Katarakt Cerrahisi Öncesi Kullan›lan Topikal %2,5'luk Fenilefrin HCI Damlan›n Sistemik Kan Bas›nc›na Etkisi

(1)

Katarakt Cerrahisi Öncesi Kullan›lan Topikal %2,5'luk Fenilefrin HCI Damlan›n Sistemik Kan Bas›nc›na Etkisi

Effects of Topical Phenylephrine HCl 2.5% used before Cataract Surgery on Systemic Blood Pressure

Yaz›ﬂma Adresi/Address for Correspondence: Dr. Emre Ay›ntap, Mustafa Kemal Üniversitesi Kampüsü T›p Fakültesi, Hastanesi Göz Hastal›klar› Klini¤i, 31100 Hatay, Türkiye Tel.: +90 326 229 10 00 Gsm: +90 533 544 21 11 E-posta: eayintap@yahoo.com

Geliﬂ Tarihi/Received: 18.10.2010 Kabul Tarihi/Accepted: 04.02.2011

Özet

Amaç: Katarakt ameliyat› öncesi daha etkili ve h›zl› bir pupilla dilatasyonu sa¤lamak amac›yla topikal olarak kullan›lan

%2,5'luk fenilefrin HCI (Mydfrin) damlan›n, sistemik kan bas›nc›na etkilerini belirlemek.

Gereç ve Yöntem: Prospektif 44 hastaya katarakt ameliyat› öncesi pupilla dilatasyonu amac›yla 5’er dakika ara ile 3 defa

%2,5'luk fenilefrin HCI damla damlat›ld›. Damla öncesi ve damla sonras› 15. ve 30. dakikalarda sistemik kan bas›nçlar›

ölçüldü.

Sonuçlar: Hastalar›n %2,5'luk fenilefrin HCI damla damlat›lmadan önceki ortalama sistolik kan bas›nçlar› 119,7 mmHg iken, damla sonras› 15. dakikada ortalama sistolik kan bas›nçlar› 125,3 mmHg, 30. dakikada ortalama sistolik kan bas›nçlar›

121,2mmHg olarak bulundu. Diastolik kan bas›nçlar› ortalamas›; damla öncesi 75,9 mmHg iken, damla sonras› 15. dakikada 76,9 mmHg, 30. dakikada 75,3 mmHg olarak ölçüldü. ‹statistiksel aç›dan; damla öncesine göre, damla sonras› 15.

dakikada daha belirgin olmak üzere, 15. ve 30. dakikalarda sistolik kan bas›nçlar›nda anlaml› bir de¤iﬂim söz konusuydu.

(p=0,003 ve p=0,042) Diastolik kan bas›nçlar›nda ise istatistiksel olarak anlaml› bir fark bulunmad›.

Tart›ﬂma: Katarakt operasyonu öncesi daha etkili ve h›zl› bir pupilla dilatasyonu amac›yla kullan›lan %2,5'luk fenilefrin HCI damla, 15. dakikada daha belirgin olmak üzere 30. dakikaya kadar devam eden, sistolik kan bas›n›c› art›ﬂ›na yol açabilmek- tedir. Hipertansiyonu olan hastalarda %2,5’luk fenilefrin HCl kullan›rken dikkat edilmelidir.(Turk J Ophthalmol 2011; 41: 164-6) Anahtar Kelimeler: Katarakt ameliyat›, %2,5'luk fenilefrin HCI, sistemik kan bas›nc›

Summary

Purpose: To evaluate the effect of topical phenylephrine HCl 2.5% (Mydfrin), used as a fast and effective mydriatic before cataract surgery, on systemic blood pressure.

Material and Method: Topical phenylephrine HCl 2.5% was administered 3 times with 5-minute intervals before cataract surgery to 44 eyes of 44 patients. The systemic blood pressure was measured preoperatively and at 15 and 30 minutes.

Results: The mean systolic blood pressure before the topical administration of phenylephrine HCl 2.5% was 119.7mmHg, while 15 and 30 minutes later, it was 125.3 mmHg and 121.2 mmHg, respectively. The mean diastolic blood pressure before the topical administration of phenylephrine HCl 2.5% was 75.9 mmHg; 15 and 30 minutes later, it was 76.9 mmHg and 75.3 mmHg, respectively. The increase in systolic blood pressure at 15 and 30 minutes was statistically significant (p=0.003 and p=0.042). The change in diastolic blood pressure was not statistically significant.

