RAMAZAN EFENDİ CAMİİ

RAMAZAN EFENDİ CAMİİ

( H . 9 4 4 - 1 5 8 6 ) Y a z a n v e Çizen M u z a f f e r B A T U R C a m i i n p l â n ı ( Ş e k i l : 1) R a m a z a n E f e n d i C a m i i İ s t a n b u l d a K o c a m u s t a f a P a ş a y a g i d e r k e n y o l u n sa-ğ ı n d a H e k i m o sa-ğ l u A l i P a ş a c a m i i n i n az i l e r i s i n d e A y n ı i s m i n d e d a r b i r s o k a ğ ı n i ç e r i s i n d e d i r . B â n i s i B e z i r g â n t ü c c a r H a c ı Hüs-r e v Ç e l e b i o l d u ğ u n d a n b u c a m i e «BeziHüs-r- «Bezir-g â n m e s c i d i » d e d e n i r . D a r b i r k a p ı d a n a v l u y a g i r i l i n c e or-t a d a güzel b i r ş a d ı r v a n , s a ğ d a or-t e k mi-n a r e l i c a m i b i mi-n a s ı , s a ğ i l e r l e t e k k e y e r a s t g e l i n i r . S ı r a s i y l e ; ( Ş e k i l : 1). Ş A D I R V A N : A v l u s u n u n o r t a s ı n d a , b i r s a k ı f l a ö r t ü l ü d a r b i r s a n d u k a biç i m i n d e d i r . K a p ı t a r a f ı n d a k i y ü z ü m ü s -t e s n a d i ğ e r -t a r a f l a r ı n d a ü ç e r k u r n a l ı ç e ş m e l e r i v a r d ı r . K u r n a l a r ı n ü z e r l e r i k a b a r t ı l m ı ş g ü l m o t i f l e r i y l e s ü s l ü d ü r . A r a l a r ı n d a g e n e k a b a r t m a s e l v i m o t i f l e r i y l e h o ş b i r gö-r ü n ü ş ü v a gö-r d ı gö-r . A y gö-r ı c a e n ü s t k ı s ı m d a k a b a r t m a t e p e l i k m o t i f l i b i r b o r d ü r do-l a n ı r . E t r a f ı d e m i r p a r m a k do-l ı k do-l a ç e v r i do-l m i ş v e a h ş a p b i r ö r t ü ile k a p a t ü m ı ş t ı r . C A M Î : Ş a d ı r v a n ı n s a ğ ı n d a d ı r . B i ç i m i 19 x 17 m . ö l ç ü s ü n d e , k a r e -ye y a k ı n m u s t a t i l p l â n l ı ü s t ü k u r ş u n ö r t ü l ü b i r y a p ı d ı r . K u b b e s i y k t u r . T e k m i n a r e l i d i r ( Ş e k i l : 2 ) . M İ N A R E S İ : Ç o k i n c e v e z a r i f t i r . Ş e r e f e s i n i n a l t m ı i s t i l â t i t l e r k o r k u l u k -l a r ı n ı da d a n t e -l g i b i o y u -l m u ş ş e b e k e -l e r s ü s l e r . V a k t i y l e ; k ü l â h ı n a l t k ı s m ı n d a k i o y u k l a r ı n i ç l e r i n i düz f i r u z e r e n k l i çinil e r s i i s çinil e r m i ş . Ş i m d i y a çinil n ı z k ı b çinil e t a r a f ı n -( Ş e k i l : 2) c a m i i n b u g ü n k ü h a l i

( Ş e k i l : 3 ) d a n b i r k a ç t a n e s i k a l m ı ş , d i ğ e r l e r i dö-k ü l m ü ş t ü r . A S I L B İ N A : K e s m e t a ş ve k l â s i k t u ğ l a ile i n ş a e d i l m i ş t i r . D e v r i n i n , t e k m i l h u s u s i y e t l e r i n i t a ş ı r . B u i n ş a a t t a r -zına m i n a r e n i n d i b i n d e k ü r s ü k ı s m ı n d a da r a s t l a n ı r . B i n a y a şöyle u m u m î o l a r a k b a k ı l ı n c a a l ı ş t ı ğ ı m ı z c a m i v e y a m e s c i t i n t i h a m d a n z i y a d e b i r e v l e k a r ş ı l a ş t ı ğ ı -mızı z a n n e d e r i z . C e p h e d e k i n o r m a l p e n c e r e l e r v e k a p ı , a h ş a p k ı s ı m l a b i r l i k t e t a ş v e sıva k ı s ı m l a r ı bize b u i n t i b a ı v e r m e k t e d i r . C a m i i n d ı ş k a p ı s ı n ı n ü z e r i n d e b e s m e l e ile b a ş l ı y a n b i r a y e t ( t ü r k ç e m â n a s ı : A l l a h e v i n i t a n ı d ı ğ ı n ı z d a n v e d ü n y a d a

