DENİZ BİYOLOJİSİ
Prof. Dr. Ahmet ALTINDAĞ Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi
Biyoloji Bölümü
Hidrobiyoloji Anabilim Dalı
► HİDROLOJİ HİDROLOJİ : Yer yuvarının yaklaşık 3/4 'lük : Yer yuvarının yaklaşık 3/4 'lük bir bölümünü örten hidrosferi inceleyen bilim bir bölümünü örten hidrosferi inceleyen bilim
dalına denir.
dalına denir.
►
LİMNOLOJİ LİMNOLOJİ : Hidrosferin tatlı su bölümünü : Hidrosferin tatlı su bölümünü oluşturan iç suları bütün yönleriyle inceleyen bilim oluşturan iç suları bütün yönleriyle inceleyen bilim
koluna denir
koluna denir . .
► OSEONOGRAFİOSEONOGRAFİ: Okyanus ve denizleri tüm yönleriyle : Okyanus ve denizleri tüm yönleriyle bilimsel olarak inceleyen ve tanımlayan bilim koluna bilimsel olarak inceleyen ve tanımlayan bilim koluna
denir.
denir.
► OSEONOLOJİOSEONOLOJİ: Oseonografik verilerle birlikte okyanus : Oseonografik verilerle birlikte okyanus ve denizlerin içerdiği çeşitli kaynakları ve bunlardan ve denizlerin içerdiği çeşitli kaynakları ve bunlardan
yararlanma yöntemlerini açıklayan bilim koluna denir.
yararlanma yöntemlerini açıklayan bilim koluna denir.
Oseonoloji ilgilendiği araştırma konularına göre;
Oseonoloji ilgilendiği araştırma konularına göre;
► Oseonografi veOseonografi ve
► Deniz Teknolojisi olarak iki bölümde incelenebilir. Deniz Teknolojisi olarak iki bölümde incelenebilir.
Oseonografi araştırma konularına göre;Oseonografi araştırma konularına göre;
► Jeolojik OseognografiJeolojik Oseognografi
► Kimyasal OseonografiKimyasal Oseonografi
► Fiziksel OseonografiFiziksel Oseonografi
► Biyolojik Oseonografi olmak üzere 4 alt bölüme ayrılır.Biyolojik Oseonografi olmak üzere 4 alt bölüme ayrılır.
►
JEOLOJİK OSEONOGRAFİ: JEOLOJİK OSEONOGRAFİ: Deniz dibinin Deniz dibinin oluşumunu, yapısını, bu yapıyı örten oluşumunu, yapısını, bu yapıyı örten
sedimentleri ve diğer jeolojik olayları inceler.
sedimentleri ve diğer jeolojik olayları inceler.
►
KİMYASAL OSEONOGRAFİ: KİMYASAL OSEONOGRAFİ: Deniz suyunun Deniz suyunun kimyasal özelliklerini ve bunları etkileyen olayları kimyasal özelliklerini ve bunları etkileyen olayları
inceler.
inceler.
►
FİZİKSEL OSEONOGRAFİ: FİZİKSEL OSEONOGRAFİ: Denizleri fiziksel Denizleri fiziksel özellikleri açısından inceler. Sinoptik (tanımsal) özellikleri açısından inceler. Sinoptik (tanımsal) ve Dinamik Oseonografi olarak iki alt bölüme ve Dinamik Oseonografi olarak iki alt bölüme
ayrılır.
ayrılır.
1.1.
SİNOPTİK (Tanımsal) OSEONOGRAFİ: SİNOPTİK (Tanımsal) OSEONOGRAFİ: Deniz Deniz suyunun başlıca fiziksel özelliklerini ve bunların suyunun başlıca fiziksel özelliklerini ve bunların
dikey ve yatay yönlerdeki dağılımlarını inceler.
dikey ve yatay yönlerdeki dağılımlarını inceler.
1.1.
