BREZİLYA ÜLKE RAPORU
8-7-2020
Adana Ticaret Odası
Adana Ticaret Odası Sayfa 1
İçindekiler Sayfa No
1. Brezilya Hakkında Genel Bilgiler 4
Coğrafi Konum ve İklim 4
Siyasi ve İdari Yapı 4
Nüfus ve İşgücü Yapısı 5
Doğal Kaynaklar ve Çevre 6
Uluslararası Kuruluşlarla Bağlantılar ve Diğer Ülkelerle İlişkiler 6
2. Genel Ekonomik Durum 7
Eyaletler İtibarıyla Ekonomik Durum 8
Ekonomi Politikaları 8
3. Brezilya Dış Ticareti 9
Brezilya'nın İhracatında Başlıca Ürünler 10
Brezilya'nın İhracatında Öne Çıkan Ülkeler 12
Brezilya'nın İthalatında Başlıca Ürünler 13
Brezilya'nın İthalatında Öne Çıkan Ülkeler 15
4. Dış Ticaret Politikası ve Vergiler 16
Dış Ticaret Mevzuatı 16
İthalat Rejimi 16
Entegre Dış Ticaret Sistemi'ne (SISCOMEX) Kayıt (RADAR) 16
İhracat Rejimi 18
Gümrük Vergileri 19
İç Vergiler ve Oranları 20
Ürün Standartları ile İlgili Uygulamalar 21
Teknik Engeller 23
5. Doğrudan Yabancı Yatırımlar 23
Yatırım Açısından Önemli Bölgeler 24
Ülkedeki Serbest Bölgeler (Özel Ekonomik Bölgeler) 25
Şirket Kurma Prosedürü 26
Sigorta 28
Bankacılık Mevzuatı 28
Vizeler 29
6. Türkiye - Brezilya Dış Ticareti 30
Türkiye'nin Brezilya'ya İhracatında Başlıca Ürünler 31
Türkiye'nin Brezilya'dan İthalatında Başlıca Ürünler 33
İki Ülke Arasında Ticaretin Altyapısını Düzenleyen Anlaşma ve Protokoller 34 7. Brezilya Pazarına Girişte Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 37
8. Adana - Brezilya Dış Ticaret Verileri 39
Adana-Brezilya İhracat Verileri 39
Adana-Brezilya İthalat Verileri 40
Sonuç ve Değerlendirmeler 40
9. Kaynaklar 42
Adana Ticaret Odası Sayfa 2
Tablolar İndeksi Sayfa No
Tablo 1-Brezilya Dış Ticareti 9
Tablo 2-Brezilya’nın İhracatında Başlıca Ürünler 10
Tablo 3-Brezilya’nın İhracatında Öne Çıkan Ülkeler 12
Tablo 4- Brezilya’nın İthalatında Başlıca Ürünler 13
Tablo 5- Brezilya’nın İthalatında Öne Çıkan Ülkeler 15
Tablo 6-Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve GSYİH'ya Oranı 24
Tablo 7-Türkiye-Brezilya Dış Ticaret Değerleri 31
Tablo 8-Türkiye’nin Brezilya’ya İhracatında Başlıca Ürünler 31
Tablo 9-Türkiye’nin Brezilya’dan İthalatında Başlıca Ürünler 33
Tablo 10-İki Ülke Arasında Ticaretin Altyapısını Düzenleyen Anlaşma ve Protokoller 34
Tablo 11-Adana-Brezilya Dış Ticaret Verileri 39
Tablo 12-Adana-Brezilya İhracat Verileri 40
Tablo 13-Adana-Brezilya İthalat Verileri 40
Adana Ticaret Odası Sayfa 3 Yönetici Özeti
Kapladığı alan açısından dünyanın beşinci büyük ülkesi olan Brezilya’nın başkenti Brasilia, politik ve idari merkez olmakla birlikte ekonomi, ticaret ve sanayi merkezleri başkentten uzakta Atlas okyanusu kıyısında yoğunlaşmıştır. Sao Paulo, güneydoğuda başkentten 1.015 km. uzaktadır. Diğer büyük şehirler Rio de Janerio, Belo Horizonte güneydoğuda, Porto Alegre güneyde, Salvador ve Recife ise kuzeydoğuda yer almaktadır.
Brezilya, “Başkanlık” sistemiyle yönetilen “Federal Cumhuriyet”tir. 26 eyalet ve bir federal başkentten oluşan idari yapıda, her eyaletin federal meclisi ve iç yönetimi bulunmaktadır. Başkan, federal hükümetin yürütme kurulunun başıdır. 4 yılda bir ve en fazla iki dönem üst üste seçilebilir. Oldukça geniş yetkilere sahip olan Başkan’ın kanun yapma yetkisi olmamakla birlikte kongrenin uygun bulması halinde geçici kararname çıkarma yetkisi vardır.
Dünyanın en kalabalık beşinci ülkesi olan Brezilya’nın 2015 yılı itibarıyla nüfusu yaklaşık 204,5 milyon kişiden oluşmaktadır. Demografik yoğunluk sahil boyunca uzanan dar bir kıyı şeridinde yoğunlaşmıştır.
Brezilya’da üç farklı ırk ve bunların karışımından söz edilebilir. Yerli halk yani Güney Amerika yerlileri, Avrupa’dan gelmiş beyazlar ve Afrika’dan gelmiş siyahlar Brezilya halkının günümüzdeki yapısını oluşturmaktadır.
Brezilya, Amazon ormanları ile dünyadaki en geniş tropikal orman ve oksijen rezervlerine sahiptir. Küresel ısınmaya karşı Brezilya’nın önemli sorumlulukları bulunmakta olup, Yağmur ormanlarının azalmasının küresel iklim değişiklikleri üzerindeki etkisi nedeniyle bu konudaki gelişmeler tüm dünyayı yakından ilgilendirmektedir.
Brezilya’nın, Rusya, Hindistan ve Çin (BRIC Ülkeleri) ile beraber 2050’li yıllarda dünyanın ekonomik kaderini belirleyecek ülkelerden biri olacağı tahmin edilmektedir. Yeni petrol rezervleri bulunan ve gelecekte petrol devi olması beklenen Brezilya’da, hizmetler sektörü ağırlık taşımaktadır.
Brezilya, son yıllarda olduğu gibi 2019’da da, ihracatının ithalatını geride bırakmasıyla dış ticaret fazlası vermiştir. Brezilya’nın ihracatta sergilediği başarısının nedenleri olarak ihraç mallarının çeşitlendirilmesi ve geleneksel pazarlarının dışında kalan pazarlara açılması gösterilmektedir.
Coğrafi uzaklığın fazla olması ve ülkelerin birbirini iyi tanımaması nedeniyle bugüne kadar çok düşük seviyelerde seyreden Türkiye-Brezilya ekonomik ilişkileri, özellikle aynı konularda iş yapan firmaların ve kurumların işbirliğine giderek ortak üretim ve pazarlama yapmaları halinde büyük bir potansiyel taşımaktadır. 2019 yılında ticaret hacmimiz yaklaşık 2,9 milyar dolar düzeyinde olup, dış ticaret açığımız azalmış ve yaklaşık 2 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
Adana’nın Brezilya’dan ihracatı çok yüksek seviyelerde olmasa da, son 5 yıldır düzenli olarak artış göstermektedir. 2019 yılında ilimizin Brezilya’dan ithalatındaki azalmayla birlikte, ülkeyle olan dış ticaret açığımız 24,6 milyon dolar seviyesine gerilemiştir.
