EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ
Artık büyüyünce ne olacağınız sorusu sizin için tarih olmuştur.
Nasıl bir öğretmen olacaksınız? Sorusuyla zihninizi meşgul etme ve ona göre adım atma vaktidir. Bu ders ilk adımlarınıza hazırlık olacak emekleme ve ayakta
durabilme çalışmalarını yapacağınız alandır.
2 /44
3
Bu dersin amacı öğrencilerin
öğretmenlik mesleği ile tanışmalarını
sağlamak, öğretmenliğin özellikleri,
ilkeleri, sınıf ve okul ortamı, eğitimde
farklı perspektifler ve eğitimin temelleri
ve Türk eğitim sistemini tanımaktır
Bu dersin amacı; eğitimle ilgili temel kavramlar,
eğitimin psikolojik, toplumsal, felsefi, ekonomik, tarihi,
hukuki temelleri, Türk Eğitim Sisteminin Yapısı ve Sorunları, eğitimde yeni anlayış ve
radikal görüşler konularında giriş niteliğinde bilgi
kazandırmaktır.
4 /44
5
Öncelikle eğitim kavramıyla yakından ilişkisi olan;
kültür,
kültürleme,
kültürlenme
kültürleşme kavramları açıklanacaktır.
Kültür Eğitim
Kültürleşme
Kültürleme
Kültürlenme
Bir toplumun üzerinde taşıdığı ve nesilden nesile aktarılan maddi ve manevi ögelerdir.
9
Camiler Para Binalar Giysiler vs.
Düğünler
Bayramlar
Örf adetler
Tylor, Toplumu oluşturan insanın öğrendiği,
bilgi, sanat, gelenek, görenek ve benzeri
yetenek, beceri ve alışkanlıkları içine alan
karmaşık bir bütündür.
Kültür, doğanın dışında insanın yarattığı her şeydir.
Kültür, doğumdan sonra kazanılır ve öğrenilir.
Öğrendiği bilgileri ve kazandığı alışkanlıkları kendisinden gelen bireylere aktarır.
Öğretmenler ise toplumdaki en çok kültür
aktarıcı kişilerdir.
12
17.12.21
osmantavsan@hotmail.com 13
17.12.21
osmantavsan@hotmail.com 14
Kültürel değerlerin bireye kazandırılması sürecine kültürleme denir.
Örn. Çocuklara ana dili öğretmek
Kültürleme, bireyin doğumdan ölüme kadar
toplumun istek ve beklentilerine uyacak şekilde etkilenmesi ve değiştirilmesi söz konusudur.
Ör: İlkel toplumlarda babanın çocuğuma ok atmayı öğretmesi.
Kültürlenme en geniş anlamıyla eğitim ve
öğrenmedir.
Kültürleme ile;
bilinçli,
bilinç dışı,
yaygın
kendiliğinden
rastlantısal
bireysel öğrenmeler
ile şartlanmalar söz konusudur.
Belli bir toplumun alt kültürlerinden ya da farklı toplumlardan kopup gelen insan ve grupların buluşması ve bir etkileşim süreci sonunda, asıl kültür ve alt kültürlerde
bulunmayan yepyeni bir senteze (birleşime) varılmasıdır.
Ör: Yatılı okul, üniversite yaşantıları,yeni
yapılmış toplu konutlar ve yerleşmeler vb...
İnsanın başka toplumlardan öğrendikleri veya bir toplumun diğerinden aldığı, edindiği öğeler ve farklı toplumların karşılıklı
olarak birbirlerinden
etkilenmesidir.
Kültürleşme kültürlenmenin tersidir. Kültürlemede insan kendi kültüründen öğrenirken, kültürleşmede başka
toplumlardan karşılıklı olarak
etkilenmesidir.
Ör: Almanya’ya işçi olarak giden
insanlardaki kültürel değişim.
Kültürel süreçlerle ilgili yapılan
açıklamalarda görüldüğü gibi kültür kavramı
eğitim kavramınıda içine almaktadır.
Eğitim; bireyin davranışlarında, kendi yaşantısı yoluyla, kasıtlı olarak, istendik yönde değişiklik meydana getirme
sürecidir.
