311 2 — 1963

311 No.

2 — 1963

XXXIV üncü YIL

İ S T A N B U L

Fİ ATI : 15,C0 T.L

alüminyum sanayii koll.şti.

FABRİKA: LONDRA ASFALTI BEŞYOL HAL KAL E CAD. No. 51 İSTANBUL

Y A Z I H A N E : ŞAİR L E Y L Â SOKAK No. 21-23 Tel: 47 38 34 BEŞİKTAŞ - İSTANBUL

E3. E ~T O

H A F İ F B E T O N + H A F İ F S I V A - f H A F İ F K U M İ d e a l ı s ı v e s e s i z o l a s y o n u 1 — P E R L İ T O N h a f i f b e t o n a g r e g a s ı a ğ ı r l ı k : 1 0 0 - 2 2 0 k g / n r¹.

T a n e e b a d ı : 0 - 4 m m . İsı g e ç i r m e k a t s a y ı s ı : 0 . 0 4 K c a l / m c T

2 _ 10 X 20 X 40 Boşluklu P E R L İ T O N blok ağırlık : 3,8 kg.

3 _ 10 X 20 X 40 D o l u P E R L İ T O N blok a ğ ı r l ı k : 5 kg.

4 _ 2 0 X 20 X 40 Boşluklu P E R L İ T O N blok ağırlık : 6 kg.

5 _ 10 x 40 x 60 Dolu P E R L İ T O N blok a ğ ı r l ı k : 13 kg.

6 _ 10 X 50 X 100 D o l u P E R L İ T O N blok ağırlık : 27 kg.

7 — 10 X 50 X 240 Dolu P E R L İ T O N blok ağırlık : Kullanılış y e r i n e g ö r e 7 0 0 - 9 0 0 k g / m3

8 — 2 0 X 20 x 4 0 P E R L İ T O N asmolen blok ağırlık : 8 kg.

9 — D i n 4 2 3 3 e u y g u n k a l ı p s ı z d ö ş e m e için P E R L İ T O N a s m o l e n b l o k a ğ ı r l ı k : 90 k g / m - ' .

10 — B ü y ü k tip P E R L İ T O N a s m o l e n b l o k . A ğ ı r l ı k : 90 k g / m?. 11 — D i n 4 0 2 8 e u y g u n 10 x 50 x 2 4 0 D o l u t e ç h i z a t l ı

P E R L İ T O N b l o k ağırlık • 7 5 0 - 1 0 0 0 k g / m³.

S I V A D A P E R L İ T O N y a n m a z , r u t u b e t a l m a z , i p t i d a î m a d d e s i silisî b i r t a ş o l a n « P e r l i t e » d i r .

S I V A D A S e s ve ısı i z o l â s y o n u n d a , alçı, b e y a z ç i m e n t o , p o r t l a n d ç i m e n t o s u v e k i r e ç ile; a ğ ı r l ı k : 3 4 0 - 4 0 0 k g / m³.

A G R E G A

D U V A R D A

1 D Ö Ş E M E D E

-KACP -MOZAYİK

•t£S>.££tONU^f İSİ SES İZOİ-ASYOHU

JltoN T44EAVE

î r H A S P A

BLOk.(PIN 4028) ttca.it

S E M U L M ü e s s e s e s i , Y . M ü h . Ş a h a p U L U Ğ

I . B a r o h a n N o . 5 0 8 , 6 0 9 , 6 1 0 . B e y o ğ l u - İ s t a n b u l . T e l e f o n : 44 33 94 — 49 2 4 4 7

&

L ' A R C H I T E C T E • T H E A R C H I T C E T

P E R I O D I Q U E D ' A R C H I T E C T U R E D ' U R B A N I S M E e t d e D E C O R A T I O N

P E R I O D I C A L P U B L I C A T I O N O N A R C H I T E C T U R E , T 0 W N P L A N N I N G A N D D E C O R A T I O N

No. 311 — 1963

İ Ç İ N D E K İ L E R :

• İstanbul, Temiz şehir! Y. Mimar Zeki Sayâr, 51 • Türkiye Emlâk Kredi Ban- kası Edirne Şube binası, Y. Mimar M. Gi ay, Engin Çetiner, 52 • Gazi T i m u r t a ş Paşa Türbesi (Bursa), Y. Mimar Bedri Kekten, 58 • Mimarî satıhlar ve deko- rasyonu, Prof. Dekoratör İsmail H. Oygar, CO • Toplum ve m i m a r ı n rolü, Y. Müh.

Mimar Ercan Evren, 62 • Bursa Spor Sa -ayı proje müsabakası, Y. Mimar Muallim M. T ü r k m e n , H. Şensoy, O. Şahinler, 63 • Karadeniz Teknik Üniversitesi proje müsabakası, 67 • Kayıplarımız, Y. Mim ir Ali Saim Ülgen, Yazan: Y. Mimar H.

Ergezen, 87 • I. Beş yıllık kalkınma plâ u n d a Turizm sektörü, 89 • Bibliograf- ya, 92 • Haberler, 93 • Piyasa fiyat cetveli, 94.

S O M M A İ R E :

f ] Le Probleme municipal de la ville d'İs anbul, Arch. Z. Sayâr, 51 [H La succur- sale de la b a n q u e «Emlâk Kredi» â Edirne, Arch. M. Giray, E. Çetiner, 52 • Le mausolee du «Gazi T i m u r t a ş Paşa» â Bu -sa, Arch. Bedri Kökten, 58 • Decora- lion de surfaces arehiteeturales, Prof. İs nail H. Oygar, 60 • Le röle sociale de l'architecte, İng. Arch. E. Evren, 62 • P r o j e t de concours du Palais des sports â Bursa, Arch. M. T ü r k m e n , H. Şensoy, O. Şahinler, 63 • P r o j e t de concours pour les bâtisses Universitaires â Trabzon 'Mer Noirs), 67 • Necrologie, 87 • Le secteur de tourisme du plan q u i n q u e n n a l de la ville d'İstanbul, 89 • Bibliographie, 92 • Nouvelles, 93 • Liste des prix des m a t e r i a u x de construction, 94.

C O N T E N T S :

• istanbul, a elean City! Arch. Z. Sayâr, 51 • Edirne Branch Office of the Tür- kiye Emlâk Kredi Bank, Arch. M. Giray, E. Çetiner, 52 • The Mausoleum of Gazi T i m u r t a ş Paşa (Bursa), Arch. B. Kökten, 58 • The architectural surfaces and decorations, Prof. İsmail H. Oygar, 60 • The part of arehiteet and of Society, İng. Arch. E. Evren, 62 • The project competition of the Bursa Sporting Hail, Aıch. M. T ü r k m e n , H. Şensoy, O Şahinler, 63 • The project competition of the Technical University of Black-Sea, 57 • C u r Losses, 87 • The tourism Sector cf '.he Five year plan, 89 • Bibliography, 92 Q News, 93 • Market Prices, 94.

No. 311 — 1963

No. 311 — 1963

ARKİTEKT

M İ M A R L I K , Ş E H İ R C İ L İ K V E B E L E D İ Y E C İ L İ K D E R G İ S İ

R e v u e t r i m e s t r i e l l e D ' a r c h i t e c t u r e -

D ' u r b a n i s m e et d e s a r t s d Ğ c o r a t i f s

•

t u r e c i t y p l a n n i ı ı g a n d d e c o r a t i o n

•

İMTİYAZ SAHİBİ VE BAŞ YAZARI : ZEKİ SAYAR, U. NEŞRİYAT MÜDÜRÜ M- İLHAN GÖNEN ADRES ; ARKİTEKT ANADOLU HAN No. 33 EMİNÖNÜ . İSTANBUL TELEFON : 2 2 1 3 0 7

K U R U L U Ş U : 1931

Cilt : 32 No 311

A b o n e ş a r t l a r ı :

Y ı l l ı ğ ı 4 0 . — T . L . A l t ı a y l ı ğ ı 2 2 . 5 0 T . L . Bu sayı 15.00 T . L . Y a b a n c ı m e m l e k e t l e r i ç i n : 5 0 . — T . L . A R K İ T E K T ' i n K O L L E K S İ Y O N L A R I :

1931 — 1935 b e h e r 1 9 3 6 — 1 9 4 0

1941 — 1945 1 9 4 6 — 1 9 6 2

cildi 3 5 . — T . L . 3 5 . — T . L . 3 0 . — T . L . 3 5 . — T . L . İlân t a r i f e m i z t a l e p ü z e r i n e g ö n d e r i l i r . Y a z ı ; f o t o : r e s i m v e a b o n e b e d e l l e r i A R K İ T E K T ' i n a d r e s i n e p o s t a ile g ö n d e r i l - melidir. B a s ı l m ı y a n y a z ı l a r iade edilir.

A d r e s l e r i n i değiştiren a b o n e l e r i n en geç iki ay içinde i d a r e h a n e m i z i h a b e r d a r e t m e - leri l â z ı m d ı r . Aksi t a k d i r d e k a y b o l a n der- g i l e r d e n M ü d ü r l ü ğ ü m ü z m e s ' u l i y e t k a -

b u l e t m e z . M u h a b i r l e r i m i z :

F r a n s a : Y. M i m a r H a l u k T O G A Y — İs- viçre : Y. M i m a r Seyfi S O N A T — İtal- ya : Y. M i m a r B a r a n Ç A Ğ A — B. A m e r i k a : Y. M i m a r N e z a h a t A R 1 K O Ğ L U — İ z m i r : Y. M i m a r H a r b i H O T A N — A N K A R A : Y. M i m a r F e r z a n B A Y D A R .

Potır t o u t p a v e m e n t et d e m a n d e d e s ren- s e i g n e m e n t s ; ainsi q u e poıır t o u t e n v o i des d o c ı ı m e n t s , tels qııe p h o t e s , articles, a n n o n - ces b i b l i o g r a p h i e â inserer, s ' a d r e s s e r â la D i r e c t i o n .