Adana Ticaret Odası Sayfa 4 1. Brezilya Hakkında Genel Bilgiler
Coğrafi Konum ve İklim
Kapladığı alan açısından dünyanın beşinci büyük ülkesi olan Brezilya, kuzeyden güneye 4.320 km, doğudan batıya 4.326 km’dir. Ülkenin, yaklaşık yüzde doksan gibi büyük bir kısmı, Ekvator ile tropikal Oğlak dönencesinde yer almaktadır. Atlantik Okyanusu ile çevrili Brezilya’nın İspanyolca konuşan Güney Amerika ülkeleri ile 12.000 km’lik sınırı vardır. Şili ve Ekvador haricinde Güney Amerika ülkelerinin hepsi ile sınır komşusudur. Amerika kıtasının %21’ini, Latin Amerika’nın %47,7’sinin kaplayan Brezilya’nın arazi yapısında güneyin son ucunda Porto Alegre’den kuzeydoğudaki Natal’a kadar sahil hattını yakından izleyen sıradağlarından sonra kıvrımlarını açan Brezilya yaylası ile egemen engebeler mevcuttur. Esas düz arazi bölgeleri, sahilleri ve Amazon ovaları ve Paraguay Çöküntüsü (Mato Grosso Pantanal)’dür. Ülkenin en yüksek noktası Amazon bölgesinin en kuzeyinde yer alan 3.014 m yükseklikteki Pico da Neblina’dır.
Brezilya’nın başkenti Brasilia, politik ve idari merkez olmakla birlikte ekonomi, ticaret ve sanayi merkezleri başkentten uzakta Atlas okyanusu kıyısında yoğunlaşmıştır. Sao Paulo, güneydoğuda başkentten 1.015 km.
uzaktadır. Diğer büyük şehirler Rio de Janerio, Belo Horizonte güneydoğuda, Porto Alegre güneyde, Salvador ve Recife ise kuzeydoğuda yer almaktadır. Brezilya’nın GSYİH’sının %50’si güneydoğu bölgesinde, Sao Paulo, Rio de Janeiro, Minas Gerais ve Esprito Santo eyaletlerinde üretilmektedir. Üretim altyapısı yüksek oranda çeşitliliğe sahiptir. Ülke genelinde km2’ye ortalama 22 kişi düşerken bu bölgede km2’ye 85 kişi düşmektedir.
Brezilya’da ekvatoral, tropikal, yarı kurak, dağlık tropikal ve astropikal olmak üzere beş iklim bölgesi vardır.
Amazon Bölgesi’nde yıllık ortalama sıcaklık 22-26 ˚C dolayındadır. Haziran-Ağustos ayları kış mevsiminin en sert dönemidir. Eylül-Aralık ayları arası ilkbahar, Aralık-Mart ayları arası yaz, Mart-Haziran ayları arası sonbahar, Haziran-Eylül ayları arası kış mevsimi yaşanır. En sıcak-en soğuk mevsimler arasındaki sıcaklık farkı ihmal edilebilir boyuttadır. Amazon bölgesinden tropikal bölgelere yaklaşıldıkça yaz ile kış arasındaki sıcaklık farkı artmaktadır. Ülkenin en sıcak bölgeleri kuzeydoğuda yer almaktadır. Mayıs-Kasım arasındaki kurak dönemlerde sıcaklık 38˚C’yi aşmaktadır. Atlantik Okyanusu kıyıları boyunca sıcaklık 23-27 ˚C dolayındadır. Kışlar, genellikle kurak geçmektedir. Amazon Havzası ve Atlantik kıyıları boyunca yağış oranı yüksektir.
Siyasi ve İdari Yapı
Brezilya, “Başkanlık” sistemiyle yönetilen “Federal Cumhuriyet”tir. 26 eyalet ve bir federal başkentten oluşan idari yapıda, her eyaletin federal meclisi ve iç yönetimi bulunmaktadır. Toplam 5.560 belediye vardır. Eyalet valilerinin federal meclis ve senatörler üzerinde güçlü etkisi bulunmaktadır.
Başkan, federal hükümetin yürütme kurulunun başıdır. 4 yılda bir ve en fazla iki dönem üst üste seçilebilir.
Oldukça geniş yetkilere sahip olan Başkan’ın kanun yapma yetkisi olmamakla birlikte kongrenin uygun bulması halinde geçici kararname çıkarma yetkisi vardır. 513 üyeli temsilciler meclisi ve 81 üyeli senato olmak üzere iki meclisli olan kongrede; meclis üyeleri 4 yılda bir başkanla eş-zamanlı olarak, senato üyeleri ise 8 yıl için seçilmektedir. 4 yılda bir sırasıyla senatonun üçte ikisi veya üçte biri yenilenmektedir.
11 yüksek mahkeme yargıcı senato tarafından uygun bulunarak başkan tarafından atanmaktadır. 1988 anayasası ile sosyal adalet ruhu ön plana çıkarılmıştır. Yapısal reformlarla birlikte mülkiyet ve rekabet kavramları güç kaybederken devlet güç ve ağırlık kazanmıştır. Sendikalar, “Topraksız İşçiler Hareketi”-
Adana Ticaret Odası Sayfa 5
“Movimento dos Trabalhadores Rurais Sem Terra”, Roma Katolik Kilisesi ve Protestan Kilisesi ulusal hareketlerde söz sahibidir. İş çevreleri, özellikle CNI-Ulusal Sanayiciler Konfederasyonu ve FİESP-Sao Paulo Eyaleti Sanayicileri Konfederasyonu ulusal politikalarda söz hakkına sahiptir.
Nüfus ve İşgücü Yapısı
Dünyanın en kalabalık beşinci ülkesi olan Brezilya’nın 2018 yılı itibarıyla nüfusu yaklaşık 209,5 milyon kişiden oluşmaktadır. Demografik yoğunluk sahil boyunca uzanan dar bir kıyı şeridinde yoğunlaşmıştır. Kıyı kesimlerindeki nüfus yoğunluğunu iç kesimlere kaydırmak için Başkentin Rio de Janeiro’dan Brasilia’ya taşınması, karayolları ağının genişletilmesi, ülkenin iç taraflarında yeni kalkınma merkezlerinin oluşturulması, Itaipu ve Tucurui gibi büyük ölçekte hidroelektrik projeleri gibi teşvik önlemleri alınmıştır.
Brezilya’da üç farklı ırk ve bunların karışımından söz edilebilir. Yerli halk yani Güney Amerika yerlileri, Avrupa’dan gelmiş beyazlar ve Afrika’dan gelmiş siyahlar Brezilya halkının günümüzdeki yapısını oluşturmaktadır. Brezilya’nın asıl nüfusu, göreceli olarak küçük kabilelere bölünmüş ve yarı sabit köylerde yaşayan avcılık ve balıkçılıkla geçinen yerlilerden oluşmuştur. Yoksulların, kolonilere ait madenlerde ve ekim alanlarında çalıştırılmasını sağlamanın uygun olmadığı görülünce, Portekizli göçmenler, Afrika’dan siyah köleler ithal etmeye başlamışlardır. 1850’lerde köle ticaretinin sona ermesi ile iş arayan Avrupalı ve Ortadoğulu göçmen akını artmıştır. Öte yandan 1910’da -bir milyonun üzerinde- kitle halinde Japonya’dan göç almıştır. Zaman geçtikçe, bu göçmen dalgaları çoğunlukla Sao Paulo, Parana, Santa Catarina ve Rio Grande do Sul gibi eyaletlere yerleşmiş ve bu bölgeler çok farklı yapıya bürünmüştür. Etnik yapı açısından;
Beyaz %53,7, Melez %38,5, Siyah %6,2, diğer %1,6’dır.
Dünyanın neresinden gelmiş olursa olsun ziyaretçilerin kendilerini yabancı hissetmemelerini sağlayan bu etnik farklılık; ulusal yapıda, iş ve politika hayatında ayrımcılık yapılmadan birlikte yaşama kültürü oluşmasını sağlamış olup, Brezilya’nın küresel rekabet alanında başarısının en önemli anahtar unsurudur.
Halkın büyük bir çoğunluğu kentlerde yaşamaktadır. Ortalama yaşam süresi 73 yaş olup, erkekler için 69,4 yaş, kadınlar için 76,6 yaş ortalama yaşam süresidir. Erkek nüfusun yaşam süresinin daha kısa olmasının nedeni, 60 yaş altındaki erkeklerde şiddet suçlarından kaynaklanan ölümlerin fazla olmasıdır.
