EĞİTİMİN
HUKUKİ TEMELLERİ
TEVHİD-İ TEDRİSAT KANUNU
• Anayasanın dıșında Türkiye eğitim sisteminin diğer önemli belirleyicileri, doğrudan eğitimle ilgili
kanunlardır. Bunlardan biri, 1924’te yayımlanan Tevhid-i Tedrisat (Öğretimin Birleștirilmesi) Kanunu'dur.
• Kanun, altı maddeden olușmaktadır. Kanunla bir
taraftan Maarif Vekâleti’ne, diğer taraftan Șeriyye ve Evkaf Vekaleti’ne ya da özel vakıflara bağlı olarak
faaliyet gösteren eğitim-öğretim kurumlarının tamamı, Maarif Vekaleti’ne bağlanmıștır.
MİLLİ EĞİTİM TEMEL KANUNU
• Eğitim sistemini düzenleyen diğer bir
kanun ise 1973’te yayımlanan Milli Eğitim
Temel Kanunu’dur.
TÜRK MİLLİ EĞİTİMİNİN AMAÇLARI
Genel Amaçlar
• Türk Milli Eğitiminin genel amacı, Türk milletinin bütün fertlerini,
• Atatürk inkılâp ve ilkelerine ve Anayasada ifadesini bulunan Atatürk milliyetçiliğine bağlı, Türk Milletinin milli, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliștiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalıșan; insan
haklarına ve Anayasanın bașlangıcındaki temel ilkelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti’ne karșı görev ve
sorumluluklarını bilen ve bunları davranıș haline getirmiș yurttașlar olarak yetiștirmek;
GENEL AMAÇLAR
• Beden, zihin, ahlak, ruh ve duygu bakımlarından dengeli ve sağlıklı șekilde gelișmiș bir kișiliğe ve karaktere, hür ve bilimsel düșünme gücüne, geniș bir dünya görüșüne sahip, insan haklarına saygılı, kișilik ve teșebbüse değer veren, topluma karșı sorumluluk duyan; yapıcı, yaratıcı ve verimli kișiler olarak yetiștirmek;
GENEL AMAÇLAR
• İlgi, istidat ve kabiliyetlerini geliștirerek gerekli bilgi, beceri, davranıșlar ve birlikte iș görme alıșkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların, kendilerini mutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmaların sağlamak;
GENEL AMAÇLAR
• Böylece bir yandan Türk vatandașlarının ve Türk toplumunun refah ve mutluluğunu artırmak; öte
yandan milli birlik ve bütünlük içinde iktisadi, sosyal ve kültürel kalkınmayı desteklemek ve hızlandırmak ve nihayet Türk Milletini çağdaș uygarlığın yapıcı, yaratıcı, seçkin bir ortağı yapmaktır (madde 2).
ÖZEL AMAÇLAR
• Türk milli eğitim ve öğretim sistemi, bu genel amaçları gerçekleștirecek șekilde düzenlenir ve çeșitli derece ve türdeki eğitim kurumlarının özel amaçları, genel
amaçlara ve așağıda sıralanan temel ilkeler uygun olarak tespit edilir. Okul kademelerinin amaçları, okulların amaçları, derslerin amaçları milli eğitimin temel amaçları ıșığında hazırlanmakta, ilgili okul kademesiyle ilgili program ve yönetmeliklerde yer almaktadır.