A b o n n e m e n t s poıır l ' e t r a n g e r I an 5 D o l l a r s Prix de ce n u r n e r o 1.25 » Ali s u b s c r i p t i o n s , letters, p h o t e s , articles, a d v e r t i s e m e n t s ete. S h o u l d be a d d r e s s e d

T o : A R K İ T E K T

jk N o . 33, A n a d o l u h a n E m i n ö n ü , -

Sııbscription r a t e s :

Aıınııal sııbscription D o l l a r s 5.00 Single c o p y » 1.25

M e s l e k P o l i t i k a s ı

İ S T A N B U L ; T E M İ Z Ş E H İ R !

Z e k i S A Y A R

Belediye B a ş k a n ı İ s t a n b u l u t e m i z bir r e h i r h a l i n e y e t i r m e k için son z a m a n l a r d a b ü y ü k bir g a y r e t s a r f e t m e k t e ve b u ç a b a - ya, h a l k ı n d a k a t ı l m a s ı n ı t e m i n d e , b a s ı n ı n y a r d ı m ı n ı i s t e m e k t e d i r .

Bazıları, Belediyenin şehir h i z m e t l e r i n i m e d e n î ö l ç ü l e r d e , Iâyıkivle y a p a m a d ı ğ ı h a l - de, b u n l a r ı h a l k t a n b e k l e m e n i n bir f a n t e z i o l a c a ğ ı n ı söyleyebilirler!

Belediye, ş e h r i n çöplerini t o p l a y a m a z , l â ğ ı m l a r ı n ı d ü z e n l e y e m e z k e n , h a l k a ş e h r i t e m i z t u t u n u z diye öğüt v e r m e k l e , işin hal- ledilemiyeceği a ş i k â r d ı r .

A n c a k , şehrin s o k a k ve m e y d a n l a r ı n ı n t e m i z l i ğ i n d e ve g ö r ü n ü ş ü n d e , n i h a y e t şeh- rin ç e h r e s i n i n t e m i z ve d ü z e n l i o l m a s ı n d a h e m ş e h r i l e r i n de b ü y ü k rolü o l d u ğ u i n k â r e d i l e m e z !

İ s t a n b u l ' u n t a r i h î ve turistik m e r k e z l e - rinin b u g ü n k ü k a d a r p e j m ü r d e ve b a k ı m s ı z h a l i n e hiçbir d e v i r d e r a s t l a n m a m ı ş t ı r . G a z e - telerin f ı k r a y a z a r l a r ı d u r m a d a n bu p e r i ş a n - l ı k t a n b a h s e t m e k t e ve Belediyeyi s o r u m l u t u t m a k t a d ı r l a r . Bu k o n u d a y a l n ı z Belediyeyi s u ç l a n d ı r m a k b i r a z h a k s ı z l ı k o l m a z m ı ?

Ş e h r i n t e m i z l i ğ i n d e h e m ş e h r i y e d ü ş e n işler veya şehirlinin d e r o l ü yok m u d u r ? Bir şehir, o r a d a o t u r a n l a r ı n m e d e n î sevi- yesini y a n s ı t a n bir a y n a d ı r . S o k a k l a r ı n ı , m e y d a n l a r ı n ı t e m i z t u t m a y a n b i r t o p l u l u k k a r ş ı s ı n d a y a l n ı z Belediye n e y a p a b i l i r !

İ s t a n b u l ' u pislikten k u r t a r m a k ve d ü - z e n l e m e k için ilk a k l a gelen b e l e d î n i z a m ve c e z a l a r d ı r ki, Belediye Z a b ı t a s ı T a l i m a t - n a m e s i n d e y ü z l e r c e m a d d e h a l i n d e s ı r a l a n - m ı ş t ı r . Belediye Z a b ı t a T a l i m a t n a m e s i n i n temizlik m a d d e l e r i l â y ı k i y l e u y g u l a n a m a - m a k t a ve h a l k ı m ı z b u y a s a k l a r a , c e z a l a r a r a ğ m e n k ö t ü a l ı ş k a n l ı k l a r ı n a m a a l e s e f de- v a m e t m e k t e d i r l e r .

İ s t a n b u l ' u n s e n o n b e ş yıl içinde nü- f u s u bir misli a r t m ı ş t ı r . Bu n ü f u s u n

% 45 - 5 0 sini v i l â y e t l e r d e n İ s t a n b u l ' a g ö ç e d e n l e r teşkil e t m e k t e d i r . E s k i d e n İ s t a n b u l yerli h a l k ı n ı n bir ş e h i r terbiyesi ve ş e h i r d e b i r y a ş a m a bilgisi v a r d ı . Son z a m a n l a r d a İ s t a n b u l ' a y e r l e ş e n l e r i n b ü y ü k ş e h i r d e y a ş a - m a bilgisi h e m e n hiç y o k t u r . Bu s e b e p t e n bazı s e m t l e r i n d ı ş g ö r ü n ü ş l e r i m a a l e s e f A n a d o l u k a s a b a l a r ı n ı n o r t a m ı n a d ü ş m ü ş - t ü r . İ s t a n b u l ' u n y a l n ı z k e n a r m e h a l l e l e r i değil, m e r k e z i n d e k i m e s e l â , G a l a t a , Sirkeci, E m i n ö n ü gibi iş yerleri, A y a s o f y a - Sul- t a n a h m e t gibi t a r i h î ve turistik b ö l g e l e r , b u g ü n , d ü z e n ve t e m i z l i k t e n m a h r u m , ih- m a l e d i l m i ş bir h a l d e d i r .

Batı ş e h i r l e r i n d e K u z e y d e n G ü n e y e inildikçe, ş e h i r l e r i n temizlik g r a f i ğ i d e d ü - şer. K u z e y ş e h i r l e r i n i n k ü ç ü k a r k a s o k a k - ları, A k d e n i z ve B a l k a n l a r ı n b ü y ü k şehirle- rinin m e y d a n ve c a d d e l e r i n d e n d a h a d ü - zenli ve t e m i z d i r .

B u r a l a r d a , bu n i z a m ve temizliği y a r a - t a n f a k t ö r ü n h e r ş e y d e n ö n c e o ş e h i r d e o t u r a n i n s a n l a r o l d u ğ u n u u n u t m a m a k lâ- z ı m d ı r .

K u z e y d e n İ t a l y a ' y a s e y a h a t e d e n iki v a t a n d a ş ı m ı z d a n biri g a r b ü f e s i n i n z e m i - n i n d e k i k u l l a n ı l m ı ş k â ğ ı t l a r ı a r k a d a ş ı n a g ö s t e r e r e k «Bu hali Ş i m a l d e g ö r m e d i k t i » d e r .

S t o c k h o l m ' d a , p a r k t a d o l a ş a n bir ya- b a n c ı n ı n y o l a attığı s i g a r a p a k e t i n i y e r d e n alıp, r a s t l a d ı ğ ı ç ö p k u t u s u n a b ı r a k a n b i r İs- veçlinin şehir terbiyesi o r t a m ı n a eriştiğimiz g ü n , m u h a k k a k ki ş e h r i m i z i n de f i z y o n o - misi d ü z e l e c e k t i r .

Son y ı l l a r d a İ s v i ç r e ' d e y a r ı m m i l y o n - d a n f a z l a y a b a n c ı işçi ç a l ı ş m a k t a d ı r . İsviç- ( D e v a m ı 62. sahifede)

Perspektif

TÜRKİYE EMLAK - KREDİ BANKASI EDİRNE ŞUBE BİNASI

M i m a r l a r ı :

Y. M i m a r M u h t e ş e m G İ R A Y (G.S.A.) Y. M i m a r Engin Ç E T İ N E R (İ.T.Ü.) (T. E m l â k Kredi Bankası İmar Bürosundan)

Edirne'de, Borsa ve K l ü p binasına biti- şik olarak inşa edilen T. E M L Â K K R E D İ B A N K A S I E D İ R N E şıibe ve işhanı binası;

b o d r u m , zemin ve üç b ü r o kâtı ile, 7 dük- kândan ibaret tek katlı bir çarşıdan mey- dana gelmiştir. Bir zemin ve iki katlı Borsa binasına bitişik olması dolayısiyle, kat yük-

seklikleri ve kat adedi birbirine u y m a y a n iki bina arasına, sağır bitaraf bir eleman geti- rilerek, bu uygunsuzluk göze b a t m a d a n hal- ledilmiştir. Banka kısmı, b ü r o k a t l a r ı n d a n içeri çekilmek suretiyle tebarüz ettirilmeye çalışılmıştır.

Bina b e t o n a r m e k a r k a s t ı r . Statik hesap-

ları, T. E m l â k Kredi Bankası T İ M L O İn- şaat Şirketi Y. Mühendislerinden Şevket K O Ç t a r a f ı n d a n yapılmıştır.

Bu bina T İ M L O (Türkiye İnşaat Mal- zeme Ltd. Ortaklığı) şirketi t a r a f ı n d a n inşa edilmiştir. Binanın şantiye şefliğini Y. M ü h . F e r i d u n B E R K ve Y. M ü h . N i z a m e t t i n

Büro k a t l a n plânı

I

ı j S n h . • n h • • n h

1 : m e r d i v e n HOLÜ |4; w _ c k-ABlN

2: KAHVE OCAĞI 5: KOCİDOR 3:w.c EKKEkt £:

0 4 2 3

jırın ı ı

C e p h e d e n g ö r ü n ü ş

MMMM J i i

Y a n cephe

O 1 2 3 M.

C e p h e d e n iki detay

A T A S A Y A R d e r u h t e etmişlerdir. Banka katındaki banko, m o b i l y a l a r ve cephedeki yazı Y. M i m a r Lemi M E R E Y t a r a f ı n d a n imal edilmiştir. Banka katı ve d ü k k â n l a r ı n d o ğ r a m a l a r ı madenî, b ü r o katları doğra- maları ise ahşaptır. Büro olarak inşa edi- len üç katı Edirne Vilâyeti k i r a l a y a r a k ta- şınmıştır. Binada kalorifer tesisatı mevcut- tur.

Yakın z a m a n l a r a k a d a r ihmal edilen Edirne'ye, güzel bir Banka, Büro binası ile küçük bir çarşı k a z a n d ı r a n T. E M L A K K R E D İ B A N K A S I idarecilerini tebrik ede- riz.

Bu münasebetle, Edirne'nin gün geç- tikçe yeni ve güzel binalara kavuşmağa baş- ladığını b ü y ü k bir m e m n u n l u k l a izlemek- teyiz.

