KAHİRE FUSTAT TOLUNOĞLU KAHİRE FUSTAT TOLUNOĞLU AHMET CAMİİ(876-879) AHMET CAMİİ(876-879)

(1)

KAHİRE FUSTAT TOLUNOĞLU KAHİRE FUSTAT TOLUNOĞLU

AHMET CAMİİ(876-879) AHMET CAMİİ(876-879)

CAMİ KİTABESİNE GÖRE 876-879 YILINDA CAMİ KİTABESİNE GÖRE 876-879 YILINDA

TAMAMLANMIŞTIR.

TOLUNOĞLU AHMET ABBASİ SARAYLARINDA TOLUNOĞLU AHMET ABBASİ SARAYLARINDA

YETİŞMİŞ BİR DEVLET ADAMIYDI.

868 YILINDA TOLUOĞULLARI DEVLETİNİ KURDU.

FUSTAT’TAKİ BU CAMİYİ, KÜLLİYE OLARAK İNŞA FUSTAT’TAKİ BU CAMİYİ, KÜLLİYE OLARAK İNŞA

ETTİRDİ. KÜLLİYE CAMİ, SARAY(DARÜLİMARE) ETTİRDİ. KÜLLİYE CAMİ, SARAY(DARÜLİMARE)

ÇEVGAN MEYDANI, HASTAHANE VE SARAYDAN ÇEVGAN MEYDANI, HASTAHANE VE SARAYDAN

MEYDANA GELMEKTEYDİ.

(2)

TOLUNOĞLU AHMET

CAMİİ DIŞTAN DIŞA 122 X 166 METREDİR.

ZİYADELERLE BİRLİKTE 162 X 162 METREDİR.

KAPILAR VE

PENCERELER DIŞTAN OLDUKÇA SADEDİR.

986 YILINA AİT YANAN ESKİ ŞADIRVAN AHŞAP ÖRTÜLÜ VE FISKİYELİ İDİ.

MEVCUT ŞADIRVANI SULTAN LAÇİN 1296 YILINDA YAPTIRDI.

(3)

TOLUNOĞLU AHMET CAMİİ’NİN PLANI TOLUNOĞLU AHMET CAMİİ’NİN PLANI

(4)

(5)

(6)

(7)

(8)

(9)

KAHİRE MEHMET ALİ PAŞA CAMİİ

(10)

AYAK KAMALARINA BU PENCERELERİN AÇILMA SEBEPLERİ:

1- HAVA AKIMINI TEMİN ETMEK

2-MALZEMEDEN VE İŞÇİLİKTEN TASARRUF 3- YENİLİK AMACI

4-ESTETİK GAYE

5-AYAKLARA BİNEN AĞIRLIĞI AZALTMAK

(11)

(12)

(13)

(14)

(15)

(16)

(17)

(18)

(19)

(20)

(21)

(22)

(23)

(24)

(25)

(26)

(27)

(28)

(29)

 TOLUNOĞLU AHMET CAMİİ’NİN ÖZELLİKLERİTOLUNOĞLU AHMET CAMİİ’NİN ÖZELLİKLERİ::

 1-TAMAMEN TUĞLADAN YAPILMIŞ OLAN CAMİNİN DIŞ 1-TAMAMEN TUĞLADAN YAPILMIŞ OLAN CAMİNİN DIŞ DUVARLARINDA PAYANDA VE İSTİNAT KULELERİ

DUVARLARINDA PAYANDA VE İSTİNAT KULELERİ KULLANILMAMIŞTIR.

KULLANILMAMIŞTIR.

 2-DUVARLARIN ÜSTÜ DENDAN DENİLEN(DİŞLERLE) 2-DUVARLARIN ÜSTÜ DENDAN DENİLEN(DİŞLERLE) NİHAYETLENEN PENCERE ŞEKLİNDEKİ

NİHAYETLENEN PENCERE ŞEKLİNDEKİ KORKULUKLARLA ÇEVRİLMİŞTİR.

KORKULUKLARLA ÇEVRİLMİŞTİR.

