BÜRO YÖNETİMİ VE YÖNETİCİ ASİSTANLIĞI HAVZA MESLEK YÜKSEKOKULU
Çevre Koruma
Öğretim Görevlisi, Kevser GİRGİN ÇATALKAYA
KÜRESEL ISINMA
Hafta 8
Çevre Koruma
KONU BAŞLIKLARI
• Küresel Isınma Nedir
KÜRESEL ISINMA
• İnsanlar tarafından atmosfere salınan gazların sera etkisi yaratması sonucunda dünya yüzeyinde sıcaklığın artmasına küresel ısınma
deniyor. Daha ayrıntılı açıklamak gerekirse dünyanın yüzeyi güneş ışınları tarafından ısıtılıyor.
KÜRESEL ISINMANIN SEBEPLERİ NELERDİR?
• Fosil yakıtların yakılması,
• Ormansızlaşma,
• Hızlı nüfus artışı,
• Toplumlardaki tüketim eğiliminin artması.
DOĞAL NEDENLER:
Güneş’in Etkisi,
Dünyanın Prezsizyon Hareketi,
El NİNO’nun Etkisi.
YAPAY NEDENLER:
Fosil Yakıtlar,
Sera Gazları : Karbondioksit (CO2)
Sera Gazları : Metan (CH4)
Sera Gazları : Azot oksit ve Su Buharı
Sera Gazları : Kloroflorokarbonlar (CFCS)
Sera Gazları : Ozon
SERA GAZI NEDİR?
• Güneş'ten gelen ışınların bir bölümü ozon tabakası ve atmosferdeki gazlar tarafından soğutulur. Bir kısmı litosferden, bir kısmı ise
bulutlardan geriye yansır. Yeryüzüne ulaşan ışınlar geriye dönerken atmosferdeki su buharı ve diğer gazlar tarafından tutularak Dünya'yı
ısıtmakta olduğundan yüzey ve troposfer, olması gerekenden daha sıcak olur. Bu olay, Güneş ışınlarıyla ısınan ama içindeki ısıyı dışarıya
bırakmayan seraları andırır; bu nedenle de doğal sera etkisi olarak adlandırılır.
Sera Etkisinin Önemi
• Sera etkisi doğal olarak oluşmakta ve iklim üzerinde önemli rol
oynamaktadır. Endüstri devrimi ile birlikte, özellikle 2. Dünya Savaşı'ndan sonra, insan aktivitesi sera gazlarının miktarını her geçen yıl arttırarak
yüksek oranlara ulaştırmıştır.
Bu etkinin yokluğunda Dünya'nın ortalama sıcaklığının -18ºC olacağı belirtilmektedir. Ancak yaşamsal etkisi olan sera gazlarının miktarının normalin üzerine çıkması ve bu artışın sürmesi de Dünya'nın iklimsel dengelerinin bozulmasına neden olmaktadır.
Bu doğal etkiyi arttıran karbondioksit, metan, su buharı, azot oksit ve
kloroflorokarbonlar sera gazları olarak adlandırılmaktadır. Ozon tabakasının incelmesi de başka bir etkendir.
Sera Gazlarının Bilinen ve Olası Etkileri
• Dünyanın sıcaklığı sanayi devriminden bu yana 0,45ºC artmıştır.
Bunun esas nedeni fosil yakıtların yanması sonucu açığa çıkan CO2 ve diğer sera gazlarıdır. Artan nüfus ve büyüyen ekonominin enerji
gereksinimleri de fazlalaşmaktadır. Bu gereksinimin karşılanması ise fosil yakıt tüketiminin artmasına ve atmosferdeki CO2 miktarının
büyük ölçüde çoğalmasına neden olmaktadır. Sıcaklık artışının olası etkileri teoriler biçiminde incelenmektedir.
Şehirlerin Isı Adası Etkisi
Güneşli ve sıcak günlerde, yoğun nüfuslu ve yüksek binaların sıklıkla görüldüğü kentsel bölgelerin çevrelerine göre daha sıcak olmaları, şehirlerin ısı adası etkisini oluşturur. Bu asfaltlanmış alanlar, bitki topluluklarının köreltilmiş olduğu bölgeler ve siyah yüzeyler ısı adası etkisinin başlıca nedenleridir.
Kentleşmiş alanlarda hava dolaşımının yapılaşmanın artışıyla engellenmesi ve doğal iklim ortamının bozulması yerel bir ısınmaya yol açar. Bu tür yerel ısınmalar
da küresel ısınmayı arttırıcı etkidedir.