s a b r e t t i ğ i n i z d e n ; sizin için n e g ü z e l aki-b e t t i r d e n i l m e k t e d i r ) . Y a z ı l a r ı n ı oku-d u k t a n s o n r a ; son c e m a a t k ı s m ı n a giri-lir. B u r a s ı asıl c a m i i h a r î m i n d e n ayrı, a h ş a p o l a r a k i n ş a e d i l m i ş t i r . A l t l ı ü s t l ü v e p a r m a k l ı k l ı o l a r a k b e ş i c e p h e y e açıl-m ı ş o n b i r p e n c e r e b u l u n açıl-m a k t a d ı r . Ü z e r i s a k ı f l ı ve t a v a n k ı s m ı a h ş a p t ı r . K a p ı -d a n g i r i l i n c e sağlı v e s o l l u z e m i n i t a ş i k i y ü k s e k n a m a z g â h v a r d ı r . S a ğ d i p t e n m e r d i v e n l e k a d ı n l a r k ı s m ı n a i k i n c i k a t a çıkılır, h e r b i r i n i n b i r e r m i h r a p n i ş l e r i b u l u n m a k t a d ı r . C ü m l e k a p ı s ı n ı n t a m k a r ş ı s ı n d a ; cam i i n asıl h a r e cam k ı b l e k a p ı s ı b u l u n cam a k -t a d ı r ki ü z e r i n d e o z a m a n k i -t a b i r l e -t a k ı d e r g â h ı n d a d e v r i n m e ş h u r ş a i r i «S A I» n i n k i t a b e s i b u l u n m a k t a d ı r . B u n l a r d ö r -d e r b ö l ü m -d e n ü ç s a t ı r h a l i n -d e istif e-dil- edil-m i ş t i r : H a m d ü l i l l â h M u r a t H a n - ı z a m a n A d i ile o l d u şehr-î â f a k H a s s e t e n i h r a k o l u n c a h e m ç ü n ü c ü m , B u b i n a cami-i i ç û n n i c e ç ı r a k H a c ı H ü s r e v G ü l â m ı H a c c i - m a t B ö y l e h a y r a t a b u l d u i s t i h k a k Y a p t ı b u c a m i i k i e h l i s a f a , O l d u l a r h e p i b a d e t e m ü ş t a k . T e k y e g â h - ı v e m ü s a k i n i f u k a r a Geldi b ü n y a d n i c e t a k i r e v a k . Ç ü n t a m a m o l d u Saî d a î D i d i t a r i h i ( K â b e t ü l u ş ş a k ) .

K i t a b e d e k i ş i i r d e n d e a n l a ş ı l a c a ğ ı v e ç h i l e S u l t a n II. M u r a t H a n z a m a n ı n -da b i r ç o k işçi ç a l ı ş t ı r ı l a r a k , i s t i h k a k ı n ı y a n i m a s r a f ı n ı H a c ı H ü s r e v t a r a f ı n d a n t e m i n e t m e k s u r e t i y l e « K â b e t ü l U ş ş a k » d a e b c e t s u r e t i y l e h e s a p e d i l i n c e 994 m . 1586 da i n ş a e d i l d i ğ i b i l i n m e k t e v e f a -k i r f u -k a r a i ç i n d e h e m g e ç i m y e r i h e m d e i b a d e t h a n e y e r i o l d u ğ u ö ğ r e n i l m e k t e d i r . Az i l e r d e H a c ı H ü s r e v ' i n m u s t a t i l b i r t e k k e s i v a r d ı r . K a b r i d e o r a d a d ı r . B u n -d a n s o n r a b u t e k k e n i n ilk ş e y h i M u h y i E f e n d i ve h i i l â f a s ı n d a n R a m a z a n E f e n -diyi b i l m e k t e y i z . İ ş t e c a m i b u R a m a z a n E f e n d i n i n ö l ü m ü n d e n s o n r a i s i m değiş-t i r e r e k ; « R a m a z a n E f e n d i C a m i i » a d ı n ı a l m ı ş t ı r . Ö l ü m t a r i h i «El şeyhülel m ü -c a h i t » y a n i e b -c e t l e ( H . 1025-M 1616) d i r . R a m a z a n E f e n d i n i n y e r i n e o ğ l u M e h -m e t C e l â l e t t i n ( H . 1 0 2 6 - M . 1617) d e öl-m ü ş t ü r . Y e r i n e A b d u l l a h E f e n d i ( H . 1033 - M. 1624) d e ö l m ü ş t ü r . Y e r i n e Abd ü l h a l i m ( H . 1 0 6 2 M . 1652) Abd e ö l m ü ş t ü r . Y e r i n e f e n n î H ü s e y i n E f e n d i P o s t -n i ş i -n o l m u ş ( H . 1 0 8 9 - M . 1679) d a öl-m ü ş t ü r . ( Y a z d ı ğ ı b i r b e y i t i öl-m e ş h u r d u r ; «eyleriz h e r l â h z a d a y ü z b i n h a t a R a b b e -na, ya: R a b b e n a , f a ğ f i r l e n a b a d e h u » ) y e r i n e O s m a n M u n î E f e n d i ( H . 1100 -M. 1689) d a ö l m ü ş t ü r . Y e r i n e H a m d i M e h m e t E f e n d i ( H . 1131 - 1719) d a öl-m ü ş t ü r . Y e r i n e M e h öl-m e t E öl-m i n E f e n d i (H. 1179 - M. 1766) d e ö l m ü ş t ü r . Y e r i n e A h m e t N u r i E f e n d i ( H . 1210 M. 1796) da ö l m ü ş t ü r . Y e r i n e A b d ü l â z i z E f e n d i l e r ş e y h o l m u ş l a r d ı r ki t e k k e n i n e n s o n ş e y h i d i r . A S I L C A M İ : C ü m l e k a p ı s ı n d a n g i r i l i n c e , i ç e r i s i g ü n e ş l i b i r g ü n s e ışığın, d u v a r l a r d a k i ç i n i l e r ü z e r i n d e m e y d a n a ( Ş e k i l : 4)