 3-LALE BAŞLIKLI AYAK SÜTUNCELERİ TUĞLADAN 3-LALE BAŞLIKLI AYAK SÜTUNCELERİ TUĞLADAN YAPILMIŞTIR.

YAPILMIŞTIR.

 4-KEMER KAMALARINA BİRER PENCERE 4-KEMER KAMALARINA BİRER PENCERE YERLEŞTİRİLMİŞTİR. BU PENCERELERİN YERLEŞTİRİLMİŞTİR. BU PENCERELERİN

BENZERLERİNE DAHA ÖNCE SADECE EBU DÜLEF BENZERLERİNE DAHA ÖNCE SADECE EBU DÜLEF

CAMİİ’NDE RASTLANILMAKTADIR.

 5-CAMİDE ASIL MİHRAPTAN BAŞKA BEŞ MİHRAP 5-CAMİDE ASIL MİHRAPTAN BAŞKA BEŞ MİHRAP DAHA BULUNMAKTADIR.

DAHA BULUNMAKTADIR.

 6-HELEZONİK, MALVİYA TİPİ DENİLEN BİR MİNARESİ 6-HELEZONİK, MALVİYA TİPİ DENİLEN BİR MİNARESİ VARDIR.

VARDIR.

(30)

 7-CAMİYİ BAŞTAN BAŞA DOLAŞAN ALÇI SÜSLEME 7-CAMİYİ BAŞTAN BAŞA DOLAŞAN ALÇI SÜSLEME FİRİZİ VE ALÇI SÜSLEMELERİ OLDUKÇA ÖNEMLİDİR.

FİRİZİ VE ALÇI SÜSLEMELERİ OLDUKÇA ÖNEMLİDİR.

SÜSLEMELER SAMERRA’DAN İNTİKAL ETMEKLE SÜSLEMELER SAMERRA’DAN İNTİKAL ETMEKLE

BİRLİKTE SAMERRA’DAKİ SÜSLEMELERDEN DAHA BİRLİKTE SAMERRA’DAKİ SÜSLEMELERDEN DAHA

ZENGİN VE DAHA SİTİLİZEDİR.

 8-KEMER KARINLARINDAKİ SÜSLEMELERİNİN HER 8-KEMER KARINLARINDAKİ SÜSLEMELERİNİN HER BİRİNİN AYRI AYRI KOMPOZİSYONLU OLUŞU,

BİRİNİN AYRI AYRI KOMPOZİSYONLU OLUŞU,

KEMERLERİN BİR SERGİ ALANI HALİNE GELMESİNİ KEMERLERİN BİR SERGİ ALANI HALİNE GELMESİNİ

SAĞLAMIŞTIR.

 9-DÖRT KÖŞELİ AHŞAP GERGİLERİN HER BİR 9-DÖRT KÖŞELİ AHŞAP GERGİLERİN HER BİR

YÜZLERİNİN KUFİ YAZILARLA DOLDURULMUŞ OLMASI YÜZLERİNİN KUFİ YAZILARLA DOLDURULMUŞ OLMASI

 10-SAMERRA ULU CAMİİ’NDE OLDUĞU GİBİ CAMİ’NİN 10-SAMERRA ULU CAMİİ’NDE OLDUĞU GİBİ CAMİ’NİN ÜÇ TARAFTAN DA ZİYADELERLE ÇEVRİLİ OLMASI.

ÜÇ TARAFTAN DA ZİYADELERLE ÇEVRİLİ OLMASI.