Şehir planlamasında ve bina yapımında güneş ile yapı arasındaki ilişkinin iyi ayarlanması ısı adası etkisini engelleyecektir.
Örnek Şehirler: Detroit (USA), Los Angeles (USA) ,Hong Kong (ÇİN)...
Sera Gazlarının Bilinen ve Olası Etkileri
Kuraklık ve seller: Sera etkisi çeşitli iklim değişikliklerine yol açacaktır. Önlem alınmadığı takdirde bazı doğa olaylarının olumsuz etkileri çok büyük
boyutlara ulaşacaktır.
Güç üretiminde azalma: Elektrik güç santrallerinin tamamı suya ihtiyaç
duymaktadır. Sıcak geçen yıllarda elektrik istemi artacak fakat su miktarının azalmasından dolayı elektrik üretimi düşecektir. Bu da devlet ve halklara ekonomik sıkıntılar yaşatacak, çeşitli sorunlara neden olacaktır.
Nehir ulaşımında problemler: Sıcaklık artışına bağlı olarak nehir sularının alçalması, suyolu ticaretine engel oluşturup ulaşım giderlerini arttırmaktadır.
Asit Yağmurlarının Etkileri
• Asit yağmurları, tüm çevreye zarar vermektedir ancak bundan en çok etkilenen ormanlar ve tarım alanlarıdır. Bu yağışlar toprağın
yapısındaki magnezyum ve kalsiyum gibi bitki gelişiminde önemli olan elementleri yıkayarak derinlere taşınmasına sebep olur. Bunun
sonucunda ağaçlar ve diğer bitkiler topraktan yeteri kadar faydalanamaz ve kurur.
Asit Yağmurlarının Etkileri Genel Olarak Şunlardır
•Göllere ve akarsulara düşen asit yağmurları, sudaki asit dengesini bozar ve balıkları etkiler. Balıkların bu durumdan etkilenmesi besin zinciri yoluyla
bizleri de etkilemektedir.
• •Havada bulunan sülfat solunum yoluyla alınmakta ve bronşit, astım, kanser gibi çeşitli hastalıklara neden olmaktadır.
•Topraktaki alüminyumun çözülmesine neden olur ve ağaç köklerinin besinlerden faydalanmasını engeller.
•Mermer, kumtaşı veya kireçten yapılan ve içerisinde kalsiyum karbonat bulunduran tarihi eserlere zarar vermektedir.
Asit Yağmurlarının Etkisini En Aza İndirmek İçin Alınabilecek önlemler;
• Enerji üretiminde kullanılan termik santrallerin yerine, yenilenebilir enerji
kaynaklarının kullanımı yaygınlaştırılmalıdır. (Güneş Enerjisi, Jeotermal Enerji, Rüzgar Enerjisi vs.)
• Orman yangınları engellenmeli, yeşil alanlar yaygınlaştırılmadır.
• Şehir içi ulaşımlarda özel araçların yerine toplu taşıma araçları kullanılmalıdır.
• Havayı olduğundan fazla kirleten kaçak kömür kullanımının önüne geçilmelidir.
• Endüstriyel tesislerinin bacalarına filtre takılmalıdır.
• Araçların bakımı zamanında yapılmalıdır.
KÜRESEL ISINMANIN SONUÇLARI NELERDİR?
• son dönemlerde sıkça görülen iklimsel değişikliklerde bulunmaktadır.
Küresel Isınma Sonucunda meydana gelen iklim değişiklikleri doğanın ve üzerinde yaşayan canlıları olumsuz yönde etkilemektedir.
• Küresel Isınma Sonuçları arasında bir diğer önemli etken ise,
buzullarda yaşayan canlıların tehlike altına girmesidir. Bu bölgelerdeki canlı hayatını Küresel Isınma şimdiden tehdit etmeye başladı bile.
Kutuplarda bulunan buzulların erimesinden ise, en çok etkilenen canlı şüphesiz Kutup Ayılarıdır. Kutup ayıları kendilerini sadece buzullar
üzerinde yaşamaya adapte ettikleri için, başka bir yerde yaşamaları imkansızdır. Küresel Isınma Sonuçları ilk olarak kutup ayılarını
etkilemiştir ve bu cinsi yok etmeye doğru sürüklemektedir.
