İNŞAAT FİNANSMANI VE MESKEN PROBLEMİ
II
Yazan : ERCAN EVREN Y. Mimar - Müh.
Uzun zamandan beri harbe gir-memekle beraber gündengüne artan nüfus ve yabancı işçi adedi İsviçrede de «Mesken problemini» meydana getirmektedir. Yanlız şunu da göz-önünde bulundurmak lâzımdır ki, bu problem bizdekinden çok ayrı mâna-dadır. İsviçrede hattâ merkezî ve ku-zey Avrupada, büyük şehirlerin ya-rattığı «Gecekondulara» yahut Ana-dolunun Taş devrini andıran ikamet-gâhlarına rastlamanın imkânı yoktur. Gaye; daha sıhhî, konforlu, ucuz, kı-saca mevcutlardan daha medenî yapı-lar meydana getirmektir. Yeni inşaat-daki konfor, inşaat kalitesi ve insanî ihtiyaçların (ısı, güneş meselesi, ay-dınlatma, izolasyon, garaj v.s. gibi) halledilmeye çalışılması ve bunlarsız bir projeyi düşünmeye dahi imkân olmaması bizdeki inşaat tarzı ve anla-yışıyla ne kadar büyük bir tezat teş-kil ediyor.
Gerek Arkitekt, gerekse günlük gazetelerden öğrendiğime göre acıklı bir durumda olan «Mesken dâvamız» yeniden aktüel mevzuu olmuş. Dünya milletlerinin insanları daha müreffeh ve mes'ut yaşatmak için çalıştıkları bir devirde Türk ailesinin halâ bara-kaları andıran evlerde yaşaması insa-nın yüreğini sızlatıyor.
Bu vesile ile İsviçredeki finans-man ve mesken probleminden kısaca bahsetmek istiyorum. Mesken inşaa-tını üç kısımda etüd edebiliriz.
1. Arsası ve inşaat bedelinin % 20 sine sahip olan kapital sahipleri ban-kalardan rahatça ipotek karşılığı pa-ra alabilmektedirler.
İnşaat bedeli 2.500.000.— Fr. olan bir binanın finansmanını misal ola-rak vereceğim.
Şahsî sermaye Bankadan I nci ipotek
II nci ipotek
Ekseriyetle I nci ipotek hattâ II nci ipotek devamlı surette kalmak-ta, böylelikle hem bankalar paraları-nı işletmekte hem de halkı inşaata teşvik etmektedirler. Mal sahipleri de yatırdıkları sermayenin % 6 nis-betinde faizini almaktadırlar. Senelik kira bedelleri, bundan evvelki «Ran-tabilite»(*) başlıklı yazımda bahset-tiğim gibi, bu faizler üzerinden he-saplanmaktadır.
2. Muayyen müessese inşaat koope-ratiflerinin kendi memur ve işçileri için yaptırdığı meskenler : Prensip aynı olup, yanlız I nci ipoteği devlet düşük faizle yapmaktadır.
Şahsî sermaye kooperatif kiracı-lar tarafından temin edilmektedir.
I nci ipotek karşılığı % 1 faizle ( % 3V2 yerine) devletten,
II nci ipotek karşılığı % 4-4 V2 faizle bankalardan temin edilmekte-dir.
(*) Arkitekt, sayı 305, s. 184 Devlet «fond perdu»dan ilk
I nci ipotek mahallî teşekkül II nci ipotek mahallî teşekkül
Faiz % 20 500.000.— % 6 % 60 1.500.000.— % 3y2 % 20 500.000.— % 4-4 V2
2.500.000,00
Kiracılar meselâ 2.000.— Fr ile şahsî sermayeye iştirak etmektedir-ler. Böylece kiracılarda da istikrar sağlanmış oluyor. Herhangi bir kira-c n m evi terk etmek mekira-cburiyetinde kalması halinde 2.000.— Fr. sahibine iade ediliyor, yerine gelecek olandan bu para tekrar almıyor. 3 V2 odalı nor-mal bir dairenin kirası birinci şekil-de 260 Fr. ise, bu tarz ile 200 Fr. a indirilmiş oluyor.
3. Bu şekilde, şahsî sermayeyi dev-let «Fond perdu» den vermektedir, mahallî teşekküller de düşük faizle ipotek yapmakta, böylece 260 Fr.lık dairenin kirası 150 - 180 Fr. a kadar düşmektedir. Bu evler çocuk adedi ve senelik kazanç miktarına göre kira-lanmaktadır (Meselâ, beş çocuklu ve senelik geliri 7.500.— Fr. dan az olan-lar yahut iki çocuklu senelik geliri 6.500.— Fr. dan az olanlar v.s. gibi).
