VakıfBank. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar. Haftalık Yurtiçi Ekonomi Raporu Nisan Haftalık Yurtiçi Ekonomi Gündemi

(1)

2009 yılı dördüncü çeyreğinde GSYİH bir önceki yılın aynı dönemine göre %6 oranında büyümüştür...

Sabit fiyatlarla hesaplanmış Gayri Safi Yurtiçi Hasıla, 2009 yılının IV. çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre %6 büyümüştür. Türkiye İstatistik Kurumu 2009’un ilk üç çeyrek verilerini yukarı yönlü revize ederken 2008 yıl sonu büyüme oranı ise ‐%0.9’dan ‐%0.7 seviyesine yükseltilmiştir. Son çeyrek rakamlarıyla birlikte 2009 yılı genelinde ise %4.7’lik bir daralma gerçekleştiği açıklanmıştır.

Türkiye ekonomisinin 2009’un ilk üç çeyreğinde yaşanan daralmanın ardından dördüncü çeyrekte krizin başlangıcından beri ilk defa pozitif bir büyüme kaydettiği izlenirken, 2009’daki küçülme hızının da tahminlerin altında gelmesi olumlu bir gelişme olmuştur.

Dış ticaret dengesi Şubat ayında 3.3 milyar dolar açık verdi...

Dış ticaret açığı Şubat ayında geçen yılın aynı ayına göre %418.8 artışla 0.639 milyar dolar’dan 3.317 milyar dolar’a yükselirken, 2.9 milyar dolar olan beklentimizin üzerinde kalmıştır (piyasa beklentisi: 3.45 milyar dolar). Şubat ayında ihracat yıllık bazda %1.3 azalışla 8.323 milyar dolar’a gerileyerek 8.2 milyar dolar olan beklentimize paralel gerçekleşirken, ithalat ise bir önceki yılın Şubat ayına göre beklentilerimizin üzerinde %28.3 artışla 11.6 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. İthalatın beklentilerimizin üzerinde kalmasında, Ocak ayında ithalde alınan KDV gelirlerinin düşüş göstermesinin ithalatta düşüşe işaret edebileceği düşüncemiz etkili olmuştur. Geçen yılın Şubat ayında %92.9 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı ise %71.5'e gerilemiştir.

Türkiye İhracatçılar Meclisi'nin (TİM) verilerine göre ihracat, yılın ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre %22.36 artışla 25.69 milyar dolar olurken, ihracattaki payı en yüksek sektör olan otomotivde yılın ilk çeyreğinde ihracat artışı %41.05'e ulaştı.

Mevsimlik etkilerden arındırılmış Türkiye İmalat PMI endeksi, Mart ayında 50.9’dan 54.9 olarak yükseldi.

Küresel imalat aktivitesi Mart ayında dünya genelinde güçlenirken Türkiye Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) artışında üçüncü sırada yer aldı.

Sıralamada Euro Bölgesi'nde imalat aktivitesi bir önceki aya göre azalış gösteren tek ülke Yunanistan olurken, ABD üretim aktivitesindeki 3.1 puanlık artışla dikkat çekti.

Önümüzdeki Hafta Açıklanacak Veriler...

Haftalık Yurtiçi Ekonomi Gündemi

Tarih Açıklanacak Veri Önceki Veri Beklenti

05.04.2010 TÜFE(Mart‐aylık) 1.45 0.58 (Açıklandı)

ÜFE(Mart‐aylık) 1.66 1.94 (Açıklandı)

08.04.2010 Sanayi Üretim Endeksi (Şubat) %12.1 %17.5

TCMB Beklenti Anketi (Nisan‐1. Dönem) ‐‐ ‐‐

VakıfBank

Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar

ekonomik.arastirmalar@vakifbank.com.tr Ankara, TÜRKİYE

05‐12 Nisan 2010

(2)

büyümü Grafik‐1

birlikte 2 kişi başı fiyatlarla

%4.0’lık göre %2 dördünc 2009’da Grafik‐2

çeyreğin dikkat çe kapatara dikkat ç olmuştu puanlık çeyreğin ulaşama katkısı is 2009 IV.

‐30.0

‐25.0

‐20.0

‐15.0

‐10.0

‐5.0 0.0 5.0 10.0 15.0 Kaynak: T

Kaynak: T

üştür...

2009 yılı gen na milli geli a GSYİH ise artış gösteri 2.3 artmıştır.

cü çeyrekte ki küçülme h

nde ve yıl so ekmektedir.

ak büyümey eken diğer r. Toptan ve

negatif bir nde sert bir ş

dığı görülme se ‐0.8 puan çeyrek ve y

2009‐I 20

Sekt

Tarım San TÜİK

TÜİK

elinde ise %4 r ise 2009’d

2009 yılı d rken, mevsim Türkiye eko

krizin başla hızının da tah

onundaki bü Fakat sektö e 1.1 puan bir alt sektö e perakende değişime ne ekilde küçülm ektedir. Yıllı

olarak hesa yılsonu büyüm

009‐II 2009 törel Büyüme Hız

nayi İnşaat

4.7 oranında a 8 bin 590 ördüncü üç m ve takvim onomisinin 2 angıcından b hminlerin alt

yümede pay örün IV. çeyr

negatif katk ör ise, %10

ticaret, son eden olarak mesi ardında k bazda en aplanmıştır. Ö

meye yaptığ

‐III 2009‐IV zları (%)

