Eğitim Bilimine Giriş

E ğitim Bilimine Giriş

Dr. Öğr. Üyesi Rabia VEZNE

Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi

Pedagojik Formasyon Eğitimi 2019-2020 Bahar Dönemi

E ğitimin Hukuksal Temelleri

 Hukuk ve eğitim ilişkisi?

 Hukuk nedir?

Hukuk nedir?

Hukuk kelimesi Arapça "hak" kökünden gelir ve hak kelimesinin çoğulu olarak bilinmektedir. Türk Dil Kurumu'na göre hukuk kelimesi, "Toplumu düzenleyen ve

devletin yaptırım gücünü belirleyen yasaların bütünüdür".

Hukuk nedir?

Bilimsel bir disiplin olarak hukuk, kendi içinde temel olarak ikiye ayrılır. Genel

olarak hukukun kişiler arası ilişkileri konu alan kısmına Özel Hukuk, kişiler ile devlet veya devleti oluşturan kurumlar arası

ilişkileri düzenleyen kısmına ise Kamu Hukuku adı verilir.

Hukuk nedir?

Bu ayırım roma hukukundan kalma bir

ayrımdır. Medeni Hukuk, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku, özel hukukun, buna karşılık Anayasa Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku kamu hukukunun başlıca alt dallarıdır.

Hukuk nedir

 İnsanlar birlikte yaşamak zorundadır.

Birlikte yaşanılan ortamlarda da uyulması gereken birtakım kurallar vardır.

Hukuk nedir

 Bu kurallar ilk zamanlar ahlak, görgü, töre, din kuralları iken, genişleyen toplum, soy kılan, kabile, şehir devleti, devlet, hatta İmparatorluklar derken, toplumda düzeni sağlamak için hukuk kuralları ortaya çıkmıştır.

Hukuk nedir

 Aslında hukuk kuralları diğer toplumsal kurallardan doğmuştur. Hukuk kurallarının güçlü bir yaptırımı varken, diğer toplumsal kuralların yaptırımları toplumdan topluma, zamandan zamana değişse de, hukuk kuralları kadar güçlü değildir.

E ğitim hukuku

Eğitim ve hukuk arasındaki ilişkileri eğitim hukuku düzenler. Eğitim hukuku, aileden başlayarak, okul öncesi eğitim, ilköğretim, ortaöğretim, yükseköğretim ve yaygın

eğitim kurumlarında yapılan eğitim ve

öğretimi düzenleyen kurallardan oluşur. Bir ülkede eğitimde devletin ve bireylerin

uyması, uygulaması gereken kurallara eğitim hukuku denir.

E ğitim hakkı

Eğitim hakkı: “Bireylerin doğuştan ve salt insan olmalarından dolayı sahip oldukları ve diledikleri eğitimi alabileceklerini ifade eden insan hakkı” olarak tanımlanabilir.

E ğitimin Hukuksal Temelleri

 Hukuk düzen demektir.

 Hukuk: adalete yönelmiş bulunan bir toplumsal yaşam düzeneğidir.

 Toplumu düzenleyen kurallardan en önde geleni ve en önemlisi hukuk kurallarıdır.

Devlet ve E ğitim

 Milletin örgütlenmiş biçimidir.

 Devlet:belli bir siyasal sınır içinde, bir yönetim altında birleşen insanların

koyduğu hukuk kurallarının uygulanmasını sağlayan erktir.

Devlet ve E ğitim

 Soyuttur ancak devleti oluşturan öğelerde ve bunların biçimlerinde somutlaşır.

 Siyasal sınır içinde en büyük olan ve hukuk kurallarını yürüten erktir.

Devlet ve E ğitim

 Devlet ülke içinde kanunlar yapar, bunları yürütür ve yargısal bir işlev ifade eder.

 Soyut bir erk olan devlet Cumhurbaşkanının makamında somutlaşır. Ayrıca;

 Yasama, yürütme ve yargılama birimlerinde de devlet somutlaşır.

Devlet ve E ğitim

 Devlet yasama, yürütme ve yargılama birimleri

aracılığıyla eğitimi etkileyen, yönlendiren, düzenleyen en büyük erktir.

 Yasama:Anayasaya göre yasama yetkisi Türkiye Büyük Millet meclisine aittir.