Geçmişte büyük bir medeniyete sahip olan Edirne artık ihmal yıllarını a r k a d a b ı r a k m a k t a d ı r . F a k a t y a p ı l a n l a r hiçbir za- man kâfi değildir, eski kültür merkezinin d a h a çok ilgiye ihtiyacı aşikârdır.

A R K İ T E K T

B a n k a n ı n içinden Muhtelif görünüşler

GAZÎ TİMURTAŞ PAŞA MEZARI (BURSA)

Bedri K Ö K T E N Y . M i m a r (G.S.A.)

T i m u r t a ş Paşa, M u r a t H ü d a v e n d i g â r e m î r l e r i n d e n d i r . 1403 de ölmüştür. Bursa- da İ m a r p l â n ı n ı n tatbikinde bir çok istim- l â k - n e y a n ı n d a bu havali de yıkıldıktan

s o n r a m e z a r t a m a m e n o r t a d a kalmış, e t r a f ı yeşil saha olarak b ı r a k ı l m ı ş t ı r . Bir aralık mezarın nakli d ü ş ü n ü l m ü ş s e de s o n r a d a n alınan bir k a r a r ile iki yol kavşağının ve

Bursa'ya girişte m ü h i m mevki olması dik- kate alınarak Bursa Eski Eserleri K o r u m a ve Y a ş a t m a Cemiyeti t a r a f ı n d a n Belediye- nin de y a r d ı m ı ile e t r a f ı n d a k i eski eserler-

Vaziyet p l â n ı ve elevasyon

Perspektif

den y a d ı r g a n ı n ı y a c a k mutedil bir m i m a r î içinde yeniden projesi h a z ı r l a n m ı ş t ı r . Me- zar eski haliyle e t r a f ı k u r u d u v a r çevrili b u l u n u y o r d u . İki adet selvi mezarı gölgele- mektedir. Projede bu selvilerden istifade

edilmiş üstü açık yeşil Balıkesir H a r a taşın- dan inşa edilmiştir. Bir cephesi kapalı ve Ti- m u r t a ş Paşanın kitabesi b u l u n m a k t a d ı r . Di- ğer üç cephesi klâsik demir p a r m a k l ı k l ı d ı r . Mezarların b u l u n d u ğ u zemin çimdir. Me-

z a r da u m u m i y e t l e açık çok açık, koyu ve çok koyu yeşil renklerle a r m o n i z e edilmiş- tir. Karkası b e t o n a r m e üzeri taş k a p l a m a - dır. 1949 senesinde inşa edilmiştir.

F c t o : E. W E İ L L Dekoratif P a n o Roger Bezombes

MİMARÎ SATIHLAR VE DEKORASYONU

İsmail H a k k ı O Y Ğ A R P r o f . D e k o r a t ö r

Klâsik diyeceğimiz Osmanlı T ü r k mi- marîsinde, m i m a r l a diğer sanat kollarında sanatçıların ahenkli bir işbirliği yaptıkları, bize Selçuk ve O s m a n l ı l a r d a n kalan anıtlar- da g ö r d ü ğ ü m ü z eserlerle m e y d a n d a d ı r .

Ç a ğ ı m ı z d a , m i m a r i ve diğer sanat kol- larını zenginleştiren çeşitli m a l z e m e zengin- liği ve imkânları, sanatçı elinde değerlendi- rilerek, m i m a r î d e geniş tatbikat sahaları b u l m a k t a d ı r .

Geçen yıl A n k a r a ve İstanbul'da açılan h a r i k u l a d e zîngin F r a n s ı z Ç a ğ d a ş Halı, Vit- ray ve Seramik sergisi, bizde bu s a h a d a önemli bir çalışma y a p ı l m a m ı ş o l d u ğ u n u gösterdi.

Halı, kilim ve k u m a ş t a olduğu gibi, seramikte de, çok zengin bir geleneği olan m e m l e k e t i m i z d e , satıh d e k o r a s y o n u , Güzel Sanatlar Akademisi öğretiminde bile, karak- terini b u l a m a m ı ş t ı r .

Bu yazıyı y a z m a m a sebep olan ve bu s ' h i f e l e r d e g ö r d ü ğ ü m ü z Roger Bezombes'- niıı son eserlerine ait f o t o ğ r a f l a r d ı r .

1955 yılı Şubat ayında F r a n s ı z D e k o r a - törler Derneği merkezinde T ü r k Dekoratif sanatları k o n u s u n d a verdiğim bir k o n f e r a n s sırasında tanıdığım bu ünlü F r a n s ı z Res- sam D e k o r a t ö r ü , yine ünlü bir F r a n s ı z mi- m a r ı ile işbirliği y a p m a k t a d ı r .

f

"I

«Par!s> r : d y o binası müzik s a l o n u n d a b e z ü z e r i n : yapılmış Roger Bezombes'un bir Tentii.r Panosu

Burada, m i m a r ı ( N İ E R M A N S ) olan iki eserde Rcger Bezombes'nin biri sera- mik, diğeri, bez üzerine m i m a r î satıhlar için yapmış olduğu çok enteresan iki kompo- zisyonuna ait d o k ü m a n l a r v e r i y o r u m .

Seramik p a n o bir iş h a n ı n ı n giriş ho- lündedir. Sanatçı bu k o m p o z i s y o n u n d a ka- r o f a y a n s ve f a y a n s tabak kırıkları kullan- mıştır. D e m i r m a l z e m e figürle kompozis-

y o n d a bir espri ve hareketli bir cazibe noktasıdır.

İkinci eser, M i m a r N i e r m a n s t a r a f ı n - dan projesi yapılan Paris'in yeni R a d y o Evi'nin Büyük P h i l h a r m c n i q u e Orkestrası müzik s a l o n u n d a T e n t u r e M o n u m e n t a l e , bez üzerine renkli b ü y ü k bir kompozisyonla Roger Bezombes'nin son çalışmasına ait

d o k ü m a n l a r d ı r . Roger Bezombes bu eseri h e n ü z bitirmemiştir.

Eserin hususiyetleri :

Bez üzerine olan bu dekoratif resim 25 m e t r e u z u n l u k t a ve 150 metre kareden d a h a b ü y ü k t ü r . Eserin sanat değeri y a n ı n - da, m i m a r i d e büyük satıh d e k o r a s y o n u tat- bikatı b a k ı m ı n d a n ayrı bir ö n e m taşır.

P r o f . İsmail H . O Y G A R

Bir P a n o D e t a y ı

TOPLUM VE MİMARIN ROLÜ

Y a z a n : E r c a n E V R E N Y . M i m a r (İ.T.Ü.)

M u h a k k a k ki «yapıcılar» - m i m a r l a r , kalfalar, u s t a l a r - insanların y a ş a m a l a r ı n d a m ü h i m rol o y n a m ı ş l a r d ı r . O n u n içindir ki yapıcılar cemiyetten d a h a ileri görüşlü, sosyal meseleleri iyi bilen, özellikle düşün- me ve çözme kabiliyeti fazla olan kişiler o l m a l ı d ı r l a r . Halk ekseriyetle alışagelmiş olduğu p r o g r a m ve arzularla karşımıza çık- m a k t a d ı r . Birçokları kendi asıl ihtiyaçları- nın f a r k ı n d a değildirler. Meselâ, yapıcı, mal sahibi istemedi diye eve helâ ve b a n y o yap- mazsa, o aile pislikten k u r t u l a m ı y a c a k t ı r . Bu misal biraz tuhaf gözükse de, Antalya köy evlerinde bu hususu m ü ş a h e d e ettim.

Aslında temiz r u h l u olan b u insanların (çün- kü o d a l a r hayret edilecek k a d a r temiz ve tertiplidir) evlerinde helâ ve b a n y o o l m a d ı - ğından. o t a r a f l a r ı felce tığramış gibidir.

U y d u r m a , s o n r a d a n yapılan şeylerse kulla- nışsız, pis ve çirkin oluyor. Bu sahil köy- leri oldukça zengin o l d u ğ u n d a n para mese- lesi de m ü h i m rol o y n a m a m a k t a d ı r . Kısaca, parası olan ve temizliği seven bu insanları derbederliğe sokan «yapıcılardır». İyi halle- dilmemiş bir plânın, çirkin h a c ı m l a r ı n o r a - da yaşayan insanlar üzerinde m u h a k k a k ki tesiri çok b ü y ü k t ü r . Bilhassa okul, hasta- hane, b ü r o gibi u m u m î binalarda bu eksik- liklerin acısını yüzlerce, binlerce insan; bu- nu d u y a r a k yahut d u y m ı y a r a k çeker.

Bir de halkın h e r şeyi «en ucuza mal

etme» endişesi vardır. Belirli bir p r o g r a m ı n ve kalitenin m u h a k k a k belirli bir fiatı ola- caktır. Bunun aşağısına in il d iği z a m a n ucuz f a k a t kullanışsız, çirkin, e k o n o m i k o l m a - yan yapıların doğması en n o r m a l neticedir.

T a b i î d i r ki banyolu bir ev b a n y o s u z d a n d a h a pahalıya çıkar.

T o p l u m üzerinde bu k a d a r etkisi olan m i m a r l a r ı , bilhassa iktisnden ve kültürce geri kalmış m e m l e k e t l e r d e m ü h i m vazifeler bekler. Bizde ise d u r u m t a m a m e n aksinedir.

T ü r k i y e ç a p ı n d a m u a z z a m bir yapı progra- mı olduğu halde m i m a r l a r işsizdir. Ben, b u n u n nedenini aşağıdaki hususlara bağla- dım:

1 — Devlet ve m a h a l l î teşekküller mi- m a r l a r l a müşterek çalışmak yoluna gitme- mektedirler. Kendi ellerindeki ehliyetsiz ve kısır e l e m a n l a r l a bu işler ya y ü r ü m e m e k t e yahut da iyi netice a l ı n m a m a k t a d ı r .

2 — M i m a r l a r kendi dar çerçevelerine k a p a n ı p kalmış, b ü r o l a r d a iş bekleyen tipler haline gelmişlerdir. Sosyal meseleleri etüd etmek, teklifler h a z ı r l a m a k , resmî ve özel şahısları u y a r m a k , halkı eğitmek yoluna git- memişlerdir.