21
Planlı, programlı, eğitim yoluyla Kasıtlı kültürleme
Türk Milli Eğitiminin Genel Amaçları ve Temel İlkeleri
Eğitim programlarınca belirlenmiş olan hedef davranışlar (öğrenci kazanımları)
Süreç:
Olgu ya da olayların belli bir taslağa uygun, belli bir sonuca varacak biçimde düzenlenmesi
Eğitim, bireye istenilen bilgi, beceri ve
tutumların kazandırıldığı bir süreçtir.
Eğitim yoluyla insanların;
Amaçları,
Bilgileri,
Davranışları,
Tutumları,
Ahlaki değerlerinin değişmesi söz konusudur.
Eğitimin genel ve kapsamlı çeşitli tanımları yapılmıştır.
Bu tanımların bazıları şunlardır:
Selahattin Ertürk’ e göre eğitim, Bireyin kendi yaşantısı ve kasıtlı kültürleme yoluyla
davranışlarında istendik yönde
değişme oluşturma
sürecidir.
Eğitim, geniş anlamda bireyin toplum
standartlarını, inançlarını ve yaşam yollarını kazanmasında etkili olan tüm sosyal
süreçlerdir.
Eğitim bireyde kendi yaşantıları yoluyla davranış değişikliği meydana getirme
sürecidir.
Eğitim sonunda bireyde davranış değişikliği meydana gelir.
Davranış değişikliği bireyin yaşantıları
sonucu meydana gelir.
Eğitim, bedene ve ruha, yetenekli olduğu (yetkinliği) mükemmelliği vermektir ( Platon)
Eğitim, Çocuğu insan haline getirmek sanatıdır (Çiçeron).
Eğitim, doğaya göre insan yetiştirmektir (J.J. Rousseu).
Eğitim, yetileri, hep birden ve uyumlu olarak geliştirmektir (Stein).
26
Eğitim bir süreçtir,
Eğitim sonunda bireyin davranışında bir değişme olmalıdır,
Bu değişme istendik yönde olmalıdır,
Eğitimde bir amaç ya da kazanım vardır,
Eğitim bireyi geliştirir,
Eğitim bireyi hayata hazırlar,
İçsel ya da dışsal bir yaşantı sonucu oluşur
27
Eğitim sürecinin genel özellikleri şöyle sıralanmaktadır:
Kapsamlıdır.
Çok Boyutludur.
Süreklidir.
Dinamiktir.
Bilimsel araştırma ve bulgulardan kaynaklanır.
Evrensel ve ulusal yönleri vardır.
İnsana özgüdür.
Deneyimlerle edinilir.
Amaca yöneliktir.
Olumluya dönüktür.
Bütünleyicidir.
Zaman yönünden sınırsızdır.
Mekân yönünden geniştir. Her yerde oluşur.
Ulusal kalkınma ile doğrudan ilgilidir.
Kültürü oluşturur.
Bir uyum sürecidir
Eğitimi oluşturan temel öğeler:
Birey
Yaşantı
Süreç
Davranış
Bilişsel
Duyuşsal
Psikomotor
davranışlara sahiptir ve eğitimde bireye bu
davranışlar kazandırılır.
İnsanı, biyo-kültürel ve sosyal bir varlık olarak tanımlayabiliriz.
İnsan;
Biyolojik
(doğal ihtiyaçlarımız ve dürtülerimiz.Havasızlığımız,açlığımız,yorgunluğumuz,uykusuzluğumuz,cinsel açlığını gidermek zorundadır.)
Kültürel
( insan doğa ile etkileşerek kültür boyutunu geliştirmektedir)
Sosyal
(insanın sosyal boyutunun gelişebilmesi mutlaka diğer bir insanla etkileşim içinde olması gerekmektedir).boyutlardan oluşur.
Birey kültürel ve sosyal çevresiyle etkileşim içine girerek yeni davranışlar kazanır. Birey açısından toplumsallaşma – kültürlenme, toplum açısından kültürleme olarak
adlandırılan bu süreç aslında kapsamlı bir öğrenme ya da öğretme sürecidir. İnsanın sosyal boyutu gelişirken kültürel boyutu da beraber gelişmiş olur.
Bu anlamda toplumsallaşma ya da sosyalleşme bireyin toplum üyeliğine
hazırlanma süreci olarak görülmektedir.