 Yürütme:cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu tarafından Anayasa ve Kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir.

 Yargı:Türk milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılır.

Devlet ve E ğitim

 Bu sebeple eğitim devletin bir aracıdır.

 Hükümet: devlet işlerini ve eğitim işlerini yürüten ve yöneten hükümettir.

 Başbakan ve bakanlardan oluşan bakanlar kuruludur.

 Eğitim üzerinde büyük bir etkisi vardır.

Devlet ve E ğitim

 Eğitimde hükümetin tutumu kadar, MEB’in tutumu da önemlidir.

 MEB, bakanlar kurulunun bir üyesi olarak

hükümet adına eğitim işlerinden sorumludur.

 MEB eğitim sisteminin başıdır. Eğitime ilişkin tüm kararlar MEB onayı ile yürürlüğe girer. Eğitimi

yöneten, denetleyen MEB’dir.

Devlet ve E ğitim

 Yönetim biçimi olarak demokrasi seçilmiştir.

 demokrasi, halkın, halk için, halk tarafından yönetilmesidir.

 Milletin yönetiminde, millet iradesinin hakim olmasıdır.

 Halkın kendi kendini yönetmesidir.

Devlet ve E ğitim

 Yönetim biçiminin demokratik olabilmesi için aşağıdaki ilkelerin uygulanması gerekmektedir:

 İnsan kişiliğine saygı,

 İnsanın özgür yaşaması gerektiğine inanç,

 Eşitlik,

 Kuralların yasalarca düzenlenmesi,

 Kuralların adil uygulanması ve adil yargılama.

Devlet ve E ğitim

 Demokrasinin bu temel ilkelerinin geçerli olabilmesi için aşağıdaki alanlarda

uygulanmaya konulması gerekir:

Devlet ve E ğitim

 Siyasal demokrasi (devlet yönetiminde verilecek kararlara vatandaşların

katılması),

 Bireysel demokrasi (vatandaş kendine

yapılan haksızlıklar veya suçlamalara karşı kendini savunabilmelidir).

Devlet ve E ğitim

 Ekonomik demokrasi (vatandaş yasal kurallara uygun olarak yeterli olduğu bir işte

çalışabilmelidir).

 Toplumsal demokrasi (birey, siyasal, kişisel, ekonomik haklarını, renk, dil, din, inanç,

cinsiyetine bakılmaksızın eşit olarak alabilmeli ve kullanabilmelidir).

Devlet ve E ğitim

 Örgütsel demokrasi: her vatandaş yasal olmak koşuluyla örgütlere girebilmeli, örgüt içinde yeterliğine uygun bir iş

bulabilmeli, kendini yetiştirme, geliştirme olanağı bulabilmelidir.

E ğitim Hakkı

 Anayasaya göre tüm bireylerin eğitim ve öğretim hakkı vardır ve bu haktan

yoksun bırakılamaz.

 Anayasa’ya göre her vatandaşın eğitim ve öğretim hakkı vardır.

E ğitim Hakkı

 Anayasa’ya göre devlet okulları parasızdır.

 Eğitim hakkı verilirken hiç kimseye ayrıcalık hakkı tanınmamıştır.

 Soy, cinsiyet, din, mezhep, inanç, dil, görüş farkına varılmaksızın tüm vatandaşlara aynı hakkı vermiştir.

 Özel eğitim gereksinimi olanlara da eğitim yapılması hakkı verilmiştir.

E ğitim Hakkı

 Eğitim hakkının kullanılması için eğitimde fırsat ve olanak eşitliği zorunludur.

 Ancak eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanması henüz gerçekleşmemiştir.

Fırsat eşitliği ise maddi olanaklara bağlıdır.

E ğitimin Siyasi İşlevi

 Genel olarak devletin eğitimden beklentileri vardır.

 Eğitime yüklenen siyasal işlevler şöyledir:

E ğitimin Siyasi İşlevi

 İyi vatandaş yetiştirmek: yasalara ve toplum kurallarına karşı gelmeden yaşayan insanlar yetiştirmek.

 Demokrasi eğitimi yapmak: demokrasi

yaşanarak öğrenilmektedir.eğitimin görevi eğitilene demokrasiyi yaşatarak öğretmektir.