RÖLÖVE .MUZAFFER BATUR. İSTAN BUL RAMAZAN EFENDİ CAMİİÇİNİSİ ( Ş e k i l : 5)

( Ş e k i l : 6)

RÖÜÖVE. M U Z A F F E R BATUR İ5MNBUL RAMAZAN EFENDİ CAMİİ ÇİNİSİ ( Ş e k i l : 7)

güzelliği i l e b ü y ü l e n i l i r . A s ı l y a p ı n ı n p l â n k a r a k t e r i k a r e y e y a k ı n d ı r , d u v a r l a r t a ş v e t u ğ l a i l e ö r ü -l ü d ü r . S a ç a k -l a r v e b i n a y ı ö r t e n sakıf bir-ç o k l a r ı g i b i d e v r i n d e bir-ç o k k u l l a n ı l a n u s u l l e r d e n d i r . S a k f ı n t e p e s i n d e b i r h i l â l v a r d ı r . A l t p e n c e r e l e r i n e t r a f ı m e r m e r s ö v e l i d i r . D ı ş t a d e m i r p a r m a k l ı k l ı i ç t e b i r e r k a p a k l ı d ı r . A l t t a ö n c e p h e d e d ö r t , y a n l a r d a ü ç e r d e n altı b i r o k a d a r da t u ğ l a k e m e r l i ü s t ışık p e n c e r e l e r i h e p si y i r m i t a n e d i r . B ü t ü n b u p e n c e r e l e r d e n s ü z ü l e n ı ş ı k l a r c a m i i h e m a y d ı n l a t -m a k t a h e -m d e ç i n i l e r ü z e r i n d e r e n k o y u n l a r ı y a p m a k t a d ı r . G e r i d e ü ç a y r ı p e n c e r e s o n c e m a a t y e r i n e a ç ı l m a k t a d ı r . Ç İ N İ L E R : Y u k a r ı d a da g ö r ü l d ü ğ ü gibi m i m a r î b a k ı m d a n e h e m m i y e t l i b i r d e ğ e r i o l m a m a k l a b e r a b e r , a y d ı n l ı ğ ı v e çini d e k o r a s y o n u b a k ı m ı n d a n f e v k a l â d e i l e r i d i r . T ü r k ç i n i c i l i ğ i n i n e n y ü k s e k d e v r e s i n e u l a ş m ı ş t ı r . B u r a d a k i r e n k v e d e s e n l e r i n b e n z e r l e r i n e A y a s o f y a d a I I . S e l i m t ü r b e s i n d e , T o p k a p ı s a r a y ı n d a Ç i n i l e r i l e r d e a l t p e n c e r e l e r i n üze-r i n d e d ö üze-r t k ö ş e n e f i s p a n o l a üze-r l a s ü s l ü olm a k l a b e r a b e r a r a l a r ı n d a k a r e v e b o r -d ü r l e r i -d e y a b a n a a t m a m a k g e r e k i r . Ş e k i l (4) d e k i b o r d ü r l e r b i r b i r i n e u l a m a o l a r a k t e k m i l çini, p a n o l a r ı dola-n a r a k â d e t a ç e r ç e v e l e r . (Ş. 5) d e k i çidola-ni p a n o ise, c a m i n i n i ç i n d e k i on a d e t a l t hava p e n c e r l e r i n i n k a l ı n l ı k l a r ı n ı s ü s l e m e k -t e d i r . H e r p a n o 23 x 23 S m . ö l ç ü s ü n d e 18 k a r o d a n m e y d a n a g e l m i ş h e p s i 180 k a d a r d ı r . B u r a d a y a r ı s ı n ı g ö r m e k t e y i . Asıl p a n o da b e y a z z e m i n ü z e r i n e u z u n , g e n i ş y e ş i l v e l â c i v e r t y a p r a k v e h a t a i k ı v r ı m l a r i y l e k o m p o z e e d i l m i ş t i r . K e m e r t a r z ı n ı v e r e n ve e t r a f ı n ı sa-r a n b o sa-r d ü sa-r l e sa-r , l â c i v e sa-r t z e m i n e b e y a z y a p r a k v e r u m i k ı v r ı m l a