Yaşantı, bireyin çevresiyle kurduğu etkileşim sonucu bireyde kalan izler olarak tanımlanabilir.
Her bireyin çevresiyle kurduğu etkileşim farklı olduğu için geçirdikleri
yaşantılar ve kazandıkları
davranışlar da birbirinden
farklıdır.
Yaşantı, insanın diğer insanlarla ve çevresiyle etkileşiminin bireyde bıraktığı izdir.
Yaşantı, eğitsel yönden kazanılmış yaşantı ve yaşanılmış yaşantı olmak üzere ikiye ayrılır.
Kazanılmış yaşantı: Kazanılmış yaşantı, belirli bir etkileşim durumunda yer alan etkinliklerin
tümünü içermektedir.
Yaşanılmış yaşantı: Yaşanılmış yaşantı, söz konusu
etkileşim durumunda yer alan etkinliklerden yalnızca
bireyde kalıcı iz bırakan ve bireyin davranışında
değişim oluşturan etkinliklerdir.
Eğitim kavramının tanımında yer alan bir diğer öğe
süreçtir.
Belli bir sonuca ulaşmak ya da belli bir oluşumu
gerçekleştirmek için birbirini izleyen olayların ya da
durumların akışıdır.
Organizmanın her hareketi davranış
olarak kabul edilebilir.
Organizmanın etkiye
karşı gösterdiği tepki
ya da tepkiye karşı
gösterdiği etkidir.
Eğitim açısından davranış,
Gözlenebilir,
Ölçülebilir,
İstenilir
olması gerekir.
1) Doğuştan gelen davranışlar: Öğrenmeyle değiştirilemeyen davranışlardır. Örn.
Gözbebeğinin şiddetli ışıkta küçülmesi, az ışıkta büyümesi.
2) Geçici davranışlar: Alkol, ilaç, uyuşturucu
madde, hastalık gibi etkilerle ortaya çıkan ve bu etki ortadan kalktıktan sonra kaybolan
davranışlardır. Örn. Alkolün etkisinde yapılan konuşmalar.
3) Sonradan kazanılmış davranışlar: Doğuştan getirilmeyen öğrenme ürünü olan davranışlardır.
İstendik ya da istenmedik olabilir.
Eğitim programı, belli öğrencileri belli bir zaman süresi içinde yetiştirmeye yönelik düzenli eğitim durumlarının tümüdür.
Demirel’e göre, eğitim programı; öğrenene, okulda ve okul dışında planlanmış etkinlikler yoluyla sağlanan öğrenme yaşantıları
düzeneğidir.
Eğitim Programı
Bu iki tanımdan yola çıktığımızda program geliştirme ile uğraşacak eğitimcilerin şu sorulara cevap araması gerekmektedir:
1.Eğitim programları neler olmalıdır?
2.Belirlenen hedefler hangi içerikle gerçekleştirilmelidir?
3.Belirlenen hedeflerin kazandırılması için öğrenciler hangi yaşantıları geçirmeli, yani hangi eğitim
durumlarında bulunmalıdırlar?
4.Hedeflerin gerçekleşme derecesi nedir?
Bu sorular dikkate alındığında bir eğitim programında 4 temel öğe
bulunmaktadır:
1. Hedef ( kazanım)
2. İçerik
3. Öğrenme- Öğretme süreci ( eğitim durumu)
4. Değerlendirme
Bir öğrencinin planlanmış ve düzenlenmiş yaşantılar sayesinde kazanması kararlaştırılan bilgi, beceri ve tutumlardır. NİÇİN sorusuna cevap aranır?
Bireye kazandırmaya çalıştığımız hedefler;
1. Bilişsel hedef alanı; bilgi, kavrama,uuygulama,analiz, sentez ve değerlendirmedir.
2. Duyuşsal hedef alanı; sevgi, korku, nefret gibi duygusal yönlerin baskın olduğu alandır.
3. İçerik: Hedef davranışları kazandıracak biçimde
konuların düzenlenmesidir. İçerik hedef davranışlar için bir araçtır; Çünkü önce hedef ve davranışlar belirlenir, sonra bu hedef ve davranışların kazandırılmasına
yardımcı olacak şekilde içerik düzenlenir.