(31)

 TOLUNOĞLU AHMET CAMİİ’NDE BİRDEN FAZLA TOLUNOĞLU AHMET CAMİİ’NDE BİRDEN FAZLA MİHRAP BULUNMASININ SEBEPLERİ:

MİHRAP BULUNMASININ SEBEPLERİ:

 1-FARKLI TARİHLERDE YAPILMIŞ OLAN BU 1-FARKLI TARİHLERDE YAPILMIŞ OLAN BU

MİHRAPLARDAN İKİSİ FATİMİLERE BİRİSİ İSE SULTAN MİHRAPLARDAN İKİSİ FATİMİLERE BİRİSİ İSE SULTAN

LAÇİN’E AİTTİR. DOLAYISIYLA, BU MİHRAPLAR BU LAÇİN’E AİTTİR. DOLAYISIYLA, BU MİHRAPLAR BU

CAMİYİ TAMİR ETTİRENLERİN BİR HATIRASI YA DA CAMİYİ TAMİR ETTİRENLERİN BİR HATIRASI YA DA

HAKİMİYETLERİNİN BİR NİŞANESİ OLABİLİR.

 2-CAMİNİN ASIL MİHRABINDA HER VAKİTTE ANCAK 2-CAMİNİN ASIL MİHRABINDA HER VAKİTTE ANCAK BİR DEFA NAMAZ KILINDIĞI İÇİN DAHA SONRAKİ BİR DEFA NAMAZ KILINDIĞI İÇİN DAHA SONRAKİ

CEMAATLERE İMAMLIK YAPACAK KİŞİNİN BU CEMAATLERE İMAMLIK YAPACAK KİŞİNİN BU

MİHRAPTA NAMAZ KILDIRMASININ DOĞRU OLMADIĞI MİHRAPTA NAMAZ KILDIRMASININ DOĞRU OLMADIĞI YÖNÜNDEKİ FIKHİ GÖRÜŞTEN DOLAYI, NAMAZA GEÇ YÖNÜNDEKİ FIKHİ GÖRÜŞTEN DOLAYI, NAMAZA GEÇ

GELEN KİMSELERİN CEMAATLE NAMAZ KILMASINI GELEN KİMSELERİN CEMAATLE NAMAZ KILMASINI

SAĞLAMAK AMACIYLA AYAKLARA MİHRAPLAR SAĞLAMAK AMACIYLA AYAKLARA MİHRAPLAR

AÇILMIŞTIR.

(32)

 3-ÇOK ZAYIF BİR İHTİMALLE AYAKLARA KONULAN BU 3-ÇOK ZAYIF BİR İHTİMALLE AYAKLARA KONULAN BU MİHRAPLARIN AYAKLARDAKİ AĞIR GÖRÜNÜŞÜ BU MİHRAPLARIN AYAKLARDAKİ AĞIR GÖRÜNÜŞÜ BU

TEZYİNATLI MİHRAPLARLA HAFİFLETMEK AMACIYLA TEZYİNATLI MİHRAPLARLA HAFİFLETMEK AMACIYLA

OLMALARI. ANCAK BU GÖRÜŞ DOĞRU DEĞİLDİR.

ŞAYET DOĞRU OLSAYDI DİĞER AYAKLARA DA BU TİP ŞAYET DOĞRU OLSAYDI DİĞER AYAKLARA DA BU TİP

MİHRAPLARIN KONULMAKI GEREKİRDİ.

 4-DİĞER ÖNEMLİ BİR GÖRÜŞ DE, BU MİHRAPLARIN 4-DİĞER ÖNEMLİ BİR GÖRÜŞ DE, BU MİHRAPLARIN FARKLI MEZHEPLER İÇİN YAPILDIĞI VE HER

FARKLI MEZHEPLER İÇİN YAPILDIĞI VE HER

MEZHEBİN KENDİNE TAHSİS EDİLMİŞ MİHRAPTA MEZHEBİN KENDİNE TAHSİS EDİLMİŞ MİHRAPTA

NAMAZ KILDIKLARIDIR.