Ticaret Ula

Sabit f (GSYİH aynı d göster Kurum

%0.7 s küçülm

%7.9’d

%3.3’t rakam a daralma ya dolara geri aylık dönem etkilerinden 2009’un ilk ü beri ilk defa ında gelmes

yı yüksek ola ekte toparla kı sağladığı g

büyüme gös çeyrekteki

kapatmıştır an son çeyre sert düşüşü Önemli sektö ğı olumlu kat

2009‐Yıllık aştırma

fiyatlarla hes H), 2009 yılın dönemine gö

rek %6.0 mu 2008 yıl s

seviyesine yü me 14.7’den

dan %7.7’y ten %2.9’a mları ve yap

şanmıştır. 2 lemiştir. Tak minde bir ö n arındırılmış üç çeyreğind a pozitif bi i olumlu bir g

Sektörl incelen beklent artış yükseli büyüm krizden olduğu GSYİH’d yaptığı sektörü an ikinci sek anmasına rağ görülmekted steren topta 1.3 puanlık r. İnşaat sek

kte toparlan yaşayan inş örlerden bir tkı dikkat çek

saplanmış Ga nın IV. çeyre öre beklentile

büyümüştür sonu büyüm ükseltirken, n %14.5’e, II ye ve III.

revize edi pılan yukarı 2008 yılında

kvim etkisind önceki yılın ş GSYİH değe

de yaşanan r büyüme k gelişme olm

er itibariy ndiğinde, yı tilerin çok yaşayan s ş dikkat ç e oranında i n en ağır d

ve 1.7 puan daki daralma görülm ünden son ktör ise ulaş ğmen yılı, %7 dir. IV. çeyre

an ve perak katkısına rağ ktörünün ise nmasına rağm

şaat sektörü diğeri olan kmektedir. S

ayri Safi Yurt eğinde bir ön erin üzerinde r. Türkiye

e oranını ‐%

2009 yılı I. çe . çeyrekteki

çeyrekteki ilmiştir. Son

yönlü revi 10 bin 436 d den arındırıl aynı dönem eri bir önceki daralmanın kaydettiği iz uştur.

yle GSYİH lın son çe

üzerinde, anayi sekt çekmektedir.

ise imalat sa darbeyi ala nlık yıllık küç

aya en büyü mektedir.

ra 2009 tırma sektör 7.1 oranında ekte yükseliş ende ticaret ğmen 2009 y e, 2009 yılın men pozitif ra ünün yıllık b

tarım sektör Sektör, Grafik

tiçi Hasıla nceki yılın e bir artış

İstatistik

%0.9’dan ‐ eyrekteki

küçülme küçülme n çeyrek zyonlarla dolar olan mış sabit mine göre i döneme ardından zlenirken,

verileri eyreğinde

%12.8’lik töründeki . Yıllık anayisinin n sektör çülmeyle, ük katkıyı Sanayi yılı son rü olarak a düşüşle şe katkısı t sektörü yılını ‐1.3 nın ilk üç akamlara üyümeye rünün ise k‐2’de de

(3)

olarak dikkat çekmektedir.

Grafik‐3 Tablo‐1

Büyüme rakamları harcamalar yöntemiyle incelendiğinde, dördüncü çeyrekte toplam iç talepteki canlanma dikkat çekmektedir. Tüketim harcamaları ilk üç çeyrekte süregelen küçülmelerin ardından son çeyrekte %4.7 oranında yükseliş yaşayarak 2008’den bu yana gerçekleşen en yüksek artışı kaydetmiştir. Yılın ilk üç çeyreğinde daralan grubun yıllık olarak ise büyümeye ‐1.60 puanlık negatif katkısı göze çarpmaktadır. 2009 yılı son çeyreğinde büyüme oranının beklentilerden yüksek gerçekleşmesinde ise kamu sektöründe yaşanan yükselişin etkili olduğu görülmektedir. Kamu harcamalarındaki yaklaşık %11’lik artışla mal ve hizmet piyasalarının ayakta tutulmaya çalışıldığı izlenirken, söz konusu harcama grubunun büyümeye katkısının son çeyrekte 2.5 puan olduğu görülmektedir. 2009 yılı ilk üç çeyreğinde en sert düşüşlerin yaşandığı yatırımların ise dördüncü çeyrekte daralmaya devam ettiği fakat düşüş hızının yavaşladığı izlenmektedir. 2009 yılı içinde harcamalar yönteminde en büyük negatif katkıyı 3.82 puan ile yatırımlardaki düşüşün yaptığı dikkat çekerken, kapasite kullanım oranlarındaki düşük seviyeler paralelinde özellikle özel sektör yatırımlarındaki sert düşüş dikkat çekmektedir. İthalat ve ihracat kalemlerinde ise ilk üç çeyrektir görülen düşüşlerin ardından son çeyrekte artış yaşanmıştır. Özellikle yılın ilk üç çeyreğinde net ihracatın büyümeye pozitif katkı yapmasının ardından dördüncü çeyrekte ithalatta yaşanan artışın ihracata kıyasla daha yüksek olması nedeniyle net ihracatın büyümeye negatif bir katkı (‐1.12 puan) yaptığı görülmektedir. Yıllık bazda ise net ihracatın büyümeye katkısı 2.3 puan olarak gerçekleşmiştir.