Discussion: Phenylephrine HCl 2.5%, which is used preoperatively as a fast and effective mydriatic for cataract surgery, can increase the systolic blood pressure. This effect is most significant at 15 minutes and lasts at least 30 minutes. This agent should be used with care in hypertensive patients.(Turk J Ophthalmol 2011; 41: 164-6)

Key Words: Cataract surgery, phenylephrine HCl 2.5%, systemic blood pressure

Emre Ay›ntap, U¤urcan Keskin, Mesut Coﬂkun, Özgür ‹lhan, Hilal Semiz, Hüseyin Öksüz

Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi, Göz Hastal›klar› Anabilim Dal›, Hatay, Türkiye

Özgün Araﬂt›rma / Original Article

164

DOI: 10.4274/tjo.41.830070

(2)

Giriﬂ

Katarakt hastalar›n›n ameliyata haz›rlanmas›nda pupilla dilatasyonu önemli bir aflamad›r. Pupilla dilatasyonu, hastalara ameliyat öncesi topikal midriatik damlalar uygulanarak sa¤lanmaktad›r. Pupilla büyümesi yetersiz olan hastalarda, subkonjonktival ve/veya intrakamaral midriatik ilaçlar ameliyat öncesinde ve/veya ameliyat esnas›nda verilebilmektedirler. Yap›lan çal›flmalar topikal flurbiprofen ve diklofenak gibi non-steroid antiinflamatu- ar ilaçlar›n operasyon esnas›nda daha uzun süreli pupilla dilatasyonunun sa¤lanmas›nda etkili olduklar›n› göster- mifltir.^1,2Özellikle üveit, diabetus mellitus, psödoeksfol- yasyon sendromu ve atrofik pupilla gibi pek çok hastal›k- ta, etkin ve yeterli genifllikte bir pupilla dilatasyonu sa¤- lanamayabilmektedir. Fenilefrin damla hem daha h›zl›, hem de daha etkili bir pupilla dilatasyonunun sa¤lanma- s›nda yard›mc›d›r. Pupilla dilatasyonu sa¤layan di¤er ilaçlarla birlikte kullan›ld›¤›nda onlar›n etkinli¤ini artt›ra- bilmektedir. Tüm bu avantajlar›na ra¤men adrenerjik bir ajan olan topikal fenilefrine ba¤l› geliflen sistemik hipertansiyon ve aritmi gibi kardiovasküler yan etkiler litera- türde bildirilmifltir.³Bununla birlikte literatürde farkl› kon- santrasyonlarda fenilefrin preparatlar› kullan›larak yap›l- m›fl farkl› çal›flmalar›n, birbirinden farkl› sonuçlar›n›n oldu¤u da görülmektedir.^4-7

Biz bu çal›ﬂmada, literatürdeki bu farkl›l›klar› ayd›nlat- may› ve katarakt operasyonu öncesi daha etkili ve h›zl›

bir pupilla dilatasyonu sa¤lamak amac›yla ülkemizde yayg›n olarak kullan›lan topikal %2,5’luk fenilefrin HCL(Mydfrin) damlan›n, sistemik kan bas›nc›na etkilerini belirlemeyi amaçlad›k.

Gereç ve Yöntem

Klini¤imizde katarakt tan›s› konulan ve ameliyat plan- lad›¤›m›z 44 hasta prospektif olarak çal›ﬂmaya dahil edildi. Hipetansiyon, diabetus mellitus ve kalp yetmezli¤i gibi sistemik hastal›klar› olan vakalar çal›ﬂmaya al›nmad›.

Tüm hastalara, katarakt ameliyat› öncesi pupilla dilatas- yonunu sa¤lamak amac›yla, 5’er dakika ara ile 3 defa

%2,5’luk fenilefrin HCL damla damlat›ld›. Damla öncesi ve damla sonras› 15. ve 30. dakikalarda sistemik kan ba- s›nçlar› ölçüldü. Kan bas›nçlar› aras›ndaki istatistiksel iliﬂ- ki paired samples T testi ile de¤erlendirildi.