(33)

 TOLUNOĞLU AHMET CAMİİ ŞU TOLUNOĞLU AHMET CAMİİ ŞU ÖZELLİKLERİ İLE SAMERRA ULU ÖZELLİKLERİ İLE SAMERRA ULU

CAMİİ’NDEN DAHA BAŞARILI VE DAHA CAMİİ’NDEN DAHA BAŞARILI VE DAHA

ÜSTÜNDÜR ÜSTÜNDÜR

 1-HARİMİNİN SAMERRA ULU CAMİİ’NİNKİNİN AKSİNE 1-HARİMİNİN SAMERRA ULU CAMİİ’NİNKİNİN AKSİNE KIBLEYE PARALEL OLARAK UZANAN SAHINLARDAN KIBLEYE PARALEL OLARAK UZANAN SAHINLARDAN

OLMASI OLMASI

 2-AYAKLARIN SİVRİ KEMERLERLE BİRBİRİNE 2-AYAKLARIN SİVRİ KEMERLERLE BİRBİRİNE BAĞLANMASI

BAĞLANMASI

 3-KEMER KAMALARINA PENCERELERİN AÇILMASI3-KEMER KAMALARINA PENCERELERİN AÇILMASI

 4-DUVARLARIN PAYANDASIZ OLMASI4-DUVARLARIN PAYANDASIZ OLMASI

(34)

 SAMERRA ULU CAMİİ İLE TOLUNOĞLU SAMERRA ULU CAMİİ İLE TOLUNOĞLU AHMET CAMİİ’NİN KARŞILAŞTIRILMASI AHMET CAMİİ’NİN KARŞILAŞTIRILMASI

 A-) BENZER YÖNLERİA-) BENZER YÖNLERİ

 1-HER İKİ CAMİDE TUĞLADAN YAPILMIŞTIR.1-HER İKİ CAMİDE TUĞLADAN YAPILMIŞTIR.

 2-HER İKİSİNDE DE ZİYADELER BÖLÜMÜ VARDIR.2-HER İKİSİNDE DE ZİYADELER BÖLÜMÜ VARDIR.

 3-HER İKİSİNİN MİNARESİ DE DIŞARDAN RAMPAYLA 3-HER İKİSİNİN MİNARESİ DE DIŞARDAN RAMPAYLA ÇIKILAN HELEZONİK ŞEKİLDE MALVİYA TİPİNDEDİR.

ÇIKILAN HELEZONİK ŞEKİLDE MALVİYA TİPİNDEDİR.

 4-HER İKİ CAMİNİN SÜSLEMELERİ DE SOYUTTUR.4-HER İKİ CAMİNİN SÜSLEMELERİ DE SOYUTTUR.

 5-HER İKİ CAMİNİN İHATA DUVARLARININ ÜST 5-HER İKİ CAMİNİN İHATA DUVARLARININ ÜST KISIMLARINDA TEZYİNİ AMAÇLA YAPIYI BOYDAN KISIMLARINDA TEZYİNİ AMAÇLA YAPIYI BOYDAN

BOYA DOLAŞAN NİŞ KUŞAĞI YER VARDIR.

 6-HER İKİ CAMİDE DE GİRİŞ KAPILARI TAÇKAPI 6-HER İKİ CAMİDE DE GİRİŞ KAPILARI TAÇKAPI NİTELİĞİNDE OLMAYIP SADEDİR YANİ

NİTELİĞİNDE OLMAYIP SADEDİR YANİ TEZYİNATSIZDIR.

TEZYİNATSIZDIR.

(35)

 7-HER İKİSİ DE ABBASİ DEVRİ ESERİ OLUP, HER 7-HER İKİSİ DE ABBASİ DEVRİ ESERİ OLUP, HER

İKİSİNDE DE TÜRK TESİRİ VARDIR. TOLUNOĞLU CAMİ İKİSİNDE DE TÜRK TESİRİ VARDIR. TOLUNOĞLU CAMİ TÜRK HÜKÜMDARI TARAFINDAN YAPTIRILMIŞ, DİĞERİ TÜRK HÜKÜMDARI TARAFINDAN YAPTIRILMIŞ, DİĞERİ

İSE ABBASİ HALİFESİ TARAFINDAN TÜRKLER İÇİN İSE ABBASİ HALİFESİ TARAFINDAN TÜRKLER İÇİN

YAPILMIŞTIR.