DİNAMİK OSEONOGRAFİ: DİNAMİK OSEONOGRAFİ: Su hareketlerini ve Su hareketlerini ve bunların nedenlerini inceler.
bunların nedenlerini inceler.
► BİYOLOJİK OSEONOGRAFİ: BİYOLOJİK OSEONOGRAFİ: Oseonografinin okyanus Oseonografinin okyanus ve denizlerdeki biyolojik yaşamı ve canlıların çevre ile ve denizlerdeki biyolojik yaşamı ve canlıların çevre ile
olan ilişkilerini inceler.
olan ilişkilerini inceler.
1.1. Deniz Biyolojisi: Öncelikle diğer bilimler için gerekli olan Deniz Biyolojisi: Öncelikle diğer bilimler için gerekli olan denizel fauna ve floranın tanımını yapar; daha sonra denizel fauna ve floranın tanımını yapar; daha sonra bunların biyolojik özelliklerini (fizyoloji, üreme, gelişme bunların biyolojik özelliklerini (fizyoloji, üreme, gelişme
v.b.) açıklamaya çalışır.
v.b.) açıklamaya çalışır.
2.2. Deniz EkolojisiDeniz Ekolojisi
3.3. Uygulamalı Biyolojik Oseonoğrafi olarak üç alt bölüme Uygulamalı Biyolojik Oseonoğrafi olarak üç alt bölüme ayrılır.
ayrılır.
OSEONOLOJİ JEOLOJİK OSEONOGRAFİ
OSEANOGRAFİ
DENİZ TEKNOLOJİSİ
—Marikültür
—Balıkçılık
—Gemi Mühendisliği
—Kıyı Mühendisliği
—Navigasyon
—Hidrografi
—Madencilik
—Deniz Kanunları
—Fiziksel Oseanografi
—Kimyasal Oseanografi
—Jeolojik Oseanografi
—Biyolojik Oseanografi
—Sinoptik Fiziksel Os.
—Dinamik Fiziksel Os.
—Deniz Biyolojisi
—Deniz Ekolojisi
—Uygulamalı Biyolojik Oseanografi
►
Okyanus ve denizler Okyanus ve denizler yer yuvarının çukur yer yuvarının çukur bölümlerini dolduran birbirleriyle ilişkili su bölümlerini dolduran birbirleriyle ilişkili su
kütleleridir.
kütleleridir. Kıtalar Kıtalar ise bu su kütleleriyle çevrili ise bu su kütleleriyle çevrili adalardan ibarettir.
adalardan ibarettir.
►
Yer yuvarında geniş bir yer kaplayan bu su Yer yuvarında geniş bir yer kaplayan bu su kütlelerinin, sınırları pek belli olmayan geniş kütlelerinin, sınırları pek belli olmayan geniş
bölümleri için
bölümleri için OKYANUS OKYANUS , sınırları belirgin , sınırları belirgin bölümleri için
bölümleri için DENİZ DENİZ terimi kullanılır. terimi kullanılır.
OKYANUS VE DENİZİN TANIMI
OKYANUS VE DENİZİN TANIMI
Okyanus ve denizlerin kara Okyanus ve denizlerin kara içinde oluşturdukları geniş içinde oluşturdukları geniş
girintilere
girintilere KÖRFEZ KÖRFEZ denir. denir.
Körfezlerden daha küçük
boyutlardaki girintilere
KOY adı verilir.
Okyanus ile denizler, denizler ve Okyanus ile denizler, denizler ve denizler arasındaki ilişkiyi denizler arasındaki ilişkiyi
sağlayan geçitlere
sağlayan geçitlere BOĞAZBOĞAZ, bu , bu geçitin en sığ yerine de
geçitin en sığ yerine de EŞİKEŞİK Sahillerde kıyı kordonuyla denizden az çok ayrılmış tuzlu ve acı suların oluşturdukları bölgelere LAGÜN denir.
