Herediter Methemoglobinemi

SUMMARY

Hereditary Methemoglobinemia

Hereditary methemoglobinemia is an autosomal dominant disorder which is due to either to the presence of one of the M hemoglobins or the deficiency of the enzyme cytochrome B5 reductase. Cytochromeb5 reductase reductase deficiency have lifelong cyanosis of variable degree, depending on the level of methemoglobin, but usually have no associated symptoms or other physical findings.

A 18 year old male referred our hospital with breathlessness, weakness, headache, central cyanosis which is sustained from the birth. He had been investigated by cardiology and pneu- monology departments of different hospitals in respect of con- genital heart diseases and lung diseases. Our diagnostic eval- uation revealed hereditary methomoglobinemia. We found cytchrome b5 reductase enzyme deficiency in this patient.

Methoboglobinemia especially hereditay form is rare cause of central type cyanosis that is way when we investigate cyanosis in adult patient, we should keep hereditary methomoglobine- mia in our minds.

Key words: Hereditary methemoglobinemia, cycthcrome B5 reductase enzyme, hemoglobine M

Anahtar kelimeler:Herediter mnethemoglobinemi, sitokrom B5 reduktaz enzimi, hemoglobin M

Herediter methemoglobinemi otosomal dominant bir hastal›kt›r. Otosomal hastal›klarda iki de¤iflik gruptaki proteinlerde bozukluk bulunur. Birinci gruptakiler kom- pleks metbolik yolaklar› düzenleyen proteinler, örne¤in membran reseptörleri ve h›z belirleyen enzimler gibi.

‹kinci gruptakiler ise yap›sal anahtar proteinlerdir. Bun- lar için örnek ise hemoglobin veya kollajendir. Here- diter methemoglobinemide ve anormal hemoglobin mo- lekülüne ba¤l› ciddi hemolotik anemilerde temel biyo- kimyasal kusur tesbit edilmifltir

.

Bir çok otosomal dominant hastal›k, genellikle resesif hastal›klarda görülmeyen iki de¤iflik karekteristik özel-

lik gösterir; ((aa)) geçikmifl hastal›k bafllama yafl› ve ((bb)) klinik prezentasyonundaki de¤ifliklikler. Herediter met- hemoglobinemi eriflkin yafla kadar klinik olarak a盤a ç›kmayabilir

.

OLGU

Hastanemize müraat eden 18 yafl›ndaki erkek hasta solunum yetersizli¤i, halsizlik, bafl a¤r›s›, dudaklarda, dilde, el ve ayak parmaklar›nda siyanozla müracat etti. Siyanoz, ilk defa do¤u- munu yapt›ran doktor taraf›ndan tasbit edilmifl. Siyanozunun araflt›r›lmas› için ayn› hastanenin kardiyoloji ve gö¤üs hasta- l›klar› departmanlar›na sevk edilmifl. Konjenital kalp hastal›¤›

ve akci¤er patolojileri aç›s›ndan araflt›r›lm›fl ve herhangi bir patolojik bozukluk bulunmad›¤› için palyatif tedavi ile taburcu edilmifl. 5 yafl›na kadar ara ara flikayetleri olan hasta, 5 yafl›n- da Siyami Ersek kalp damar cerrahisi hastanesine yatm›fl. Bu- rada da kalp ve akci¤er aç›s›ndan araflt›r›lm›fl herhangi bir pa- toloji bulunmad›¤› için kontrola ça¤r›larak hasta taburcu edil- mifl. Fakat hasta kontrollerine gitmemifl.

Eritrosit say›s› 5.5 milyon/mm³, hemoglobin 17 g/dL, Hct 52.5, biokimyasal testlerinde herhangi bir bozukluk yoktu.

Arter kan-gaz› analizinde pH 7.34, pCO₂79.6, HCO₃ 21.6, hafif hipoksemisi vard›. Akci¤er grafisinde ve ekokardiyogra- fisinde herhangi bir bozukluk yoktu. Hastaneye müracat›ndan önce herhangi bir ilaç kullanmam›fl, genel anestzi almam›fl, methoglobinemiye neden olacak herhangi bir kimyasal mad- deye maruz kalmam›flt›. Kalp ve akci¤er hastal›klar›n› ekarte ettikten sonra talasemi aç›s›ndan hemoglobin elektoforez yap- t›k. Elektroforezde HbA1, HbF, HbS, HbA2düzeylerini nor- mal bulduk ve talasemiyi ekarte ettik. Methohoglobin seviye- sine bakt›¤›m›zda methemoglobin seviyesini % 27 (N:0.00- 1.50) bulduk. Bu düzey klinik semptomlar›n a盤a ç›kmas›

için yeterliydi. Daha ileri araflt›rma için bu hastan›n sitokrom b5 reduktaz ve M hemoglobin seviyesini araflt›rd›k ve hastada sitokrom b5 reduktaz (methemoglobin reductaz) eksikli¤ini tesbit ettik. Tedavisinde 300 mg/gün askorbik asit verdik.