 8-HER İKİ CAMİNİN AYAKLARI DA TUĞLADAN 8-HER İKİ CAMİNİN AYAKLARI DA TUĞLADAN

ÖRÜLEREK YAPILMIŞ OLUP SAMERRA ULU CAMİİ’NDE ÖRÜLEREK YAPILMIŞ OLUP SAMERRA ULU CAMİİ’NDE

AYAKLARIN DÖRT KÖŞELERİNE MERMERDEN ÜÇER AYAKLARIN DÖRT KÖŞELERİNE MERMERDEN ÜÇER

PARÇA SÜTUNCELER KONMUŞTUR.

 A-) FARKLI YÖNLERİA-) FARKLI YÖNLERİ

 1-SAMERRA ULU CAMİİ’NİN İHATA DUVARLARI 1-SAMERRA ULU CAMİİ’NİN İHATA DUVARLARI İSTİNAD KULELERİYLE TAKVİYE EDİLDİĞİ HALDE İSTİNAD KULELERİYLE TAKVİYE EDİLDİĞİ HALDE

TOLUNOĞLU CAMİİ’NDE BU KULELERE YER TOLUNOĞLU CAMİİ’NDE BU KULELERE YER

VERİLMEMİŞTİR.

(36)

 2-SAMERRA ULU CAMİİ’NDE AYAKLAR BİRBİRİNE 2-SAMERRA ULU CAMİİ’NDE AYAKLAR BİRBİRİNE KEMERLERLE BAĞLANMAZKEN, TOLUNOĞLU

KEMERLERLE BAĞLANMAZKEN, TOLUNOĞLU

CAMİİ’NDE AYAKLAR BİRBİRİNE SİVRİ KEMERLERLE CAMİİ’NDE AYAKLAR BİRBİRİNE SİVRİ KEMERLERLE BAĞLANMIŞTIR.

BAĞLANMIŞTIR.

 3-SAMERRA ULU CAMİİ’NDE AYAKLARIN DÖRT 3-SAMERRA ULU CAMİİ’NDE AYAKLARIN DÖRT KÖŞESİNDEKİ SÜTUNCELER ÜÇER PARÇALI(YEK KÖŞESİNDEKİ SÜTUNCELER ÜÇER PARÇALI(YEK PARE) MERMERDEN OLDUĞU HALDE TOLUNOĞLU PARE) MERMERDEN OLDUĞU HALDE TOLUNOĞLU CAMİİ’NDE BU SÜTUNCELER MERMERDEN DEĞİL CAMİİ’NDE BU SÜTUNCELER MERMERDEN DEĞİL TUĞLADANDIR.

TUĞLADANDIR.

 4-TOLUNOĞLU CAMİİ’NİN ALÇI SÜSLEMELERİ 4-TOLUNOĞLU CAMİİ’NİN ALÇI SÜSLEMELERİ

SAMERRA ULU CAMİİ’NİN ALÇI SÜSLEMELERİNDEN SAMERRA ULU CAMİİ’NİN ALÇI SÜSLEMELERİNDEN DAHA ZENGİN, DAHA GELİŞMİŞ VE DAHA SOYUTTUR.

DAHA ZENGİN, DAHA GELİŞMİŞ VE DAHA SOYUTTUR.

 5-SAMERRA ULU CAMİİ’NDE BİLİNEN BİR MİHRAP 5-SAMERRA ULU CAMİİ’NDE BİLİNEN BİR MİHRAP OLDUĞU HALDE, TOLUNOĞLU CAMİİ’NDE ALTI OLDUĞU HALDE, TOLUNOĞLU CAMİİ’NDE ALTI MİHRAP VARDIR.

MİHRAP VARDIR.

 6-SAMERRA ULU CAMİİ’NİN AVLU REVAKLARI DÖRDER 6-SAMERRA ULU CAMİİ’NİN AVLU REVAKLARI DÖRDER VEYA ÜÇER SIRALI OLDUĞU HALDE TOLUNOĞLU

VEYA ÜÇER SIRALI OLDUĞU HALDE TOLUNOĞLU CAMİİ’NİN AVLUSU ÜÇ TARAFTAN DA İKİŞER

CAMİİ’NİN AVLUSU ÜÇ TARAFTAN DA İKİŞER REVAKLIDIR.

