Operabl akci¤er kanserli 78 olgunun klinik ve radyolojik özellikleri
Huriye BERK-TAKIR (*), Gülbanu HORZUM (**), Emine AKSOY (**), Bahad›r BIÇAKCI (*), Bülent ÇEL‹K (*)
ÖZET
Bu çal›flmada, klinik özellikler ve preoperatif de¤erlendirme- ye göre operabl olan 78 birincil akci¤er kanserli olgu pros- pektif olarak incelendi. Hastalar›n yafl, sigara al›flkanl›klar›, semptomlar›, posteroanterior (PA) akci¤er grafisi ve bilgisa- yarl› gö¤üs tomografisi (BT) bulgular›, tan› yöntemleri, histo- patolojik tipleri de¤erlendirildi. Olgular›n 1’i kad›n, 77’si er- kekti ve yafl ortalamas› 58.32±8.5 (40-76 yafl) idi. ‹ki hasta si- gara içmemifl, 63 hasta sigaray› b›rakm›fl ve 13 hasta halen sigara içmekteydi. ‹çilen sigara miktar› 0-150 paket/y›l ara- s›nda de¤iflirken ortalama 54.77±35.66 (0-150) paket/y›ld›.
En s›k rastlanan semptom öksürüktü (% 75.6). Akci¤er grafi- sinde lezyon daha çok sa¤da (% 53.8) ve santral (% 56.4) yerleflimli idi. PA akci¤er grafisi ve bilgisayarl› tomografide en s›k kitle lezyonu (% 80.8), 2. s›kl›kta ise hiler geniflleme (%
43.6) tespit edildi. En s›k kullan›lan tan› yöntemi fiberoptik bronkoskopi (% 65.4) idi. En s›k saptanan histopatolojik tip ise epidermoid karsinomdu (% 60.3).
Anahtar kelimeler:Birincil akci¤er kanseri, klinik, radyoloji
SUMMARY
Clinical and radiological evaluation of 78 cases with operable lung cancer
In this prospective study we examined 78 primary lung cancer cases who were operable according to clinical assesment and preoperative evaluation. We evaluated the age, smoking his- tory, symptoms, chest X-ray and thoracic computed tomog- raphy (CT) findings, diagnostic procedures and histopatholo- gic types. One case was female and 77 cases were male. Me- an age was 58.32±8.5 (40-76 years of age). Two patients had no smoking history, 63 patients were exsmokers and 13 pati- ents were still smoking. The range of smoked cigarette were 0-150 pack/years and mean was 54.77±35.66 (0-150) packs/
years.
The most frequent symptom was cough (75.6 %). The tumor was most commonly located in the right lung (53.8 %) and centrally (56.4 %). In chest X-ray and thorax CT solid lesion was the most common (80.8 %) and hilar enlargement was the second common radiological appearence (43,6 %). Most frequently used diagnostic tool was fiberoptic broncoscopy (65.4 %) and epidermoid carcinoma was the most frequent histopathalogic diagnosis (60.3 %).
Key words:Primary lung cancer, clinic, radiology
SSK Süreyyapafla Gö¤üs Kalp ve Damar Hastal›klar› E¤itim Hastanesi, Asist. Dr. *; Uz. Dr.**
Günümüzde akci¤er kanseri % 28 oran› ile kanser ölümlerinin en s›k nedenidir (1). ABD’de 1999’da tüm kanser ölümlerinin erkeklerde % 32’si, kad›nlarda ise
% 25’i akci¤er kanserine ba¤l›d›r. 1999’da yeni tan› ko- nulmufl kanserlerin erkeklerde % 15’ini, kad›nlarda % 13’ünü (toplam 171.000 yeni olgu) akci¤er kanseri oluflturmaktad›r (2). Sa¤l›k Bakanl›¤›’n›n 1996 verileri- ne göre, ülkemizde akci¤er kanseri s›kl›¤› erkeklerde 100.000’de 35, kad›nlarda 100.000’de 5’dir (3). Son y›l- larda kad›nlardaki akci¤er kanserine ba¤l› ölüm h›z› er- keklerdeki azalman›n (% 1.4 azalma) tersine artmaya devam etmektedir (% 1.7 art›fl) (4). Y›llar içinde tan› ve tedavi olanaklar›n›n artmas›na ra¤men akci¤er kanseri
s›kl›k ve mortalite oranlar› aç›s›ndan halk sa¤l›¤›n› cid- di boyutlarda tehdit etmeye devam etmektedir.