Hedef davranışları kazandıracak biçimde konuların düzenlenmesidir.
İçerik, hedef davranışlar için bir araçtır; önce hedef ve davranışlar belirlenir, sonrasında
hedef ve davranışların kazandırılmasına yardımcı olacak biçimde içerik belirlenir.
İçerik,sıralı, somuttan soyuta, kolaydan zora, günümüzden geçmişe vb... Uygulanmalıdır.
İçerik, çağdaş, bilimsel, sanatsal ve felsefi
bilgiye ters düşmemelidir.
Öğrenme, yaşantı ürünü olarak davranışta meydana gelen nispeten kalıcı izli
değişmedir.
Öğrenme öğretmenin ön koşuludur ancak
öğretme öğrenmenin önkoşulu değildir.
Öğrenme bireyin çevresi ile etkileşim yoluyla oluşur.
Bireyin davranışlarında değişiklik meydana getirir.
Doğduğu andan itibaren öğrenme sürecinin
içerisinde yer alır.
Öğrenmenin sürekli olması ve
öğrenilenlerin unutulmaması için tekrar ve pekiştireçler önemlidir.
Gerçek bir öğrenmenin olabilmesi için öğrenenin;
Öğrenmeyi istemesi,
Öğrenmek için çaba harcaması,
Öğreneceği konuyla ilgili
hazırbulunuşluğa sahip olması gerekir.
Davranışçı yaklaşıma göre öğrenmenin özellikleri şöyle sıralanabilir:
Davranışta gözlenebilir bir değişme olması.
Davranıştaki değişmenin nispeten sürekli olması.
Davranıştaki değişmenin yaşantı kazanma sonucu oluşması.
Davranıştaki değişmenin yorgunluk hastalık, ilaç alma vb. etkenlerle geçici bir biçimde meydana gelmemesi.
Davranıştaki değişmenin sadece büyüme
sonucunda oluşmaması
Yapılandırmacı öğrenmede ise temel özellikler şöyledir:
Öğretmenin değil öğrenmenin ön planda olması.
Öğrencinin özerkliğinin ve girişimciliğinin cesaretlendirilmesi.
Öğrencide öğrenme isteği yaratılmasının temel amacı oluşturması.
Öğrencinin bilgiyi sorgulamasının sağlanması.
Öğrenmede yaşantının önemli yer tutması.
Öğrencinin doğal merakının desteklenmesi.
Öğrenmenin öğrencinin zihinsel modelini temele alarak kurulması.
Öğretmenin öğrencinin hem ne öğrendiği ile hem de nasıl öğrendiği ile de ilgilenmesi.
Öğrenmenin içinde oluştuğu bağlamın önemsenmesi.
Öğrencilere kendi deneyimlerinden öğrenme fırsatı sunulması.
Öğrenmede tahmin etme, yaratma ve analizin önemli yer tutması
Öğrencinin inanç ve tutumlarının onun öğrenmesini etkilediğinin
kabul edilmesi
Öğrenmeyi sağlama faaliyetine öğretme denir.
Öğretim ise okullarda yapılan planlı, kontrollü ve örgütlenmiş öğretme
faaliyetleridir.
Öğretme en geniş anlamda öğrenmeyi sağlama etkinliğidir.
Öğretme bilinçli ve amaçlı bir etkinliktir.
Öğretmenin sınıf yönetimi becerileri
Sınıfın psikolojik atmosferi
Öğretimin gerçekleşmesinde son derece
önem taşımaktadır.
Ölçme sonuçlarını bir ölçüte vurup yargıya varma sürecidir. Eğitim programının bu
boyutunda kalite kontrolü yapılmaktadır.
Değerlendirme sonuçları, programa devam, gözden geçirme ya da yeni konuya geçme konusunda bilgi vermektedir.
Eğitim programı her defasında yeniden değerlendirilmeli; gözden geçirilip
düzenlenmelidir. ( aksaklıkları görebilmek,
düzeltmeleri yapmak için programın değerlendirilmesi
gerekmektedir).
1. FORMAL EĞİTİM
Formal eğitim, planlı ve programlı olarak bir planlı ve programlı amaç doğrultusunda , belirli bir mekanda uzman bazı kişilerin rehberliğinde düzenlenen bir etkinliktir.
