Tarih boyunca birçok uygarl›¤a ev sahipli¤i yapm›fl Anadolu’da, insanlar bir yandan avc›l›k ve tar›mla u¤raflm›fl bir yandan da yaflad›klar› dönemin ko-flullar› içinde çeflitli kültürel ve sanat-sal etkinliklerde bulunmufl. Bunlarla u¤rafl›rken de çeflitli aletler bulmufl ve gelifltirmifller. Fark›nda olmadan günü-müzün bilim dallar›ndan baz›lar›n›n da temellerini atm›fllar. Bu bilim dallar›n-dan biri de t›p. Anadolu’da 10.000 y›l önce beyin ameliyat› yap›ld›¤›n›; ameli-yatlarda, çakmaktafl›, obsidiyen (volka-nik bir cam türü) ve hayvan kemi¤in-den yap›lm›fl aletler kullan›ld›¤›n› bili-yoruz. Zamanla da daha iyi sonuç ve-ren bak›r, demir, gümüfl gibi madenler-den yap›lm›fl aletler kullan›lm›fl.
Geçti¤imiz günlerde, Prof. Dr. Er-do¤an Yalav’›n, Anadolu’nun Antik Ça¤lar›’nda kullan›lan aletlerden olu-flan sergisi aç›ld›. Antik t›p aletleri ko-leksiyonu, Yalav’a, asistanl›k y›llar›nda bir hastas›n›n eski bir mezarda
hekim-likte kullan›lan aletler buldu¤unu söy-lemesiyle bafllam›fl ve bugünkü duru-ma gelmifl. Koleksiyon, t›pta kullan›lan gereçler ve insanlar›n kiflisel bak›mlar› (güzellik ya da temizlik) için kulland›k-lar› aletlerden olufluyor. Bunlar aras›n-da hem ilaç ölçe¤i hem de küret (ilti-hapl› derilerin kaz›nmas›nda) olarak kullan›lan kafl›klar, kulak içindeki ya-ralar›n, yabanc› cisimlerin ve kulak kir-lerinin temizlenmesinde ve ç›kart›lma-s›nda kullan›lan kulak sondalar›, cerra-hi aletler (c›mb›z, bistüri/b›çak, da¤la-ma aletleri), merhem sürücüler, bak›m setleri ve i¤neler yer al›yor.
Vehbi Koç Vakf› Amerikan Hasta-nesi Sanat Galerisi’nde, Tunç Devri ve
Roma döneminden 200’ün üstünde eserin sergilenece¤i “Tanr›sal Gücün Elçileri: Antik Ça¤da T›p Aletleri” ser-gisi, 30 May›s’a kadar gezilebilir.
B ü l e n t G ö z c e l i o ¤ l u
61
May›s 2008 B‹L‹MveTEKN‹K
Antik Ça¤’da Anadolu’da
Kullan›lan T›p Aletleri
Delici(bronz i¤ne, halka uçlar› y›lan bafl› görünümünde Roma önemi)
Epilasyon forsepsi, bronz, Roma dönemi Forseps (kilitli), bronz, Roma dönemi
Delici - Dilalatör (Bronz, stilize kartal fleklinde, Roma Dönemi) Sonda-küret (bronz
Roma dönemi) Valüt bafll› i¤ne
(bronz, Erken Roma Dönemi)
Ariballos (cam) içine s›v› ilaç vb. konuluyor
Yuvarlak kafl›k (bronz, Roma) i¤ne bafl› insan bafl› fleklinde, Roma dönemi Kandil ‹¤ne – delici (kemik, Roma dönemi) anadoluda.. 4/28/08 1:59 PM Page 61