Tan› aflamas›nda hastalar›n yaln›zca % 20-35’i cerrahi rezeksiyona uygun iken % 75-80’i inoperabld›r (5,6). Semptomlar›n bafllamas› ile hastalar›n doktora baflvur- mas› aras›nda uzun bir süre geçmektedir. Merkezimizde 117 inoperabl birincil akci¤er kanserli olgunun geriye dönük incelenmesinde bu süre 101 gün olarak tespit edilmifltir (7). Akci¤er kanserli olgular›n en s›k doktora baflvurma nedenlerinden baz›lar›; öksürük, balgam ç›- karma, kilo kayb›, nefes darl›¤›, hemoptizi, gö¤üs a¤r›- s›, çomak parmak ve ses k›s›kl›¤›d›r. Özelikle 50 yafl
KL‹N‹K ARAfiTIRMA Gö¤üs Hastal›klar›
Göztepe T›p Dergisi 20: 205-207, 2005
205 ISSN 1300-526X
üzerinde sigara içen olgularda bu semptomlarla baflvur- duklar›nda ilk olarak yap›lan tetkiklerden PA akci¤er grafisinde kitle, atelektazi, obstrüktif pnömoni, medias- tinal ve/veya hiler geniflleme, plevral efüzyon tespit edilebilir. Bu çal›flmada, operabl olan birincil akci¤er kanserli 78 olgunun klinik ve radyolojik özellikleri in- celendi.
MATERYAL ve METOD
SSK Süreyyapafla Gö¤üs Kalp ve Damar Hastal›klar› E¤itim Hastanesi’nde Eylül 2003-Nisan 2004 tarihleri aras›nda klinik evre ve preoperatif de¤erlendirmeye göre operabl kabul edilen 78 akci¤er kanserli olgunun klinik ve radyolojik özellikleri prospektif olarak incelendi. Hastalar›n yafllar›, sigara al›flkan- l›klar›, semptomlar›, PA akci¤er grafisi ve bilgisayarl› gö¤üs tomografisi bulgular›, tan› yöntemleri, histopatolojik tipleri de¤erlendirildi. Histopatolojik tiplendirme DSÖ’nün 1999 s›- n›flamas›na göre (8), evrelendirme de uluslar aras› akci¤er kanseri TNM evreleme sistemine göre yap›ld› (9).
BULGULAR
Hastalar›n (n=78) yafl ortalamas› 58.32±8.5 (40-76 yafl) idi ve olgular en fazla 61-70 (n=29, % 37.2) yafllar ara- s›nda yer almaktayd› (Tablo 1). Olgular›n 1’i kad›n (%
1.3), 77’si (% 98.7) erkekti. ‹ki hasta sigara içmemifl, 63 hasta sigaray› b›rakm›fl ve 13 hasta da halen sigara içmekteydi. ‹çilen sigara miktar› 0-150 (ort. 54.77±
35.66) paket/y›l aras›ndayd›.Hastalar›n semptomlar›
Tablo 2’de gösterilmifltir.
Akci¤er grafisinde lezyon 42 hastada sa¤da, 34 hastada ise solda yerleflmekteydi; 44 hastada santral, 33 hastada
ise periferik tümör vard›. ‹ki hastada PA akci¤er grafi- sinde lezyon saptanmad› (Tablo 3). Bu hastalardan bi- rinde toraks BT de normal bulundu. Tan›, hastan›n eks- pektore etti¤i doku parças›n›n patolojik incelenmesi ile kondu ve yap›lan fiber optik bronkoskopide endobron- flial lezyon saptand›. Bilgisayarl› tomografide tümör en genifl çap› 0-110 mm (ort. 47.16±20.08 mm) aras›nda de¤iflmekteydi; 32 hastada patolojik boyutta lenf bezi (lenf bezi k›sa çap› ≥ 10 mm) saptand› ve lenf bezi k›sa çap› 0-25 mm (ort. 8.55±5.88 mm) aras›nda de¤iflmek- teydi (Tablo 4). Hastalar›n 51’inde (% 65.4) tan› fibe- roptik bronkoskopi ile konuldu. Kullan›lan tüm tan›
yöntemleri ve sonuçlar› Tablo 5’de gösterilmifltir. Tes- pit edilen tümörlerin histopatolojik tipleri Tablo 6’da özetlenmifltir.
TARTIfiMA
Akci¤er kanseri kanser ölümlerinin bafl›nda gelir (2). Özellikle 50-70 yafl erkekleri etkileyen akci¤er kanseri son y›llarda kad›nlarda da h›zla artmaktad›r. 1994 y›l›n- da yay›nlanan bildiriye göre kad›nlarda akci¤er kanseri-
Tablo 1. Hastalar›n yafl gruplar›na göre da¤›l›m›.
Yafl
≤ 4041-50 51-60 61-70
> 71
Hasta say›s›
152 2629 6
Yüzde 19.22.6 33.337.2 7.7
Tablo 2. Hastalar›n semptomlar›.