Grafik‐4 Grafik‐5

Harcama Grubu

Payı

(%‐2009 yılı)

2009 IV.çey.

büy.

katkısı (puan)

2009 yılı büy.

katkısı (puan)

Yurtiçi Tüketim 70.6 3.3 ‐1.6

Yatırım 19.9 ‐0.97 ‐3.82

Devlet Harcamaları 11.4 2.5 0.9

İhracat 25.3 1.63 ‐1.36

İthalat 25.3 ‐2.75 3.64

‐20

‐15

‐10

‐5 0 5 10 15

‐4 ‐3 ‐2 ‐1 0 1 2 3 4

Endekslenmiş Büyüme Oranı (%)

1999 2001 2008

‐8.0

‐6.0

‐4.0

‐2.0 0.0 2.0 4.0 6.0 8.0

‐4 ‐3 ‐2 ‐1 0 1 2 3 4

Endekslenmiş Mevsim ve Takvim Etkilerinden Arındırılmış Büyüme Oranı (%)

1999 2001 2008

Kaynak: TÜİK, Vakıfbank Kaynak: TÜİK,Vakıfbank

‐40.0

‐30.0

‐20.0

‐10.0 0.0 10.0 20.0 30.0

2009‐I 2009‐II 2009‐III 2009‐IV 2009 Harcama Bileşenleri Büyüme Hızları (%)

Tüketim Devlet Yatırım İhracat İthalat

Kaynak: TÜİK Kaynak: TÜİK

(4)

Yukarıdaki Grafik‐4’te Türkiye’de daha önce yaşanan resesyon dönemlerini karşılaştırmak için GSYİH verileri krizden çıkış tarihleri t=0 olarak kabul edilerek endekse dönüştürülmüştür. Krizlerin milli gelire etkisinin şiddetini daha iyi görebilmek için Grafik‐5’te ise mevsimlik hareketlerinden ve çalışma günü sayılarından arındırılmış GSYİH verileri incelenmektedir. Krizden çıkış zamanları eşitlenerek hazırlanan endekslenmiş büyüme oranlarındaki hareketin detaylarına baktığımızda, krizlerden çıkış süresinin diğer yaşanan krizlerde olduğu gibi son krizde de dört çeyrek sürdüğü görülmektedir. Diğer yandan, GSYİH’daki düşüşün son krizde daha sert olduğu özellikle mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seri incelendiğinde, düşüşün diğer krizlerin aksine oldukça sert olduğu gözükmektedir. Sayısal olarak 2001 krizinde GSYİH en yüksek %9.8 oranında daralırken, 2009 yılının birinci çeyreğinde ise %14.5 oranında küçüldüğü izlenmektedir.

Grafik‐6

Yukarıdaki grafiklerde son krizin diğer krizlere kıyasla daha sert olduğu izlenirken, bundan sonra toparlanmanın nasıl olacağı ise daha önemli bir soru olarak karşımıza çıkmaktadır. Son dönemde sık sık altı çizilen baz etkisinin, diğer krizlerle karşılaştırıldığında bu krizde daha güçlü olacağı söylenebilir, çünkü düşüşün bu krizde daha sert olduğu görülmektedir. Diğer yandan, baz etkisi diğer krizlerde de görüldüğü gibi 2010 yılı ilk üç çeyreğinde etkili olacakken, söz konusu etkinin her dönem zayıflaması mümkün olabilir. GSYİH’yı çeyrekler bazında incelediğimizde, GSYİH’nın dördüncü çeyreğinin ardından mevsimsel etkiler dışında hiç artış yaşanmayacağı varsayımı altında baz etkisinin Grafik‐6’te 2010 yılı büyüme oranları üzerinde oldukça etkili olacağı gözükmektedir. Özellikle 2009 yılın birinci çeyreğinde %14.5 oranında daralan ekonominin 2010 yılı birinci çeyrek büyüme oranlarında çift haneli sayıların görülebileceğine işaret etmektedir. Nitekim, hiç büyüme yaşanmaması varsayımı altında sadece baz etkisiyle %9.0 büyüyecek olan GSYİH’nın, sanayi üretim endeksi, ihracat ve bütçe harcamaları gibi öncül veriler ışığında daha güçlü bir performansa sahip olabileceği düşünülebilir. Diğer yandan sadece baz etkisiyle yılın tamamında ise %3.50 oranında bir büyüme yakalanabileceği söylenecekken, daha önceki yılsonu büyüme beklentimiz olan %4.0 seviyesinin üzerinde yukarı yönlü baskıların oldukça güçlü olduğu görülmektedir. Bu bağlamda önümüzdeki hafta büyüme beklentilerimizi revize ederek, haftalık yurtiçi raporumuzda yayınlayacağız.

9.0 Puan

5.4 Puan

2.3 Paun ‐1.3 Puan 3.5

‐5 0 5 10

I.Çey II.Çey III.Çey IV.Çey Yıllık

2010 Yılı Baz Etkisi Tahminlerimiz

Kaynak: TÜİK, Vakıfbank

(5)

TÜRKİYE

AKTİVİTE GÖSTERGELERİ

Sektörler Sektör 2009 2009 2009 2009 2009

Payları I. II. III. IV. Yılsonu (%) Çey Çey Çeyrek Çeyrek

Tarım 9.7 0.8 6.5 3.6 1.5 3.3

Sanayi 23.2 ‐22.3 ‐11.7 ‐4.5 12.8 ‐7.2

İnşaat 5.2 ‐18.6 ‐21.1 ‐18.3 ‐6.6 ‐16.3

Ticaret 12.2 ‐26.2 ‐15.2 ‐7.2 10.3 ‐10.4

Ulaş. ve Haber. 14.4 ‐16.3 ‐10.3 ‐5.0 3.6 ‐7.1

Mali Kur. 12.1 10.8 7.5 7.8 8.1 8.5

Konut Sah. 5.2 4.5 4.8 3.8 3.4 4.1

Eğitim 2.1 0.7 1.3 3.3 3.1 2.0

Sağ. İş. ve Sos. Hiz. 1.3 0.8 2.9 4.5 4.9 3.2

Vergi‐Süb. 8.1 ‐21.9 ‐7.8 ‐8.1 6.3 ‐8.2

GSYİH ‐14.5 ‐7.7 ‐2.9 6.0 ‐4.7

Türkiye Büyüme Oranı (Çeyrek)

