1 9 39 İ z m ir B e y n e l m i l el F u a rı Her sene açılışında yeni inkişaf

S e r g i s a r a y ı

Y. M i m a r F e r r u h O r e l Y. M ü h e n d i s C a h i t Ç e ç e n

1 9 3 9 İ z m i r B e y n e l m i l e l F u a r ı

Her sene açılışında yeni inkişaf ve tekâmüllerile Fuarın istikbaline emniyetle bakılabilir. Esas girişlerinden birini teş-kil eden Dokuz Eylül kapısından girildiği zaman sağ ve sol-da birinci plânı teşkil eden Evkaf ve Eti Bank paviyonları eski ve yeniyi bir a n için kritik etmek üzere karşı karşıya konulmuş hissini veriyor. Bunları bir t a r a f t a n İ ş Bankası Milli reasürans ve İnhisarlar diğer t a r a f t a n da muhtelif kü-çük müesseselerle Manisa paviyonu nihayetlendiriyor.

Bu iki nihayetin husule getirdiği meydan, ortada gazino etrafında d a sırasile Şehir müzesi, Sümer Bank, Vilâyet paviyonu Devlet Demiryolları, Ticaret Odaları paviyonlarile çerçeveleniyor.

Bunlardan başka gazinonun arkasında yüksek mimar F e r r u h Örelin, sergi sarayı oldukça geniş bir saha işgal e t -mekte, sade fasadile bu f a s a d m a k s ı n a a o girişin iki t a r a f ı n a dizilmiş vitrinlerle bu cepheyi tezyin ediyor.

Bidayetiııdenberi h e r sene yeni veçheler arzeden Fuara iştirâk eden ecnebi devletlerden Fransa, İtalya, Polonya, ve R o m a n y a n m yeni pavivonlarla dahil oluşları bu halile Orta Avrupa Fuarlarını çoktan geçmiş bulunan İzmir F u a r ı n a ec-nebi anasırında yakın alâka gösterdiğine delildir.

Fransa, İtalya, İngiltere, Rusya, Yunanistan, Belçika, Polonya, Romanya, Filistin devletlerinin hariçteki paviyonları Almanya ile İ r a n d a sergi sarayı dahilindeki meşherlerinde sergiyi gezenlerdeki tecessüs ve alâkayı temin hususunda m u -vaffak olmuşlardır. Bunlardan bilhassa Almanyanm sergi sa-rayı dahilindeki meşheri tanzim ve tezvin işinde en m u v a f f a k olanlardandır. Ecnebi paviyonlarından herbiri gerek haricî

manzaralarında ve gerekse dahili tanzim ve tefrişinde millî karakterlerini m ü m k ü n mertebe göz önünde bulundur-muşlar lüzumundan fazla inşaattan sakmmışlardır.

Yine ecnebi olarak hariçte iştirâk eden f i r m a l a r arasında İ. G. Farben Industri kimya müesseseleri fevkalâde sadelik ve güzelliğile muvafık eserlerdendir. Bu paviyonlar bizzat kendi mimar ve dekoratörleri t a r a f ı n d a n tanzim edilmiştir.

Bunlardan başka İnkılâp Müzesi, Ziraat, Sıhhat ve İçti-mai muavenet Vekâletlerinin müzeleri bir blok teşkil ediyor. Aralarında husule gelen meydanda Milli Şefin ayakdaki h e y -keli bu blokun ilmi ve fenni ciddiyetini tebarüz ettiriyor.

İnkılâp müzesinin resim heykel ve neşriyattan ibaret muhteviyatı Ziraat müzesinin ziraî hastalıklar, ziraat hayvanları ve bunlara ait gösterdiği filimlerle Fuarı gezenleri k e n -dilerine celbediyorlar. S ı h h a t müzesi de bu alâkada hissedar-lık gösteriyordu. F u a r a plân halinde bakılınca muhtelif yeşil tarhlarla bu tarhları iyice kavramış paviyon blokları, bunla-rın haricinde paviyonları gezip çok şey görmüş olmaktan yo-rulmuş gözleri dinlerdirmek ve âmil olan eğlence mahalli Lunapark geliyor.