Küresel Isınma Sonuçları ve oluşturacağı zararları saydık. Küresel ısınma en uzun vadeli ve en büyük sonucu ise, Atmosfer tabakasını
delmesidir. Çünkü CO2 gazları tabakada birikmekte ve Atmosferde delikler açmaktadır. Bizleri güneşin zararlı ışınlarından koruyan bu
tabakanın yok olması ise, dünyada yerçekiminin kalkması, güneş ışıklarının dünyada direk etki göstermesi ve bunlara bağlantılı olarak,
DÜNYANIN SONUNUN GELMESİ gibi anlamlar taşımaktadır.
Doğadaki her şey birbiri ile bağlantılı ve kusursuz bir düzen içerisinde işlemektedir. Bu zincirin halkalarından bir tanesinde oluşacak en
küçük sorun bile, doğanın bu eşsiz dengesinin bozulmasına neden olacaktır.
• Ağaçların ve Bitkilerin yaptığı Fotosentez olayı, doğadaki CO2 miktarını emmektedir. Dünyada ağaçların azalması ile bağlantılı olarak
Fotosentez olayının azalması, Atmosferdeki CO2’nin az emilmesi anlamına gelmektedir.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN AVRUPA'DA BEKLENEN ETKİLERİ
Nehir yatağı havzalarının, şiddetli ve tehlikeli akıntılara sahip kısımları yüzde 19'dan, 2070 yılında yüzde 34-36'ya çıkacak.
-Batı Avrupa'da muhtemelen milyonlarca insan, sulak alanlarla iç içe yoksunluk içerisinde yaşayacak.
-Küresel sıcaklık ortalamalarının hızla yükseleceği bir senaryonun gerçekleşmesi halinde 2080'lerde yılda fazladan 2,5 milyon kişi daha kıyı şeritlerindeki sellerden etkilenecek.
-Çeşitli senaryolara göre 2070'lerde akarsu potansiyelleri Avrupa'nın Akdeniz kısmında yüzde 20-50 arasında düşerken, Kuzey ve Doğu Avrupa kısımlarında yüzde 15-30 arasında artacak.
-Alp buzullarının küçük olanları ortadan kalkacak, büyükleri 2050 itibariyle yüzde 30-70 arasında eriyecek.
-Akdeniz'e yönelik turizm yazın düşerken, ilkbahar ve sonbaharda artacak .
Kuzey kutbundaki deniz buzulları 2100'e kadar yüzde 22-33 arasında azalacak, Antarktika'da ise tamamen ortadan kalkabilecek. Deniz dışı
alanlardaki buzullarda önemli incelme olacak ve bu, yeryüzündeki deniz seviyesini yükseltecek.
2100 yılına kadar deniz seviyesindeki yükselmenin 18-59 santimetre arasında olabileceği tahmin ediliyor.
KÜRESEL ISINMADAN ÜLKEMİZ NASIL ETKİLENECEKTİR ?
İstanbul Teknik Üniversitesi Avrasya Yerbilimleri Enstitüsü, küresel ısınmasının, Türkiye üzerindeki etkilerine ilişkin bir senaryo hazırladı.
Bu senaryoya göre, küresel ısınma aynı şekilde devam ederse, 2070’te Türkiye genelinde sıcaklıklar 6 derece kadar yükselecek.
Ekosistem değişecek,canlı türleri yok olma tehlikesi yaşayacak.
Trakya, Çukurova, İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri, Türkiye'nin önemli tahıl üretim merkezleridir.
Bunlardan, Trakya hariç tüm bölgelerde, önemli oranda yağış azlığı söz konusudur. Özellikle Adana, Hatay, Konya, Ankara ve Şanlıurfa illerinde kasım ve aralık aylarında yaşanan ve ocak ayının ilk 20 günlük döneminde de devam eden kuraklık, kışlık buğday ekiminde çimlenme
kapasitesini önemli ölçüde etkilemiştir. 20 milyon tonluk toplam buğday üretiminde Konya'nın 1.8, Adana'nın 1.2, Şanlıurfa'nın 1.2 milyon ton, Ankara'nın 900 bin ve Hatay'ın 400 bin ton paya sahip oldukları düşünüldüğünde, sorunun ciddiyeti ortaya çıkmaktadır.
• Bazı illerde üreticinin, kışlık ekim yaptığı tarlasını yeniden sürdüğü gözlemlenmektedir.