Sektörel Büyüme Hızları (%)

6.0

‐20

‐15

‐10

‐5 0 5 10 15

1999Q1 1999Q3 2000Q1 2000Q3 2001Q1 2001Q3 2002Q1 2002Q3 2003Q1 2003Q3 2004Q1 2004Q3 2005Q1 2005Q3 2006Q1 2006Q3 2007Q1 2007Q3 2008Q1 2008Q3 2009Q1 2009Q3

Reel GSYİH (Yıllık % Değişim)

Kaynak:TÜİK Kaynak:TÜİK

‐30.0

‐25.0

‐20.0

‐15.0

‐10.0

‐5.0 0.0 5.0 10.0 15.0

2009‐I 2009‐II 2009‐III 2009‐IV 2009‐Yıllık

Sektörel Büyüme Hızları (%)

Tarım Sanayi İnşaat Ticaret Ulaştırma 2.3 4.0

‐15.0

‐10.0

‐5.0 0.0 5.0 10.0 15.0

1999Q1 1999Q3 2000Q1 2000Q3 2001Q1 2001Q3 2002Q1 2002Q3 2003Q1 2003Q3 2004Q1 2004Q3 2005Q1 2005Q3 2006Q1 2006Q3 2007Q1 2007Q3 2008Q1 2008Q3 2009Q1 2009Q3

Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış GSYİH (%)

Takvim Etkisinden Arındırılmış GSYİH (%)

(6)

Harcama Bileşenleri Sektör Payları (%)

2009 I.

Çey

2009 II.

Çey 2009

III.

Çey 2009

IV.

Çey 2009

Yıl sonu Yer. Hanehalkı Tük. Har. 70.6 ‐10.1 ‐1.8 ‐1.9 4.7 ‐2.3

Dev. Nihai Tük. Har. 11.4 5.1 0.5 5.2 17.9 7.8

Gay. Safi Ser. Oluş. 19.9 ‐27.6 ‐24.4 ‐18.5 ‐4.7 ‐19.2

Kamu Sektörü 3.8 11.8 0.2 ‐5.7 ‐8.6 ‐2.2

Özel Sektör 16.1 ‐32.2 ‐28.7 ‐21.0 ‐3.5 ‐22.3

Mal ve Hiz. İhracatı 25.3 ‐11.3 ‐11.0 ‐5.4 6.4 ‐5.4

Mal ve Hiz. İthalatı 25.3 ‐30.9 ‐20.6 ‐11.7 10.5 ‐14.4

GSYİH ‐14.5 ‐7.7 ‐2.9 6.0 ‐4.7

Harcama Bileşenlerinin Yıllık Büyüme Oranları (%)

Sanayi Üretim Endeksi

‐6.0

‐5.0

‐4.0

‐3.0

‐2.0

‐1.0 0.0 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0

‐30

‐20

‐10 0 10 20 30

Oca.06 May.06 Eyl.06 Oca.07 May.07 Eyl.07 Oca.08 May.08 Eyl.08 Oca.09 May.09 Eyl.09 Oca.10

Sanayi Üretim Endeksi (Yıllık % Değişim)

Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (Bir Önceki Aya Göre % Değ.)

‐25.00

‐20.00

‐15.00

‐10.00

‐5.00 0.00 5.00 10.00 15.00

İmalat Sanayi 3 Aylık Ort. Yıllık Değ.

İmalat Sanayi Üretim Endeksi

Kaynak:TÜİK

‐40.0

‐30.0

‐20.0

‐10.0 0.0 10.0 20.0 30.0

2009‐I 2009‐II 2009‐III 2009‐IV 2009 Harcama Bileşenleri Büyüme Hızları (%)

Tüketim Devlet Yatırım İhracat İthalat

(7)

‐50

‐40

‐30

‐20

‐10 0 10 20 30 40

Oca.06 May.06 Eyl.06 Oca.07 May.07 Eyl.07 Oca.08 May.08 Eyl.08 Oca.09 May.09 Eyl.09 Oca.10

Aramalı İmalatı

Dayanıklı Tüketim Malı İmalatı Dayanıksız Tüketim Malı İmalatı Sermaye Mali Imalati

Sektörler Yıllık Değişim Oranı (%)

Ocak Ayı

2009 2010

Petrol Ürünleri ‐29.4 ‐9.2

Tekstil ‐28.1 19.4

Gıda 1.3 12.2

Kimyasal Madde ‐22.5 11.7

Ana Metal Sanayi ‐23.9 ‐1.1

Metalik Olm. Diğ. Mineral ‐20.4 14.2

Taşıt Araçları ‐60.3 66.8

Makine Teçhizat ‐31.3 18.1

Giyim ‐13.9 ‐0.4

Sektörel Bazda Sanayi Üretim Endeksi

0 10000 20000 30000 40000 50000 60000 70000

Oca.01 Ağu.01 Mar.02 Eki.02 May.03 Ara.03 Tem.04 Şub.05 Eyl.05 Nis.06 Kas.06 Haz.07 Oca.08 Ağu.08 Mar.09 Eki.09

Toplam Otomobil Üretimi (Adet) (12 aylık Har. Ort.)