 Her ülke kendi değerlerini eğitim aracılığıyla yeni yetişen kuşaklara kazandırmak ister.

E ğitimin Yasal Dayanağı

 Devlet, eğitimle ilgisini yasalarla belirler.

 Yasal dayanaklar ise aşağıdaki şekilde verilebilir:

 Eğitim hukuku: eğitimde devletin ve

kişilerin uyması ve uygulaması gereken kurallara denir.

E ğitimin Yasal Dayanağı

 Eğitim hukuku, eğitimde yapılacak etkinliklerin ve işlemlerin genel çerçevesini verir.

 Eğitime ilişkin görevler bu çerçeve içinde yapılır.

 Eğitim hukukunun kurallarını veren üç genel kaynak vardır.

E ğitimin Yasal Dayanağı

 Gelenek hukuku,

 İçtihat hukuku,

 Yazılı hukuk

E ğitimin Yasal Dayanağı

 Gelenek hukuku: toplumda zamanla kendiliğinden oluşan gelenekler, devlet tarafından yaptırımlandırılmak üzere hukuk kurallarına dönüşmesidir.

 Ör:Öğrencilerin öğretmenlerine karşı göstereceği davranışlar. Saygısızlık vb.

 Bu kurallar yazılı değildir. Ancak gelenek kurallarında olduğundan dolayı birey cezalanabilir.

E ğitimin Yasal Dayanağı

 İçtihat hukuku: eğitim hukukunun önemli

kaynaklarıdır. Danıştay ve Yargıtay dairelerinin aynı hukuk konusunda ayrı ayrı kararlar almaları sözkonusudur.

 Ayrı ayrı kararlar almaları yerine yargı

organlarınca “içtihatı birleştirme” kararları alınır.

Bu kararlar yönetimi bağlayıcı niteliktedir.

E ğitimin Yasal Dayanağı

 Yazılı Hukuk: yetkililerce kabul edilen hukuk kurallarını yazılı olarak duyuran belgelerdir.

 Yazılı hukukun kendi içinde önem sırası vardır.

 Anayasa, yasa, tüzük, yönetmenlik, kararname, yönerge ve genelgeler.

Anayasa

 Hukuki anlamıyla devletin örgütlenmesi ve

işleyişiyle, devlet toplum ilişkilerini düzenleyen temel hukuk kuralları bütünüdür.

 Devletin temel yapısını,

 Kuruluşunu,

 Yönetim biçimini,

 Devletin temel organlarını,

 Bunların birbirleriyle ilişkilerini,

 Kişilerin temel hak ve özgürlüklerini düzenler.

Anayasa

 Anayasa hükümleri;

 Yasama,

 Yürütme,

 Yargı organlarını,

 İdare makamlarını

 Kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır.

Anayasa

 Eğitime ilişkin yasalar Anayasa’ya uygun olmak zorundadır.

 Yasaların uygun olup olmadığını Anayasa Mahkemesi denetler.

 Türk Anayasalarında önemli ve eğitimle ilgili yer alan maddeler???

Kanun-i Esasi (1876)

 Öğretim etkinliğinin serbest olduğu,

 Yasalara uymak şartı ile her Osmanlının genel ve özel öğretim iznine sahip olduğu,

 Tüm okulların devletin gözetimi altında olduğu,

 İlköğretimin tüm bireyler için zorunlu olduğu ileri sürülmüştür.

Kanun-i Esasi (1876)

 Böylece devletin kamusal eğitim işini üstüne almak istediği görülmektedir.

 Kanun-i Esaside ilköğretimin zorunlu olduğu belirtilmiştir. Ancak parasızlık hakkında bir hüküm konulmamıştır.

Kanun-i Esasi (1876)

 Yukarıdaki hükümler Abdülhamit devrinde 1908’e kadar uygulanmıştır.

 1908’de başlayan Meşrutiyet devrinde ilköğretim işi önemli ele alınmıştır.

 1913’de Tedrisat-ı İptidaiye Kanun-u Muvakkati yayımlanmış ve parasızlık ilkesi de

kanunlaştırılmıştır.