Bulgular

Çal›ﬂmaya 24’ü erkek, 20’si bayan olmak üzere top- lam 44 hasta dahil edildi. Hastalar›n yaﬂ ortalamas› 65,9 y›ld› (aral›k 42-83). Hastalar›n %2,5’luk fenilefrin HCL damla damlat›lmadan önceki ortalama sistolik kan ba- s›nçlar› 119,7 mmHg iken, %2,5’luk fenilefrin HCL damla sonras› 15. dakikadaki ortalama sistolik kan bas›nçlar›

125,3 mmHg, 30. dakikadaki ortalama sistolik kan ba- s›nçlar› 121,2 mmHg olarak bulundu (Resim 1). Diastolik kan bas›nçlar› ortalamas›; damla öncesi 75,9 mmHg iken, damla sonras› 15. dakikada 76,9 mmHg, 30 dakikada 75,3 mmHg olarak ölçüldü (Resim 2). ‹statistiksel aç›dan; damla öncesine göre, damla sonras› 15. dakikada daha belirgin olmak üzere,15. ve 30. dakikalarda sistolik kan bas›nçlar›nda anlaml› bir de¤iﬂim söz konusuydu (p<0,05 anlaml›, p=0,003 ve p=0,042). Diastolik kan bas›nçlar›nda ise damla öncesi ve sonras› istatistiksel ola-

165

Ay›ntap ve ark.Katarakt Cerrahisi Öncesi Fenilefrinin Sistemik Etkileri

Resim 1. Sistolik kan bas›nc› ortalama de¤erlerinin tablosu

Resim 4. Vakalara göre diastolik kan bas›nçlar› da¤›l›m› grafi¤i Resim 2. Diastolik kan bas›nc› ortalama de¤erlerinin tablosu

Resim 3. Vakalara göre sistolik kan bas›nçlar› da¤›l›m› grafi¤i

Damla öncesi Sistolik kan bas›nc›

Damla öncesi sistolik kan bas›nc›

Damla sonras› 15. dak.

sistolik kan bas›nc›

sistolik kan bas›nca 125,3

121,2 119,7

126 125 124 123 122 121 120 119 118 117 116

80 79 78 77 76 75 74 73 72 71 70

75,9 76,9

Damla sonras› 30. dak. 75,3 sistolik kan bas›nca

Damla öncesi diastolik kan bas›nc›

120 100

80

60

40

20

diastolik kan bas›nca Damla sonras› 30. dak.

diastolik kan bas›nca

Damla öncesi sistolik kan bas›nc›

180 160 140 120 100 80 60

Sistolik Kan Bas›nçlar› (m m Hg)

10 40 20 0

sistolik kan bas›nca Damla sonras› 30. dak.

sistolik kan bas›nca

Diastolik Kan Bas›nc› (m mHg)

0

(3)

rak anlaml› bir fark bulunmad›. Sistemik kan bas›nc› de-

¤iﬂikli¤i olarak 5 mmHg’l›k de¤iﬂim anlaml› kabul edildi-

¤inde, 15. dakikada 44 hastan›n 23’ünde (%52,2), 30.

dakikada ise 14’ünde (%31,8) en az 5 mmHg ya da daha fazla sistolik kan bas›nc› art›ﬂ› vard› (Resim 3, 4).

Tart›ﬂma

Kumar ve arkadafllar›n›n⁴ %2,5 ve %10 luk konsantrasyonda iki farkl› topikal fenilefrin formu kullanarak yap- m›fl olduklar› bir çal›flmada, hastalarda plazma fenilefrin düzeyleri farkl› bulunmufl ve plazma fenilefrin düzeyleri ile paralellik gösterecek flekilde, ortalama kan bas›nc› de-

¤iflikli¤i %10’luk konsantrasyonda fenilefrin kullan›lan grupta daha yüksek olma e¤iliminde ç›km›flt›r. Chin ve arkadafllar›n›n 89 vaka ile yapt›¤› baflka bir çal›flmada,

%2,5 ve %10’luk topikal fenilefrin kullan›m› sonras› her 2 grupta önemli hipertansif de¤iflikliklerin görüldü¤ü bildi- rilmifl ancak Kumar’›n çal›flmas›n›n aksine bunun fenilefrin dozundan ba¤›ms›z olarak her 2 grupta da benzer flekilde oldu¤u ifade edilmifltir.⁵

Symons ve arkadafllar›n›n⁶ %10’luk fenilefrin kullanarak 126 vakada yapt›klar› çal›flmada; ortalama sistolik ve diastolik kan bas›nçlar›nda önemli bir de¤iflim görülme- di¤i rapor edilmifltir.