►
Okyanuslar bazı genel özelliklere sahiptirler, ve Okyanuslar bazı genel özelliklere sahiptirler, ve bu özellikleriyle de denizlerden ayrılırlar.
bu özellikleriyle de denizlerden ayrılırlar.
►
Denizlere göre çok geniş bir alana sahiptirler. Denizlere göre çok geniş bir alana sahiptirler.
►
Ortalama derinlikleri oldukça fazla olup, 3880- Ortalama derinlikleri oldukça fazla olup, 3880- 4100 m. civarındadır.
4100 m. civarındadır.
OKYANUS VE DENİZLERİN GENEL OKYANUS VE DENİZLERİN GENEL
ÖZELLİKLERİ
ÖZELLİKLERİ
►
Birbirleriyle olan ilişkileri çok geniştir. Birbirleriyle olan ilişkileri çok geniştir.
►
Çeşitli kıtalara sahil verirler. Çeşitli kıtalara sahil verirler.
►
Okyanusların büyük bir bölümü güney yarım Okyanusların büyük bir bölümü güney yarım küresinde (% 80,9), az bir bölümü ise kuzey küresinde (% 80,9), az bir bölümü ise kuzey
yarım küresinde (% 60,7) yer almıştır.
yarım küresinde (% 60,7) yer almıştır.
►
Yeryüzünün üç büyük okyanusu (Atlantik, Yeryüzünün üç büyük okyanusu (Atlantik,
Pasifik, Hint) Antarktik'in çevresinde yer almış
Pasifik, Hint) Antarktik'in çevresinde yer almış
Genellikle okyanusların bitişiğinde bulunan Genellikle okyanusların bitişiğinde bulunan denizlerin, okyanuslara göre sınırları belirlidir.
denizlerin, okyanuslara göre sınırları belirlidir.
Bazı özel iklimsel koşullarda bulunduklarından Bazı özel iklimsel koşullarda bulunduklarından
belli özelliklere sahiptirler.
belli özelliklere sahiptirler.
Denizler topografik ve hidrografik özelliklerine Denizler topografik ve hidrografik özelliklerine göre dört bölümde incelenebilir. Buunlar, kenar göre dört bölümde incelenebilir. Buunlar, kenar denizler, kıtalar arası denizler, iç denizler ve denizler, kıtalar arası denizler, iç denizler ve
kapalı denizlerdir.
kapalı denizlerdir.
Denizleri okyanuslardan ayıran Denizleri okyanuslardan ayıran
başlıca özellikler ise:
başlıca özellikler ise:
►
Kenar Denizler Kenar Denizler : Okyanusların çevresinde yer : Okyanusların çevresinde yer alan denizlerdir. Bitişiğindeki okyanusun bir çeşit alan denizlerdir. Bitişiğindeki okyanusun bir çeşit körfezini oluştururlar. Genellikle okyanuslara körfezini oluştururlar. Genellikle okyanuslara geniş bir şekilde bağlanmışlardır ve derinlikleri geniş bir şekilde bağlanmışlardır ve derinlikleri fazladır. Örneğin, Manş Denizi, Kuzey Denizi, fazladır. Örneğin, Manş Denizi, Kuzey Denizi,
Berring Denizi v.b.
Berring Denizi v.b.
►
Kıtalar Arası Denizler Kıtalar Arası Denizler : Bağlı bulundukları : Bağlı bulundukları okyanuslarla zayıf ilişkisi bulunan denizlerdir.
okyanuslarla zayıf ilişkisi bulunan denizlerdir.
Bunlar kıtaların içine yerleşmişlerdir. Kenar Bunlar kıtaların içine yerleşmişlerdir. Kenar denizlere göre derinlikleri daha azdır. Örneğin, denizlere göre derinlikleri daha azdır. Örneğin,
Akdeniz, Karayipler Denizi v.b.
Akdeniz, Karayipler Denizi v.b.
►