Uluslararası standartlar açısından göreceli olarak genç olmasına rağmen, Brezilya nüfusunun 1990’larda başlayan doğum ve ölüm oranlarındaki düşüşlerden dolayı yaşlandığını söyleyebiliriz. 2008 ve 2013 yılları göz önüne alındığında, 0-14 yaş grubunun toplam nüfusa oranı zaman dilimi içerisinde düşüş gösterirken, 15-64 ve 65 ve üzeri yaş grubunun yine toplam nüfusa oranı artış kaydetmiştir.
2014 yılı itibarıyla, toplam nüfusun %85,5’ini şehirli kesim oluşturmaktadır. 2025’de hedef %91 şehirleşmedir. Şehir ve kasabalardaki hızlı nüfus artışı ve kırsal kesimden, şehirlere doğru yönelen göç;
“favela” adı verilen gecekondulardaki artış ve altyapı eksikliği ile birlikte çeşitli sorunlara yol açmıştır.
Gelir dağılımının oldukça bozuk olduğu Brezilya’nın güney doğusu nüfus yoğunluğunun en yüksek olduğu bölgedir. Toplam 20 milyon kişinin yaşadığı Sao Paulo şehrinde varoşlar hariç 11,4 milyon kişi yaşamaktadır.
Hali hazırda nüfusu 1 milyonun üzerinde olan 14 şehir bulunmaktadır. Kuzey, kuzey-doğu nüfus yoğunluğu az yerleşim bölgelerine sahiptir.
Adana Ticaret Odası Sayfa 6 Doğal Kaynaklar ve Çevre
Brezilya, Amazon ormanları ile dünyadaki en geniş tropikal orman ve oksijen rezervlerine sahiptir. Ormanlar ülkede çok büyük bir alanı kaplamaktadır. Yapraklarını dökmeyen ağaçlardan oluşan mapa ormanları bütün Amazon bölgesini, Sao Paulo’nun batı yaylalarını ve güney kısımlardaki yaylaların geniş bir kısmını kaplamaktadır. Kuzeydoğu Brezilya’nın en yüksek ve en sulak yerlerinde de bu ormanlara rastlanmaktadır.
Savanlar, ülkenin ikinci önemli bitki örtüsünü oluşturmaktadır. Orta Brezilya’nın az verimli topraklarında savan, yerini dikenli, cılız çalılara bırakmaktadır. Amazon Bölgesi, dünya kauçuk üretiminde birinciliğe sahiptir. Yağış ve nem oranının yüksek olduğu ülkenin, en sıcak bölgesi olan kuzeydoğu kısımlarında kurak alanlar bulunmaktadır.
Brezilya, çevreyle dost bir enerji kaynağı olduğu gerekçesiyle etanol üretimi ve kullanımını desteklemiştir.
Ancak toprağa ihtiyaç duyan çiftçilerin ekim alanı açmak için Amazon'daki ormanları yakmaları sonucu ormanlık alanların azalması hava kirliliğine yol açmıştır. Bütün bunlar, etanol üretimi için yeni şeker kamışı ekimi yapılmaması ve etanol üretim tesisi kurulmaması yönünde çevre korumacı kararlar uygulanmasına yol açmıştır.
Dünyanın en büyük sulak arazilerinden Pantanal'ın kıyısında daha fazla etanol üretim tesisi oluşturulması bu bölgede çevre kirliliğine yol açmakta, toprağı verimsizleştirmektedir.
Öte yandan, ekilebilir araziler açısından büyük imkanlara sahip olunmasına rağmen 2 milyon aile topraksızdır. Hükümetin toprak reformu çabaları, “Topraksız İşçiler Hareketi”-“Movimento dos Trabalhadores Rurais Sem Terra” tarafından sürecin yavaş işlemesi nedeniyle eleştirilmekte, protesto gösterileri yapılmaktadır.
Küresel ısınmaya karşı Brezilya’nın önemli sorumlulukları bulunmakta olup, Yağmur ormanlarının azalmasının küresel iklim değişiklikleri üzerindeki etkisi nedeniyle bu konudaki gelişmeler tüm dünyayı yakından ilgilendirmektedir.
Uluslararası Kuruluşlarla Bağlantılar ve Diğer Ülkelerle İlişkiler
Brezilya, BM, DTÖ-Dünya Ticaret Örgütü, IMF ve Dünya Bankası gibi pek çok uluslararası kuruluşun üyesidir.
Ülkemizin de üyesi olduğu küresel sistem için önemli ülkelerden oluşan G-20 grubunun da üyesidir. Latin Amerika ve Karayip ülkelerinin oluşturduğu danışma, koordinasyon ve işbirliğinin yanısıra iktisadi ve sosyal gelişimi de hedefleyen hükümetler arası bir kuruluş olan SELA’nın üyesi olan Brezilya, 19 Latin Amerika ülkesinden oluşan ve bölgesel entegrasyon ile işbirliğini artırmayı hedefleyen Rio Grubu’na bağlıdır.
Brezilya’nın çeşitli ülkelerle imzalanmış ekonomik ve teknolojik işbirliği anlaşmaları da mevcuttur. Andean Ülkeleri ile ekonomik işbirliği anlaşmaları, Hindistan’ın yanı sıra, SACU-Güney Afrika Gümrük Birliği kapsamında Güney Afrika Cumhuriyeti, Botswana, Namibya, Lesotho ve Swaziland ile yakın ilişkileri mevcuttur.
Özellikle Latin Amerika ülkeleri ile yakın ticari ve siyasi bağları olan Brezilya, ALADI - Latin Amerika Entegrasyonu Birliği (LAIA)’ya üyeliğinin yanı sıra Arjantin, Paraguay ve Uruguay ile birlikte 1991 yılında MERCOSUR (Portekizcesi Mercosul) Ortak Pazarı’nı kurmuştur. Bu Ticaret Anlaşması ile 1995 yılında söz konusu ülkeler arasında Gümrük Birliği oluşturulmuştur.
ALADI kapsamında, Brezilya ve Arjantin 1986’da karşılıklı ticari yakınlaşma için bir protokol imzalamışlardır.
Bunun akabinde, MERCOSUR’un yasal çerçevesini hazırlayan 3 önemli anlaşma yapılmıştır: Birincisi, 26 Mart 1991’de Brezilya ve Arjantin’e Paraguay ve Uruguay'ın katılımıyla AB göz önüne alınarak
Adana Ticaret Odası Sayfa 7 hazırlanan ‘Asuncion Anlaşması’ olup, söz konusu Anlaşma ile ‘Güney Ortak Pazarı’ (MERCOSUR) Organizasyonu oluşturulmuştur. Bu anlaşma ile malların, insanların ve paranın serbest dolaşımı öngörülmüştür.
İkinci önemli anlaşma, 17 Aralık 1994’te imzalanan ve ‘Asuncion Anlaşması’na ek yapılmak suretiyle MERCOSUR’un kurumsal altyapısını düzenleyen ‘Ouro Preto Protokolü’dür. Üçüncü önemli Anlaşma ise, 18 Şubat 2002’de imzalanan ve ilgili ülkeler arasındaki ihtilafların çözülebilmesine dair esasları düzenleyen ‘Olivos Protokolü’dür.
MERCOSUR, Avrupa Birliği (AB) modelini izleyerek, serbest ticaret, gümrük birliği ve ortak pazar hedeflerinin hakim olduğu bir yol haritası çizmiş olup, nihai olarak ise her alanda entegrasyonu sağlamak istemektedir. Tıpkı, AB modelindeki gibi; rekabet politikalarının uyumunun sağlanması, parasal birliğin kurulması, ortak ekonomik kurumların yaratılmasının yanı sıra özellikle son zamanlarda vurgulanan siyasi birlik konusu MERCOSUR üyelerinin nihai hedefi halini almıştır.
