A N T A L Y A N I N Ö Z E L L İ K L E R İ
E R C A N E V R E N , M i m a r (I.T.U.)
Mahallî şartların önemi mimarlık için kaçınılmaz bir gerçektir derken, daha çok meteoroloji raporlarına sığınıyoruz. Aslın-da bu raporların mimarî yenden pek fay-dasını görmüyorum. Bir şehirde rüzgâr hı-zından çok, o. rüzgârın niteliği lâzım bize. Mevsimlere göre, güneş açıları da bildiril-miyor bu raporlarda. Artık meteoroloji raporları mimarların faydalanabileceği pra-tik bir ilim haline getirilmelidir kanısında-yım. Özellikle merkezden proje y a p m a s's-teminin hâkim olduğu Türkiye'de şehirleri-mizin iklim durumlarını ve diğer özellikle-rini tam bir doküman halinde çıkartmak şarttır. Bunun için de orada yaşamak, ya-hut halkla yakından temas etmek elzemdir. Zira, bu özellikleri bilenler, orada kısa bir süre yaşamış memurlardan çok, geleneksel bilgilerle yetişmiş olan halktır.
Antalya bu bakımdan üzerine düşül-mesi gereken bir şehir. Eski evler çok ra-hat, kullanışlı ve güzel yapılmış, iklime öylesine uymuşlar ki!.. Halbuki yeni evle-rin Ankarada inşa edilenlerden hiç farkı yok... Bu beton, tuğla yığınları içinde za-vallı insanlar da yalnız yeni, «modern!» evlerde oturmanın verdiği kıvançla yaşı-yorlar. Zaten taşra mimarlarının konuyu enine boyuna cek etüd ettiği yok... Çoğu yükleniciliğe dökmüş işi... Biraz da haklı meslektaşlarımız...
Bizde modern yapı anlamı malûm: Be-tonarme, geniş pencereli, üzerinde acı renk-ler bulunan!, yapılar. İşte bizrenk-ler, Antalya-da yazın geniş pencereler yüzünden kavrul-mak, kışın beton döşemeler üzerinde roma-tizma olmak korkusiyle oturuyoruz. Avrupa geniş pencere yapıyor, ama güneş kırıcıları da düşünüyor... Biz buranın güneşiyle çü-rüyen perdelerle yetiniyoruz. Eski panjur-lar bu işi pek iyi görüyormuş. Yerli imalât ster reklâmları görüyorum ama, nasıl şey-ler olduğunu anlamak çok zor. İmalâtçılar neden mimarlara prospektüs göndermezler?
A N T A L Y A
Antalyada eski evler ve bir sokak Mallarını satmak istemezler mi? Basit
dük-kânlarda bile bizlerden çok d o k ü m a n var... Onlar da mimarlara pek inanmıyorlar her halde!
Antalya'da havalar bilindiği gibi yazın sıcak, kışın çok soğuk yapmadan geçiyor. Evlerin vaziyet plânları iyi halledilirse ya-zı, sıcağı hissetmeden, kışı da soba yakma-dan geçirilebilir. Sıcak günlerde, rüzgârlar tabiî çok rol oynuyor. Meltem denilen, de-nizden esen güney rüzgârı daima serinlik getiriyor. Onun için en çok aranan rüzgâr. Öğleye doğru çıkıp akşama kadar devam ediyor. Yazın güneş çok dik geçtiğinden gü-neyde gölge elde etmek d ; çok zor değil. Ancak havanın ısısının her yerde çok fazla olması dış duvarları ve camları ısıtarak iç ısıyı artırıyor. Onun içindir ki, izolâsyon konusu burada da oldukça önemlidir. Özel-likle- çatı izolâsyonu ısıya karşı
korunma-nın başında geliyor. Halbuki, burada kat çıkmayı kolaylaştırdığı için 10 cm. beton üstüne şap m o d a halinde... İçerdekiler ya-narmış kimin umurunda!.. İnanın bu. iş-kence evlere yeni oldukları için daha da fazla kira ödeniyor... Sıcak yaz akşamları Antalyalıları serinleten kuzey doğudan ağır ağır esen «Manavgat» rüzgârı. Onun için eski evlerdeki «ayazlık» denilen teraslar kuzeye yapılmış. Akşamları güneyde otur-mak imkânsız. Tabiî bütün bu rüzgârlardan istifade edebilmek için güney - kuzey hava cereyanının odalarda sağlanması şart. Bir de. Allahtan seyrek esen kötü bir rüzgâr var!..; kuzey rüzgârı. Bu rüzgâr ekseriyetle Meltem çıkıncaya kadar esiyor (öğleye ka-dar). Sabahın erken saatlerinde serin esen bu rüzgâr yatak odaları için bulunmaz bir nimet... Fakat vakit ilerledikçe ısınan çıp-lak dağların kuru, sıcak havasını getiren bu rüzgâra zor tahammül ediliyor.
Örnek verilen evin güney ve kuzey cepheleri
Batı, akşam üzerleri insanın, güneşin ciğerlerine işlediğini hissettiği bir cihet. Ya-zın ışınlar o kadar yatay geliyor ki güneş kırıcılar bile zor fayda ediyor.
Kışın daha yatık geçen güneş n e -dense hep güneş etrafımızda dolaşıyormuş gibi konuşuyoruz - güney odalarının tâ dip köşelerini yalıyor. Bu sıcaklık da insanın kolaylıkla ısınmasına yetiyor.
Kısaca eskiler evlerini şöyle inşa
et-mişler; kuzeydeki geniş bir hole açılan, gü-neye bakan odalar. Evin kuzey ucunda da her taraftan rüzgâr olabilen «ayazlık». Ka-pılar ve pencereler açılınca kuzey - güney cereyanı temin ediliyor. Yazın güney oda-ların panjurları kapatılıp kuzeyde oturulu-yor. Kışın ise bol güneşli güneydeki «kış odalarına» geçiliyor. Hacımların iki cihetli bir dıırumıı var diyebilirim.
Antalya'da kışın yağmurlu ve fırtınalı günler de pek çok... Eski sürme pencereler
oldukça iyi bir hal çaresi bu günler için. Y a ğ m u r u n içeriye sızmaması için özel de-taylar düşünmek icabediyor. Bilhassa denize yakın ve önü açık yapılarda bu da ayrı bir problem...
Problemler çoğaldıkça onları izlemek ve çözmek de bir m i m a r için ayrıca zevk oluyor...
Ercan E V R E N , Mimar İ. T. Ü .
r . ı !
W;ı
l i r .
•ı
1
ı ! s ı
• " i
1r
s
j - J i t» T
KurkuîdiruL btı j^r-.^rj pürtnu'Jığı
«SİDE» de kuru duvar i^iiiği Vi panjur
Ü M .
6 gUncf d
s
Y A Z . 21 HA Z I R AN ( U Z U N G Ü N L E R ) 21 MART-21 EYLÜL (GECE LEH G Ü N D Ü Z L E R E E S I T )
B A H A R
Antalya ve çevresinin mevsimlere göre güneş açıları ve hâkim rüzgârlar grafiği s
KİS K A R A L I K (UZUN GECELER)
DEĞERLER ANTALYAYA GÖRE ( 3 6 . 5 3 ° N > OLUP Y A K L A Ş I K T I R .
ÖĞLEN. S E N E N İ N B E L İ R L İ GÜNLERİNDE GUNE5 A C I S I