1924 Anayasası

 20 Nisan 1924 TBMM tarafından kabul edilerek, 23 Nisan 1924’de yayımlandı.

 Bu Anayasa’da ilköğretim bütün

vatandaşlar için zorunlu sayılıyor ve devlet okullarında öğretimin parasız olduğu

belirtilir.

1961 Anayasası

 9.7.1961 tarihinde kabul edilmiştir. 20 Temmuz 1961’de Resmi Gazete ile ilan edilmiştir.

 Bu anayasa’da eğitimle ilgili hususlar üç madde de toplanmıştır.

1961 Anayasası

 Din eğitimi ve öğrenimi kişilerin kendi

isteğine, küçüklerin de velilerinin isteğine bağlıdır.

 Bilim ve sanatı serbestçe herkesin

öğrenme, öğretme, açıklama, yayma ve araştırma hakkı vardır.

1961 Anayasası

 İlköğretim kız ve erkek bütün vatandaşlar için zorunludur ve devlet okullarında parasızdır.

 Devlet maddi olanaklardan yoksun olan başarılı öğrencilere burslar verir.

 Üniversiteler devlet eliyle ve kanunlarla kurulur.

1982 Anayasası

 Bu Anayasa’da eğitimle ilgili olan bir çok hüküm bulunmaktadır.

 Bu Anayasa’ya göre eğitim hakkıyla

doğrudan ilgili olan maddeler aşağıdadır:

1982 Anayasası

 Din ve ahlak eğitimi ve öğretimi devletin gözetim ve denetimi altında yapılır.

 İlk ve ortaöğretim kurumlarında zorunlu okutulur.

1982 Anayasası

 Herkes bilim ve sanatı serbestçe öğrenme ve öğretme, açıklama, yayma ve araştırma yapabilir.

 Eğitim ve öğretim Atatürk ilkeleri ve inkılapları doğrultusunda, çağdaş bilim ve eğitim esaslarına göre, devletin denetimi ve gözetimi altında

yapılır.

 Zorunludur ve parasızdır. Burs olanakalrı vardır.

1982 Anayasası

 Üniversiteler devlet tarafından kanunla kurulur.

 Kanunda belirtilen esaslara göre kazanç amacına yönelik olmamak şartıyla vakıflar tarafından devletin gözetim ve denetimi altında yüksek öğretim kurumları

kurulabilir.

Yasalar ve E ğitim

 Türkiye eğitim sistemine yön veren hukuksal belgeler olarak kabul edilen yasalar:

 a) Tevhid-i Tedrisat Kanunu,

 b) Milli Eğitim Temel Kanunu,

 c) İlköğretim ve Eğitim Kanunu,

Yasalar ve E ğitim

 Türkiye eğitim sistemine yön veren hukuksal belgeler olarak kabul edilen yasalar:

 d) Milli Eğitim Başkanının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun,

 e) Özel Eğitim Kurumları Kanunu,

 f) Yüksek Öğretim Kanunu,

 g) Devlet Memurları Kanunu hakkında bilgiler verilmektedir.

Tevhid-i Tedrisat Kanunu

 Türkiye milli eğitim sistemine temel

oluşturan yasal dayanaklardan biri, Tevhid-i Tedrisat Kanunu’dur. Kanun 6 maddeden oluşmaktadır. Bu kanunla 1924’e kadar bir taraftan Maarif Vekaleti’ne ve özel vakıflara bağlı olarak faaliyet gösteren eğitim-

öğretim kurumlarının tamamı, devletin

gözetim ve denetimi altına alınarak Maarif Vekaleti’ne bağlanmıştır.

Tevhid-i Tedrisat Kanunu

 Ayrıca bu kanunla din uzmanları

yetiştirmek üzere Darülfünun’da bir ilahiyat fakültesi kurulması bu hükme bağlanmıştır.

3797 Sayılı Milli Eğitim Bakanlığının

Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun

Bu Kanunun amacı, milli eğitim hizmetlerini yürütmek üzere, Milli Eğitim Bakanlığı’nın kurulması, teşkilat ve görevlerine ilişkin esasları düzenlemektir.

Kanunda Milli Eğitim Bakanlığı’nın görevleri sayılmış, Bakanlığın merkez, taşra ve yurtdışı teşkilatı ile bağlı kuruluşlar birer birer

incelenmiştir.