56
Amaçlıdır.
Önceden hazırlanmış bir program çerçevesinde planlı olarak yapılır.
Eğitim süreci öğretmen tarafından planlanır, uygulanır ve değerlendirilir.
Eğitim süreci başlangıcından bitişine kadar kontrollüdür.
Belli bir ortam ve mekanda (okul, ordu, halk eğitim merkezleri vs.) gerçekleştirilir.
İstendik davranışlar kazandırılır.
Plansız ve programsız, hayatın içerisinde kendiliğinden oluşan eğitimdir.
Diğer bir değişle bireyin sosyalleşme ve kültürlenme sürecidir.
Bu süreç sistemsiz ve denetimsiz bir şekilde
doğuştan ölünceye kadar devam eder.
17.12.21
osmantavsan@hotmail.com 59
Belli yasalar çerçevesinde, belli plan ve program plan ve program
uyarınca belli yaş
grubundaki bireylere okul ortamında verilen eğitimdir.
Uzun sürelidir. Uzun sürelidir.
Yaş gruplaması vardır.
Kademelidir, aşamalıdır, Kademelidir, aşamalıdır, önkoşulluk
önkoşulluk ilişkisi içindedir.
Belli kademeleri toplumun tüm bireyleri için
zorunludur.
zorunludur.
Örgün eğitim olanaklarından Örgün eğitim hiç hiç yararlanmamış
yararlanmamış durumda olanlara, gittikleri okullardan erken ayrılanlara okullardan erken ayrılanlara ya da örgün eğitim kurumlarında okumakta olanlara ve meslek dallarında daha daha yeterli yeterli duruma duruma gelmek isteyenlere uygulanan gelmek isteyenlere uygulanan
eğitimdir.
eğitimdir.
Yaş gruplaması yoktur.
Gereksinim duyuldukça yapılır.
Belli konu ve alanlarla sınırlıdır.
Temel işlevi, okul eğitimini
tamamlamak ve insanları yaşam
boyu eğitmektir.
Okullarda yeterli eğitimi alamamış,ya da sonradan ihtiyaç hasıl olmuş
yeterliliklerin verildiği eğitimdir
Planlıdır, programlıdır
Zaman bellidir
Usta öğreticileri vardır
Yaş grupları değişkendir
Sonunda bir sertifika verilir
62
Yaygın Eğitim Kurumlarından Yaygın Eğitim Kurumlarından bazıları Şunlardır
bazıları Şunlardır
Halk eğitimi merkezleri,
Çıraklık eğitimi merkezleri,
Pratik kız sanat okulları, Olgunlaşma enstitüleri,
Endüstri pratik sanat okulları,
Mesleki eğitim merkezi,
Yetişkinler teknik eğitim merkezleri, Özel kurslar,
Özel dershaneler,
Uzaktan Eğitim
Her yaş ve her kesimden kişi katılabilir.
Örgün eğitimden yararlanamayan ya da tamamlayamayanlar bilgi ve bilgi ve becerilerini artırmak
becerilerini artırmak için yararlanır.
Yaşam boyu eğitim anlamına da gelir. Yaşam boyu eğitim
Resmi ve özel kurumlar aracılığıyla yürütülebilir.
Boş zaman değerlendirme, meslekte meslekte ilerleme, meslek edinebilme, hobi ilerleme, meslek edinebilme, hobi edinme, okuma yazma öğrenme edinme, okuma yazma öğrenme isteğinde olan kişiler için planlı ve isteğinde olan kişiler için planlı ve programlı eğitim çalışmalarıdır.
programlı eğitim çalışmalarıdır.
Gönüllülük esastır. Gönüllülük
Kamu ve özel sektör çalışanlarının işteki verimlerini Kamu ve özel sektör çalışanlarının işteki verimlerini arttırmak
arttırmak ve onları gelişmelerden haberdar etmek için düzenlenen, kurum tarafından organize edilen eğitim çalışmalarıdır.
İşin gerektirdiği yeniliklere uyum sağlama, iş verimini iş verimini arttırma, ürün hizmet kalitesini arttırma
arttırma, ürün hizmet kalitesini arttırma temel amaçtır.