Toplam Otomobil Üretimi Beyaz Eşya Üretimi

200000 400000 600000 800000 1000000 1200000 1400000 1600000 1800000

Oca.08 Mar.08 May.08 Tem.08 Eyl.08 Kas.08 Oca.09 Mar.09 May.09 Tem.09 Eyl.09 Kas.09 Oca.10

Beyaz Eşya Üretimi (Adet) Aylık Sanayi Sipariş Endeksi

100.0 110.0 120.0 130.0 140.0 150.0 160.0 170.0 180.0 190.0

Aylık Sanayi Sipariş Endeksi (İmalat Sektörü)

Aylık Sanayi Ciro Endeksi

100.0 110.0 120.0 130.0 140.0 150.0 160.0 170.0 180.0

Oca.08 Mar.08 May.08 Tem.08 Eyl.08 Kas.08 Oca.09 Mar.09 May.09 Tem.09 Eyl.09 Kas.09

Aylık Sanayi Ciro Endeksi

Kaynak:OSD,Vakıfbank

Kaynak:Hazine Müsteşarlığı

(8)

Kapasite Kullanım Oranı

50 55 60 65 70 75 80 85

Oca.07 Nis.07 Tem.07 Eki.07 Oca.08 Nis.08 Tem.08 Eki.08 Oca.09 Nis.09 Tem.09 Eki.09 Oca.10

Kapasite Kullanım Oranı (%)

45 55 65 75 85 95

Dayanıklı Tüketim Malları Dayanıksız Tüketim Malları Ara Malları

Yatırım Malları

Yatırım Teşvik Belgeli Sabit Sermaye Yatırım Tutarı

‐50.0 450.0 950.0 1,450.0 1,950.0 2,450.0 2,950.0 3,450.0 3,950.0

Yatırım Teşvik Belgeli Sabit Sermaye Yatırım Tutarı (milyon TL)

Verilen İnşaat Ruhsatları

0.0 5,000.0 10,000.0 15,000.0 20,000.0 25,000.0 30,000.0 35,000.0 40,000.0

2003‐I 2003‐III 2004‐I 2004‐III 2005‐I 2005‐III 2006‐I 2006‐III 2007‐I 2007‐III 2008‐I 2008‐III 2009‐I 2009‐III

Verilen İnşaat Ruhsatları (Yüzölçümü,1000 m2)

Toplam Sanayide Verimlilik

80.0 85.0 90.0 95.0 100.0 105.0 110.0 115.0

2005‐I II III IV 2006‐I II III IV 2007‐I II III IV 2008‐I II III IV 2009‐I II III

Toplam Sanayide Verimlilik Endeksi

Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Kaynak:Hazine Müsteşarlığı

(9)

ENFLASYON GÖSTERGELERİ

Eğitim Eğlence ve kültür Ulaştırma Konut Lokanta ve oteller Giyim ve ayakkabı Gıda ve alkolsüz içecekler

Aylık Yıllık TÜFE ve Çekirdek Enflasyonu

9.56

5.41

0 2 4 6 8 10 12 14

Oca.04 Haz.04 Kas.04 Nis.05 Eyl.05 Şub.06 Tem.06 Ara.06 May.07 Eki.07 Mar.08 Ağu.08 Oca.09 Haz.09 Kas.09

TÜFE (yıllık‐% değ.) Çekirdek‐I Endeksi

TÜFE Harcama Grupları

8.58

‐5 0 5 10 15 20 25

ÜFE (yıllık‐%değ.)

0 5 10 15 20 25 30 35

Gıda Enerji Tüfe

Gıda ve Enerji Enflasyonu (yıllık‐% değ.)

ÜFE Alt Sektörler Dünya Gıda ve Emtia Fiyat Endeksi ÜFE

0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800

50 70 90 110 130 150 170 190 210 230

UN Dünya Gıda Fiyat Endeksi UBS Emtia Fiyat Endeksi

‐10

‐5 0 5 10 15 20 25

Oca.06 Haz.06 Kas.06 Nis.07 Eyl.07 Şub.08 Tem.08 Ara.08 May.09 Eki.09 Mar.10

Tarım Sanayi İmalat Sanayi

Kaynak:TCMB Kaynak:TCMB

Kaynak:TCMB, Vakıfbank Kaynak:TCMB

Kaynak:TCMB

Kaynak:Bloomberg

(10)

Türk‐ İş Mutfak Enflasyonu İTO Enflasyon Göstergeleri

4 5 6 7 8 9 10

Nis.06 Tem.06 Eki.06 Oca.07 Nis.07 Tem.07 Eki.07 Oca.08 Nis.08 Tem.08 Eki.08 Oca.09 Nis.09 Tem.09 Eki.09 Oca.10

12 Ay Sonrası Yıllık TÜFE Beklentisi 24 Ay Sonrası Yıllık TÜFE Beklentisi

Enflasyon Beklentileri

‐10 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

Oca.00 Eyl.00 May.01 Oca.02 Eyl.02 May.03 Oca.04 Eyl.04 May.05 Oca.06 Eyl.06 May.07 Oca.08 Eyl.08 May.09 Oca.10

İstanbul Toptan Eşya Fiyat Endeksi İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi

40 50 60 70 80 90 100

Fiyatların değişim yönüne ilişkin beklenti Tük. Güven Endeksi Fiyatların Değ. Yönünde Beklenti

‐3

‐2

‐1 0 1 2 3 4 5 6 7

2006M01 2006M04 2006M07 2006M10 2007M01 2007M04 2007M07 2007M10 2008M01 2008M04 2008M07 2008M10 2009M01 2009M04 2009M07 2009M10 2010M01

Türk‐İş Gıda Enflasyonu( Bir önceki aya göre Değ.)