Her ülkenin istisnai listeleri olmasına rağmen, ürünlerin %90’ına Ortak Gümrük Tarifesi (OGT) uygulanmaktadır. Şili ve Bolivya’nın ardından 2004 yılında Peru, Venezuela, Kolombiya ve Ekvador’un ortak üye (associate members) olarak katıldığı MERCOSUR Birliği’ne, 2012 yılında Venezuela’nın tam üyeliği gerçekleşmiştir.
MERCOSUR İsrail, Bolivya, Şili, Peru, Küba, Kolombiya, Ekvator, Mısır, Filistin ve en son Güney Afrika Gümrük Birliği ile STA imzalamıştır. Türkiye, Avrupa Birliği, Ürdün, Fas, Körfez İşbirliği Konseyi ile MERCOSUR arasında STA müzakereleri devam etmektedir.
Avrupa Birliği ile sürdürülen STA müzakerelerinin sonuçlanması beklenmektedir ki bu süreç tamamlandığında Türkiye’nin de AB ile olan Gümrük Birliği çerçevesinde MERCOSUR üyeleri ile STA yapması gerekmektedir.
2. Genel Ekonomik Durum
Brezilya’nın, Rusya, Hindistan ve Çin (BRIC Ülkeleri) ile beraber 2050’li yıllarda dünyanın ekonomik kaderini belirleyecek ülkelerden biri olacağı tahmin edilmektedir. Yeni petrol rezervleri bulunan ve gelecekte petrol devi olması beklenen Brezilya’nın krize rağmen BRIC ülkeleri arasında varlığını sürdürmesinde, tedarikçi ülke olması ve zengin doğal kaynaklarının rolü unutulmamalıdır.
Brezilya’da hizmetler sektörü ağırlık taşımakta olup, öne çıkan sektörler: telekomünikasyon, bankacılık, enerji, ticaret ve bilgi işlemdir.
Tarım sektörü açısından öne çıkan ürünler: kahve, soya, şekerkamışı, kakao, pirinç, et, tavuk, mısır, portakal, pamuk, buğday, tütündür.
Sanayide öne çıkan sektörler: çelik, sivil havacılık, kimyasallar, petrokimyasallar, ayakkabı, makine, motorlar, taşıt araçları, oto yedek parçaları, dayanıklı tüketim malları, çimento ve kerestedir.
Brezilya, Latin Amerika ve Karayipler bölgesindeki en büyük ve ürün çeşitliliği en fazla olan sanayi merkezidir. Brezilya, tarım ürünleri (kahve, soya, şekerkamışı, kakao, pirinç, mısır, portakal, pamuk, buğday, tütün), canlı hayvan ürünleri (et, tavuk eti), ağaç ürünleri (kağıt, kağıt hamuru), deri ve ayakkabı ile mineral ve metal ürünlerinde (demir-çelik ve alüminyum) dünya çapında karşılaştırmalı üstünlüğe sahiptir.
Brezilya’nın temel sanayi sektörleri/ürünleri; lüks turistik gemilerden yarış botlarına ve 300.000 tonluk tankerlere kadar gemi inşası, motorlu araçlar, araba, araç ve kamyon, her tip otobüs, ağır nakliye araçları, arazi araçları, metaller (çelik, alaşımlar ve alüminyum dahil), gıda, havacılık ve uzay (tarımsal ilaçlama
Adana Ticaret Odası Sayfa 8 uçaklarından, 90 kişilik jet uçaklarına, askeri eğitim ve kargo uçakları Tucano ve uyduları araştıran sesten hızlı AMX’e kadar), bilişim sistemleri (donanım ve yazılım, özellikle bankacılık sistemleri ve bilgisayarlar), oyuncaklar, ofis ve ev eşyaları, ahşap ve ahşap ürünler, mobilya, radar ve uzaktan kumandalı alıcı sistemleri, ilaçlar, eczacılık ürünleri ve her tür tıbbi donanım, inşaat sanayi için gerekli her türlü ürün, tarım araçları ve teknolojisi, iletişim (ses ve veri), kağıt, matbaa malzemeleri, makineler, demiryolu lokomotif ve vagonları ve her türlü önemli sanayi ihtiyaçları için sermaye malları, ağır iş makineleri, donanımı ve teknolojisidir.
Eyaletler İtibarıyla Ekonomik Durum
Sao Paulo, Rio de Janeiro, Minas Gerais ve Espirito Santo eyaletlerinden oluşan ülkenin % 11’ini kaplayan güneydoğu bölgesi, gayrisafi yurt içi hasılanın yarısından fazlasını üretmektedir. Orta-batı bölgesi ise ülkenin en hızlı büyüyen bölgesidir. Kuzey ve kuzeydoğu bölgeleri en geri kalmış bölgelerdir. Federatif bir yapıya sahip olan ülkede eyaletler, dış ve iç yatırımcıyı kendi bölgelerine çekebilmek için çeşitli teşvikler sunmaktadır.
Brezilya’nın %6,8’ini kaplayan güney bölgesi; Parana, Santa Catarina, Rio Grande do Sul eyaletlerinden oluşmakta olup, büyük bir ekonomik canlılığa sahiptir. Özellikle soya fasulyesi, mısır ve buğday başta olmak üzere tüm tahıllarda, tekstil, ayakkabı ve otomotiv sanayinde gelişmiştir.
Kuzeydoğu bölgesi ülkenin %18’lik alanını kapsamakta olup; Maranhao, Piaui, Ceara, Rio Grande do Notre, Paraiba, Pernambuco, Alagoas, Sergipe ve Bahia eyaletlerinden oluşmaktadır. Ekonomik gelişme ve yaşam standartları açısından bölge ikiye bölünmüştür. Okyanusa kıyısı olan eyaletler, şeker kamışı, tarımsal sanayi, tekstil, kimyasallar, otomotiv ve gıda sanayinde gelişmiştir. Sertao, Brezilya’nın en yoksul bölgesidir.
Uzun süreli kuraklığa rağmen sulamanın yapılabildiği alanlar tropikal meyveler açısından (muz, mango, kavun, guava, acerola) bereketlidir. Turistik açıdan meşhur olan Olinda, Salvador ve Recife bu bölgede yer almaktadır.
Kuzey bölgesi ülkenin %45’ini oluşturmaktadır. Acre, Amapa, Amazonas, Para, Rondonia, Roraima ve Tocantins eyaletlerinin bulunduğu bölgenin büyük bölümünü Amazon ormanları işgal etmektedir. Başlıca ürünler; latex, açai meyvesi, kauçuk ve kuruyemişlerdir. Geniş maden yataklarına sahip olan bölgede Carajas maden sahası bulunmaktadır. Manaus Serbest Bölgesinde ithal parçalardan elektrikli cihazlar üretilmektedir.
Orta-batı bölgesi ülkenin %19’unu kapsamakta olup; Goias, Mato Grosso eyaletleri ile Başkent Brasilia’nın bulunduğu Mato Grosso do Sul Federal Bölgesinden oluşmaktadır. Soya fasulyesi, pamuk ve ayçiçeği yağı üretilmektedir.
İmalat sanayi, büyük ölçüde Sao Paulo eyaletinde yoğunlaşmaktadır. Fakat, Sao Paulo’nun toplam gayrisafi yurt içi hasıla içindeki payında azalış gözlenmektedir. Bahia eyaleti, petrokimya, kağıt hamuru ve kağıt, ayakkabı Minas Gerais eyaleti, otomobil ve çelik, Parana eyaleti, otomotiv, Para eyaleti, madencilik ve alüminyum, Rio Grande do Sul eyaleti, petrokimya ve Espirito Santo eyaleti, çelik, kağıt hamuru endüstrilerinde uzmanlaşmıştır. Rio de Janeiro eyaleti, son yıllarda petrol sanayinin gelişimiyle dikkatleri toplamaktadır.
Ekonomi Politikaları
Brezilya, 1990’lı yıllardaki liberalizasyon çabalarının sonucunda özellikle otomotiv sanayi ve altyapı modernizasyonunda özelleştirme ve doğrudan yabancı yatırımlar sayesinde önemli gelişmeler sağlamıştır.