REVAKLIDIR.

(37)

 7-SAMERRA ULU CAMİİ’NİN PENCERELERİ BEŞ 7-SAMERRA ULU CAMİİ’NİN PENCERELERİ BEŞ DİLİMLİ KEMERLİ OLDUĞU HALDE TOLUNOĞLU DİLİMLİ KEMERLİ OLDUĞU HALDE TOLUNOĞLU

CAMİİ’NİN PENCERELERİ SİVRİ KEMERLİDİR.

 8-TOLUNOĞLU CAMİİ’NDE DUVARLARIN ÜST 8-TOLUNOĞLU CAMİİ’NDE DUVARLARIN ÜST KISMINDA YAPIYI BOYDAN BOYA DOLAŞAN KISMINDA YAPIYI BOYDAN BOYA DOLAŞAN

DENDAN(DİŞ) DENİLEN KORKULUKLAR BULUNDUĞU DENDAN(DİŞ) DENİLEN KORKULUKLAR BULUNDUĞU

HALDE, SAMERRA’DA BİLİNDİĞİ KADARIYLA BUNLARA HALDE, SAMERRA’DA BİLİNDİĞİ KADARIYLA BUNLARA

YER VERİLMEMİŞTİR.

 9-SAMERRA ULU CAMİİ TOLUNOĞLU CAMİİ’NDEN 9-SAMERRA ULU CAMİİ TOLUNOĞLU CAMİİ’NDEN DAHA BÜYÜKTÜR.

DAHA BÜYÜKTÜR.

 10-SAMERRA ULU CAMİİ’NDE ALÇI SÜSLEMELERİN 10-SAMERRA ULU CAMİİ’NDE ALÇI SÜSLEMELERİN YANISIRA ALTIN YALDIZLI MOZAİK VE CAM MOZAİK YANISIRA ALTIN YALDIZLI MOZAİK VE CAM MOZAİK

SÜSLEME İZLERİNE RASTLANILDIĞI HALDE, SÜSLEME İZLERİNE RASTLANILDIĞI HALDE,

TOLUNOĞLU CAMİİ’NDE SADECE ALÇI VE TOLUNOĞLU CAMİİ’NDE SADECE ALÇI VE

GERGİLERDEKİ YAZI SÜSLEMELER VARDIR.

 11-SAMERRA’DA HARİM, KIBLEYE DİKEY OLARAK 11-SAMERRA’DA HARİM, KIBLEYE DİKEY OLARAK UZANAN YİRMİBEŞ SAHINDAN OLDUĞU HALDE, UZANAN YİRMİBEŞ SAHINDAN OLDUĞU HALDE,

TOLUNOĞLU’NDA KIBLEYE PARALEL OLARAK TOLUNOĞLU’NDA KIBLEYE PARALEL OLARAK

UZANAN BEŞ SAHINDAN MEYDANA GELMEKTEDİR.

(38)

– EMEVİ VE ABBASİ DÖNEMİ ÜSLUBU ARASINDAKİ FARKLAREMEVİ VE ABBASİ DÖNEMİ ÜSLUBU ARASINDAKİ FARKLAR

1. Hem Emeviler hem de Abbasiler camilerini oldukça büyük yapmışlardır. Ancak, Abbasi 1. Hem Emeviler hem de Abbasiler camilerini oldukça büyük yapmışlardır. Ancak, Abbasi

dönemi camileri Emevi camilerine göre daha büyük ebatta yapılmıştır. Örneğin Samerra Ulu dönemi camileri Emevi camilerine göre daha büyük ebatta yapılmıştır. Örneğin Samerra Ulu Camii içten içe 157 x 240 m. Olduğu halde, Şam Ümeyye Camii’nin ebatları içten içe

Camii içten içe 157 x 240 m. Olduğu halde, Şam Ümeyye Camii’nin ebatları içten içe 136x87 m. Ebatlarındadır.

136x87 m. Ebatlarındadır.