Kaynak:TCMB

Kaynak:Türk‐İş

(11)

İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ

İşsizlik Oranı

8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

2005M01 2005M05 2005M09 2006M01 2006M05 2006M09 2007M01 2007M05 2007M09 2008M01 2008M05 2008M09 2009M01 2009M05 2009M09

Mevsimsellikten Arındırılmış İşsizlik Oranı İşsizlik Oranı

19,000 20,000 21,000 22,000 23,000 24,000 25,000 26,000

İşgücü Arzı İstihdam Edilenler İşgücü Durumu

30.0 35.0 40.0 45.0 50.0 55.0

İşgücüne Katılma Oranı İstihdam Oranı İşgücüne Katılım Oranı

45 46 47 48 49 50 51 52 53

0 5 10 15 20 25 30

Tarım Sanayi İnşaat Hizmetler

Sektörlerin Toplam İşgücü İçindeki payı

0 20,000 40,000 60,000 80,000 100,000 120,000 140,000 160,000 180,000 200,000

İş Arayanların Sayısı İşkur İstatistikleri

85 90 95 100 105 110

2005‐I II III IV 2006‐I II III IV 2007‐I II III IV 2008‐I II III IV 2009‐I II III

Sanayi İstihdam Endeksi Sanayi İstihdam Endeksi (2005=100)

Kaynak:TCMB Kaynak:TCMB, Vakıfbank

Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Kaynak:Hazine Müsteşarlığı

(12)

1,000 1,500 2,000 2,500 3,000 3,500 4,000 4,500 5,000

Kurulan‐Kapanan Şirket Sayısı (Adet) Kurulan‐Kapanan Şirket Sayısı

95.0 97.0 99.0 101.0 103.0 105.0 107.0 109.0 111.0 113.0 115.0

Reel Brüt Ücret ‐ Maaş Endeksleri Reel Brüt Ücret ‐ Maaş Endeksleri

Kaynak:TÜİK Kaynak:Hazine Müsteşarlığı

(13)

DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ

‐60

‐40

‐20 0 20 40 60 80 100 120 140

Oca.03 Haz.03 Kas.03 Nis.04 Eyl.04 Şub.05 Tem.05 Ara.05 May.06 Eki.06 Mar.07 Ağu.07 Oca.08 Haz.08 Kas.08 Nis.09 Eyl.09 Şub.10

Ara Malları (y/y) Sermaye Malları (y/y) Tüketim Malları (y/y)

İthalat‐İhracat Dış Ticaret Dengesi

0 5000 10000 15000 20000 25000

İhracat (milyon dolar) İthalat (milyon dolar)

İthalat

‐60

‐40

‐20 0 20 40 60 80 100 120 140

Ara Malları (y/y) Sermaye Malları (y/y) Tüketim Malları(y/y)

İhracat

Cari İşlemler Dengesi Sermaye ve Finans Hesabı

‐6000

‐5000

‐4000

‐3000

‐2000

‐1000 0 1000 2000 3000

‐54000

‐44000

‐34000

‐24000

‐14000

‐4000 6000

Oca.03 Ağu.03 Mar.04 Eki.04 May.05 Ara.05 Tem.06 Şub.07 Eyl.07 Nis.08 Kas.08 Haz.09 Oca.10

Cari İşlemler Dengesi (Yıllık‐milyon dolar) Cari İşlemler Dengesi (milyon dolar‐sağ eksen)

‐9000

‐8000

‐7000

‐6000

‐5000

‐4000

‐3000

‐2000

‐1000 0

Dış Ticaret Dengesi (milyon dolar)

‐20000

‐10000 0 10000 20000 30000 40000 50000

Oca.03 Tem.03 Oca.04 Tem.04 Oca.05 Tem.05 Oca.06 Tem.06 Oca.07 Tem.07 Oca.08 Tem.08 Oca.09 Tem.09 Oca.10

Doğrudan Yatırımlar (12 aylık‐milyon dolar) Portföy Yatırımları (12 aylık‐milyon dolar) Diğer Yatırımlar(12 aylık‐milyon dolar)

(14)

TÜKETİM GÖSTERGELERİ

‐15

‐10

‐5 0 5 10 15 20

1999Q1 1999Q4 2000Q3 2001Q2 2002Q1 2002Q4 2003Q3 2004Q2 2005Q1 2005Q4 2006Q3 2007Q2 2008Q1 2008Q4 2009Q3

Reel Hanehalkı Tüketimi (Yıllık % Değişim)

‐5 15 35 55 75 95 115 135 155 175

Bireysel Krediler (Yıllık %Değişim) Ticari Krediler (Yıllık % Değişim)

Tüketici Güveni ve Reel Kesim Güveni Tüketim Harcamaları

40 50 60 70 80 90 100 110 120 130

65 70 75 80 85 90 95 100 105 110 115

Ara.03 Haz.04 Ara.04 Haz.05 Ara.05 Haz.06 Ara.06 Haz.07 Ara.07 Haz.08 Ara.08 Haz.09 Ara.09