2.500.000.— Fr. lık inşaatı yine misâl olarak alırsak; finansman şu şekilde olmaktadır. sermaye 500.000.— Fr.S 1.500.000.— Fr.S 500.000.— Fr.S 2.500.000.00 Faiz
% 21/4
% 3Bütiin bu misallerden anlaşılaca-ğı üzere gaye, aileleri mal sahibi yap-mak değil, onlara kirası ucuz sıhhi ve konforlu daireler temin etmektir. Fa-iz nisbsti ve prensibi insanlara yük
olmaktan çok uzaktadır. Bizdeki borç vadesi ve faizi yüzünden pek çok ta-nıdıklarımızın dert sahibi olduklarını bilirsiniz. Gerek finansman, gerek fi-kir ve gerekse tatbikat bakımından
çok sakat olan «Mesken dâvamızın» bir an önce rasyonel ve faydalı bir şekilde halledilmesi için bütün kal-bimle duacıyım.
B İ B L İ O G R A F Y A :
B A L K O N E
Muhtelif Memleketlerden Balkonlar!Pergola geçitleri ve T e r a s l a r Prof. Fıanz SCHUSTER Neşreden : Julius HOFFMANN
Verlag Stuttgart Bu kitap, münferit portafo bal-konlardan pergola geçitleri ve teras-lara kadar her türlü mevzuları ihti-va etmektedir. Kitabın sistematik ter-tiplenmiş giriş tarzı, ne gibi esas şe killendirme imkânları olduğunu ve plân tertibinde ve detaylarda hangi faktörlerin göz önünde tutulması icap ettiğini göstermektedir :
Balkonların kullanılışında : eb'ad ve cihetlendirme, güneş, rüzgâr ve manzara mühim bir rol oynamakta-dır. Yazar konu ve malzemeyi her ba-kımdan incelemiş ve muhtelif nokta-ları yazı, fotoğraf ve resimle makûl
bir şekilde izah etmiştir. Meselâ muh-telif balkon şekillerine dair umumî bir bakış şeması bunları nasıl üst üste ve yan yana tertip edilebileceğini gösterdiği gibi balkonların nasıl ayrı-labileceğini veya birleştirilebileceğini de göstermektedir. Nümune teşkil ede-cek şekilde iyi halledilmiş detay nok-taları mukayese edilmek üzere karşı-laştırılmış :
Balkon döşeme plâkları nasıl ol-malı, korkuluk duvarı ve parmaklık nasıl teşkil edilmeli bina ile irtibat, suların akıtılması, rutubetten muha-faza ve ısı izolasyonu hakkında dü-şünceler.
Kitabın esasını teşkil eden misal-lerde fotoğraf ve tatbikat resimleri birbirini tamamlamaktadır. Profesör Franz Schuster gibi bir yazar tara-fından bunların büyük bir itina ile seçilip tertip edilmiş olması pek ta-biîdir. Bu kitap balkonların ne kadar iyi detaye edildiğini gösterir. Bina, plân ve kesitleri bina bütününe olan münasebetlerini göstermektedir. Ör-nekler umumiyetle ev inşaatından
alınmıştır. Çünkü balkon münferit ikametgâhlardan blok binalara kadar her türlü inşaatta en mühim rölü oy-namaktadır. Bununla beraber hasta-ne, bakım evleri, otellerde ve hattâ büro binalarında rölü vardır. Münfe-rit balkonlar, sıra balkonları ve per-gola geçitleri yanında locia ve teras-larda yer almaktadır. Muhtelif memleketlerden alınarak tertip edilmiş f o -toğrafla balkonların insanlara her yerde nasıl daima hizmet ettiğini, bir evin cephesine verdiği özelliği ve es-ki zamanlarda nasıl reprezantatif maksatlarla kullanıldığını göstermek-tedir.
Profesör Franz Schuster bu ki-tapda yaln.z teknik doğru detayları ve estetik şekilleri vermekle kalmı-3ror, aynı zamanda balkonun fonksi-yon bakımından kullanma şartlarının esaslarını da tespit etmiş oluyor. Ken-disi bu suretle balkonlara dair bütün sorulara öğretici ve ilham verici ce-vapları ihtiva eden kıymetli mimarî bir kitap vücuda getirmiş oluyor.