Ürün çeşitliliğini artıran Brezilya, göreceli olarak kapalı ekonomi niteliğini halen korumaktadır.
Adana Ticaret Odası Sayfa 9 Son yıllarda ülkenin ekonomi politikaları üç hedefe kilitlenmiş durumdadır:
1. Enflasyonun kontrolü, 2. Dış ticaret dengesi,
3. Ekonomik kalkınmanın desteklenmesi, Ekonomide Geleceğe Yönelik Beklentiler
The Economist’in 2019 yılı ülke risk raporunda da ifade edildiği üzere Brezilya bağımsızlık, döviz kuru, bankacılık, ekonomik yapı ve ülke riski açısından “BB” risk notu ile 2019 yılında da istikrar arayışını sürdürmektedir.
BRIC (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin) ülkeleri arasında büyüme performansı açısından geride kalan Brezilya’nın sosyal ve ekonomik reformlarının devamlılığı büyük önem taşımaktadır.
Ekonomik Performans
Brezilya küresel aktör olma yönünde önemli aşamalar kaydetmiştir. Yapılan bazı araştırmalara göre 2020 yılında Brezilya tüketici pazarının 3,5 trilyon dolarla dünyanın 5. büyük pazarı haline geleceği tahmin edilmektedir.
Havaalanlarında yolcu sayısının geçtiğimiz beş yılda yaklaşık iki kat artması havaalanlarına yatırım ihtiyacını beraberinde getirmektedir. Dış ticaret hacminin son yıllarda hızlı bir şekilde artması limanların iş yükünü artırmış ve liman yatırımları ihtiyacını doğurmuştur. Trafiğe yeni giren araç sayısının ciddi artış göstermesi trafik yoğunluğunu artırmış ve özellikle otoyollara yatırım yapılmasını gerektirmiştir.
Lojistik Yatırım Programı açıklanmış ve bu kapsamda karayolları, demir yolları, limanlar, havaalanları ve enerji alanında özel firmalarca yatırım yapılmasına yönelik ihaleler serisi başlatılmıştır. Söz konusu programlar çerçevesinde özel sektörün yatırım yapması, devletin ise uygun koşullarda finansman sağlaması ve genel ekonomik istikrarı sürdürerek ekonomik büyümenin artırılması hedeflenmektedir.
3. Brezilya Dış Ticareti
Tablo 1-Brezilya’nın Dış Ticareti (Bin Dolar)
Kaynak: ITC Trade Map
Brezilya, geleneksel pazarı olan Amerika kıtası ve Avrupa Birliği’nin yanında son dönemde Afrika, Orta Doğu ve Körfez, Doğu Avrupa ve Asya pazarlarına ihracatını önemli ölçüde artırmıştır. Güney-Güney ticareti olarak tanımlanan ve dünya ticaretinde giderek daha ağırlık kazanan eğilimde Brezilya’nın payı büyüktür.
Brezilya ihracatta sergilediği başarısını ihraç mallarını çeşitlendirerek ve geleneksel pazarlarının dışında kalan pazarlara açılarak elde etmiştir. Brezilya’nın son yıllarda dış ticaret açığı olmamakla birlikte, 2019 yılında dış ticaret hacmi bir önceki yıla göre bir miktar azalarak yaklaşık 401 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2019 yılında Brezilya’nın ihracatı 224 milyar dolar, ithalatı ise 177 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
YILLAR İHRACAT İTHALAT HACİM DENGE
2016 185 235 401 137 552 003 322 787 404 47 683 398
2017 217 739 177 150 749 453 368 488 630 66 989 724
2018 239 889 210 181 230 569 421 119 779 58 658 641
2019 223 998 669 177 341 225 401 339 894 46 657 444
Adana Ticaret Odası Sayfa 10 Brezilya’nın İhracatında Başlıca Ürünler
Brezilya’nın ihracatında başlıca ürünler; soya fasulyesi, ham petrol, demir cevherleri, mısır, kimyasal odun hamuru, kümes hayvanları eti, soya küspesi, petrol yağları, dondurulmuş sığır eti, kahve ve kahve içeren ürünler, otomobiller, altın, helikopterler, uçaklar, uzay araçları, ferro alyajlar, demir veya alaşımsız çelik yarı mamulleri, fener, yangın söndürme, tarak gemileridir.
Tablo 2-Brezilya’nın İhracatında Başlıca Ürünler (Bin Dolar)
GTİP ÜRÜNLER 2017 2018 2019
Ürünün Toplamdaki Payı (%) 2019
Ürünün 2018-2019 Yıllarındaki Değişimi (%)
TOPLAM 217 739 177 239 889 210 223 998 669 100 -7
1201 Soya fasulyesi 25 717 737 33 190 826 26 117 540 11,66 -21
2709 Ham petrol (petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar)
16 625 024 25 130 987 24 002 334 10,72 -4
2601 Demir cevherleri ve konsantreleri 19 199 154 20 215 662 22 181 780 9,9 10
1005 Mısır 4 631 046 4 109 859 7 421 383 3,31 81
4703 Sodalı veya sülfatlı kimyasal odun hamuru
5 924 285 7 956 098 7 167 662 3,2 -10
0207 Kümes hayvanlarının etleri ve yenilen sakatatı (taze, soğutulmuş veya dondurulmuş)
6 577 583 6 008 518 6 412 893 2,86 7
2304 Soya fasulyesi yağı üretiminden arta kalan küspe ve katı atıklar
4 973 331 6 697 347 5 825 935 2,6 -13
2710 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar
1 778 618 4 183 549 5 788 401 2,58 38
0202 Sığır eti (dondurulmuş) 4 385 481 4 558 889 5 610 764 2,5 23
1701 Kamış/pancar şekeri ve kimyaca saf sakkaroz (katı halde)
11 411 927 6 525 778 5 245 545 2,34 -20
0901 Kahve, kahve kabuk ve kapçıkları, içinde herhangi bir oranda kahve bulunup kahve yerine kullanılan ürünler
4 613 488 4 371 253 4 553 569 2,03 4
8703 Otomobiller 6 669 807 5 141 234 3 781 712 1,69 -26
7108 Altın (platin kaplamalı altın dahil) (işlenmemiş veya yarı işlenmiş ya da pudra halinde)
2 800 416 2 814 071 3 594 654 1,6 28
8802 Helikopterler, uçaklar vb; uzay araçları (uydular dahil), uzay araçlarını fırlatıcı araçlar ve yörünge-altı araçları
3 635 390 3 499 418 3 309 554 1,48 -5
7202 Ferro alyajlar 2 464 684 2 977 086 3 202 150 1,43 8
7207 Demir veya alaşımsız çelikten yarı mamuller
3 220 282 3 866 896 3 160 808 1,41 -18
8905 Fener, yangın söndürme, tarak gemileri, yüzer vinçler vb; yüzer havuzlar; yüzer-dalabilen sondaj ve üretim platformları
903 897 5 739 198 2 820 615 1,26 -51
Adana Ticaret Odası Sayfa 11 2818 Suni korundum, aluminyum oksit ve
aluminyum hidroksit