Semptom Öksürük Balgam Gö¤üs a¤r›s›
Kilo kayb›
Hemoptizi Nefes darl›¤›
Atefl Ses k›s›kl›¤›
Di¤er
Hasta say›s›
59 3533 3231 2118 1034
% 75.6 44.942.3 41.039.7 26.923.1 12.843.6
Tablo 3. Hastalar›n P-A akci¤er grafisi bulgular›.
P-A Akci¤er grafisi bulgular›
Atelektazi
Pnömonik infiltrasyon Apikal tümör Plevral efüzyon Mediastinal flift Hiler geniflleme Mediasten genifllemesi Diyafragma yüksekli¤i Kitle
Soliter pulmoner nodül
Hasta say›s›
21 1717 296 3312 2054 4
% 26.9 21.821.8 37.27.7 42.315.4 25.669.2 5.1
Tablo 4. Hastalar›n bilgisayarl› tomografi bulgular›.
Tomografi bulgular›
Atelektazi
Pnömonik infiltrasyon Apikal tümör Plevral efüzyon Mediastinal flift Hiler geniflleme Mediasten genifllemesi Kitle
Soliter pulmoner nodül
Hasta say›s›
26 226 1120 3410 632
% 33.3 28.27.7 14.125.6 43.612.8 80.82.6
Tablo 5. Tan› yöntemleri.
Tan› yöntemi FOB TT‹AB Torakotomi
Hasta say›s›
51 189
% 65.423.1 11.5 Göztepe T›p Dergisi 20: 205-207, 2005
206
ne ba¤l› ölümler 1950’ye göre % 500 artm›flt›r (10). Bu, kad›nlarda sigara içme oranlar›n›n art›fl› yan›nda ifl ha- yat›nda daha aktif görev almalar› nedeniyle mesleki kanserojenlerle maruziyetin artmas›yla iliflkili olabilir.
Ülkemizde de kad›nlarda sigara içme oran› % 24 olarak bildirilmektedir (11).
Akci¤er kanserli olgu asemptomatik olabilece¤i gibi, çok çeflitli ve özgül olmayan semptomlarla baflvurabil- mektedir. ‹lk baflvuruda ço¤u kez hastal›k ilerlemifl du- rumdad›r. En s›k karfl›lafl›lan semptomlar öksürük (%
75), kilo kayb› (% 68), nefes darl›¤› (% 60), gö¤üs a¤r›- s› (% 45-49), hemoptizi (% 29-35), çomak parmak (%
20), atefl (% 15-20) ve ses k›s›kl›¤›d›r (% 5-18) (12). Bi- zim serimizde de en s›k semptom öksürük olup, bunu s›ras›yla balgam ç›karma, gö¤üs a¤r›s›, kilo kayb›, he- moptizi, atefl ve ses k›s›kl›¤› izlemektedir.
Akci¤er kanserinin tan›s› de¤iflik yöntemlerle al›nan doku biyopsi örnekleriyle konursa da, potansiyel bir habis lezyonun varl›¤› genellikle PA akci¤er grafisiyle belirlenir. Akci¤er kanseri için tan›sal bir radyolojik gö- rünüm tan›mlanmam›flt›r. Akci¤er kanserli olgularda gö¤üs radyografilerinde kitle lezyonu, plevral efüzyon, atelektazi, postobstrüktif pnömoni, kemik destrüksiyo- nu, superior mediasten veya kontrlateral hiler bulky lenfadenomegali varl›¤› tespit edilebilir. Akci¤er grafi- leri mediastinal lenf bezi tutulumunu belirlemede du- yarl› de¤ildir (13), 2 cm’den küçük lezyonlar gözden ka- çabilir. Savafl ve ark.’n›n çal›flmas›nda en s›k rastlanan bulgu pnömoni ve atelektazi iken, Utkaner ve ark. 116 hastal›k serilerinde en s›k kitle ve plevral efüzyon tespit etmifllerdir (14,15). Bizim serimizde ise en s›k kitle ve hiler geniflleme mevcuttu.
Akci¤er kanseri tan›s›nda farkl› tan› yöntemleri kullan›- labilir. Tan› yöntemi seçimini belirleyen en önemli fak- tör hastal›¤›n lokalizasyonudur. Merkezimizde kolay- l›kla uygulanabilen bir ifllem olmas› ve serimizde tü-
mörlerin daha çok santral yerleflim göstermesi nedeniy- le fiberoptik bronkoskopi en s›k kullan›lan tan›sal yön- tem olmufltur.
1970’li y›llara kadar en s›k rastlan›lan histopatolojik tip epidermoid karsinomdu. Ancak, 1970’li y›llardan itiba- ren adenokarsinom s›kl›¤› her iki cinste de artmaya bafl- lam›flt›r (16). Barsky ve ark. bu art›fl› erkeklerde % 3, kad›nlarda % 1.5 olarak bildirmifltir (17). Günümüzde en s›k görülen histopatolojik tip adenokarsinomdur. Utka- ner ve ark. adenokarsinomun en s›k histopatolojik tip oldu¤unu bildirmifltir (15). Bizim serimizde en s›k epi- dermoid karsinoma rastland›.