222 Sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu

Bu yasaya göre ilköğretim, kadın erkek bütün vatandaşların milli amaçlara uygun

bedensel, zihinsel ve ahlaki gelişmelerine ve yetişmelerine hizmet eden temel eğitim ve öğretimdir. 30/3/2012 tarihinde bu kanun çerçevesinde yapılan değişikliğe göre,

İlkokul, ortaokul ve lise eğitimi ( 4+4+4 ) zorunlu ve devlet okullarında parasızdır.

222 Sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu

Mecburi ilköğretim çağı 6-13 yaş grubundaki çocukları kapsar. Bu çağ

çocuğun 5 yaşını bitirdiği yılın Eylül ayı sonunda başlar, 13 yaşını bitirip 14 yaşına girdiği yılın öğretim yılı sonunda biter.

1739 Milli E ğitim Temel Kanunu

 Bu kanun 1973’te hazırlanmış olup mevcut Türkiye milli eğitim sisteminin

düzenlenmesinde esas olan amaçlar, ilkeler, eğitim sisteminin genel yapısı, öğretmenlik mesleği, okul bina ve tesisleri, eğitim araç ve gereçleri, Devletin eğitim ve öğretim alanındaki görev ve sorumluluğu ile ilgili temel hükümleri bir sistem bütünlüğü içinde kapsamaktadır.

1739 Sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu- Öğretmenlik Madde 43

Öğretmenlik, Devletin eğitim, öğretim ve bununla ilgili yönetim görevlerini üzerine

alan özel bir ihtisas mesleğidir. Öğretmenler bu görevlerini Türk Millî Eğitiminin

amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak ifa etmekle yükümlüdürler. Öğretmenlik

mesleğine hazırlık genel kültür, özel alan eğitimi ve pedagojik formasyon ile sağlanır.

1739 Sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu- Öğretmenlik Madde 43

Yukarıda belirtilen nitelikleri kazanabilmeleri için, hangi öğretim kademesinde olursa

olsun, öğretmen adaylarının yüksek öğrenim görmelerinin sağlanması esastır. Bu öğrenim lisans öncesi, lisans ve lisans üstü

seviyelerde yatay ve dikey geçişlere de imkân verecek biçimde düzenlenir.

1739 Sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu- Öğretmenlik Madde 43

Öğretmenlik mesleği; adaylık döneminden sonra öğretmen, uzman öğretmen ve

başöğretmen olmak üzere üç kariyer basamağına ayrılır.

Adaylık dönemini başarıyla tamamlayanlar mesleğe öğretmen olarak atanır.

1739 Sayılı Milli E ğitim Temel

Kanunu- Ö ğretmenlik Madde 43

Kariyer basamaklarında yükselmede kıdem, eğitim (hizmet içi eğitim, lisansüstü eğitim), etkinlikler (bilimsel, kültürel, sanatsal ve

sportif çalışmalar) ve sicil (iş başarımı) puanları ile sınav sonuçları esas alınır.

1739 Sayılı Milli E ğitim Temel

Kanunu- Ö ğretmenlik Madde 43

Değerlendirme 100 tam puan üzerinden yapılır. Değerlendirme puanının % 10’unu kıdem, % 20’sini eğitim, %10’unu etkinlikler,

% 10’unu sicil (iş başarımı) ve % 50’sini de sınav puanı oluşturur.

Kariyer basamaklarında yükselecekler değerlendirme puanlarına göre başarı sıralamasına alınır.

1739 Sayılı Milli E ğitim Temel

Kanunu- Ö ğretmenlik Madde 43

Değerlendirmeye alınmak için sınav tam puanının en az % 60’ını almış olmak şartı aranır. Sınav yılda bir defa olmak üzere ÖSYM’ce yapılır.

1739 Sayılı Milli E ğitim Temel

Kanunu- Ö ğretmenlik Madde 43

Alanında ya da eğitim bilimleri alanında tezli yüksek lisans öğrenimini tamamlamış

öğretmenlerden uzman öğretmenlik, doktora öğrenimini tamamlamış olan

öğretmenlerden ise başöğretmenlik için sınav şartı aranmaz. Bu durumda olan

öğretmenler kıdem, hizmet içi eğitim, etkinlikler (bilimsel, kültürel, sanatsal ve sportif çalışmalar) ve sicil (iş başarımı) ölçütlerine göre değerlendirilir.