2 834 872 2 792 366 2 647 630 1,18 -5
5201 Pamuk (karde edilmemiş veya penyelenmemiş)
1 357 711 1 587 344 2 638 323 1,18 66
2603 Bakır cevherleri ve konsantreleri 2 485 258 2 640 445 2 253 901 1,01 -15 8429 Buldozerler, greyderler, toprak tesviye
makinaları, skreyperler, mekanik küreyiciler, ekskavatörler, yol silindirleri vb
2 239 623 2 582 111 2 252 410 1,01 -13
2009 Meyve ve sebze suları 2 143 754 2 352 227 2 110 092 0,94 -10
8411 Turbojetler, turbopropellerler ve diğer gaz türbinleri
3 223 473 3 449 696 2 075 139 0,93 -40
2401 Yaprak tütün ve tütün döküntüleri 2 000 441 1 894 445 2 043 520 0,91 8 8708 Karayolu taşıtları için aksam ve
parçalar
2 153 363 2 214 057 1 817 741 0,81 -18
8704 Esya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar 2 825 640 2 272 712 1 490 312 0,67 -34 0203 Domuz eti (taze, soğutulmuş veya
dondurulmuş)
1 465 031 1 071 486 1 471 449 0,66 37
8409 Sadece veya esas itibariyle 84.07 veya 84.08 pozisyonlarındaki motorların aksam ve parçaları
1 348 062 1 408 679 1 286 690 0,57 -9
4011 Kauçuktan yeni dış lastikler 1 194 185 1 134 837 1 153 786 0,52 2 8307 Adi metallerden eğilip bükülebilen
borular (boru bağlantı parçalarıyla birlikte olsun olmasın)
1 083 632 1 076 422 1 053 283 0,47 -2
7224 Külçe veya diğer ilk şekillerde diğer alaşımlı çelikler; diğer alaşımlı çelikten yarı mamuller
938 691 1 177 958 1 022 451 0,46 -13
2207 Etil alkol (alkol derecesi >= %80, tağyir edilmemiş) ve damıtılarak elde edilmiş diğer alkollü içkiler
806 857 892 100 994 058 0,44 11
7201 Dökme demir (pik demir) ve aynalı demir (kütle, külçe, blok veya, diğer ilk şekillerde)
764 872 750 526 971 106 0,43 29
0201 Sığır eti (taze/soğutulmuş) 684 410 899 278 880 818 0,39 -2
1602 Hazırlanmış veya konserve edilmiş et, sakatat veya kan
1 036 571 886 747 877 847 0,39 -1
3004 Tedavide veya korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış)
902 088 850 185 851 717 0,38 0
3901 Etilen polimerleri (ilk şekillerde) 1137 872 1 034 961 830 825 0,37 -20 8481 Borular, kazanlar, tanklar, depolar ve
benzeri diğer kaplar için musluklar, valfler (vanalar) ve benzeri cihazlar,
858 501 803 059 810 809 0,36 1
8701 Traktörler 1 413 000 1 468 919 763 182 0,34 -48
6802 Yontulmaya veya inşaata elverişli işlenmiş taşlar (kayagan taşı hariç) ve mamulleri(68.01 poz.yer alanlar hariç);
843 305 720 433 760 240 0,34 6
Kaynak: ITC Trade Map
Adana Ticaret Odası Sayfa 12 Brezilya’nın ihracatı iki ana kategoriye ayrılmaktadır: (1) Ham ve yarı işlenmiş ürünler; demir, alüminyum, manganez ve diğer madenler; soya, şeker, kahve, kakao, pamuk, mısır, yaprak tütün, meyveler ve diğer tarım ürünleri, her tür et; (2) İmal edilmiş mallar, uçaklar, motorlu araçlar, gemiler, lokomotifler ve vagonlar, bu araçlara ait yedek parçalar, demir ve çelik alaşımları ve ürünleri, kağıt, mekanik sistemler, buhar veya elektrik ve elektronik motorları, makine ve donanımları, fiber optik dahil iletişim sistemleri, eczacılık ürünleri, kozmetik ve ilaçlar, hastane tıp ve diş tedavisi donanımları, tekstil, ayakkabı, müzik aletleri, oyuncaklar, mobilya ve ev eşyaları, bilgisayarlar ve yazılım dahil büro makineleri, plastik ürünler, işlenmiş sığır eti, tavuk ve diğer etler, portakal suyu, meyveler, sebzeler, kahve, balık ve diğer gıdalar.
Yarı mamul malların ihracatı artmakta ve daha fazla ikincil petrokimya ürünleri kullanıma hazır tutulmaktadır. Öte yandan sermaye malları, petrol arama ve üretim platformlarından dev hidroelektrik türbinlere kadar birçok ürün; Brezilya mühendislik, danışmanlık ve inşaat firmaları yurt dışında pazarlar bulmaktadır.
Brezilya’nın İhracatında Öne Çıkan Ülkeler
Brezilya’nın ihracatında en önemli ticaret ortakları Çin, ABD, Hollanda, Arjantin ve Japonya’dır.
İhracatındaki ilk 5 ülkenin toplam ihracatı içindeki payı %52,6’dır. Türkiye ise Brezilya’nın ihracatında 26.
sırada yer almakta olup, toplam içerisinde %1’lik bir paya sahiptir.
Tablo 3-Brezilya İhracatında Öne Çıkan Ülkeler (Bin Dolar)
SIRA ÜLKE 2017 2018 2019
Ülkenin Toplamdaki Payı (%) 2019
Ülkenin 2018-2019 Yıllarındaki Değişimi (%)
TOPLAM 217 739 177 239 889 210 223 998 669 100 -7
1. Çin 47 488 449 64 205 647 62 871 652 28,1 -2
2. ABD 27 045 669 29 132 910 29 701 879 13,3 2
3. Hollanda 9 252 265 13 068 031 10 086 120 4,5 -23
4. Arjantin 17 618 814 14 951 217 9 723 825 4,3 -35
5. Japonya 5 263 291 4 334 337 5 408 841 2,4 25
6. Şili 5 031 365 6 389 093 5 143 614 2,3 -19
7. Meksika 4 514 103 4 505 140 4 856 980 2,2 8
8. Almanya 4 911 018 5 214 590 4 716 258 2,1 -10
9. İspanya 3 840 183 5 150 784 3 999 195 1,8 -22
10. G. Kore 3 077 014 3 437 333 3 426 490 1,5 0
11. Kanada 2 719 391 3 354 766 3 310 855 1,5 -1
12. Belçika 3 174 543 3 198 649 3 179 998 1,4 -1
13. İtalya 3 561 400 3 560 409 3 128 829 1,4 -12
14. Kolombiya 2 507 786 2 805 329 3 091 575 1,4 10
15. Birleşik Krallık 2 844 277 3 008 528 2 976 491 1,3 -1
… … … … ... … …
26. Türkiye 1 820 277 2 365 692 2 170 997 1 -8
Kaynak: ITC Trade Map
Adana Ticaret Odası Sayfa 13 Brezilya’nın İthalatında Başlıca Ürünler
Brezilya’nın ithalatında ağırlığı olan ürünler, petrol yağları, ham petrol, karayolu taşıtları aksam ve parçaları, mobil telefonlar, fener, yangın söndürme, tarak gemileri, elektronik devreler, dozlandırılmış ilaçlar, haşarat öldürücü, dezenfekte ediciler, adi metallerden borular, kimyasal gübreler, otomobiller, serum ve aşılar, kamyon, kamyonet, taşkömürü, musluk, batarya, vana ve valfler olarak sıralanmaktadır.