Lunapark bu sene henüz lâyıkile hazırlanmış olmadığı halde Mıinhani aynaları, Perili evi, Labirenti, Dönme dolabı ve diğer hususi iştirâklerle halkı arzu edildiği şekilde meşgul etmektedir. Paviyon bloklarile Lunapark arasındaki ağaçlık bir sahada vücude getirilmiş olan k ı r kahvesi «gezmek ile eylenmek arasında biraz tevakkuf lâzımdır» der gibi bir nok-tada bulunuyor.

1 2 3 4 5 • fi • 8 • 9 10 11 12 13 • I I • 15 • İnkilâp müzesi • Ziraat » Sağlık P a r a ş ü t kulesi Şehir müzesi Sümerbank İtalyan paviyonu S. S. C. İ. Manisa » • Y u n a n » Eti Bank Vakıflar paviyonu Ankara Birası Filistin paviyonu K ü t a h y a Çeşmssi K i — 17 — 1 8 — 19 — 20 — 2 1 — oo 23 — 2 - 1 — 2 6 — 2 8 — 29 — 30 —

Alman I.G.F. paviyonu Belçika » Üzüm K u r u m u Hava tehlikesi Hava gazı Romanya P. Denizli P.

İzmir Ticaret odası Sergi sarayı F u a r gazinosu Fransız P. Kızılay D. Demir Yollan Telefon köşkü İngiliz P. J l \ M"1 , • Çocuk Bahçesi - Ada gazinosu - Luna Park • Atlı spor - Nebatat Bahçssi • Kır kahvesi • Helalar • 9 Eylül antresi Esas antre Antre Gül bahçesi Sun'i göl S e r g i s a r a y ı p l â n ı 31 — izmir vilâyeti 44 32 — Trakya pavyonu 45 33 — Şark Sanayi. Turyağ 46

P a m u k mensucat, Yün 47 mensucat. 1 a 3 1 — Polonya pavyonu 49 35 — İş Bankası 5o 3 (i — Sigorta pavyonu 51 37 — İnhisarlar » 50 38 — Ser 53 . 39 — Gümrük Binası 5 1 . lıı — Tenis Kulübü 55 . II — Atış Poligonu

42 — Açık hava tiyatrosu 43 — Hayvan paviyonları

açık bulunuşundan m ü h i m rağbet kazanan açık hava tiyat-rosu gece hayatında ehemmiyetli bir rol oynuyor. Türkiyede ilk defa olarak inşa edilmiş olan bu tiyatroya halk da çok alâka göstermektedir.

üzerindeki gazinosu ile Lozan ve M o n t r ö k a p ı l a n . N e b a t a t bahçesindeki m a r a , belediye reisinde açılış m e r a s i m i n d e b u -lunan Fransız sefirinin bir teşbihine n a z a r a n A f r i k a d a k ı «General Lyautey» n i n faaliyeti görülüyor. Belediye reisi D r . Behçet Uz'un geniş düşüncesine ilâveten m ü h e n d i s C a h i t Çeçen ve yüksek m i m a r F e r r u h Örel ile elektrik m ü h e n d i s i Hurşit gibi kıymetli u z u v l a r d a n teşekkül eden f e n hev'etine

malikiyeti İzmir F u a r ı n ı O r t a Avrupa F u a r l a r ı n ı n fevkine çı-karmıştır.

Fuar

9 Eylül antresi

Bu seneki f u a r a yetiştirilen 9 Eylül a n t r e s i n i n hususiye-ti ayni z a m a n d a gazino olmasıdır. Ayni isimdeki m e y d a n üzerinde olan b u bina, iki katlıdır. P l â n ı b i r daire kavsi olup m e y d a n ı çerçevelemektedir. Z e m i n k a t t a f u a r a girmek için dört küçük ve o r t a d a b u l u n a n bir büyük k a p ı d a n iba-rettir. Ayakların içinde, bilet gişeleri ve m e r g a r i n o y a çıkılan merdivenler vardır. Ü s t k a t , kışlık kapalı b i r salonla helal a r d a n ve b ü f e d e n ibarettir. H a r i ç t e m ü t e n a z ı r şekihelalde b ü -yük bir t e r a s vardır. B u a n t r e f u a r a ilâve edilmiş güzel bir eserdir. H a r ı c a n neş'eli ve m u v a f f a k olmuş bir m i m a r ı i f a -de etmektedir.

