, birçok ülke bu araçlara yönelik satın alma vergisinde indirim ve yol vergisinden muafiyet başta olmak üzere çeşitli teşvikler uygulamaya başlamıştır.

Türkiye pazarında yer alan %100 elektrikli ve hibrid araçların satışına bakıldığında, 2021 yılı ilk 6 ayında satılan elektrikli otomobil sayısı 2020 yılının tümünden daha fazladır. 2020 yılının ilk 6 ayında 173 adet elektrikli otomobil satılmışken bu yılın ilk 6 ayında ise 894 adet araç satılmıştır.

Paralel ithalat (grey market) yöntemi ile getirilen elektrikli otomobillerin satış rakamları ise ilk kez resmi distribütör satışlarını geçmiştir.

Şekil 35: Türkiye Elektrikli Araç Pazarı Ocak-Haziran 2021

(34)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 34 Markalara göre elektrikli araç satışına bakıldığında 2021 yılında en çok satılan model 234 satış rakamıyla Porsche Taycan olmuştur. Porsche’nin ardından Renault Zoe ve Mercedes Benz EQC gelmektedir. Porsche’nin toplam elektrikli araç piyasasındaki payı %27 olmuştur.

Tablo 12: Türkiye’de En Çok Satılan Elektrikli Araçlar (2021) Marka-Model 2021 Satışı Grey Market

Satışı Marka-Model

Porsche TAYCAN 234 455 Porsche TAYCAN

Renault ZOE 175 195 Mercedes Benz EQC

Mercedes Benz EQC 155 140 Renault ZOE

BMW iX3 144 68 BMW iX3

MG ZS 140 58 Audi eTRON

Toplam 894 983 Toplam

• Grey Market, resmi ithalatçılarında dışında bireysel olarak herhangi bir ülkeden ithal edilerek arabaların satılması anlamına gelen piyasadır.

Hibrid otomobil satış rakamlarına bakıldığında, 2020 yılının ilk 6 ayında 4.698 adet araç satılırken bu yılın ilk 6 ayında 11.851 adet araç satılmıştır. Türkiye Hibrit Otomobil pazarında, pazarın hakimi %97’lik payıyla Toyota’dır.

Şekil 36: Türkiye Elektrikli Araç Pazarı Ocak-Haziran 2021

(35)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 35 Markalara göre hibrit araç satışına bakıldığında 2021 yılında en çok satılan model 9.667 satış rakamıyla Toyota Corolla olmuştur. Toyota Corolla’nın ardından Toyota C-HR ve Toyota RAV4 modelleri gelmektedir. Toyota’nın toplam hibrit araç piyasasındaki payı %97 olmuştur.

Tablo 13: Türkiye’de En Çok Satılan Hibrit Araçlar (2021) Marka-Model 2021 Satışı

Toyota Corolla 9.667

Toyota C-HR 1.566

Toyota RAV4 151

Land Rover RR 107

Honda Jazz 72

Toplam 11.851

5.5 Yerli Otomobil

Türkiye’nin yerli otomobil hikayesi, 1961 yılında Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’in girişimleriyle Eskişehir’de üretilen Devrim otomobiliyle başladı. Devrim otomobili, o yılın Cumhuriyet Bayramı’nda tanıtılmak üzere sahaya çıkarılmış ancak otomobil biraz gittikten sonra durmuş ve içerisine benzin konulmadığı anlaşılmıştır. Türkiye’nin yerli otomobil hayali bu hikaye sonrasında yarım kalmıştır. Resmi olarak Türkiye’de otomobil üretimi, 1954 yılında Tuzla’da kurulan Jeep fabrikasıyla başlamıştır. Ardından 1966 yılında Anadol, 1968 yılında da Türk Otomobil Fabrikasında Murat 124 üretimi yapılmış ve 1970’li yıllarda ise Oyak, Otoyol, Karsan gibi fabrikalarda üretim yapılarak devam etmiştir.

Şekil 34: Yerli Otomobil Modelleri

2017 yılında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yerli otomobil müjdesiyle yerli otomobil üretimi süreci tekrar başlamıştır.

2018 yılında Anadolu Grubu, BMC, Kök Grubu, Turkcell, Zorlu Holding ve TOBB tarafından Türkiye’nin Otomobili Girişim Grubu Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin kurulmasıyla yerli otomobil süreci resmiyet kazanmıştır.

(36)

Ekonomik Araştırmalar ve Proje Müdürlüğü 36 27 Aralık 2019’da Gebze Bilişim Vadisinde ilk lansman toplantısıyla yerli otomobil modelleri tanıtılmıştır.