Tablo 4-Brezilya’nın İthalatında Başlıca Ürünler
GTİP ÜRÜNLER 2017 2018 2019
Ürünün Toplamdaki Payı (%) 2019
Ürünün 2018 - 2019 Yıllarındaki Değişimi (%)
TOPLAM 150 749 453 181 230 569 177 341 225 100 -2
2710 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar
11 847 729 12 897 430 12 982 367 7,32 1
2709 Ham petrol (petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar)
2 966 954 5 042 501 4 651 642 2,62 -8
8708 Karayolu taşıtları için aksam ve parçalar
5 449 556 5 873 254 4 607 463 2,6 -22
8517 Telefon cihazları, ses, görüntü veya diğer bilgileri almaya veya vermeye mahsus diğer cihazlar
4 341 090 4 251 860 4 431 862 2,5 4
8905 Fener, yangın söndürme, tarak gemileri, yüzer vinçler vb; yüzer havuzlar; yüzer-dalabilen sondaj ve üretim platformları
1 041 9 652 149 4 405 908 2,48 -54
8542 Elektronik entegre devreler 4 114 793 4 611 101 4 158 747 2,35 -10 3004 Tedavide veya korunmada kullanılmak
üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış)
3 218 111 3 473 899 3 715 626 2,1 7
3808 Haşarat öldürücü, dezenfekte edici, zararlıları yok edici,sürgünleri önleyici, bitkilerin büyümesini düzenleyici ürünler
2 468 937 2 960 416 3 618 634 2,04 22
8307 Adi metallerden eğilip bükülebilen borular (boru bağlantı parçalarıyla birlikte olsun olmasın)
29 539 992 743 3 557 328 2,01 258
3104 Potaslı mineral veya kimyasal gübreler 2 438 115 3 135 243 3 466 088 1,95 11
8703 Otomobiller 2 956 681 4 190 544 3 320 226 1,87 -21
3002 İnsan kanı, hayvan kanı, serum, aşı, toksin vb. Ürünler
2 898 628 3 246 318 3 146 499 1,77 -3
8704 Esya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar 1 973 094 2 821 984 2 987 254 1,68 6 2701 Taşkömürü; taşkömüründen elde
edilen briketler, topak vb. katı yakıtlar
3 393 325 3 384 602 2 883 372 1,63 -15
3105 Azot, fosfor ve potasyumun ikisini veya üçünü içeren mineral veya kimyasal gübreler
2 567 981 2 696 154 2 785 150 1,57 3
Adana Ticaret Odası Sayfa 14 2933 Sadece azotlu heterosiklik bileşikler 1 889 283 2 363 797 2 728 800 1,54 15
8481 Musluk, batarya, vana ve valfler 854 407 1 333 079 2 687 569 1,52 102 2711 Petrol gazları ve diğer gazlı
hidrokarbonlar
2 424 280 3 691 246 2 623 188 1,48 -29
3102 Azotlu mineral veya kimyasal gübreler 1 970 499 2 314 058 2 404 910 1,36 4 8529 Sadece veya esas itibariyle 85.25 ila
85.28 pozisyonlarında yer alan cihazlara mahsus aksam ve parçalar
2 066 085 2 018 966 1 914 231 1,08 -5
8541 Diyodlar, transistörler vb yarı iletken tertibat; ışık yayan diyodlar; monte edilmiş piezo elektrik kristaller
921 685 1 025 506 1 492 412 0,84 46
1001 Buğday ve mahlut 1 149 306 1 502 383 1 491 082 0,84 -1
9018 Tıpta, cerrahide, dişçilikte ve veterinerlikte kullanılan alet ve cihazlar
1 215 522 1 421 707 1 411 367 0,8 -1
8471 Otomatik bilgi işlem mak. bunlara ait birimler; manyetik veya optik okuyucular, verileri koda dönüştüren ve işleyen mak.
992 144 1 200 979 1 251 320 0,71 4
8473 84.69 ila 84.72 pozisyonlarındaki makina ve cihazlarda kullanılmaya elverişli aksam-parça-aksesuarlar (kutu, kılıf vb)
1 004 879 1 057 653 1 068 861 0,6 1
7403 Rafine edilmiş bakır ve bakır alaşımları (ham)
1 155 828 1 335 930 1 061 500 0,6 -21
8504 Elektrik transformatörleri, statik konvertörler (örneğin; redresörler) ve endüktörler
747 771 808 245 1 052 537 0,59 30
3901 Etilen polimerleri (ilk şekillerde) 1 073 579 1 195 363 1 042 513 0,59 -13
4011 Kauçuktan yeni dış lastikler 929 243 963 284 970 148 0,55 1
8536 Gerilimi 1000 voltu geçmeyen elektrik devresi teçhizatı (anahtarlar, röleler, sigortalar, fişler, kutular vb)
901 266 1 009 468 960 106 0,54 -5
8483 Transmisyon milleri, kranklar; yatak kovanları ve mil yatakları; dişliler ve sistemleri; vidalar; dişli kutuları volan vb
1 053 526 1 048 605 943 444 0,53 -10
8544 İzole edilmiş teller, kablolar ve diğer elektrik iletkenler; tek tek kaplanmış liflerden oluşan fiber optik kablolar
834 124 910 217 931 887 0,53 2
8409 Sadece veya esas itibariyle 84.07 veya 84.08 pozisyonlarındaki motorların aksam ve parçaları
933 975 1 135 452 909 788 0,51 -20
8479 Kendine özgü bir fonksiyonu olan diğer makinalar ve mekanik cihazlar
732 638 987 804 874 361 0,49 -11
8414 Hava veya vakum pompaları, hava veya diğer gaz kompresörleri, fanlar, aspiratörü olan havalandırmaya mahsus davlumbazlar
761 325 834 507 840 201 0,47 1
Adana Ticaret Odası Sayfa 15 5402 Sentetik filament iplikleri (dikiş ipliği
hariç) (perakende olarak satılacak hale getirilmemiş)
725 996 824 816 829 411 0,47 1
8443 Baskı yapmaya mahsus makinalar;
kopyalama ve faks makinaları;
bunların aksam, parça ve aksesuarları
854 856 884 394 826 754 0,47 -7
8421 Santrifüjler (santrifüj kurutma makinaları dahil); sıvıların veya, gazların fiItre edilmesine veya arıtılmasına mahsus makina ve , cihazlar
633 803 670 430 792 087 0,45 18
8413 Sıvılar için pompalar (ölçü tertibatı olsun olmasın) ; sıvı elevatörleri
606 519 672 829 774 907 0,44 15
8802 Diğer hava taşıtları (helikopterler, uçaklar gibi); uzay araçları (uydular dahil), uzay araçlarını fırlatıcı araçlar ve yörünge-altı araçları
527 453 584 816 756 276 0,43 29
Kaynak: ITC Trade Map
Brezilya’nın İthalatında Öne Çıkan Ülkeler
Brezilya’nın ithalatında Çin, ABD, Arjantin, Almanya ve G.Kore öne çıkmaktadır. İthalatındaki ilk 5 ülkenin toplamdaki payı %51,5’tir. Türkiye ise Brezilya’nın ithalat gerçekleştirdiği ülkeler arasında 45. sırada yer almakta olup, toplam içerisindeki payı %0,3’tür.
Tablo 5- Brezilya’nın İthalatında Öne Çıkan Ülkeler (Bin Dolar)
SIRA ÜLKE 2017 2018 2019
Ülkenin
Toplamdaki Payı (%) 2019
Ülkenin 2018 - 2019 Yıllarındaki Değişimi (%)
TOPLAM 150 749 453 181 230 569 177 341 225 100 -2
1. Çin 27 321 484 34 730 027 35 270 401 19,9 2
2. ABD 25 086 247 29 350 064 30 413 154 17,1 4
3. Arjantin 9 435 192 11 051 063 10 552 254 6 -5
4. Almanya 9 227 150 10 557 305 10 280 096 5,8 -3
5. G. Kore 5 239 961 5 380 880 4 705 563 2,7 -13
6. Hindistan 2 945 674 3 662 824 4 257 456 2,4 16
7. Meksika 4 238 051 4 909 340 4 196 689 2,4 -15
8. Japonya 3 762 634 4 355 618 4 094 053 2,3 -6
9. İtalya 3 968 016 4 522 769 4 049 893 2,3 -10
10. Rusya 2 644 883 3 373 742 3 680 500 2,1 9
11. Fransa 3 726 936 3 947 522 3 474 413 2 -12
12. Şili 3 452 615 3 381 789 3 175 635 1,8 -6
13. İspanya 2 851 286 2 941 628 2 829 617 1,6 -4
14. İsviçre 1 984 753 2 251 311 2 584 660 1,5 15
15. Vietnam 2 186 064 2 320 798 2 522 713 1,4 9
… … … … ... … …
45. Türkiye 468 969 532 587 584 550 0,3 10
Kaynak: ITC Trade Map
Adana Ticaret Odası Sayfa 16 4. Dış Ticaret Politikası ve Vergiler
Dış Ticaret Mevzuatı
Brezilya, Arjantin, Uruguay ve Paraguay ile birlikte Güney Ortak Pazarı’nın (MERCOSUR) üyeleri arasında bulunmakta olup, MERCOSUR, Brezilya’nın dış ticaret politikalarını şekillendirmede önemli rol oynamaktadır.