3 — M i m a r l a r (üstünde en fazla durul- ması icabeden nokta budur) yapıcı o l a m a - mışlar, kâğıt m i m a r l ı ğ ı n d a n ileri gidememiş- lerdir. M i m a r l a r ı m ı z hâlâ yaptıkları eser- lerle değil de kazandıkları k o n k u r l a r l a öğü-

n ü y o r l a r . Bence m i m a r l ı k , inşa etmek, eser m e y d a n a getirmektir. İnsan yaptıkça öğre- nir, hatalarını görür, kısaca tecrübe edinir.

Mesleğimizin bu can d a m a r ı n ı kesen m u - h a k k a k ki, en büyük işveren d u r u m u n d a olan devlettir. K o n t r o l l ü k ve bir işin m i m a - risinin A ' s ı n d a n Z'sine k a d a r bir m ü e l l i f e verilmesi daha h e n ü z devlet dairelerinde çalışan meslektaşlarımız t a r a f ı n d a n benim- senmemiştir. M i m a r l a r O d a s ı n ı n faaliyetle- rinden de şimdilik bir f a y d a g ö r m ü ş değiliz.

Bu böyle olunca «suyun başı deyip» m i m a r - lar A n k a r a ' d a t o p l a n m a k t a , daireler de bu a r k a d a ş l a r a Türkiye'nin dört bir b u c a ğ ı n d a projeler ihale etmektedir. M i m a r l a r büyük emeklerle güzel p l â n l a r y a p m a k t a , güzel cepheler çizmekte f a k a t T ü r k i y e ' d e güzel, m a h a l l i n e uygun b i n a l a r inşa e d i l m e m e k t e - dir. Bu şartlarla edilmesine de imkân yok- tur. A n k a r a ' d a n A d a n a ' y a , A n k a r a ' d a n Er- z u r u m ' a p r o j e yapılırsa ve yapılar işvere- nin k o n t r o l l u ğ u n a bırakılırsa m i m a r î m i z bir a d ı m d a h a ileri gidemez!..

Bu merkeziyetçilikten ne z a m a n kurtu- lacağız? N e z a m a n m i m a r l a r ı m ı z A n a d o l u - ya dağılacak? Ne z a m a n T ü r k i y e ' m i z güzel yapılara kavuşacak?

E r c a n E V R E N Y. M i m a r İ T Ü

(Baştarafı 51. sahifede) reliler bu işçilerin şehirlerini kirlettiklerin- den acı acı şikâyet e t m e k t e d i r l e r . Eskiden çok temiz olan O r t a A v r u p a trenlerinin ikinci mevkileri m e m l e k e t l e r arasındaki bu işçi hareketlerinden bugün son derecede kirli bir hal almıştır.

Bu hususta daha bir çok örnekler ver- mek kabildir. Bütün b u n l a r şehirlerin çeh- resinin düzenine ve temizliğine etki y a p a n f a k t ö r ü n d ö n ü p dolaşıp, t o p l u m a , nihayet insan'a gelip çattığını göstermektedir!

H e r şeyden önce halkta şehir sevgisini, terbiyesini y a r a t m a k bilhassa İstanbul'da yeni yerleşenlere, büyük şehir bilgisini aşı- l a m a k lâzımdır.

Halbuki, bu v a t a n d a ş l a r ı m ı z kendilerini İ s t a n b u l ' u n etkisinde hissetmek ihtiyacını bile d u y m a m a k t a , bilâkis, İstanbul'u göçtük- leri yerlerin o r t a m ı n a indirmektedirler.

Belediye Reisinin şehrin temizliği h u - susunda halkla işbirliği çağrısını iyi kar- şılamak, Belediye ile beraberce gayret sar-

f e t m e k lâzımdır. Sokak ve m e y d a n l a r ı m ı - zın bugün m ü h m e l halinden ilk önce ken- dimiz rahatsızlık duymalıyız. Evlerimiz ve d ü k k â n l a r ı m ı z ı n yüzünü temizlemek, boya- mak, sokakları temiz t u t m a k için m ü ş t e r e k bir gayrete ve ş u u r a ihtiyacımız v a r d ı r . A m a , İstanbul'un b u g ü n k ü hali belki de bir çoklarını rahatsız e t m e m e k t e d i r .

Bu takdirde yalnız Belediyenin gayret- lerinin k â f i gelmiyeceği m u h a k k a k t ı r .

ZEKİ S A Y Â R

T*B" ZEMM

B A Ş B A K A N L I K B E D E N T E R B İ Y E S İ G E N E L M Ü D Ü R L Ü Ğ Ü N Ü N

«BURSA» D A Y A P T I R A C A Ğ I 3 5 0 0 K İ Ş İ L İ K S P O R S A R A Y I V E M Ü Ş T E M İ L Â T I N A A İ T P R O J E Y A R I Ş M A S I

I. Ö D Ü L : Y . M i m a r M u a l l i m , Muhlis T Ü R K M E N ,

H a m d i Ş E N S O Y , O r h a n Ş A H İ N L E R

1961 y ı l ı n d a B e d e n T e r b i y e s i G e n e l M ü d ü r l ü ğ ü t a r a f ı n d a n B u r s a ' d a y a p t ı r ı l a c a k 3500 kişilik k a p a l ı s p o r s a l o n u için a ç ı l a n y a r ı ş m a y a 4 0 p r o j e iştirak e t m i ş t i . 6 p r o j e a r a s ı n d a n y a p ı l a n son e l e m e d e 28 sıra n u - m a r a l ı p r o j e , p l â n ı n t e r t i b i n d e k i r a h a t l ı k , f o n k s i y o n , statik e m n i y e t ve m a l i y e t b a k ı - m ı n d a n en b a ş a r ı l ı s a y ı l a r a k I. ö d ü l e ,

22 sıra n u m a r a l ı p r o i e 2. ve 1 s ı r a n u m a r a l ı p r o j e 3. ö d ü l e l â y ı k g ö r ü l m ü ş t ü r .

D e r g i m i z d e birinciliği k a z a n a n Y . Mi- m a r M u a l l i m M u h l i s T ü r k m e n ve a r k a d a ş - l a r ı n ı n p r o j e s i n i y a y ı n l ı y o r u z .

B U R S A S P O R S A R A Y I P R O J E M Ü S A B A K A S I

B İ R İ N C İ G E L E N P R O J E N İ N İ Z A H N O T U

P r o j e n i n d ü z e n l e n i ş i n d e a n a f i k i r , seyir- cilerin r a h a t l ı k l a ve a k s a m a d a n t r o t u v a r d a n t r i b ü n l e r e e r i ş e b i l m e l e r i d i r .

Seyirciler t r i b ü n l e r e o r t a s e v i y e d e n d a - ğ ı t ı l m a k t a d ı r . Bu s u r e t l e seyircinin y e r i n e varışı v e s a l o n u terkedişi b a s i t l e ş t i r i l m i ş ol- m a k t a d ı r . T r i b ü n l e r i n b i r k ı s m ı t a b i î t o p r a k seviyesinin a l t ı n a (2.80 m . t . k a d a r ) indiril- miştir. B ö y l e c e salon kitlesinin z e m i n d e n i t i b a r e n çok y ü k s e l m e s i ö n l e n m i ş v e be- t o n a r m e t r i b ü n k o n s t r ü k s i y o n h a c m i a z a l t ı l - m ı ş t ı r .

S a l o n , k a b u l edilen inşa s i s t e m i n i n v e f o n k s i y o n u n verdiği en tabiî şekle s a h i p t i r . K i t l e h i ç b i r s u r e t l e z o r l a n m a m ı ş t ı r .

İ n ş a a t t a b e t o n a r m e ve çelik k o n s t r ü k - siyon k a b u l e d i l m i ş t i r .

Alt kat plânı

<3-

' • \

C e p h e l e r ve kesitler

1. ÖDÜL

M i m a r l a r ı :

Mustafa P O L A T O Ğ L U Nihat G Ü N E R

KARADENİZ

Yerleştirme :

Yerleştirmede arsanın verisi olan iki ya- maçtan birine iskân diğerine öğretim bina- ları, bunların birleştiği yere de a k a d e m i k merkezle değerlendirilmesi uygun g ö r ü l d ü . Üniversitenin ana unsuru olan a k a d e m i k merkez g r u b u n yolların tanzimi ile esas hitapedilen yer olması temin edildi.

Talebenin yaya geleceği düşünülerek yurtlar a k a d e m i k g r u b a yakın, l o j m a n l a r ise daha tecritli bir bölgeye şehre yakın kıs- ma yerleştirilmiştir.

U l a ş t ı r m a tanziminde arazinin meyli ve maliyet u n s u r u düşünülerek yollar asgariye indirilmiştir. Meyil dolayısiyle bir çevre yo- lunun binaların çok y a k ı n ı n d a n geçmesi icap ettiğinden ve bu yakınlığın da f a k ü l t e inkişaflarını kayıtlıyacağı düşünülerek, va- sıta bağlantılarının bir o m u r g a yolla temini ç ö z ü m ü n e gidildi. B u r a d a iskân bölgesinin a k a d e m i k m e r k e z e t a m a m e n u f k î bir hatla

T E K N İ K ÜNİVERSİTESİ P R O J E İZAH RAPORU

b a ğ l a n m a s ı temin edildi. Vasıta yolunun asfalt, diğer t r o t u v a r ve yaya yollarının be- t c n plâk yapılacağı d ü ş ü n ü l d ü .

M i m a r î :

P r o g r a m ı n tetkikinde k o n u n u n T e k n i k Üniversite olması dolayısiyle r e s i m h a n e ve lâb. çoğunlukta olduğu görüldü. Böylece bu çalışma h a c ı m l a r ı aynı z a m a n d a m a n z a r a cephesi olan kuzeydoğuya tevcih edildi.