Bizim çal›flmam›zda, katarakt operasyonu öncesi daha etkili ve h›zl› bir pupilla dilatasyonu amac›yla kullan›- lan %2,5’luk fenilefrin HCL damlan›n, 15. dakikada daha belirgin olmak üzere 30. dakikaya kadar devam eden, sistolik kan bas›n›c› art›fl›na yol açabildi¤ini gördük. Dias- tolik kan bas›nçlar›nda ise anlaml› bir de¤iflikli¤in gelifl- medi¤ini tespit ettik. Bizim çal›flmam›zda, Kumar ve Chan’›n çal›flmalar›ndan farkl› olarak sadece düflük doz olan %2,5’luk fenilefrin kullan›lm›fl olmas›na ra¤men, bu çal›flmalarla paralellik gösterecek flekilde, önemli hipertansif de¤iflikliklerin geliflebildi¤ini gördük. Her ne kadar Symons ve arkadafllar›,⁸%10’luk fenilefrin gibi, bizim ça- l›flmam›za k›yasla 4 kat daha konsantre bir doz kullan›l- m›fl olsa da, ortalama sistolik ve diastolik kan bas›nçlar›n- da önemli bir de¤iflim bildirmemifllerdir. Ancak biz

%2,5’luk kansantrasyonda bile dikkat edilmesi gerekti¤i-

ni düflünmekteyiz. Bu ilac›n kullan›lmas›n›n zorunlu ola- ca¤› küçük pupillal› olgularda, damla damlat›ld›ktan son- ra iç kantusa bast›r›larak, ilac›n sistemik yan etkileri de azalt›labilir. Önceki çal›flmalardan elde edilmifl sonuçlar do¤rultusunda, sistemik hipertansiyonu olan hastalarla birlikte, monoamin oksidaz inhibitörleri ya da trisiklik an- tidepresan ilaçlar› kullananlarda, ileri ateroskleroz hastalar›nda, ortostatik hipotansiyonda, uzun süreli insüline ba¤›ml› diabette, düflük kilolu çocuklarda ve anevrizma- s› olan olgularda %2,5’luk fenilefrin HCL kullan›rken özel- likle dikkat edilmelidir.

Tüm bu bulgular ›ﬂ›¤›nda, gerek katarakt ameliyatlar›

öncesi etkin bir pupilla dilatasyonunun sa¤lanmas›nda, gerekse poliklinik fundus muayenelerinde yayg›n olarak kullan›lan topikal %2,5’luk fenilefrin HCL damlan›n, sistolik kan bas›nc›nda istatistiksel olarak anlaml› bir art›ﬂa yol açabildi¤i görülmektedir. Katarakt operasyonu öncesin- de, sistemik hipertansiyon aç›s›ndan risk taﬂ›yan hastalarda, topikal %2,5’luk fenilefrin HCL damla kullan›rken dik- katli olunmas› gerekti¤i fikrindeyiz.

Kaynaklar

1. Özturk F, Kurt E, Inan UU, Ilker SS. The efficacy of 2.5% phenylephrine and flurbiprofen combined in inducing and maintaining pupillary dilation during cataract surgery. Eur J Ophthalmol.

2000;10:144-8.

2. Thaller VT, Kulshrestha MK, Bell K. The effect of pre-operative topical flurbiprofen or diclofenac on pupillary dilation. Eye.

2000;14:642-5.

3. Fraunfelder FT, Scafidi AF. Possible adverse effects from topical ocular 10% phenylephrine. Am J Ophthalmol. 1978;85:447-53.

4. Kumar V, Schoenwald RD, Chien DS, Packer AJ, Choi WW.

Systemic absorption and cardiovascular effets of phenylephrine eye drops. Am J Ophthalmol. 1985;99:180-4.

5. Chin KW, Law NM, Chin MK. Phenylephrine drops in ophthalmic surgery: a clinical study on cardiovascular effects. Med J Malaysia.

1994;49:158-63.

6. Symons RCA, Walland MJ, Kaufman DV. Eye. 1997;11:946-7.

7. Malhotra R, Banerjee G, Brampton W, Price NC. Comparison of the cardiovascular effects of 2.5% phenylephrine and 10% phenylephrine during ophthalmic surgery. Eye. 1998;12:973-5.

8. Fraunfelder FT, Meyer SM. Systemic reactions to ophthalmic drug preparations. Med Toxicol Adverse Drug Exp. 1987;2:287-93.

166

TJO41; 3: 2011