1739 Sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu- Öğretmenlik Madde 43

Öğretmenlik kariyer basamaklarında yükseleceklerin gireceği sınav, sınava

katılacaklarda aranacak en az çalışma süresi, hizmet içi eğitim veya lisansüstü eğitim

nitelikleri, her bir değerlendirme ölçütüne ilişkin hususlar ve puan değerleri, alanında ya da eğitim bilimleri alanında tezli yüksek lisans veya doktora öğrenimini tamamlamış olanlardan uzman öğretmenlik veya

1739 Sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu- Öğretmenlik Madde 43

başöğretmenlik için aranacak kıdem, hizmet içi eğitim, etkinlikler (bilimsel, kültürel,

sanatsal ve sportif çalışmalar) ve sicil (iş

başarımı) şartları ve puan değerleri, branşlar temelindeki uzman öğretmenlik ve

başöğretmenlik sayıları, yükselmeye ilişkin usul ve esaslar ile diğer hususlar Maliye

Bakanlığı ve Devlet Personel Başkanlığının uygun görüşleri alınarak Milli Eğitim

Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.

1739 Sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu- Öğretmenlik Madde 43

Toplam serbest öğretmen kadro sayısı içinde, başöğretmen oranı % 10, uzman öğretmen oranı % 20’dir. Bakanlar Kurulu bu oranları bir katına kadar yükseltmeye yetkilidir.

Öğretmenlerin Nitelikleri ve Seçimi- Madde 45

Öğretmen adaylarında genel kültür, özel alan eğitimi ve pedagojik formasyon

bakımından aranacak nitelikler Millî Eğitim Bakanlığınca tespit olunur.

Öğretmenler, öğretmen yetiştiren yüksek öğretim kurumlarından ve bunlara denkliği kabul edilen yurt dışı yüksek öğretim

kurumlarından mezun olanlar arasından, Millî Eğitim Bakanlığınca seçilirler.

Öğretmenlerin Nitelikleri ve Seçimi- Madde 45

Yüksek öğrenimleri sırasında pedagojik formasyon kazanmamış olanların ihtiyaç

duyulan alanlarda, öğretmenliğe atanmaları halinde bu gibilerin adaylık dönemi içinde yetişmeleri için Millî Eğitim Bakanlığınca gerekli tedbirler alınır. Hangi derece ve türdeki eğitim, öğretim, teftiş ve yönetim görevlerine, hangi seviye ve alanda öğrenim görmüş olanların ne gibi şartlarla

seçilebilecekleri yönetmelikle düzenlenir.

2547 Yüksekö ğretim Kanunu

Anayasa ve Milli Eğitim Temel Kanunu ışığında Türkiye’de yükseköğretimi

düzenleyen ayrı yasalar ve yönetmelikler vardır. Türkiye’de yükseköğretimle ilgili temel yasalardan biri 2547 sayılı

Yükseköğretim Kanunu’dur.

2547 Yüksekö ğretim Kanunu

Bu kanun, amaçlar, kapsam, tanımlar, genel, hükümler, üst kuruluşlar, yükseköğretim kurumları, öğretim elemanları, çalışma ve denetim, öğretim ve öğrenciler, memurlar ve diğer görevliler, disiplin ve ceza işleri, mali hükümler başlıklı ceza işleri, mali hükümler başlıklı bölümlerden oluşur.

2547 Yüksekö ğretim Kanunu

2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanunu ile 1981’de kurulan Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK), yüksek öğretim sistemini

düzenleyen, kendine verilen görev ve

yetkileri gerçekleştirmekle yükümlü kamu tüzel kişiliğine sahip özerk bir kuruluştur.

2547 Yüksekö ğretim Kanunu

Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Birimi

(ÖSYM) de YÖK’e bağlıdır. YÖK, özerk bir yapıya sahip olup bütçe yönünden Milli

Eğitim Bakanlığı’na bağlıdır. Eğitimle ilgili başta öğretmen yetiştirme konusu olmak üzere bazı konularda MEB ile koordinasyon sağlar.