Y a l n ı z m e r k e z binasındaki desrhaneler birer ders dinleme mahalli o l d u ğ u n d a n güneşli cepheye, kürsüler de kuzey-doğuya yerleşti- rildi. Girişlerin ve binalardaki diğer e l e m a n - ların yerleştirilişinde f o n k s i y o n u karşılayan ve araziye rahat o t u r a n çözümler a r a n d ı . T a l e b e y u r d u n u n ve l o j m a n l a r ı n tanziminde e k o n o m i ile b e r a b e r r a h a t k u l l a n m a ve kon- f o r u n teminine çalışıldı. Bekâr l o j m a n l a r ı tek yatak odalı daireler ve m ü s t a h d e m loj- m a n l a r ı n a tek merdivenli koridor sistemi

YARIŞMASI

tatbik edilerek hem bina maliyetinin düş- mesini h e m de şehirden uzak sitedeki sos- yal münasebetlerin bizim eski m a h a l l e m ü - nasebetleri haline gelmesine çalışıldı.

Bütün b i n a l a r d a arazi meyilini kullana- rak b o d r u m katlarının birer zemin kat gibi kullanılması temin edildi.

Statik rapor :

Sağlam zeminin h e m e n altında bulun- ması sebebiyle sömellerin en iktisadî (ihti- m a l m ü n f e r i t sömel) o l a r a k teşkili m ü m - kün g ö r ü l m ü ş t ü r . Ses tecridi, değişik bölme d u v a r l a r ı teşkilini m ü m k ü n kılan bloklu döşeme (asmolen) tavan taşıyıcı sistemi ola- rak d ü ş ü n ü l m ü ş t ü r .

Geniş açıklıkta çerçeve istikametinde y a p a b i l m e k için (7,00 Mt. sınıf derinliği) nervürleri çerçeve istikametinde teşkil e t m e k ve kolon a r a l a r ı n ı d a r t u t m a k (3.00 Mt.) suretiyle çözüme varıldı.

DEMİZ CEPHES

SSj

î

>

j /

67 00 KOT'J PLANI»

6700 kotu plânı

Vaziyet p l â n ı

1 : 1000 M e r k e z Binası kat p l â n l a r ı

k ü r s ü l e r ç a t ı s ı

£0 50 2625 | 28 75

ö ğ r e n c i l a b o r a t u a r

doç, lab.

-EL

1234.00 in*

C<3:

a

laboratuarlar bloku

E l

d

= s

c < :

' U5S n?

Fizik Enstitüsü

1 : 1000

Binaya fazla yükliyeceği ve zati fiatın ucuz olmasına r a ğ m e n beton d ö ş e m e blokla- rının beton h a c m i m ve teçhizat alanını arttıracağı g ö z ö n ü n e alınarak, d ö ş e m e blok- larının pişmiş t o p r a k (topsel veya benzeri) o l a r a k kullanılması uygun görüldü.

Binanın y a ğ m u r ve ısı tecridi az me- yilli eternit çatı ile temin edileceğinden, ayrıca bu da bir h a f i f l e t m e u n s u r u o l a r a k

d ü ş ü n ü l d ü .

A n f i , y e m e k h a n e gibi geniş açıklıklı h a c ı m l a r ı n k a p a t ı l m a s ı n d a çelik kafes kiriş kullanılması ve su tecridinin oluklu eternit iç t a v a n ı n ahşap (veya ses emici başka bir m a l z e m e ) çeloteks gibi olması d ü ş ü n ü l m ü ş - tür.

A n f i l e r tabiî zemine (rutubet tecridi y a p ı l d ı k t a n sonra) d o ğ r u d a n d o ğ r u y a otur-

t u l d u ğ u n d a n b u r a d a ayrıca ağır ve b e t o n a r - m e k c n s t r ü k s i y o n y a p m a k mecburiyeti ha- sıl o l m a d ı .

Tesisat izah raporu :

Elektrik t r a f o merkezi ve yedek elek- trik merkezi T r a b z o n - Rize yolu üzerinde a k a d e m i k m e r k e z e yakın d ü ş ü n ü l m ü ş t ü r . Su tasfiye cihazları su deposu altına ve yüksek yere y u r t civarına yerleştirilmiştir.

1

r

1 I 1

"*C5

77 50 7i 00 10 53 G700

-svtu""

k ü r s ü a n f î b a j

n - ı

Fizik Enstitüsü

a n f i l c ı

rüzgârın a l t ı n d a üniversite arsasının en al- Merkezî teshin kışın h â k i m olan güney-batı çak yerinde ve devlet y o l u n d a n irtibatlı ola- r a k d ü ş ü n ü l m ü ş t ü r . Bu yer siteye yakınlığı b a k ı m ı n d a n aynı z a m a n d a lâğım tasfiye te- sisleri, havagazı istihsal merkezi, u m u m î g a r a j , atelyeler için müsait b u l u n d u ğ u n d a n b ü t ü n b u tesisat ve b a k ı m e l e m a n l a r ı bir m e r k e z d e t o p l a n d ı .

B i n a l a r d a sun'î h a v a l a n d ı r m a d ü ş ü n ü l - medi. I s ı t m a e ş a n j ö r dairelerine k a d a r k a y - nar su, bina dahilinde ise sıcak sulu r a d y a - tör sistemi d ü ş ü n ü l d ü .

I-ç ı'Jb dcc. [ f "fr»'

70Ş0 r I ^{[m~~~T~ —} 7100

>6J 00 | _ 1

1

,yso y

k ü r s ü l e r a « l u l a b o r a t u a r

ET- II

t a l e b e flîrişî lâ&. b r

K i m y a Enstitüsü

1 : 1000

] = =

E ^{p ı E}

14104

ı

4

b - b

-ŞS5P . 6700 -Ş 8,..00 _

63 JC

63,00 W. 6400 ^..derî

a - a

1. ODUL

M t 3 b;jlı.

i il s

M i m a r l ı k Fakültesi

C O G O G D

11! 111111! 11111! I! [! 11! I

J Ü R İ R A P O R U

K a r a d e n i z T e k n i k Üniversitesi binaları- na ait Şehircilik ve M i m a r i P r o j e teklif al- m a y a r ı ş m a k o n u s u n d a 19 Şubat 1963 salı g ü n ü saat 15.00 de İ s t a n b u l O p e r a inşaatı şantiyesinde t a m sayıda t o p l a n a n j ü r i m i z Y. M i m a r S. H a k k ı E l d e m ' i n b a ş k a n l ı ğ ı n d a çalışmalara başlamıştır.

İlk olarak birinci t u t a n a k t a belirtil- diği veçhile k a r a r alınmış b i l â h a r e p r o j e l e -

rin m ü n f e r i d e n tetkikine geçilmiştir. Bu d e f a y a r ı ş m a y a katılan p r o j e , ş a r t n a m e l e r d e bun- dan evvelki y a r ı ş m a d a jürinin istediği hu- suslara a z a m î derecede u y u l d u ğ u m e m n u n - lukla g ö r ü l m ü ş t ü r . P r o j e l e r ayrıca toplu ola- r a k tetkik edilerek değerlendirilmeğe geçil- miştir. . ,

2 Sıra N o . lıı P r o j e :

Bina p l â n l a r ı n d a fonksiyon b a k ı m ı n d a n

1. m ü s a b a k a d a k i n e n a z a r a n ıslahat m u v a f - f a k o l m a m ı ş t ı r . K o m p o z i s y o n 2 büyük g r u p t a t o p l a n a r a k a r a l a r ı n d a k i m ü n a s e b e t aydınlığa k a v u ş m a m ı ş t ı r . . A n f i tertibinde de ilk p r o j e y e n a z a r a n yapılan ıslahat tat- m i n k â r o l m a y ı p , b ü t ü n ü y l e evvelce işaretle- nen m i m a r î kaliteler çok kaybolmuştur.

Öğretim üyeleri, d e r s h a n e ve anfi irti- batı m u v a f f a k o l m a m ı ş t ı r .

İnşaat Fakültesi

t J «£00

t

|

77 00 73 53 7J "1 jT| avlu ! sı ruf ü.-

hürıZ-i'r't I - E

tjpo (550 Tjco 1 -1 70.00 -r-^anfı dershaneler

c - c

1 : 1000

T a l e b e yurdu p l â n l a r ı n d a k i u z u n kori- d o r üzerindeki yatak o d a l a r ı n ı n sıralanışı servislerle m ü n a s e b e t l e r d e kâfi i m k â n l a r v e r m e m e k t e d i r .

Bu p r o j e ittifakla 5. inci sıraya lâyık g ö r ü l m ü ş t ü r .

1 Sıra N o . lu P r o j e :

1. ci m ü s a b a k a d a k i p r o j e tenkidlerinde de işaret edilmiş olan öğretim binaları ara-

sındaki fizikî ve m i m a r i bağlantı bu teklifte de gerçekleştirilmemiştir. Bilhassa ilk plân- da inşa edilecek olan binaların kendi ara- l a r ı n d a bir b ü t ü n l ü k m e y d a n a getirmeyişi ve hizmete girebilmeleri için arazinin b ü - yük ölçüde düzenlenmesi mecburiyeti pro- jenin büyük z a a f ı d ı r .

Plânlarda anfilerin bir a r a d a o l m a l a r ı bu p r o j e y e m a h s u s bir hususiyettir. Bu key-

fiyet tatbikat için çok kullanışlı i m k â n l a r verecektir. Buna mukabil bu a n f i grupları- nın diğer bina kısımlariyle b a ğ l a n t ı l a r ı u z u n b u l u n m u ş t u r .

Bina kitlelerinin araziye intibakındaki hassasiyet başarılıdır. Bu p r o j e 6 / 1 oy çok- luğu ile 4. üncü sıraya lâyık g ö r ü l m ü ş t ü r .

4 Sıra N o . lu P r o j e :

Eski p r o j e y e n a z a r a n o t o yolları d a h a

ıslah edilmiş olmakla beraber p r o b l e m i ge- rektirdiği gibi halletmemektedir. Meselâ Kimya, Mimarlık ve Fizik F a k ü l t e l e r i n e ge- lişte, tedris bloklarının m e y d a n a getirdiği iç alanın dikine katedilişi m a h z u r l u b u l u n m u ş - tur. Böylece ilk p r o j e n i n hususiyeti olan bina aralarındaki sakin m ı n t a k a kaybolmuş- tur.

Vaziyet plânı heyeti umumiyesiyle da- ğınıklık cczetaıektedir.