Klinik ve laboratuvar›ndaki düzelme nedeni ile kontrole ça-

¤›rarak taburcu edildi.

TARTIfiMA

Herediter methemoglobinemi, M hemoglobininlerin varl›¤›na veya sitokrom B5 reduktaz eksikli¤ine ba¤l›-

Herediter Methemoglobinemi

Nejat ALTINTAfi (**), Tolga YAKAR (*), Atalay SURARDAMAR (*), Fatih AKDO⁄AN (*) Taha Tahir BEKÇ‹ (*)

Haydarpasa Numune Hastanesi, ‹ç Hastal›klar› Klini¤i*; S.S.K Sureyyapasa Hastanesi, Gö¤üs Hastal›klar› Klini¤i**

OLGU SUNUMU ‹ç Hastal›klar›

Göztepe T›p Dergisi 17: 59-60, 2002

59

d›r

. Sitokrom B5 reduktaz eksikli¤inde methomoglo- bin düzeyine ba¤l› olarak hayat boyu süren de¤iflik de- recelerde siyanoz görülür. Fakat, genellikle semptom ve di¤er fiziksel bulgular efllik etmez. Baz› hastalarda artm›fl oksijen affinitesine ba¤l› polisitemi görülür. Baz›

hastalardada mental retardasyon tesbit edilmifltir. Te- davi edilmemifl hastalarda % 15-30 methemoglobin dü- zeyi tesbit edilir. Methemoglobin düzeyleri, yafll› popü- lasyonda eritrositlerin yafllanmas›na ve anormal enzim aktivitesinin düflmesine ba¤l› olarak yüksek bulunur

. Akkiz methemoglobinemi çeflitli ilaç ve toksinlere ma- ruziyete ba¤l› olarak geliflir. Baz› ajanlar, örne¤in nitrit ve d-klorat, heme iyonunu direkt olarak okside ederler.

Di¤er ajanlar, örne¤in sulfa ilaçlar› ve anilin, methemo- globinemiye neden olmadan önce biyotransformasyona giderler

.

Kal›tsal methemoglobinemi, klinik olarak hafif olmas›- na ra¤men, ilaçlara veya toksinlere ba¤l› geliflen methe- moglobinemi hayat› tehtid edebilir. E¤er methemoglo- bin 15 g/dL’yi aflarsa, hastal›k klinik olarak belirginle- flir, % 35’leri aflarsa etkilenmifl kiflide bafl a¤r›s›, halsiz- lik ve solunum yetersizli¤i geliflir. % 80’i geçen durum- lar genellikle hayatla ba¤daflmaz. Tan›s›nda kalp ve akçi¤er hastal›¤› bulunmayan her siyanotik hastada met- hemoglobinemi düflünülmelidir. E¤er siyanoz azalm›fl oksijen satürasyonuna ba¤l›ysa, kan örne¤i havayla bir-

leflti¤inde mor renkten k›rm›z›ya dönerken, methemo- globinemik hastadan al›nan kan örne¤i hava ile tema- s›ndan ba¤›ms›z olarak çukulata kahverengisi olarak kalacakt›r.

Tedavide; oral metilen mavisi (100 ila 300 mg/gün) ve- ya askorbik asit (300 ila 500 mg/gün) verilmesi methe- moglobin seviyesinde belirgin düflmeye neden olur.

Sonuç olarak, herediter methemoglobinemi santral tip siyanozun nadir nedenlerindendir. Fakat, kalp ve akci-

¤er hastal›¤› bulunmayan her siyanotik hastada methe- moglobinemi düflünülmelidir.

KAYNAKLAR

1. Beuvais P: Hereditary methemoglobinemias. Arch Pediatr 7(5):513-8, 2000 French.

2. Svecova D, Bohmer D: Congenital and acquired methemoglobine- mia and its therapy. Cas Lek Cesk 137(6):168-70, 1998 Review. Slo- vak.3. Jaffe ER: Enzymopenic hereditary methemoglobinemia: a clini- cal/biochemical classification. Blood Cells 12(1):81-90, 1986 Review.

4. Matsuki T, Tamura M, Takeshita M, Yoneyama Y: Age-depen- dent decay of cytochrome b5 and cytochrome b5 reductase in human erythrocytes.

Biochem J 194(1):327-30, 1981.

5. Wilburn-Goo D, Lloyd LM: When patients become cyanotic:

acquired methemoglobinemia. J Am Dent Assoc 130(6):826-31, 1999 Review.

Göztepe T›p Dergisi 17: 59-60, 2002

60