TÜRK MİLLİ EĞİTİMİNİN TEMEL İLKELERİ
Genellik ve Eșitlik
•
FERDİN VE TOPLUMUN
İHTİYAÇLARI
YÖNELTME
EĞİTİM HAKKI
FIRSAT VE İMKÂN EȘİTLİĞİ
SÜREKLİLİK
ATATÜRK İNKILÂP VE İLKELERİ VE ATATÜRK
MİLLİYETÇİLİĞİ
ATATÜRK İNKILÂP VE İLKELERİ VE ATATÜRK
MİLLİYETÇİLİĞİ
ATATÜRK İNKILÂP VE İLKELERİ VE ATATÜRK
MİLLİYETÇİLİĞİ
DEMOKRASİ EĞİTİMİ
LAİKLİK
BİLİMSELLİK
PLANLILIK
PLANLILIK
KARMA EĞİTİM
OKUL İLE AİLENİN İȘBİRLİĞİ
HER YERDE EĞİTİM
MİLLİ EĞİTİM TEMEL
KANUNU’NUN DİĞER KISIMLARI
• Örgün Eğitim (okulöncesi eğitim, ilköğretim, ortaöğretim, yükseköğretim) ve
• Yaygın Eğitim olmak üzere eğitimi iki bașlıkta düzenleyen bölümler yer alır.
Kanunun daha sonraki bölümleri ise,
• Öğretmenlik Mesleği,
• Okul Binaları ve Tesisleri,
• Eğitim Araç ve Gereçleri,
• Eğitim-Öğretim Alanındaki Görev ve Sorumluluk,
• Son Hükümler ‘den olușur.
YÜKSEK ÖĞRETİMLE İLGİLİ YASA VE YÖNETMELİKLER
• Türkiye’de yükseköğretimi düzenleyen ayrı yasalar ve yönetmelikler vardır.
• 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu
yükseköğretimle ilgili bazı konuları düzenlemektedir.
• Bu kanun, amaçlar, kapsam, tanımlar, genel hükümler, üst kurulușlar, yükseköğretim kurumları, öğretim
elemanları, çalıșma ve denetim, öğretim ve öğrenciler, memurlar ve diğer görevliler, disiplin ve ceza ișleri, mali hükümler ve çeșitli hükümler bașlıklı bölümlerden olușur.
YÜKSEK ÖĞRETİMLE İLGİLİ YASA VE YÖNETMELİKLER
• 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanunu.
• Bunların dıșında yükseköğretimle ilgili çeșitli hususları düzenleyen yönetmelikler vardır.
YÜKSEKÖĞRETİM KURULU
• YÖK, özerk bir yapıya sahip olup bütçe yönünden Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlıdır. Eğitimle ilgili bașta öğretmen yetiștirme konusu olmak üzere bazı
konularda MEB ile koordinasyon sağlar.
YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI
• Üniversiteler
• Yüksek teknoloji enstitüleri
• Fakülteler,
• Enstitüler
• Yüksekokullar
• Konservatuarlar,
• Meslek yüksekokulları,
• Uygulama ve araștırma merkezlerinden olușur.
BİR MESLEK OLARAK
ÖĞRETMENLİK
MESLEK VE KARİYER
Meslek kavramı, TDK hazırladığı sözlükte “Belli bir eğitim ile kazanılan sistemli bilgi ve becerilere dayalı, insanlara yararlı mal üretmek, hizmet vermek ve karșılığında para kazanmak için yapılan, kuralları belirlenmiș iș” olarak tanımlanmaktadır.
Kariyer kavramı, TDK hazırladığı sözlükte “Bir meslekte zaman ve çalıșmayla elde edilen așama, bașarı ve uzmanlık”
olarak tanımlanmıștır. Kariyer kavramının bir bașka tanımı ise; meslek icra edilirken, ortaya konulmuș hedefler doğrultusunda, bireyin bir taraftan iș deneyimi kazanırken diğer taraftan da gerekli eğitimleri alarak mesleki ve bireysel açıdan kendini geliștirdiği bir süreç șeklindedir.
ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ
Öğretmenlik mesleğinin kendine özgü özellikleri bulunmaktadır.
Öğretmenlik mesleği ülkemizde ve tüm ülkelerde en yaygın görülen mesleklerden biridir.
Öğretmenlik mesleğini genellikle kadınlar tercih etmektedirler.
Öğretmenlik mesleğini daha çok toplumun alt sınıflarından gelen bireyler seçmektedir.
Öğretmenlik sevgi ve özveri mesleğidir.