Bina plânlarında kaliteli ç ö z ü m l e r b u - lunmakla b e r a b e r bazı fonksiyon hataları

g ö r ü l m ü ş t ü r . Meselâ anfilerin talebe giriş- leri diğer talebe hareket bölgelerinden fazla tecrit edilmiştir.

T a l e b e y u r d l a r ı ilk p r o j e d e k i iyi çö- z ü m şeklini m u h a f a z a etmektedir.

Bu proje 4 / 3 oy çokluğu ile 3. cü sıra- ya lâyık g ö r ü l m ü ş t ü r .

5 Sıra N o . lu P r o j e :

İlk projedeki k a m p ü s k o m p c z i s y o n u n d a k i aşırı f o r m a l i z m i n , ikinci p r o j e d e daha ser- best ve tabiî t u t u m u takdirle karşılanmıştır.

A n c a k kitlelerin tetrtibindeki m o n o -

İnşaat Fakültesi

hursûl«r L adfd

13 DO , 7 50

3 CO 3 CO 3 00 3 00 3 GO 301 300 3 0

tonluk ve bunların m e y d a n a getirdiği ha- c ı m l a r arasındaki bağıntılar m u v a f f a k çö- z ü m l e r olarak telâkki edilememiştir.

Bina kitleleri araziyi â z a m î derecede işgal etmektedir. İç k a m p ü s ü n diyagonal aksının u f k î olmasına mukabil, binaların ek- seriya 3 - 5 m. yükseklik f a r k l a r ı üzerine ç a p r a z l a m a o t u r t u l m a l a r ı büyük m a h z u r te- lâkki o l u n m u ş t u r . Müellif bu d u r u m l a r ı halletmek hususunda bir gayret s a r f e t m e - miş, cephe resimlerinde de hakiki d u r u m u belirtmemiştir. O t o yoluyla M i m a r l ı k ve M ü - hendislik F a k ü l t e l e r i n e çok uzun yoldan ulaşılabilmektedir.

Bina plânları anfiler ile diğer h a c ı m l a - rın irtibatları b a k ı m ı n d a n çok m u v a f f a k hal şekilleri vermektedir.

T a l e b e sirkülâsyonu gayet iyi çözül- m ü ş t ü r . Keza vıırd ve l o j m a n binaları da f i y e t ivi kalitede m i m a r î değerler taşımak- t a d ı r .

İlk p r o j e y e n a z a r a n esaslı bir ilerleme k a v d ; d : n bu proje 4 / 3 oy çokluğu ile 2. ci sıraya lâyık g ö r ü l m ü ş t ü r .

3 Sıra N o . lu P r o j e :

Bu projede önceki m ü s a b a k a d a iyi bu- lunduğu i f a d ; edilen hususların m u h a f a z a edildiği g ö r ü l m ü ş t ü r .

T e d r i s binaları a r a s ı n d a n geçen o t o m o - bil yolu sert bulunmuş, eski p r o j e y e naza- ran bir d ü z e l m e olmadığı g ö r ü l m ü ş t ü r .

Buna mukabil birbirine paralel f a k ü l t e binalarının a r a l a r ı n ı n açılması ile ilk pro- jeye n a z a r a n bir ferahlık elde edilmiştir.

Deniz t a r a f ı n d a k i f a k ü l t e b i n a l a r ı n ı n a r a l a r ı n ı n açılması, m e y d a n ı n bir teras üs- t ü n d e n denize bir bakış k a z a n m a s ı n a imkân vermiştir. Bu husus iç m e y d a n a b ü y ü k bir kıymet ve ferahlık k a z a n d ı r m ı ş t ı r . A n c a k bu terasın daha da genişletilip kıymetlen- dirilebileceği düşünülebilir.

Anfiler için yapılan kritikler m u v a f f a - kiyetle bertaraf edilmiştir. M i m a r î t u t u m ve detaylar bir dereceye k a d a r ıslah edilmiştir.

Y u r d binası ç ö z ü m ü n d e bir başarı gö- rülmemiştir.

Y u k a r ı d a sayılan hususlar g ö z ö n ü n d e t u t u l a r a k bu p r o j e oybirliği ile birinci seçil- miştir. Bu p r o j e kabili tatbik b u l u n m a k l a b e r a b e r aşağıda yazılı tavsiye ve temennile- rin yerine getirilmesi g e r e k m e k t e d i r . Bun- ların bir kısmının b u n d a n sonraki 1 / 2 0 0 projelerin h a z ı r l a n m a s ı n d a da n a z a r ı itibare alınması gerektiği düşüncesi ile ilâve edil- miştir.

1. inci seçilen p r o j e için jüri tavsiyeleri:

Deniz t a r a f ı n d a k i f a k ü l t e binaları ara- s nda tertiplenen m a n z a r a terası esaslı bir şekilde genişletilmelidir. Bunun için Kimya binasının k ü t ü p h a n e y e biraz yaklaştırılması düşünülmelidir.

F a k ü l t e binaları arasındaki yolun aynı aksı m u h a f a z a ederek v ü c u d a getirdiği sert- liğin hissedilmemesi için b u yolun m u a y y e n bir k ı s m ı n d a aksın dışına kaydırılması veya ikiye ayrılarak ortayı bir çimenliğe terket- mesi gibi ha! şekilleri akla gelebilir. Bu ara- da müstakbel f a k ü l t e l e r yapılıncaya k a d a r , orta aksın güney-doğu cihetindeki s o n u n u m u v a k k a t tedbirlerle bile olsa, d a h a cazip ve manalı bir şekle s o k m a l ı d ı r .

Ş a r t n a m e d e oto yollarının aynı z a m a n - da yaya olarak kullanılabileceği kaydedil- mişti. Müellifin h e r iki projesinde de f a - külteler arasındaki a l a n d a yaya yollarının ayrı teşkili; en az şeridin paralel olarak m e y d a n a gelmesine sebep o l m a k t a d ı r .

Yollar a r a s ı n d a k a l a n dar, u z u n yeşil şeritlerin k o r u n m a s ı n ı n çok güç olduğu ka- bul edilmelidir. Bu sebeplerle yol. şebekesi- nin d a h a sadeleşmesi gerekir.

A tipi l o j m a n l a r d a n itibaren a n f i t e a t r istikametindeki yolun takriben E tipi l o j m a - nın yeri üzerinden geçmek üzere Z e f a n o s yoluna b a ğ l a n m a s ı , böylece şehirle irtibatın kolaylaştırılması düşünülmelidir.

O t o p a r k l a r s t a n d a r t l a r a göre ıslah edil- melidir.

L o j m a n l a r için genel sosyal tesisler d ü - şünülmelidir.

A r a z i n i n tabiî i m k â n l a r ı ile b a ğ d a ş m ı -

yan sun'î a n f i t e a t r ya hazfedilmeli ya da tabiî bir yere getirilmelidir.

L o j m a n l a r bölgesini y u r d l a r bölgesine bağlıyan d a h a kolay bir yol düşünülmeli- dir.

E tipi l o j m a n l a r öğretim üyeleri grubu içine alınmalı, F tipi de ileride yeri tesbit edilecek olan u m u m î servis binaları civa- rına yerleştirilmelidir.

Aula g r u b u n u n güneyine düşen 90 m.

kotıındaki tepeciğin öğrenciler için bir isti- r a h a t ve gezinti yeri o l a r a k ayrılması dü- şünülebilir. M e n z a binasının şimdiki yeri m u v a f ı k b u l u n m a m ı ş t ı r . T a k r i b e n 75 raka- m ı n a a l ı n a r a k , p r o g r a m ı n ı n icap ettireceği genişlikte sahanın tahsisi ve servis yolıı te- mini lâzımdır.

Anfilerdeki hazırlık e d a l a r ı n ı n birbi- rinden müstakil ve gereken b ü y ü k l ü k t e ol- m a l a r ı ve irtibatlarının kısa t u t u l m a l a r ı temin edilmelidir.

İnşaat b ö l ü m ü n d e k i anfilerin de kimya ve fizik b ö l ü m ü n d e k i l e r gibi birbirlerine ya- pışık o l m a l a r ı tercih edilir.

Anfiler r a h a t edilebilecek şekilde tabiî h a v a ve ışık temin edilmelidir. Belki çatı konstrüksiyonu ile bağdaştırılabilir.

P r o j e n i n en enteresan t a r a f l a r ı n d a n bi- risi öğretim b i n a l a r ı n d a benzer fonksiyonlu h a c ı m l a r ı n k a n a d l a r d a tertiplenmesidir.

Bu fikri d a h a da geliştirmek için k ü r s ü - lerin bulunduğu blokların d a h a alçak ta- vanlı t u t u l m a l a r ı tavsiye edilir. Böylece b ü - yük bir h a c ı m t a s a r r u f u da m ü m k ü n ola- bilecektir. Doğacak olan nivo f a r k l a r ı blok a r a l a r ı n d a k i merdiven tertipleri ile halledi- lebilir.

M i m a r l ı k fakültesi gerekli ölçüde tale- be dolabı m a h a l l i n e ihtiyaç vardır.

Y u r t binaları plân ve oda tertipleri yeniden ele a l ı n a r a k , b u g ü n k ü m o n o t o n ha- linden ve uzıın k o r i d o r l a r d a n k u r t a r ı l m a l ı - dır. Y a t a k o d a l a r ı n ı n d a h a küçük g r u p l a r halinde t o p l a n m a s ı , yurt binasının b ü t ü n olarak öğrenciler için sıcak ve sami- mî havasını taşıyan tertiplere imkân ver- mesi ve bu binaların zemin kat dahil dört katı geçmesi l â z ı m d ı r . Bu yüzden m e y d a n a çıkacak yayılma zarureti, sahanın l o j m a n - lar istikametinde inkişafı ile karşılanabilir.

Bu binaların a r a l a r ı n d a k i m e s a f e l e r de az t u t u l a r a k bütün grubun k o m p a k t bir ha- le gelmesi sağlanabilir.