MERCOSUR, 1991 yılında Asuncion Antlaşması çerçevesinde kurulmuş, üyeler arasında ticaretin serbestleştirilmesine yönelik bir dizi kademeli ve otomatik tarife indirimlerini içeren bir program yürürlüğe koyulmuştur.
Mercosur’un ayrıca, Kolombiya, Mısır, İsrail, Peru, Bolivya ve Şili ile Serbest Ticaret Anlaşması (STA) bulunmakta olup, Avrupa Birliği (AB) ile 28 Haziran 2019 tarihinde ve Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) ile 23 Ağustos 2019 tarihinde STA imzalanmış ancak henüz yürürlüğe girmemiştir.
Öte yandan Brezilya, Dünya Ticaret Örgütü (WTO)’ne üyedir. Ayrıca DTÖ mekanizmalarını en etkin ve aktif kullanan ülkelerden biridir. Gümrük tarife yapısı Armonize Sistem’dir (HS-Harmonized Commodity Coding- Description System).
İthalat Rejimi
Firmalar tarafından ithalatına izin olmayan ürünler; Brezilya'da üretilen ve yurt dışında münhasır satışa yönelik sigara ve içecekler, menşe ülkesinde pazarlanmayan markalı sigaralar, ateşli silah kopyaları, uygun bir lisans olmadığı sürece vahşi hayvanlar, uygun lisans olmadığı sürece süs veya tarım amaçlı su hayvanları, sahte ve korsan ürünler, genetiği değiştirilmiş organizmalar içeren ürünler, pestisitler ve bileşenleri, kamu ahlak, gelenek, sağlık veya düzenine zarar verecek ürünler, narkotik maddelerdir.
İzne tabi olan ürünler; ilaçlar, ateşli silahlar, oyuncaklar, hayvansal ürünler, tohum ve fidanlar, tarımsal ürünlerdir. Özel kurallara tabi ürünler ise kullanılmış ürünler ve hurda şeklinde belirlenmiştir.
İthalat ve ihracat yapmak isteyen girişimcinin ilk adımı, şirketinin doğru bir şekilde kurulduğundan, yasallaştırıldığından ve ithalat/ ihracat işlemi yapması için gerekli olan şartlara sahip olduğundan emin olmaktır. Bu nedenle, şirketin yasal bir engeli bulunmayan bir vergi numarası olmalı ve ithalat ve ihracat faaliyetlerinin şirketin kuruluş amacına dahil edilmesi gerekmektedir (Örnek şirket ismi: BK Importação e Exportação Eireli).
Entegre Dış Ticaret Sistemi’ne (SISCOMEX) Kayıt (RADAR)
Entegre Dış Ticaret Sistemi (Siscomex), Brezilya dış ticaretinin devlet kontrolünde gerçekleştirildiği bilgisayar ortamındaki kayıt sistemidir. Tek bir bilgi akışının benimsenmesini sağlayan, paralel kontrolleri ortadan kaldıran ve operasyonlarda yer alan belgelerin hacmini önemli ölçüde azaltan ve kolaylaştıran bir araçtır.
Siscomex, döviz işlemleri dahil tüm dış ticaret yönetim birimlerinin faaliyetlerinin, ihracat ve ithalat sürecinin çeşitli aşamalarının izlenmesine, yönlendirilmesine ve kontrol edilmesine olanak sağlayan entegre bir sistemdir.
Şirket kurulduktan ve yasallaştırıldıktan sonra, her bir şahıs veya tüzel kişinin, RADAR lisansı (veya şifresi) olarak da bilinen Siscomex’i kullanma iznini almak için bir Vergi İdaresi (Receita Federal) birimine başvurması gerekir.
Adana Ticaret Odası Sayfa 17 Siscomex (Radar) Kaydı Çeşitleri
Siscomex'te kayıt kurumsal ve bireysel olmak üzere ikiye ayrılır. Kurumsal versiyon ekspres, sınırlı ve sınırsız olmak üzere 3 alt segmente bölünmüştür.
1-Bireysel Radar Kaydı
Bireysel Radar, esnaflar, sanatçılar, çiftçiler ve benzerleri gibi ithalatçıların kendi tüketimleri için ve profesyonel faaliyetlerini ve kişisel koleksiyonlarını yürütmeleri için ithalat yapmalarına olanak sağlar.
2-Kurumsal Radar Kaydı
-Express Radar Kaydı: Bu sınıfa giren ithalatçılar şunlardır:
• Halka açık şirketler;
• Kamu şirketleri veya karma sermayeli şirketler;
• Doğrudan kamu idareleri, belediyeler ve kamu vakıfları, özerk kamu kurumları, uluslararası örgütler ve diğer uluslararası kuruluşlar;
• Her altı aylık dönemde, değeri 50.000 ABD Dolarının altında sınırsız sayıda ve değerde ithalat yapmak isteyen şirketler.
-Sınırlı Radar Kaydı: Sınırlı RADAR modeli için uygun olan şirketler, her altı aylık dönemde 150.000 ABD Dolarına kadar ithalat yapabilmektedir. Bu şirketlerin tahmini finansal kapasiteleri 50.000 ve 150.000 ABD Doları arasındadır.
-Sınırsız Radar Kaydı: Tahmini finansal kapasitesi 150.000 ABD Doları sınırının üzerinde olan şirketler sınırsız radar ile ithalat yapabilmektedir.
İthalat Lisansı
İthalat edilecek ürün için İthalat Lisansı (Licenciamento de Importação) alınması gerekebilir. İthali amaçlanan ürün için lisans gerekip gerekmediği, Siscomex sisteminden öğrenilebilmektedir.
Lisanssız İthalatı Yapılan Ürünler: Eğer ithalat lisansı gerekmiyorsa, sadece ithalat beyanı yapılır (Declaração de Importação). Otomatik ve otomatik olmayan lisans kapsamında bulunmayan ürünler ile antrepo rejimi veya geçici ithalat yöntemiyle ithal edilen ürünler, fuarlara getirilen ürünler, garanti kapsamında ithal edilen ürünler, hibe edilen ürünler, örnekler, yatırım malları gibi bazı ürünler, lisansız olarak doğrudan ithalat beyannamesi ile ithalatı yapılabilen ürün gruplarıdır.
İthalatı Lisansa Tabi Ürünler: İthalat lisansı gerekiyorsa, ithal edilecek ürünün türüne göre ilgili Brezilya ajansının analiz gerçekleştirir ve ithalat lisansı verilir. İthalat lisansı, otomatik ve otomatik olmayan şeklinde iki alt gruba ayrılmaktadır.
Otomatik Lisansa Tabi Ürünler: Otomatik lisans için SISCOMEX sistemine başvurulmakta ve Dış Ticaret Operasyon Bölümü (DECEX) tarafından yapılan değerlendirmenin ardından lisans verilmektedir.
Otomatik Olmayan Lisansa Tabi Ürünler: Otomatik olmayan lisans için SISCOMEX’e başvurulmakta ve DECEX veya yetkilendirdiği kurum tarafından yapılan değerlendirme sonucunda lisans verilmektedir. Ürün listesi zaman içerisinde revize edildiğinden, ithalatçıların SISCOMEX’ten kontrol etmesi gerekmektedir.
Her iki lisans uygulamasında da malların kaynak ülkesinden transfer edilmesinden önce lisansın alınması gerekmektedir. Bazı özel durumlarda nakliye sonrası da başvurulabilmektedir. SISCOMEX tarafından verilen başvuru numarası ile süreç takip edilebilmektedir.
Otomatik lisans başvurudan sonra 10 iş günü içerisinde verilmektedir. Otomatik olmayan lisans başvurudan sonra 60 gün içerisinde verilmektedir. Lisans alındıktan sonraki 90 gün içerisinde nakliye işleminin