Yerli otomobil için Bursa’nın Gemlik ilçesinde fabrika inşasına başlanmıştır. İlk aracın 2022 yılında banttan indirilmesi ve satışa sunulması planlanmaktadır.

Proje için 30 Ekim 2019 yılından itibaren 13 yılda toplamda 22 milyar TL sabit yatırım, 4.323 istihdam ve 5 modelde yılda 175.000 araç üretilmesi öngörülmektedir.

Yatırımda; gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, vergi indirimi, sigorta prim desteği gibi birçok teşvikin yanı sıra 30 bin araçlık alım için devlet garantisi verilmiştir.

6 Sonuç

Otomotiv sektörü, çok kapsamlı bir sektör olduğu için ülkelerin ekonomik kalkınmasında önemli bir rol oynamaktadır.

4 trilyon değerindeki dünya otomotiv endüstrisi, birçok farklı ülkeden üreticinin yer aldığı ve küresel ölçekte üretim kapasitesi olan bir sektördür.

Sektöründe dünya görünümü özetle şu şekildedir:

• 2020 yılında 77,6 milyon araç üretilmişken 77,9 milyon araç satılmıştır.

• Küresel üretimin yarısından fazlası Asya kıtasındadır,

• 2020 yılında araç satışını en çok artıran ülke Türkiye’dir.

• 2020 yılında 2 trilyon dolarlık bir dış ticaret hacmine sahiptir.

• Dünyanın en büyük şirketi piyasa değeri açısından Tesla, üretim açısından Toyota’dır.

• Günümüzde 576 elektrikli araç piyasada bulunuyor. 2021 yılında 156 yeni model piyasadadır.

• Elektrikli araç üretiminde lider ülke Çin, lider marka Toyota’dır.

Sektörün Türkiye görünümü özetle şu şekildedir:

• Türkiye’de araç üretimi 1966 yılında başlamıştır.

• 2021 itibariyle 14 firmanın 18 fabrikasında üretim yapılmaktadır.

• 2021 yılı ilk yedi ayında yerli araçta Fiat, ithal araçta Volkswagen liderdir.

• 2021 yılı ilk altı ayında sektörün 20 milyar dolarlık dış ticaret hacmi vardır

• Sektörün en büyüğü, ISO 500’e göre Ford Otomotiv’dir.

• Türkiye’de elektrikli araç satışında lider Porsche, hibrit araçta lider ise Toyota’dır.

• Türkiye’nin yerli otomobili altyapı çalışmaları devam etmektedir.

(37)

7 Kaynakça

• A&T Bank Otomotiv Sektörü, Haziran 2020

• Finansal Kurumlar Birliği

• International Energy Agency, Global EV Outlook 2019 Raporu

• INDICATA, Türkiye Otomotiv Sektörü 2.El Online Pazar Trend Raporu Ocak-Aralık 2020

• ISO 500 Çalışması

• Markline Veritabanı

• Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD)

• Uluslararası Motorlu Araç Üreticileri Birliği (OICA )

• Otomotiv Sanayi Derneği (OSD), Otomotiv Sanayii Genel ve İstatistik Bülteni

• Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK)

• T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Otomotiv Sektörü Raporu 2020

• Trademap Veritabanı

• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, TCMB

• Türkiye Elektrikli ve Hibrit Araçlar Derneği (TEHAD)

• Türkiye İstatistik Kurumu, TÜİK,

• Türkiye Sınai ve Kalkınma Bankası, Otomotiv Sektör Raporu, Ocak 2017

• https://aiesec.org.tr/blog/senden-benden-bizden-bir-parca-togg/

• https://carstechnic.com/araba-parcalari/araba-parcalari-ve-gorevleri/

• https://companiesmarketcap.com/automakers/largest-automakers-by-market-cap/

• https://tr.wikipedia.org/wiki/Otomobil_segmentleri

• https://tr.wikipedia.org/wiki/TOGG_Yerli_Otomobil

• https://www.arabam.com/blog/genel/arac-segmentleri-nedir-neye-gore-yapilir/

• https://www.bmw.com.tr/tr/topics/fascination-bmw/bmw-i-ve-e-mobilite/elektrikli-otomobil- turleri.html

• https://www.dunyaenerji.org.tr/2021-kuresel-elektrikli-arac-gorunumu-raporu/

• https://www.es.kearney.com/automotive/article/?/a/the-contribution-of-the-automobile-industry-to- technology-and-value-creation

• http://www.fwmotor.com/otomobil-segmentleri-nedir-her-otomobil-ayni-midir-musterileri-farkli- midir/

• https://www.ikinciyeni.com/blog/iyi-surucu-rehberi-detay/motor-cesitleri-nelerdir