Pencere sistemlerinde cihetin n a z a r ı itibare a l ı n a r a k pencerelerin lüzum göster- diği m u h a f a z a n ı n düşünülmesi, pencerelerin s a h a ve şekillerin tayininde ait o l d u k l a r ı m a h a l l e r i n f o n k s i y o n u n a göre şekil ve ebat alması, meselâ sınıf, koridor, öğretim üyeleri odaları pencerelerinin o m a h a l l e r i n

2. Ö d ü l

M i m a r ı : V e d a t D A L O K A Y

ihtiyaçlarına göre a y a r l a n m a s ı .

Ç a t ı ö r t ü s ü n ü n yeniden etüd edilmesi, g e r e k m e k t e d i r .

R A P O R

K a r a d e n i z T e k n i k Üniversitesi binala- r ı n a ait şehircilik ve m i m a r î p r o j e teklif a l m a yarışması jüri başkanlığına.

K a r a d e n i z T e k n i k Üniversitesi binaları- na ait şehircilik ve m i m a r î proje teklif alma y a r ı ş m a şartlaşması gereğince bir önceki y a r ı ş m a s o n u c u n d a ilk beş sırayı alan ya- rışçılar tekliflerini M i m a r l a r Odası İstanbul Şubesine z a m a n ı n d a teslim etmişlerdir.

H e r p r o j e n i n şartlaşmaya uygunluğu ayrı ayrı tetkik edilmiş, 2, 3 ve 4 sıra nu- m a r a l ı projelerin b ü t ü n şartları yerine ge- tirdiği: ancak 1 ve 5 sıra n u m a r a l ı p r o j e - lerin jüri r a p o r u n d a istenen kırmızı kotu ifade için kırmızı m ü r e k k e p kullandığı ve diğer b ü t ü n şartları yerine getirdiği tesbit edilmiş b u l u n m a k t a d ı r .

D u r u m u saygı ile a r z e d e r i m .

R a p o r t ö r Y. M ü h . M i m a r

V e d a t D e m i r k o l

T U T A N A K : 1

K a r a d e n i z T e k n i k Üniversitesi binala- rına ait şehircilik ve m i m a r î p r o j e teklif alma yarışma k o n u s u n d a 19 Şubat 1963 salı g ü n ü saat 15.00 de İstanbul O p e r a İnşaatı Şantiyesinde t o p l a n a n jürimiz, ç a l ı ş m a l a r a iştirak edemiyeceği anlaşılan V e d a t Özsan ve yedek üyelerden M a r u f Önal ve Behruz Çinici'nin yerine üçüncü yedek üyelerden A y h a n T a y m a n ' m katılmasiyle tam sayıda teşekkül etmiş, y a r ı ş m a n ı n bir evvelki kıs- m ı n d a h a z ı r l a m ı ş b u l u n d u ğ u m u z şartlaşma- nın «Proje ve eklerinin h a z ı r l a n m a s ı ve ya- pının meslekî kontrollüğü» m a d d e s i n e Ba- yındırlık Bakanlığı t a r a f ı n d a n «Bütün m a l ' - yetine göre bir p ü r s a ı ı t a j alınarak ücret öde- necektir,» ibaresinin eklenmiş olduğu görül-

m ü ş ve bu k o n u d a y a p ı l a n t a r t ı ş m a sonu- c u n d a y u k a r d a yazılı b u l u n a n Bakanlık ek ibaresinin ş a r t l a ş m a d a n kaldırılması ve b u m a d d e n i n ilk y a r ı ş m a d a k i şekliyle şartlaş- m a d a kalması şartiyle projeleri değerlendir- meye k a r a r vermiştir.

Bu y a r ı ş m a y a ait r a p o r t ö r r a p o r u o k u n - muş, 5 teklifin de z a m a n ı n d a teslim edildiği anlaşılmıştır. Şartlaşma h ü k ü m l e r i n e uy- gun görülen projelerden 1 ve 5 sıra No.lıı projelerin kırmızı kotu tesbit m a k s a d i y l e kırmızı m ü r e k k e p kullanmaları j ü r i m i z t a r a - f ı n d a n m a h z u r l u b u l u n m a m ı ş ve y a r ı ş m a y a k a t ı l m a l a r ı uygun g ö r ü l m ü ş ve p r o j e l e r m ü n f e r i t o l a r a k tetkik edilmiştir.

Birinci projeyi seçmek ü z e r e y a p ı l m a s ı gerekli eleme için 20 Şubat 1963 g ü n ü saat 17.00 de t o p l a n m a k ü z e r e toplantıya a r a verilmiştir.

T U T A N A K : 2

K a r a d e n i z T e k n i k Üniversitesi b i n a s ı n a ait şehircilik ve m i m a r î p r o j e teklif a l m a

•••• ^ S i f T f f v ' : > I S

/ : ^ / ' 1 ' .

•

L T

i"*:'. |-9Ar > c : ••••

i ' " •"•sfle. W -

P & ı ^ - ^ r t / ^ ı i - - ,

I .1°<T o do'd büTolfa6| offotffftfD'tfiuîoTfjjjj||| p

i i ' ^ K i

. ö t e V ?

"*- -A,™ *•">*,•• ' i" .'">4.*

* i ' -I J | . * ... 1 -

"; e s - x wv

ım 'ç

ı ı ı M M U ,

t j g f t ;

ıco 'Milliliğe rairftayiil1'*

- « t - » / r t V % \ l ö C i â1" " ' " '

MPlfii

fev^U^s^iHil V -H- (I

•i fol. • • • -! " ' - i !.• •-:-• r •.••jmi.ümı npıİ[g|Umııın

- x î v s m 1 X ,

a ® ' x

W

lOi/-'.*'-.,', 1 •

Anfiler katı

. v .-• •• • Y' ^^Vir• • y-

' .

. . ••'.

InaDODbdnDDl atonal dddod odudüIdi m cpdd DHIJI)

r [•••• jn^vVv V - -İV

• . ( .s;-. i • ^ ' m ı:&. i - v i / ' v ^ s - ' f ı

r w -T

İ V . Jh-.j

İŞ"

C"•

... w .'''"' . i\v •

ry ' ,-v V f V

; .3 nrttrtı^aı»

m y y ğ ü l j i y i l

... . w

./•)•,1-] 1 -1 ' • "'••

nnconccnnnn oDonBonof ncucccnn pnciMcon

oaDcannnp.

DSOCCÜCC

ıııııııııılnıııııiıiııı

U g i İ U ^ Ü i I İ L U L _

^ n r T T T ^ . ^ ' l ^

2. ÖDÜL

T E M E L W U M L Ö 2 k f l / A I J A E ^ T İ T Z k > Ö

Z."5.00. KOTZJ.

M İ M A E L İ ^ -1775 M*

7-I.SO ICOTU.

C-1.DO ec-ru

•7-3 ^orzj

TrVvElLBİLİMLER. M E ! Z ! < £ E Z EIN/A6»!

5"SOO MZ. TEMUL RİLİMLSe F l Z l k l CN/^TITZJ^ZJ 5700

<6S".VO KOTU

•

r i d r ı

E

İtüttütUH ffit

pa/<rj DOÇ DOÇ.

rrriT

DOt- PCC- A<. A4

M E

A< A'..

TTTTTTT 'LJ.C CCV-UJ^

/\AATJ2M,CçntC.

PKC+

rr-r

i c c c M İ

X— 1

5y£ıu:st:ı<ı den/el plıiK lSo/bo^u

7 5 . 2 0 - ^ 6 C ı^OlD

JKIirfflIE,

a

"Br vm

TMTITfTTTMI

4OS^AL. eiL.IAM.E5Z. EtV«T.

OİTOJ-CTÎ] O^ttteİ-SÎJ

• 84.40-79.0*5 «OTU

TJ-İT ulûtt- 7 5 2 0 . KOTU ,

=1

-

=1 ^—

=1 _{— —}

—

- H •— ^6S.7P

ETVIN/E kiE^lT

3EOLCJI KATI . ffl.jO

J^S.'İTCOLOİl.MÎÎSi:. trtJTÜpMA,».;S.

SO^JAL. UİL.İAAI.CTÎ. 3&JZP J^S.'İTCOLOİl.MÎÎSi:. trtJTÜpMA,».;S.

SO^JAL. UİL.İAAI.CTÎ. 3&JZP

ZŞS? ^C.'AİK/EELEe..

MATE^-aCTlV ZŞS? ^C.'AİK/EELEe..

AAA-1-E-V^.TlV ' vZSLIP ^Mto-'-ır.

DCKAMLIV: J^-OP

r,,L • r^UKir ıc PEN/ıtt.'PİZİIC LÂB, *coMZ-

1 öaKES>Cİ . Aoo

ATrj.2j currc. |., * '"J 0

Sosyuv-A errrcır.

MÜ HEtVDÎSÜkS.

J-CO nonj.

yarışmasına katılan yarışçıların eserlerini değerlendirmek amacı ile 20 Şubat 1963 günü saat 17.00 de toplanan jürimiz ikinci günü çalışmaları sonunda;

2 Sıra No.Iu projeyi birinci olarak ele- miştir.

1 Sıra Nc.lu proje ise ikinci olarak elen- miştir.

Geri kalan üç proje için de birincilik için yapılan aday gösterme neticelerine göre :

3 Sıra No.lu proje 4 oy, 4 Sıra No.lu proje 1 oy, 5. Sıra No.lu proje 2 oy almış- lardır.

«öf

u

• 0 D D D • • s tts i« w njc -a oo rIf i

• D D • 0 • Q ü

Bu vaziyete göre 3 Sıra No.lu projenin 1. cilik için yapılan kat'î o y l a m a s ı n d a :

İttifakla birinci,

5 Sıra No.lu projenin 4 / 3 çoğunlukla ikinci,

4 Sıra No.lu projenin ise 4 / 3 çoğun- lukla ücüncü olarak seçildiği anlaşıldı.

KÜRSu

.eo-rzj

euacjucc

d c k a s / L İ H : -> ^ û e ' . ü L r î . FAK/Ç CVC

3

O.-ISA ^S+*-.-* rs-

zoıjzı y,\ \&ZC\T.

ı m n

anımı S

!.X

M M i - i - U - U j m

s m o ı o

m m r a :

Bu projelere ait jüri r a p o r u n u n yapıl- ması için 21 Şubat 1963 perçembe günü toplanmak üzere o t u r u m a ara verildi.