2. Bölgelerin jeolojik yapılarına bağlı olarak Emeviler yapılarında taş malzeme kullanırken 2. Bölgelerin jeolojik yapılarına bağlı olarak Emeviler yapılarında taş malzeme kullanırken Abbasiler kerpiç veya tuğla kullanmayı tercih etmişlerdir. Bu duruma bağlı olarak Emevi Abbasiler kerpiç veya tuğla kullanmayı tercih etmişlerdir. Bu duruma bağlı olarak Emevi dönemi eserlerinden günümüze sağlam olarak gelebildiği halde Abbasi eserleri

dönemi eserlerinden günümüze sağlam olarak gelebildiği halde Abbasi eserleri gelememiştir.

gelememiştir.

3. Emeviler yapılarında atnalı, yuvarlak ve dilimli kemerleri kullanırken, Abbasiler sivri kemer 3. Emeviler yapılarında atnalı, yuvarlak ve dilimli kemerleri kullanırken, Abbasiler sivri kemer

kullanımını tercih etmişlerdir. Abbasiler Samerra Ulu Camii’nde olduğu gibi bazen hiçbir kullanımını tercih etmişlerdir. Abbasiler Samerra Ulu Camii’nde olduğu gibi bazen hiçbir kemer kullanmayarak, düz damı doğrudan doğruya ayaklar üzerine oturtmuşlardır. Halbuki kemer kullanmayarak, düz damı doğrudan doğruya ayaklar üzerine oturtmuşlardır. Halbuki Emevilerde kemer, özellikle Kurtuba’da olduğu gibi gayet zengin ve çeşitlidir.

Emevilerde kemer, özellikle Kurtuba’da olduğu gibi gayet zengin ve çeşitlidir.

4. Emeviler eserlerinde kubbeyi başarılı bir şekilde severek kullandıkları halde, Abbasiler 4. Emeviler eserlerinde kubbeyi başarılı bir şekilde severek kullandıkları halde, Abbasiler kubbeye hiç iltifat etmemişlerdir. Yapıların üzerini düz damla örtmeyi tercih etmişlerdir.

kubbeye hiç iltifat etmemişlerdir. Yapıların üzerini düz damla örtmeyi tercih etmişlerdir.

5. Abbasilerde minareler yükseldikçe daralan içi dolu bir gövdenin etrafından helezonik bir 5. Abbasilerde minareler yükseldikçe daralan içi dolu bir gövdenin etrafından helezonik bir

rampanın dolaşması ile meydana gelen malviya tipinde bir kule şeklinde iken, Emevilerin rampanın dolaşması ile meydana gelen malviya tipinde bir kule şeklinde iken, Emevilerin minareleri kare planlıdır.

minareleri kare planlıdır.

6. Emevilerin başkenti Şam olması nedeniyle, sanatlarında daha çok Bizans ve Helenistik 6. Emevilerin başkenti Şam olması nedeniyle, sanatlarında daha çok Bizans ve Helenistik tesirler görülürken, Abbasi eserlerinde Türk ve Sasani sanatının tesirleri daha fazladır.

tesirler görülürken, Abbasi eserlerinde Türk ve Sasani sanatının tesirleri daha fazladır.

Abbasilerdeki bu tesirler, özellikle mâil kesim tekniği denilen eğri kesim tekniğinde, Samerra Abbasilerdeki bu tesirler, özellikle mâil kesim tekniği denilen eğri kesim tekniğinde, Samerra C üslubu denilen mücerret karakterlerin iyice belirginleştiği alçı süslemelerde ve sivri

C üslubu denilen mücerret karakterlerin iyice belirginleştiği alçı süslemelerde ve sivri kemerlerde kendisini daha çok gösterir.

kemerlerde kendisini daha çok gösterir.

7. Emevi yapılarındaki süslemeler hem içeride, hem de dış cephelerde yer alırken, Abbasî 7. Emevi yapılarındaki süslemeler hem içeride, hem de dış cephelerde yer alırken, Abbasî

eserlerinde süslemeler daha çok eserlerin iç kısımlarında bulunur.