2547 Yüksekö ğretim Kanunu

YÖK, mevcut yasaya göre 24 kurul

üyesinden meydana gelmektedir. Bunlar:

Cumhurbaşkanı (7 üye), Bakanlar Kurulu (7 üye), Genel Kurmay Başkanlığı (1üye), MEB (2 üye), Üniversiteler Arası Kurul tarafından seçilen ( 7 üye) den oluşur.

Kanun Hükmünde Kararname

 Anayasal olarak kanun hükmündedir.

Olağan üstü durumlarda Bakanlar Kurulu tarafından çıkartılır. Bu hak TBMM

tarafından verilmiştir. Kararname hazırlanıp meclisin onayına sunulur.

Cumhurbaşkanı onayladıktan sonra yürürlüğe girer. Kanun hükmünde kararnameyi Anayasa Mahkemesi

başvurulması durumunda iptal edebilir.

Tüzükler

 Kanunlardan sonraki en güçlü hukuk metinleri tüzüklerdir. Bakanlar kurulu tarafından çıkarılmaktadır.

Cumhurbaşkanının onayı üzerine Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girerler.

Danıştay iptal edebilir. Örneğin: MEB Teftiş Kurulu Tüzüğü, Türk Bayrağı Tüzüğü gibi tüzükler bunlar arasındadır.

Yönetmelikler

 Yönetmelikler, tüzüklerden sonra gelen hukuk metinleridir. Başbakanlık, diğer bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri,

kanunlara uygun olarak yönetmelikler hazırlayabilirler. Danıştayın denetimine tabiidir. Okul-Aile Birliği Yönetmeliği, Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği, Öğrenci Disiplin Yönetmeliği gibi

yönetmelikler eğitimle ilgili olanlardan bazılarıdır.

Kararnameler

 Bakanlar Kurulu başta olmak üzere

müsteşar ve genel müdürlerden oluşan üst düzeydeki kurullar tarafından bazı

konularla ilgili olarak hazırlanan metinlere kararname denir. Üst düzeydeki bazı

memurların atama metinlerine de

kararname denir. Milli eğitimle ilgili çeşitli konuları düzenleyen birçok kararname vardır. Okul yönetici ve öğretmenlerinin atama yazılarına aynı ad verilir.

Yönergeler

 Belirli bir konuyla ilgili yapılacak işlemleri ve işlem basamaklarını düzenleyen

metinlerdir. Eğitimle ilgili çeşitli yönergeler vardır.

 Bunlardan bazıları: Toplam Kalite Yönetimi Uygulama Yönergesi

Genelgeler

 Kanun ve yönetmelik kapsamında yer alan bazı hususlar uygulanmasıyla ilgili olarak diğer kurumlarda olduğu gibi Milli Eğitim Bakanlığı’nda da bütün eğitim-öğretim

kurumlarını ilgilendiren bazı emir ve duyurular şeklinde, genelge olarak

nitelendirilen yazılı metinlerle ilan edilir ve duyurulur.

Genelgeler

 Milli eğitimle ilgili yeni çıkarılan ya da

değişiklik yapılan, yasa, tüzük, yönetmelik, yönerge ve genelgeler, her ay yayımlanan Tebliğler Dergisi’nde yer alır.

Hukuki metinlerin güçlülük derecesine göre doğru sıralanması şu şekildedir:

 Anayasa,

 Yasa

 (Kanun),

 Kanun Hükmünde

 Kararname,

 Tüzük,

 Yönetmelik,

 Kararname,

 Yönerge,

 Genelge

E ğitim Kurulları

 Milli Eğitim Şurası,

 Yüksek Öğretim Kurulu,

 Mesleki ve Teknik Öğretim Yüksek

 Danışma Kurulu,

 Türk Dili Danışma Kurulu

Milli E ğitim Şurası

 Şura Bakanın daveti üzerine 4 yılda bir toplanır.

 Bakan gerektiğinde Şurayı olağanüstü toplantıya çağırır.

 Milli Eğitim Şurası Bakanlığın en önemli danışma kuruludur.

 Türk Milli Eğitim Sistemi’ni geliştirmek, niteliğini

yükseltmek için eğitim ve öğretim ile ilgili konularda kararlar alır.