Bu çerçevede, yaklaşık 20 milyon ton buğday, 9 milyon ton arpa, 300 bin ton yulaf ve 200 bin ton çavdar üretiminin İç Anadolu, Çukurova ve Güneydoğu'nun Batısı'nda gerçekleştirilen bölümü için;
Çukurova'da yüzde 30, İç ve Güneydoğu Anadolu'da yüzde 10 olmak üzere ortalama yüzde 20'lere varan bir üretim düşüşünü öngörmek ve buna göre önlem geliştirmek zorunluluğu bulunmaktadır.
• KÜRESEL ISINMAYA KARŞI DÜNYA’DA VE ÜLKEMİZDE ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER NELERDİR?
ABD'de yayımlanan Time dergisi, son sayısında küresel ısınmaya karşı alınabilecek önlemlere yer verdi.
Tüm dünyada, küresel ısınmaya karşı hükümetlerin ve uluslararası
kuruluşların alması gereken önlemler tartışılırken, ABD'de yayımlanan
haftalık Time dergisi, bireylerin karbon emisyonlarını kısarak küresel ısınmayı yavaşlatabilmeleri için çeşitli öneriler içeren 51 maddelik bir liste yayımladı.
Listede yer alan önerilerden bazıları şunlar:
Evinize ısı yalıtımı yaptırın. Çift camlı pencere kullanmak, yazın geniş
perdelerle evinizi güneş ışınlarından korumak enerji sarfiyatınızın yüzde 40 azalmasını sağlayabilir.
• Evinizi aydınlatmak için geleneksel ampul yerine, kompakt floresan ampul (CFL) kullanın. CFL geleneksel ampullerin sadece 4'te biri kadar enerji harcar.
Çamaşırlarınızı, kaynar suda değil, ılık suda yıkayın.
İşyerinize yürüyerek ya da düşük karbon emisyonuna neden olan, raylı sistemle ulaşabileceğiniz bir yerde ikamet edin. Otomobil yerine toplu taşımayı tercih edin.
Evinizi havalandırmak için klimanızı çalıştırmak yerine pencereyi açın. Yazın klimanızı birkaç derece daha yüksek, kışın da termostatınızı birkaç derece daha
düşük ayarlayın .
Faturalarınızı internet üzerinden ödeyin. Bu şekilde fatura dökümleri için harcanan kâğıt tüketimi azalacak ve bunların adresinize taşınması için
kullanılan yakıt tüketimi düşecektir.
Et yerine sebze tüketin. Et sanayisi, büyükbaş hayvanların tükettikleri yiyeceklerin üretimi ve hayvanların çıkardıkları gazlar nedeniyle en yüksek karbon salımına neden olan sektörlerden biridir. Et yerine sebze tüketmek
bir yılda neden olduğunuz karbon salımını 1.4 ton azaltabilir.
Evinize yakın yerlerde üretilen gıdaları satın alın. Sofranıza gelene kadar tüm ülkeyi kat eden sebze, meyve, et ve süt gibi ürünler yüzünden
harcanan benzin miktarını düşünün.
Bahçenize bambu ekin. Bambular bahçe bitkilerinden çok daha fazla karbondioksit emer.
Televizyon, bilgisayar gibi elektronik eşyalarınızı "stand-by" konumunda bırakmayın, kapatın. Bilgisayarınızı kapatarak karbondioksit salımını yüzde 83 azaltabilirsiniz.
Kullanılmış kâğıtlarınızı geri dönüşüme gönderin.
Gereksiz paketleme yaptırmayın. Kafelerde verilen fazla peçeteleri iade edin.
Bahçenizde fosillerden elde edilen yakıtlardan üretilen gübreleri kullanmayın.
Otomobilinizde yalnız seyahat etmemeye çalışın.
Daha az tüketin, daha çok paylaşın.
• Evde en çok kullanılan 5 ampulü en az enerji tüketen cinslerle değiştirmek.
• Klimaların filtrelerini 3 ayda bir değiştirmek.
• Su kullanımında savurganlık yapmamak.
• Tuvaletlerin sifonlarını sızıntıya karşı kontrol etmek.
• Aracınızı hortum yerine kova ile yıkamak.
• Kullanmadığınız elektrikli aletlerin fişlerini prizden çekmek.
• Yaz aylarında Güneş alan camlara güneşlik takıp kapalı tutmak.
• Ağaç dikin. Ağaçlar sera gazını emer.
• Yakın mesafelere yürüyün. Mümkün olduğunca özel aracınız yerine toplu taşıma araçlarını kullanın.
• Tüketimi azaltın.
• Aracınızı düşük hızda kullanın.
