Prof. Dr. Ergun Akçay Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dölerme ve Suni Tohumlama Anabilim Dalı
AİM
POTENTİA COEUNDİ( ÇİFTLEŞME YETENEĞİ) ETKİLEYEN NEDENLER
POTENTİA GENERANDİ (DÖLLEME YETENEĞİ) ETKİLEYEN NEDENLER
Infertility
Negative environmental conditions
Genital organ diseases and deficiencies
Infectious diseases
Insufficiency of reproductive properties
Behaviour
Habit
Fattening status
Feeding
Respiratory
Circulation
Motion Systems
Pathological findings
Morphological examination
Functional examination
Examination of sperm
Microbiological examination
General Deep
Testis Tümörü
Table 1. Sekiz farklı ırktan 3 yaşlı aygırlarda ortalama testis ölçüleri ve sperma özellikleri (Standardbred, Thoroughbred,Quarter Horse, Arabian, Warmblood, Paint, Appaloosa,Peruvian Paso)
Mean (± SD)
Total scrotal çap (cm) 9.3 ±
1.1
Testis hacmi (ml) 239 ± 67
1. Ejekülattaki Total spermatozoa sayısı (x109) 6.9 ± 3.8
1. Ejekülatta progresif motil hücre yüzdesi 46 ± 21
1. Ejekülatta progresif motil hücre sayısı (x109) 3.3 ± 2.4 1. Ejekülatta progresif morfolojik normal hücre yüzdesi 49 ± 21 1. Ejekülatta progresif morfolojik normal hücre sayısı (x109) 3.5 ± 2.3 2. Ejekülattaki Total spermatozoa sayısı (x109) 4.1 ± 2.6
2. Ejekülatta progresif motil hücre yüzdesi 49 ± 18
2. Ejekülatta progresif motil hücre sayısı (x109) 1.9 ± 1.3 2. Ejekülatta progresif morfolojik normal hücre yüzdesi 54 ± 22 2. Ejekülatta progresif morfolojik normal hücre sayısı (x109) 1.9 ± 1.5
Age (yr)
Total Testicular Volume (ml)1.0 50
1.5 71
2.0 95
2.5 119
3.0 167
4-5 272
6-12 313
13-20 306
Sıcaklık
Basınç
Kayganlık
Hemositometrik
Fotolometrik
Elektronik sayaç
Boyama yöntemleri
Giemsa, Karras, metilen blue, opal blue, çini mürekkebi, eosin-nigrosin v.s.
Fiksasyon yöntemi
Hancock fix. solusyonu
CASA
Fluoresan boyama tekniği
Eosin yada eosin nigrosin
%3 lük sodyum sitrat içinde %2 lik eosin
CASA
Contagious Equine Metritis (CEM)
Etken: Taylorella equigenitalis
Aygırlarda hastalık bulguları görülmez
Tanı
Kültür
Komplement fiksasyon testi
Serum agglutination testi
İhbarı mecbur hastalıktır
Tedavi
Topikal olarak 4% chlorhexadine uygulanır ardından
nitrofurazone pomad ve parenteral antibiyotik uygulanır.
Kontrol
Contagious Equine Metritis (CEM)
Etken: Taylorella equigenitalis
Aygırlarda hastalık bulguları görülmez
Tanı
Kültür
Komplement fiksasyon testi
Serum agglutination testi
İhbarı mecbur hastalıktır
Tedavi
Topikal olarak 4% chlorhexadine uygulanır ardından
nitrofurazone pomad ve parenteral antibiyotik uygulanır.
Kontrol
Coital Exanthema
Herpes virus neden olur
Penis üzerinde vezikül ve ülser oluşur
Ülserler iyileştikten sonra bulaşma olmaz
Tedavi
Üç hafta seksüel dinleme
Topical antibiotikler uygulanır
Kontrol: Aktif lezyonlar görüldüğünde aygır ve
kısraklar
Equine viral arteritis (EVA)
Sperma ile bulaşır
Kontrol
Aygırın ayrılması
Hayvan sahibi uyarılır
Sadece seropozitif kısraklar yetiştirmede kullanılır
Kısraklar aşılanır
Sero-positive aygırlar
Aşılanmış aygırlar taşıyıcılardan ayrılır
Aşılamadan önce seronegatif olanlar belgelenir
Spermadan virus izolasyonu
Aşılama ile kontrol edilebilir
Dourine
Etken Trypanosoma equiperdum
Bulgular
Mukopurulent uretral akıntı
Penile felç
50-70% mortalite
Tanı etken izolasyonu ile olur
Pseudomonas, Klebsiella, E. coli
Normal flora yok edildiğinde ortaya çıkarlar
Tipleme mutlaka yapılmalıdır
Bu etkenler prepusyumda bulunurlar. Eklenti bezlerinde görülmezler
Diğer bazı enfeksiyonlar Brucellosis
Salmonellosis (abortus equi) Ruam
Vesiküler stomatitis İnfeksiyöz anemi Leptospoirosis Leucosis
Viral enfeksiyonlar
Paraziter enfeksiyonlar