T U T A N A K : 3

Karadeniz Teknik Üniversitesi binaları- na ait şehircilik ve mimarî proje alma ya- rışması 2 1 - 2 2 Şubat 1963 günleri saat 17.00 de toplanan jürimiz çalışmalarına de- vam ederek jüri raporunu tamamlamıştır.

Derece alan eserlerin kimliklerinin tes- bitine geçilerek :

1. inci d e r e c e y i : 3 Sıra ve 12221 Ru- muz No.lu projenin Mustafa Polatoğlu (Mi- mar) Nihat G ü n e r (Y. Müh. Mimar)

2. nci derece : 5 Sıra ve 00013 R u m u z No.lu projenin Vedat Dalokay (Y. Müh.

Mimar)

3. cü d e r e c e : 4 Sıra ve 14213 R u m u z No.lu projenin Yaşar Marulyalı (Y. Müh.

Mimar) Levent Aksüt (Y. Müh. Mimar) 4. cü d e r e c e : 1 Sıra ve 19631 R u m u z No.lu projenin Orhan Dinç (Y. Müh. Mi- mar)

5. ci d e r e c e : 2 Sıra ve 12312 R u m u z N o . lu projenin Ü. Asutay, C. Fındıkoğlu, K .Bayur (Y. Mimarlar) a ait oldukları an- laşılarak bu tutanak tanzim ve imza edildi.

J a

i

I i

— 1

i

— 1- ... ./•:»r"

E.tv'ıs'c.

2. UDUL

M i m a r l ı k F a k ü l t e s i

kîîıtiü XC- _{^ T}

C. ^{^ T}

C.

MAOBM«.DKpO.B*l£l» OD. w

DipLOMA p«07S',i CO J

DCC4 BLOKAJ •CE/,İM Jalov/U J DCC4 BLOKAJ •CE/,İM Jalov/U .2A. ao -iTÜayo -r İ*LOWU •

- • LAVABOLiK

BOZOVA ÜE4ÎT. raoz^zjK/A. uier^iT

SİLUET

3. ÖDÜL

M i m a r l a r ı :

Y a ş a r M A R U L Y A L I L e v e n d A K S Ü T

c.-üı^rrv oıpHE^ı üûwc?(. csp^rM

82

K U Z E Y D O Ğ U C E P H E S İ

3. ÖDÜL

M e r k e z binası

71

ser vı 5 • - jjlrlçı 3 3

taAla m. m e j c depjatûl dcp a öiy e

i6

l ' i ' l ' . ' l ' 307 rrf"_

BODRUM KAT PLANI

111SJ

1 ci kürsü (ycncL f ı î i k kür) 4 2 0 0

I cl kürsü laboratuarı 28 0 0 _

3. ODUL

Fizik E n s t i t ü s ü

JcC - •Ğ-tzğo a

s sınıf

72.50

n

i . . » ' ; .

2 KAT P L A N I

I L J ü r ^ 1—lEmsu—I L I 6 9 &

65.00 -O-

a M C Î D - P

Öi.

1S14P0 M2

1 KAT PLANI

t j t t t i n LL p — 1

|

t d d

ri

t " t~ d d ¹ ı İME

H

HOCA G1RIS!

G Ü N E Y B A T I

K U Z E V D O Ğ U C E F T C S İ

3. ÖDÜL

M i m a r l ı k Fakültesi

Kaybettiğimiz D e ğ e r l e r :

Y. M'mar ALİ

D ö r t yaşında bir çocuk, ısrarla ağlıyor, evlerine yakın A y a s o f y a C a m i i n i n kubbe- sinde d o l a ş m a k için y a l v a r ı y o r d u . D e v a m l ı ısrarı s o n u n d a m ü s a a d e alıp askerlerin r e f a - k a t i n d e k o r k m a d a n ve y o r u l m a d a n o haş- metli kubbeyi t ı r m a n ı p , tecessüsle saçaklar- d a dolaştırıldı.

9 - 1 0 yaşları a r a s ı n d a , E d i r n e ' d e bu- lunduğu sıralarda sık sık o r t a d a n k a y b o l u r , eski eser h a r a b e l e r i n d e dolaşırdı. O yaş- l a r d a hiçbir çocuğun ilgilenemiyeceği b i r o y u n idi bu. Bir his ve sevgi seli o n u d a i m a eski m i m a r î n i n ölmez y a p ı l a r ı n a s ü r ü k l ü - y o r d u . D a h a lise s ı r a l a r ı n d a ilk eserini ya- r a t ı y o r . Bir lise talebesi m i m a r l ı k ve tarih anlayışı ile dolu bir kitap yazıyor: «istan- bul ve Eski Eserleri». Bu kitap Büyük A t a - t ü r k t a r a f ı n d a n görülmüş, t a k d i r edilmiş, O ' n u n iltifatına m a z h a r o l m u ş t u r .

D a h a dört yaşında h a y a t y o l u n u içgü- düsü ile tayin eden bu genç, liseyi bitirdik- ten sonra, Güzel Sanatlar A k a d e m i s i Y ü k - sek M i m a r î Şubesine girerek, m a h r e k i n i buluyor, m i m a r oluyor.

A r t ı k ağaç köklenmiş, sıra dalların in- kişafına gelmiştir. İ n a n d ı ğ ı ve taptığı yolda onu d u r d u r a c a k bir kuvvet yoktur. H e r anı, her hareketi b ü t ü n h a y a t ı yalnız bir mevzu ile d o l u d u r . T ü r k âbidelerinin ilmî, m i m a r î sırları, o n l a r ı n bekası. R u h u b u n u n l a dolu, kalbi o n u n kuvvetiyle ç a r p ı y o r .

Bir m ü d d e t sonra Büyük A t a t ü r k ' t e n ikinci bir m a z h a r i y e t e nail oluyor. Artık

SAİM ÜLGEN

ö n ü n d e t ü k e n m e z bir u m m a n açılmıştır.

D â h î M i m a r Sinan'ın eserlerini t e k e r teker ilim ve sanat d ü n y a s ı n a m a l e t m e k , o n u ci- hanın gözleri ö n ü n e sermek, bu yolda yüz- lerce rölöve h a z ı r l ı y a ç a k , h e r biri m i m a r î bir kıymet olan bu yapıları teknik bir çer- çeve içine alarak tescil edecek ve neticede d ü n y a ç a p ı n d a m i m a r î ve ilmî bir eser olan

« M i m a r Sinan» kitabı doğacaktır. F a k a t böyle m u h t e ş e m bir eser, görüş ve tecrübe- ler kıvamını b u l m a d a n kâğıda d ö k ü l e m i y o r , uzun seneler T ü r k eserleriyle yoğrulan bu insan, her geçen gün bir gün evvelki düşün- ce ve görüşlerinin d a h a olgunlaştığını, d a h a vuzuh kesbettiğini hissediyor. D a h a u z u n seneler sonra onların sırrına ulaşacağına inanıyor ve ilâhî sırra e r m e d e n bu eseri bi- tirmeye gönlü razı o l m u y o r .

İşte Ali Saim Ülgen'in meslek aşkıyle dolu çocukluk, gençlik ve olgunluk çağının h a y a t hikâyesi b u .

8 Şubat 1963 günü a r a m ı z d a n ebe- diyyen ayrılan yüksek m i m a r Ali Saim, ölü- mü ile, T ü r k âbideleri ve sanat d ü n y a m ı z çok şeyler kaybetti. O n u n bıraktığı boşluk hiçbir z a m a n d o l m ı y a c a k t ı r . Ç ü n k ü o, bu işin âşığı idi. H a y a t ı n ı , varlığını bu işe seve seve feda etmişti.

Y o r u l m a k bilmez bir çalışma ile T ü r k âbidelerinin etüd ve ihyası y o l u n d a m e m l e - kette ilk ciddî ve prensipli çalışma çığrını açmıştır. İnandığı dâvaya h e r rastladığı in- sanı i n a n d ı r m a y a çalışmış ve b u n d a b ü y ü k

1914 — 1963

m u v a f f a k i y e t k a z a n m ı ş t ı r . Verimli çalışma- ları ile imkânsızlıklar içinde, yüzlerce âbi- demizin y ü z ü n ü g ü l d ü r m ü ş t ü r .

Bütün m e m l e k e t içinde küllenmiş bu eserleri temizleyip m e y d a n a ç ı k a r m a k yegâ- ne emeli idi. Bu yolda d u r m a d a n çalışır, p l â n l a r ve p r o g r a m l a r hazırlardı. Yemeyi, içmeyi ve ailesini u n u t t u ğ u günler o l u r d u . A n a d o l u n u n bir u c u n d a n bir u c u n a bu işin aşkıyle bir kuş hafifliğiyle ve zevkle seyir- tirdi. Bazı seneler m e m l e k e t köşelerinde ge- çirdiği günler r a h a t aile ocağında geçirdiği günlerin dört beş misli olurdu.

Bu yolda m e m l e k e t h u d u t l a r ı n ı aştı, eski eser sevgi ve bilgisi onu, diğer İslâm ülkelerine de sürükledi. I r a k , Ü r d ü n , Libya- daki İslâm ve T ü r k eserlerinin ihyasında da emeği geçti.

M e r h u m , G ü z e l Sanatlar Akademisi Yüksek M i m a r l ı k b ö l ü m ü n ü ikmal ettikten sonra, aynı Müessesede M i m a r l ı k T a r i h i ve Şehircilik Asistanı oldu. Bilâhare âbideler ve şehircilik üzerine açılan A v r u p a imtiha- nını k a z a n a r a k Millî Eğitim Bakanlığı t a r a - f ı n d a n A l m a n y a ' y a gönderildi. 1939 y ı l ı n d a İkinci Cihan H a r b i başladığı z a m a n A l m a n - y a ' d a n F r a n s a ' y a geçti, o r a d a N ö t r e D a m e Kilisesinin r e s t o r a s y o n u n d a çalıştı. H a r b F r a n s a ' y a intikal ettiğinden, y u r d a d ö n d ü . 1940 yılında Y e d e k Subay oldu. Askerliğini yaptığı M a r a ş ' d a dahi b o ş d u r m ı y a r a k o r a - nın kendine has sivil mimarîsi üzerinde e t ü d - ler yaptı.