Tüketici Güven Endeksi

Reel Kesim Güven Endeksi (sağ eksen)

Krediler CNBC‐e Güven Endeksleri

0.0 50.0 100.0 150.0 200.0

Oca.02 Eki.02 Tem.03 Nis.04 Oca.05 Eki.05 Tem.06 Nis.07 Oca.08 Eki.08 Tem.09

CNBC‐e Tüketici Güven Endeksi CNBC‐e Tüketim Endeksi

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Krediler (Yıllık % Değişim)

Bireysel ve Ticari Krediler

Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Kaynak:BDDK

Kaynak:BDDK

(15)

‐18.0

‐16.0

‐14.0

‐12.0

‐10.0

‐8.0

‐6.0

‐4.0

‐2.0 0.0

Bütçe Dengesi (milyar TL)

KAMU MALİYESİ GÖSTERGELERİ

150.0 170.0 190.0 210.0 230.0 250.0 270.0 290.0

Ara.06 Mar.07 Haz.07 Eyl.07 Ara.07 Mar.08 Haz.08 Eyl.08 Ara.08 Mar.09 Haz.09 Eyl.09 Ara.09

Bütçe Gelirleri (12 aylık‐milyar TL) Bütçe Harcamaları (12 aylık‐milyar TL)

60.0 70.0 80.0 90.0 100.0 110.0 120.0

200.0 220.0 240.0 260.0 280.0 300.0 320.0 340.0 360.0

Oca.05 Haz.05 Kas.05 Nis.06 Eyl.06 Şub.07 Tem.07 Ara.07 May.08 Eki.08 Mar.09 Ağu.09 Oca.10

İç Borç Stoku (milyar TL)

Dış Borç Stoku (milyar TL‐sağ eksen)

Bütçe Dengesi Bütçe Gelirleri ve Harcamaları

Borç Stoku İç ve Dış Borç Stoku

300.0 320.0 340.0 360.0 380.0 400.0 420.0 440.0 460.0 480.0

Oca.05 May.05 Eyl.05 Oca.06 May.06 Eyl.06 Oca.07 May.07 Eyl.07 Oca.08 May.08 Eyl.08 Oca.09 May.09 Eyl.09 Oca.10

Toplam Borç Stoku (milyar TL)

Vergi Gelirleri Faiz Dışı Denge

‐35

‐25

‐15

‐5 5 15 25 35

Vergi Gelirleri (Nominal yıllık %) Vergi Gelirleri (Reel yıllık %)

‐2 8 18 28 38 48 58

Ara.06 Mar.07 Haz.07 Eyl.07 Ara.07 Mar.08 Haz.08 Eyl.08 Ara.08 Mar.09 Haz.09 Eyl.09 Ara.09

Faiz Dışı Denge (12 aylık‐milyar TL)

Kaynak:TCMB,Vakıfbank

Kaynak:TCMB

Kaynak: Hazine Müsteşarlığı

(16)

LİKİDİTE GÖSTERGELERİ

‐1 4 9 14 19 24 29

Ocak 2004 Mayıs 04 Eylül 04 Ocak 05 Mayıs 05 Eylül 05 Ocak 06 Mayıs 06 Ağustos 06 Aralık 06 Nisan 07 Ağustos 07 Aralık 07 Nisan 08 Ağustos 08 Aralık 08 Nisan 09 Ağustos 09 Aralık 09

Reel Faiz Nominal Faiz

50 60 70 80 90 100 110

200 250 300 350 400 450 500 550

Aralık 05 Nisan 06 Ağustos 06 Aralık 06 Nisan 07 Ağustos 07 Aralık 07 Nisan 08 Ağustos 08 Aralık 08 Nisan 09 Ağustos 09 Aralık 09

M2 (milyar TL) M3 (milyar TL)

M1 (milyar TL‐sağ eksen)

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Türkiye'nin Net Dış Borç Stoku/GSYH (%)

Türkiye’nin Net Dış Borç Stoku Türkiye’nin Dış Borç Stoku Profili

TCMB Faiz Oranı Reel ve Nominal Faiz

Para Arzı

0 5 10 15 20 25 30 35

Ocak 2004 Mayıs 04 Eylül 04 Ocak 05 Mayıs 05 Eylül 05 Ocak 06 Mayıs 06 Ağustos 06 Aralık 06 Nisan 07 Ağustos 07 Aralık 07 Nisan 08 Ağustos 08 Aralık 08 Nisan 09 Ağustos 09 Aralık 09

Borç alma Faiz Oranı (%) Borç Verme Faiz Oranı (%)

0.0 50.0 100.0 150.0 200.0

0 5 10 15 20 25 30

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

TCMB (milyar TL‐sol eksen) Kamu Sektörü (milyar TL) Özel Sektör (milyar TL)

Kaynak:TCMB

Kaynak:TCMB,Vakıfbank

Kaynak:TCMB

(17)