(39)

 8. Emevi yapılarındaki süslemeler, tabiatçı, natüralist ve realist karakterli iken, Abbasi 8. Emevi yapılarındaki süslemeler, tabiatçı, natüralist ve realist karakterli iken, Abbasi

sanatındaki nebati motifler tabiattaki olduğu şekilleriyle değil de üsluplaştırılarak kullanılmıştır.

Ayrıca, Abbasilerde geometrik ve hayali motifler de görülmeye başlamıştır. Böylece Abbasiler Ayrıca, Abbasilerde geometrik ve hayali motifler de görülmeye başlamıştır. Böylece Abbasiler zamanında özellikle Samerra’daki yapılarda İslam sanatında mücerret yani soyut şekiller ve zamanında özellikle Samerra’daki yapılarda İslam sanatında mücerret yani soyut şekiller ve motifler yerleşmeye başlamıştır. Bu durum daha sonra Fatımi, Karahanlı, Gazneli, Selçuklularla motifler yerleşmeye başlamıştır. Bu durum daha sonra Fatımi, Karahanlı, Gazneli, Selçuklularla birlikte daha da gelişerek, İslam sanatının asıl karekter ve mahiyetini kazanmasına yol açmıştır.

birlikte daha da gelişerek, İslam sanatının asıl karekter ve mahiyetini kazanmasına yol açmıştır.



 9. Emevi saraylarındaki resimlerin konusunu daha ziyade insan figürleri oluşturur. Hatta 9. Emevi saraylarındaki resimlerin konusunu daha ziyade insan figürleri oluşturur. Hatta bunların bir kısmı erotik sahnelerdir. Abbasi saraylarında ise örneğin Cevsakü’l-Hakanî bunların bir kısmı erotik sahnelerdir. Abbasi saraylarında ise örneğin Cevsakü’l-Hakanî sarayında olduğu gibi insan figürleri zaman zaman kullanılmıştır.

sarayında olduğu gibi insan figürleri zaman zaman kullanılmıştır.

 10. Abbasiler süslemelerini genellikle alçı(ştuk) üzerine yapmışlardır. Az olmakla birlikte çini ve 10. Abbasiler süslemelerini genellikle alçı(ştuk) üzerine yapmışlardır. Az olmakla birlikte çini ve mozaik de kullanmışlardır. Halbuki Emeviler, eserlerini fresk(fresko) ve cam mozaiklerle

mozaik de kullanmışlardır. Halbuki Emeviler, eserlerini fresk(fresko) ve cam mozaiklerle süslemişlerdir.

süslemişlerdir.

 11. Emeviler’de sütun başlıkları çok çeşitlidir. Çoğu da Hristiyan ve Roma eserlerinden 11. Emeviler’de sütun başlıkları çok çeşitlidir. Çoğu da Hristiyan ve Roma eserlerinden devşirmedir. Abbasilerin sütun başlıkları ise lâleyi hatırlatmakta olup kendi eserleridir.

devşirmedir. Abbasilerin sütun başlıkları ise lâleyi hatırlatmakta olup kendi eserleridir.

 12. Emeviler döneminde türbe yapıldığı bilinmemektedir. Çünkü mezarları Abbasiler zamanında 12. Emeviler döneminde türbe yapıldığı bilinmemektedir. Çünkü mezarları Abbasiler zamanında tahrip edilmiştir. Abbasilerin de ilk dönemlerinde türbe yaptıkları bilinmemektedir. Ancak, İslam tahrip edilmiştir. Abbasilerin de ilk dönemlerinde türbe yaptıkları bilinmemektedir. Ancak, İslam mimarisindeki ilk türbenin Abbasiler zamanında yapıldığı bilinmektedir.

mimarisindeki ilk türbenin Abbasiler zamanında yapıldığı bilinmektedir. Kubbetü’s-Süleybiye Kubbetü’s-Süleybiye adına 862’de yapılan bu türbe sekizgen planlıdır ve kubbe ile örtülüdür.

adına 862’de yapılan bu türbe sekizgen planlıdır ve kubbe ile örtülüdür.