Öğretmenlik mesleğinin statüsü çok yüksek değildir.
Öğretmenlerin çoğunluğu devlet memurudur.
Öğretmenler içinde yașadığı topluma karșı önemli sorumlulukları vardır.
ÖĞRETMENİN GÖREV, ROL, SORUMLULUK VE YETERLİKLERİ
Görev, bir ișin gerçekleștirilmesi için bir kișiye iș yükü kapsamında verilen iș ve eylemler olarak tanımlanabilir.
Rol, toplumda belirli bir statüde ve konumda bulunan bir bireyden göstermesi beklenen davranıșlar seti olarak tanımlanabilir.
Sorumluluk, en genel anlamıyla, bireylerin görevlerini yerine getirmesi olarak tanımlanabilir.
Yeterlik, bir görevi yerine getirmek için gerekli görülen özellikler (bilgi, beceri ve yetenek) olarak tanımlanabilir.
ÖĞRETMENİN GÖREVLERİ
1. Öğretmenler kendilerine verilen dersleri okuturlar, bunlarla ilgili bütün uygulamaları ve deneyleri yaparlar.
2. Öğretmenler öğretim ișleri ile ilgili olarak;
a. Her ders yılı bașında öğretim programlarının, ders uygulamalarının ve deneylerinin aylara dağıtılmasının gösteren bir yıllık plan hazırlarlar,
b. Derslere hazırlıklı girmek ve okulda bulunan ders araçlarından ve mevcut kaynak kitaplardan öğrencilerin yararlanmalarını sağlarlar,
c. Öğrencilerin kișisel çalıșmalara yönlenmesini sağlarlar, d. Zümre ve branș öğretmenleriyle iș birliği yaparlar,
e. Derslerde öğrencilere ödev ve bu ödevlere ilișkin dönütler verirler,
f. Sınıf geçme yönetmeliğine uygun düzenlemeler yaparlar ve görevlendirildikleri sınavlarda hazır bulunurlar, g. Verdikleri dersleri, yaptıkları ödevleri, deneyleri ve yoklama konularını her dersin bașında sınıf defterine
ișlerler,
h. Derste yoklama yaparlar ve sonuçları yoklama fișine ișlerler.
ÖĞRETMENİN GÖREVLERİ
3. Öğretmenler eğitim ișleri ile ilgili olarak;
a. Haftada en az bir gün okul nöbeti tutarlar,
b. Okul yönetimince kendilerine verilen öğrenci kurullarını yönetirler ve her türlü eğitim çalıșmalarına katılırlar,
c. Öğretmen kurulu kararıyla kendilerine verilen sınıfta gereken rehberlik faaliyetlerinde bulunurlar.
4. Öğretmenlerin yönetim ișleri ile ilgili olarak;
a. Okulun disiplin ve onur kurulu ile eğitim yönetim kurullarında kendisine düșen görevleri yerine getirirler, b. Öğretmenler kurulu toplantısına katılırlar,
c. Okul müdürü tarafından uygun görülen diğer yönetim ișlerine yardımcı olurlar.
5. Öğretmenler, her ay MEB tarafından yayımlanan Tebliğler Dergisi’ni okumakla ve imzalamakla yükümlüdürler.
ÖĞRETMENİN ROLLERİ
Öğretmenin okuldaki rolleri șunlardır;
• Liderlik/Bașkanlık Rolü
• Danıșmanlık Rolü
• Rehberlik Rolü
• Eğiticilik Rolü
• Yargıçlık Rolü
• Bilgi Yayıcılık Rolü
• Nasihatçilik Rolü
• Uzlaștırıcılık Rolü
ÖĞRETMENİN ROLLERİ
Öğretmenin çevresel rolleri șunlardır;
• Çevre Kalkınmasına Katılma Rolü
• Çevre Liderlik Rolü
• Toplumsal Yabancılık Rolü
• Ahlak Savunucu Rolü
• Kültürlülük Rolü
• Çocuk Eğitimi Rolü