Dünya Piyasalarında Son Açıklanan Ekonomik Göstergeler

Beklentiler

2010‐IMF Beklentisi

Reel Büyüme (y/y) Enflasyon (y/y) Cari Denge /GSYH İşsizlik Oranı Borç St./GSYH

Gelişmiş Ülkeler ‐ 1.08 ‐0.40 9.29 ‐8.05

Gelişmekte Olan Ülkeler ‐ 4.64 2.84 ‐ ‐

Tüm dünya 2.25 2.74 ‐ ‐ ‐

ABD 1.52 1.72 ‐2.21 10.15 ‐9.96

Euro Bölgesi ‐ 0.60 ‐0.29 11.67 ‐6.58

Almanya 0.34 0.18 3.61 10.69 ‐4.63

Fransa 0.90 1.14 ‐1.42 10.27 ‐7.13

İtalya 0.24 0.94 ‐2.34 10.50 ‐5.63

Macaristan ‐0.88 4.13 ‐3.28 ‐ ‐

Portekiz 0.40 0.96 ‐9.67 11.00 ‐7.35

İngiltere 0.91 1.50 ‐1.95 9.33 ‐13.21

Japonya ‐1.68 ‐0.78 ‐10.22 6.13 ‐10.22

Çin 9.03 0.65 8.57 ‐ ‐

Rusya 1.54 9.90 4.55 ‐ ‐

Hindistan 6.42 8.41 ‐2.51 ‐ ‐

Brezilya 3.46 4.07 ‐1.93 ‐ ‐

G.Afrika 1.74 6.22 ‐6.54 ‐ ‐

TÜRKİYE 3.70 6.79 ‐3.65 ‐ ‐

Reel Büyüme (y/y)

(Çeyreklik) (%)

Enflasyon (y/y) (Aylık)

(%)

Cari Denge/GSYİH (%)

Merkez Bankası Faiz

Oranı (%)

Tüketici Güven Endeksi

ABD 0.1 2.1 ‐2.90 0.25 52.5

Euro Bölgesi ‐2.1 0.9 ‐0.64 1.00 ‐17.00

Almanya ‐2.4 1.00 5.01 1 83

Fransa ‐0.30 1.30 ‐1.15 1.00 ‐34.00

İtalya ‐3.00 1.20 ‐2.51 1.00 106.30

Macaristan ‐4.00 5.70 ‐2.95 5.50 ‐41.20

Portekiz ‐1.00 0.20 ‐9.86 1.00 ‐35.40

İngiltere ‐3.10 3.00 ‐1.28 0.50 ‐15.00

Japonya ‐1.00 ‐1.10 2.80 0.10 38.60

Çin 10.70 2.70 7.80 5.31 104.20

Rusya ‐3.80 7.20 3.20 8.25 ‐

Hindistan 6.00 16.22 ‐2.41 3.50 ‐

Brezilya 4.29 4.83 ‐1.56 8.75 116.00

G.Afrika ‐1.40 5.70 ‐3.20 6.50 15.00

Türkiye 6.00 9.56 ‐1.86 6.50 81.85

(18)

Türkiye Makro Ekonomik Görünüm

MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER

2008 2009 En Son Yayımlanan 2010

BEKLENTİ Reel Ekonomi

GSYİH (Cari Fiyatlarla, Milyon TL) 950 144 953 974 251 821 (2009 4. Çeyrek)

GSYİH Büyüme Oranı (Sabit Fiyatlarla, %) 0.7 ‐4.7 6.0 (2009 4. Çeyrek) 4.0%

Sanayi Üretim Endeksi Yıllık Değ. Oranı (%) ‐17.8 ‐9.5 12.1 (Ocak 2010) 7. 75%

Kapasite Kullanım Oranı (%) 64.7 67.6 67.9 (Mart 2010) 70.5

İşsizlik Oranı (%) 13.6 13.5 13.5 (Aralık 2009) 13.2%

Fiyat Gelişmeleri

TÜFE (Yıllık % Değişim) 10.06 6.52 10.13 (Şubat 2010) 8.1%

ÜFE (Yıllık % Değişim) 8.11 5.93 6.82 (Şubat 2010) 9.3%

Parasal Göstergeler (Milyon TL)

M1 83,380 107,051 102,811

(19.03.2010)

M2 434,205 494,024 501,943 (19.03.2010)

M3 458,383 520,674 530,144

(19.03.2010)

Emisyon 30,468 34,289 36,234

(19.03.2010)

TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) 70,075 70,689 72,186 (13.03.2009)

Faiz Oranları

TCMB O/N (Borç Alma) 15.00 6.50 6.50 (19.03.2010) %8.0

TRILIBOR O/N 15.00 6.50 6.85 (01.04.2010)

Ödemeler Dengesi (Milyon $)

Cari İşlemler Açığı ‐41,947 ‐13,854 ‐2,959

(Ocak 2010) ‐22,000

İthalat ‐193,821 ‐134,401 11,640 (Şubat 2010)

İhracat 140,799 109,672 8,323 (Şubat 2010)

Dış Ticaret Açığı ‐53,022 ‐24,729 ‐3,3 (Şubat 2010) ‐57,000

Kamu Ekonomisi (Milyon TL)

Bütçe Gelirleri 208.898 215,060 22,290 (Şubat 2010)

Bütçe Giderleri 225.967 267,275 20,190 (Şubat 2010)

Bütçe Dengesi ‐17.069 ‐52,215 ‐2,271 (Şubat 2010) ‐50,034

Faiz Dışı Denge 33.592 986 2306 (Şubat 2010) 6,716

Borç Stoku Göstergeleri

Merkezi Yön. İç Borç Stoku (Milyar TL) 274.8 330.0 452.7 (Şub 2010)

Merkezi Yön. Dış Borç Stoku (Milyar TL) 105.5 111.4 113.2 (Şub 2010)

Kamu Net Borç Stoku 271.6 302.9 (2009 3. Çeyrek)