Milli Eğitimin Temel Kanununa Göre Eğitimin Amaçları ve Temel İlkeleri

 Genel amaçlar (Atatürk ilke ve

inkılaplarına uymak, dengeli ve sağlıklı

şekilde gelişmiş kişiliğe ve karaktere sahip bireyler yetiştirmek, hayata hazırlamak,

toplumun refah ve mutluluğunu arttırmak)

 Özel amaçlar

Türk Milli E ğitiminin Temel İlkeleri

 Genellik ve eşitlik,

 Ferdin ve toplumun ihtiyaçları,

 Yöneltme,

 Eğitim hakkı,

 Fırsat ve imkan eşitliği,

 Süreklilik,

Türk Milli E ğitiminin Temel İlkeleri

 Atatürk İnkılap ve İlkeleri ve Atatürk Milliyetçiliği

 Demokrasi eğitimi

 Laiklik,

 Bilimsellik,

 Planlılık,

 Karma eğitim

 Okul aile işbirliği

 Her yerde eğitim

Uluslar Arası Belgelerde E ğitim

 İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinde Eğitim,

 Çocuk Hakları Beyannamesinde Eğitim,

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinde E ğitim

 10 Aralık 1948 tarihinde kabul edilip ilan edilmiştir.

 Bu maddelere göre:

 Dil, din, renk, cinsiyet, inanç gözetmeksizin herkes eğitim hakkına sahiptir.

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinde E ğitim

 Herkes vicdan, din, düşünce özgürlüğüne sahiptir.

 Herkes eğitim hakkına sahiptir. En azından ilköğretim kademesinde eğitim parasız

olmalıdır.

 İlköğretim zorunludur.

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinde E ğitim

 Teknik ve mesleki eğitimden herkes yararlanabilmelidir.

 Yüksek öğretim yeteneklerine göre herkese tam eşitlikle açık olmalıdır.

 Herkes topluluğun kültürel faaliyetlerine serbestçe katılmak, güzel sanatardan

faydalanmak hakkına sahiptir.

Çocuk Hakları Beyannamesinde E ğitim

 Birleşmiş Milletler 20 kasım 1989’da

Çoçuk Haklarına Dair Beyannameyi kabul etmiştir.

 Beyannamede çocuğun hakları, güvenliği ve korunması detaylı olarak ele alınmıştır.

Çocuk Hakları Beyannamesinde E ğitim

 Bedensel, zihinsel e sosyal bakımdan özürlü

çocuğa durumunun gerektirdiği tedavi, eğitim ve bakım sağlanmalıdır.

 Ailesi ve yeterli maddi desteği bulunmayan çocuklara özel bakım sağlamak, toplumun ve kamu yönetiminin görevidir. Çok çocuklu

ailelere devlet yardım etmelidir.

Çocuk Hakları Beyannamesinde E ğitim

 Her çocuk eğitim görmelidir.

 Eğitim ilköğretim aşamasında zorunlu ve ücretsiz olmalıdır.

 Çocuk, ihmal, zulüm ve istismarın her türüne karşı korunmalıdır.

 Çocuk ırk, din, cinsiyet vb. ayrımcılık biçimlerini özendiren uygulamalardan korunmalıdır.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi

İnsan haklarını uluslararası düzeyde

korumaya yönelik olarak kurulan Avrupa Konseyi’nce hazırlanan ve 3 Eylül 1953’te yürürlüğe giren Avrupa İnsan Hakları

Sözleşmesi’nde eğitim özgürlüğü tanınmıştır.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi

Denetim mekanizması olarak Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kurulmuş, bu mahkemeye bireysel ve devlet başvurusu kabul edilmiştir.

Avrupa Birli ği Antlaşmaları

Amsterdam Antlaşması’nın 149. maddesinde topluluğun eğitime katkısı, Topluluk

faaliyetinin amaçları, eğitimde işbirliği, Konseyin görevi ana başlıklar halinde düzenlenmiş, alt başlıklar verilmiştir.

Avrupa Birli ği Antlaşmaları

Aynı şekilde 150. maddede Topluluğun meslekî eğitim politikası uygulaması, Topluluk faaliyetinin amaçları, eğitimde işbirliği, Konseyin görevi ana başlıkları alt başlıklarıyla birlikte düzenlenmiştir.