Sonuç olarak akci¤er kanseri, birçok hastal›kla kar›flabi- len semptom ve radyolojik bulgularla karfl›m›za ç›kan bir hastal›kt›r. Bu nedenle, solunumsal yak›nmalarla baflvuran, PA akci¤er grafisinde lezyon saptanan, 50 yafl›n üzerinde ve özellikle sigara içen kiflilerde akci¤er kanseri mutlaka ay›r›c› tan›da yer almal›d›r.
KAYNAKLAR
1. Osann KE, Ernster VL, Mustacchi P: Epidemiology of lung cancer. Ed.
Murray JF, Nadel JA, Mason RJ, Boushey HA. Textbook of Respiratory Medi- cine. 3rd ed. Philadelphia: WB Saunders Company p. 1395-1414, 2000.
2. Landis SH, Murray T, Bolden S, et al: Cancer statistics, 1999. CA Cancer J Clin 49:8-31, 1999.
3. Çelik ‹: Akci¤er kanserinde epidemiyoloji. Ed: Engin K, Özyard›mc› N. Ak- ci¤er kanserleri tan› ve tedavide temel ilkeler ve uygulamalar. ‹stanbul: Avrupa T›p Kitapç›l›k Ltd. fiti. Yay›nlar› p. 50-6, 2001.
4. Schottenfeld D: Etiology and epidemiology of lung cancer. Ed. Pass HI, Mitchell JB, Johnson DH, Turrisi AT, Minna JD, Lung cancer principles and practice. 2nd ed. Philadelphia: Lippincott Williams&Wilkins p. 367-88, 2000.
5. Alberg AJ, Samet JM: Epidemiology of lung cancer. Chest 123:21S-49S, 2003.
6. Halilçolar H, Tatar D, Ertu¤rul G, et al: Epidemiyoloji. In: Çavdar T, Ekim N, Akkoçlu A, Öztürk C eds. Akci¤er kanseri multidisipliner yaklafl›m. 1.
bask›. Ankara: Bilimsel T›p Yay›nevi 17-22, 1999.
7. Ataç G, Özmen ‹, Horzum G, B›çakc› B, Bilgin R, Gündüz G, Sevim T:
‹noperabl 117 akci¤er kanserli olgunun retrospektif incelenmesi. Toraks Derne-
¤i VII. Y›ll›k Kongresi Bildiri Özetleri Kitab› s.120, 28 Nisan-1 May›s 2004.
8. Travis WB, Colby TV, Corrin B, et al: and collabators from 14 countries.
Histological typing of lung and pleural tumors. 3rd ed. Berlin: Spinger Verlag, 1999.
9. Mountain CF: Revisions in the international staging system for lung cancer.
Chest 111:1710-1717, 1997.
10. American Cancer Society: Cancer facts and figures-1994. Atlanta (GA):
American Cancer Society 1-28, 1994.
11. Bilir N, Güçiz B, Y›ld›z N: Sigara ‹çme Konusunda Davran›fllar ve Tutum- lar. Ankara: Hacettepe Halk Sa¤l›¤› Vakf› Yay›n› No. 7, 1997.
12. Mo¤ulkoç N: Akci¤er kanserlerinin semptom ve bulgular›. Ed: Hay›rl›o¤lu A. Akci¤er kanserleri tan› ve tedavi. 1. bas›m. ‹zmir: Punto yay›nc›l›k s. 57-77, 2000.
13. Silvestri GA, Tanoue LT, Margolis ML, et al: The noninvasive staging of non-small cell lung cancer. Chest 123:147-156, 2003.
14. Savafl ‹, Özdemir Ö, Gönüllü U ve ark: Tüberküloz ve toraks 39:77-84, 1991.
15. Utkaner G,Y›lmaz U, Çelikten E ve ark: Solunum hastal›klar› 7:1-91, 1996;
16. Travis WD, Travis LB, Devesa SS: Lung cancer. Cancer 75(suppl):191- 202, 1995.
17. Barsky SH, Cameron R, Osann KE, et al: Rising incidence of bronchi- oloalveolar lung carcinoma and its unique clinicopathologic features. Cancer 73:1163-70, 1994.
Hücre tipi Epidermoid Adenokarsinom NSCLC Habis epitelyal Adenoskuamöz Karsinosarkom
Hasta say›s›
47 25 1 2 2 1
% 60.3 32.1 1.3 2.6 2.6 1.3 Tablo 6. Tespit edilen tümörlerin histopatolojik yap›lar›.
H. Berk-Tak›r ve ark., Operabl akci¤er kanserli 78 olgunun klinik ve radyolojik özellikleri
207