Mimar Halit FEMİR

HKÛJlriOl KAII1I « UZIKOKJ P«UUl

f S

G e c e m a n z a r a s ı

9 Eylül a n t r e s i n i n muhtelif g ö r ü n ü ş l e r i

kültür paviyonu

Maarif Vekâleti t a r a f ı n d a n f u a r d a yaptırılan b u pav-yon geçen sene ölen Mimar Bruno Taut'ın nezareti ile maarif bürosu mimarları t a r a f ı n d a n yaptırılır

İş bankası paviyonu

Iş Bankasının pavyonu bu yıl, dekoratör muallim Maz-h a r Resmor t a r a f ı n d a n yapılmıştır. Haricen nisbetli ve güzel bir tesir yapmaktadır. Tek katlıdır. Geniş vitrinler

pavyo-n u pavyo-n cephesipavyo-ne hâkimdir.

İş Bankası, F u a r d a her sene pavyonunu yenilemekte bu suretle yeni bir çehre ile gözükmektedir.

R o m a n y a paviyonunurt h a r i c î şekli

Romanya paviyonu

Romanya bu yıl F u a r a daha geniş mikyasda iştirak et-miştir. Bu münasebetle, 1039 da büyük ve güzel bir paviyon inşa ettirilmiştir.

İngiltere paviyonu

İngiltere geçen seneki gibi F u a r a küçücük bir yapı ile iştirak etmiştir. Memleketimiz ile ticareti birçok devletler pek çok olan Büyük B r i t a n y a n m F u a r a d a h a fazla ehem-miyet vermesi şayanı arzudur.

U m u m î g ö r ü n ü ş

İtalya paviyonu

İtalya geçen sene F u a r a küçük bir pavyonla iştirâk et-mişti. Bu sene sun'i göl karşısındaki sahalardan biri üzerine daha büyük ve güzel bir paviyon yaptırmıştır. Paviyonun plâ-nı büyük bir salondan ibarettir. Açıklığı ikiye taksim eden ve çatı konstriksiyonunu t u t a n ortada bir sıra kolon vardır. Göle nazır cepheden içeri girilmektedir. Plânda d a görüldü-ğü üzere, stantlar sağ ve soida duvarlara bitişik bir vaziyette tertip edilmiş ve ortada geniş bir teşhir standı bulunuyor. Arkadaki kapı çıkışa tahsis edilmiştir. Harıcan orta kısım biraz çıkıntı ile umumî kitleden ayrılmış olup aksda yarım daire kemer şeklinde kapı motifi ve ortada İtalyan arması vardır.

Polonya paviyonu

P a v l y o n d a n g ö r ü n ü ş l e r

F u a r a Polonya d a iştirak etmişti. Bir Polonyalı m i m a r t a r a f ı n d a n yapılan bu paviyon diğer ecnebi paviyonları gibi bir salondan ibarettir. Yapıya harıcan m o n ü m a n t a l bir tesir vermek için bir sıra kolonlar konulmuş olup, nihayet bu kolonlar açık bir kısmı çerçeveliyorlar.

Bu çerçevelenen kısmın içi çiçekler ile tanzim edilmiştir. Salonun içinde de, kolonlar vardır ve bunların aralarına teş-hir için standlar konulmuştur. Polonya pavyonu basit, ucuz bir inşaat olmakla beraber güzel bir tesir yapmıştır.

Ecnebi pavyonları ile İzmir Fuarı seneden seneye d a h a ziyade ehemmiyet kesbediyor.

Fransa paviyonu

Fransa hükümeti t a r a f ı n d a n İzmir Fuarında güzel bir paviyon inşa ettirilmiştir. Plân bir murabba olup küçük çıkıntılar ile teşhire müsait bir şekle konulmuştur. Paviyon h a -ricen, ııisbetli ve dekoratif bir tesir yapmaktadır. Bilhassa renginin beyazlığı İzmir seması altında bu tesiri fazlalaş-tırmaktadır.

1MIE1UUİ İİANCAISI