DBB 309 Karşılaştırmalı Dilbilgisi III

(1)

DBB 309

Karşılaştırmalı Dilbilgisi III

Türkçe – Japonca

Tipolojik Karşılaştırma

(2)

AD

Romaji ile yazılırken özel adlardan insan ya da yer adları büyük harfle başlar

ancak haftanın günleri ve aylar başlamaz.

ÖRNEK

(3)

Günler:

ÖRNEK ÖRNEK ÖRNEK ÖRNEK ÖRNEK ÖRNEK ÖRNEK

AD

(4)

Aylar:

ÖRNEK

Diğer dillerin adları bir istisna dışında (İngilizce) büyük harfle başlar.

ÖRNEK

AD

(5)

Tür adları:

ÖRNEK

Japonca adlarda cins yoktur.

İngilizcedeki “a,an, the” gibi tanımlıklar yoktur.

Çoğu Japonca sözcük tekil-çoğul farkı kullanmaz.

ÖRNEK

AD

(6)

İnsanlar için çoğul son ek –tachi kullanılabilir ama genelde gerekmez.

ÖRNEK

Eğer –tachi bir özel isim ile birlikte kullanılıyorsa o kişinin ailesi ya da çevresi vurgulanıyordur.

ÖRNEK

Türkçe’deki «-gil» kullanımına benzer

ÖRNEK

AD

(7)

Japonlar, önce soyadlarını sonra adlarını kullanırlar.

ÖRNEK

Özellikle yetişkinler her zaman soyadları ile anılırlar.

Çocuklarda durum farklıdır. Adlar kullanılır. Küçük çocukların adlarının ardına –chan, büyük çocukların adlarının ardına –san eklenerek söylenir.

Başkalarına hitap edilirken bay-bayan fark etmez mutlaka – san eklenir.

Ancak kesinlikle kendi adınızın ardına –san ekleyemezsiniz.

AD

(8)

AD

Kibar biçim – ön ek olan o- ve go- kullanımı

ÖRNEK

Çince kökenli sözcüklerde genellikle go- öneki kullanılır

ÖRNEK

Genellikle kadınlar o- önekini kullanırlar.

(9)

AD

Bazı sözcükler mutlaka kibar önekle kullanılırlar. Bunlar artık o sözcüklerin bir parçası olmuşlardır.

ÖRNEK

Bu ön ekler her adla kullanılmazlar, bu nedenle ancak

emin olduklarımızı kullanmakta yarar vardır.

(10)

AD

Bileşik adlar:

İki ad birleşeceği zaman genellikle “no” ilgeci kullanılır.

ÖRNEK

Ancak bazen “no” ilgecinin kullanılmaz.

ÖRNEK

(11)

AD

Son ekler:

Son ek –ya bir sözcüğe eklendiğinde o şeyin satıldığı yer ya da satan kişi anlamı katar.

ÖRNEK

Satan kişiler için –san eki de kullanılır

ÖRNEK

-ka son eki bir ada eklendiğinde o konuda bilgili ya da uzman anlamı verir.

ÖRNEK

(12)

AD

Adlar ön ek ya da son ek aldıklarında biçimsel herhangi bir değişikliğe uğramazlar.

ÖRNEK

(13)

ADIL

Kişi Adılları:

Japonca da Türkçe gibi «adıl düşüren dil» dir. Bu nedenle, eğer anlam, bağlamdan çıkartılabiliyorsa kişi adılı düşer.

Tekil Çoğul

Watashi (ben) Watashitachi

anata (sen) anatatachi / anatagata (kibar)

kare (o – erkek) karera (tümü erkek ya da kadın erkek karışık) kanojō (o – kadın) kanojōtachi / kanojora

(14)

ADIL

ÖRNEK ve ÖRNEK (kadın dili), ÖRNEK (erkek dili)

günlük dilde “ben” anlamına gelir. Ayrıca ÖRNEK sözcüğü de günlük kullanımda “sen” anlamına gelir.

ÖRNEK sözcüğünün kullanımı pek yaygın değildir. Bunun yerine ardına ÖRNEK ekleyerek ad kullanımı yeğlenir.

Öğretmen, doktor ya da diş doktorlarıyla konuşurken “siz”

yerine ÖRNEK sözcüğü kullanılır. ÖRNEK ‘öğretmen’

anlamına gelmekle birlikte konusunda uzman ya da başarılı kişilere hitap edilirken de kullanılabilir.

“Siz” (çoğul) kullanımı – ÖRNEK (herkes)

ÖRNEK

(15)

ADIL

ÖRNEK adılında olduğu gibi ÖRNEK ve ÖRNEK adılları da sık kullanılmazlar. Bunun yerine kimden söz ediliyorsa onun adı kullanılır.

ÖRNEK ya da

ÖRNEK ÖRNEK

ÖRNEK

(16)

ADIL

İşaret Adılları:

yakın uzak daha uzak soru

Kök ÖRNEK ÖRNEK ÖRNEK ÖRNEK

-re (adıl) ÖRNEK ÖRNEK ÖRNEK ÖRNEK

-no (önad) ÖRNEK ÖRNEK ÖRNEK ÖRNEK

-nna (önad) ÖRNEK ÖRNEK ÖRNEK ÖRNEK

uzun ünlü (belirteç) ÖRNEK ÖRNEK ÖRNEK ÖRNEK

-ko (adıl) ÖRNEK ÖRNEK ÖRNEK ÖRNEK

-chira (adıl) (kibar) ÖRNEK ÖRNEK ÖRNEK ÖRNEK

Japonca işaret sözcükleri (bazıları adıl, önad ya da belirteç) önek biçimini alır.

(17)

ADIL

Soru Adılları Belgisiz Adıllar

Dare – kim / Donata – kim (kibar) Dare ka – birisi / Donata ka – birisi (kibar) Dare mo – kimse / Donata mo – kimse (kibar)

Dare de mo – herhangi biri/ donata de mo (kibar)

Dō – nasıl Dō ka – bir biçimde

Dō mo – hiçbir biçimde

Dō de mo – her nasılsa

Doko – nerede Doko ka - bir yer

Doko mo – hiçbir yer

Doko de mo – herhangi bir yer Dochira – ne tarafta

Dore – hangi (kişi / eşya) Doreka – biraz Dore mo – hiçbir şey

Dore de mo – herhangi biri Dōshite – neden

Nan / nani – ne Nani ka – bir şey

Nani mo / nanni mo –hiçbir şey

Nan de mo – herhangi bir şey Nannin – kaç kişi

İkura- kaça İkuraka – az bir şey

İkura mo – az birşey İkutsu – kaç tane

İtsu – ne zaman

(18)

ADIL

Sonuna “-mo” eki alarak olumsuz anlam içeren belgisiz

adıllar, Türkçe’de olduğu gibi, eylemlerin olumsuz biçimleri ile kullanılırlar.

ÖRNEK

(19)

ADIL

Dönüşlü Adıl:

Japonca’da bir tek dönüşlü adıl vardır. Bu adıl, çok amaçlı kullanılır. Hem tekil hem çoğul, hem erkek hem de kadın için kullanılabilir. İnsanlar ve sıcak kanlı hayvanlar için kullanılır.

Balık, sürüngen, böcek ya da cansızlar için kullanılmaz.

ÖRNEK – kendi

Genellikle ardından “de” ya da “no” ilgeci gelir.

ÖRNEK