r i y l e t e z y i n edil-m i ş t i r . B o r d ü r l e r , T ü r k k ı r m ı z ı s ı d e n e n k a b a r ı k d a m a t e s v e y a m e r c a n k ı r m ı zısı z e m i n ü z e r i n e b e y a z r u m i m o t i f l e -r i y l e d e k o -r e e d i l m i ş t i -r . R u m i l e -r i n i ç l e -r i da b o l m i k t a r d a r a s t l a n ı r . C a m i d e i s e 450 a d e t k a d a r b o r d ü r h e r t a r a f ı s a r a r . B i r k ı s ı m ( Ş e k i l 7) d e k i çini k a r o l a r , p e n c e r e a r a l a r ı n d a i k i ş e r , m i h r a b ı n h e r iki sıra h a l i n d e t e k s ı r a h a l i n d e d u v a r -l a r a vaz e d i -l m i ş t i r . w Beyaz z e m i n e n a r çiçeği, g e n i ş v e s i v r i y a p r a k , b u l u t m o t i f l e r i y l e v e dev-r i n dev-r e n k l e dev-r i y l e s ü s l e n m i ş t i dev-r , c a m i d e 450 k a d a r d ı r . B a z l a r ı n ı n i n c e y a p r a k i ç e l e r i l â l e l e r l e s ü s l e n m i ş t i r . T o p k a p ı S a r a y ı I I I . M u r a t y a t a k o d a s ı n d a n i ş l e r i ç i n d e v e sağlı sollu 54 e r d e n 104 a d e t çini k a r o -n u -n a y -n ı -n a r a s t l a -n ı r . ( Ş e k i l : 5 ) d e k i çini k a r o l a r c a m i i ç i n d e d i ğ e r l e r i n e n i s p e t e n d a h a azdır, y a n c e p h e l e r d e g ö r ü n ü r l e r . E k s e n l e r i n -d e n s i m e t r i k o l a n b u k a r o l a r b e y a z zem i n e l â c i v e r t l e b o y a n zem ı ş t ı r . A r a l a r ı n -d a k i b e y a z r u m i l e r -d i ğ e r k a r o l a r l a ta-m a ta-m l a n a c a k ş e k i l d e t e r t i p l e n ta-m i ş t i r . Ben-z e r l e r i T o p k a p ı S a r a y ı I I I . A h m e t k ü t ü p h a n e s i d u v a r l a r ı n ı da s ü s l e m e k t e d i r . B İ B L İ O G R A F Y A : M İ T O L O J İ Y a z a n : C e m a l T O L L U N e ş r e d e n : G.S. A k a d e m i s i Güzel S a n a t l a r A k a d e m i s i h o c a l a r ı n -d a n , r e s s a m C e m a l T o l l u ' n u n M i t o l o j i i s i m l i k i t a b ı Y u n a n v e R o m e n e s a t i r i n e a i t b i r el k i t a b ı m a h i y e t i n d e d i r . K i t a b ı n ö n s ö z ü n d e d e a ç ı k l a n d ı ğ ı gibi, b a ş k a d i l l e r d e , b u s a h a d a yazılmış, b i r çok e s e r l e r m e v c u t o l d u ğ u h a l d e , d i l i m i z d e , b i l h a s s a y e n i n e s i l e v e r i l e c e k b i r k i t a p m e v c u t d e ğ i l d i . R a h m e t l i V â h i t b e y i n t a k r i b e n y a r ı m a s ı r ö n c e e s k i h a r f l e r l e b a s ı l m ı ş o l a n A p o 1 1 o ' s u n d a n b a ş k a , b u s a h a d a b i r e s e r b u l u n m a m a k t a d r . B u b a k ı m d a n C e m a l T o İ l u ' n u n k i t a b ı , b i r b o ş l u ğ u d o l d u r m a k t a d ı r . D i ğ e r t a r a f -t a n , m ü e l l i f d e n , m i -t o l o j i ' y i d a h a g e n i ş i h t i v a e d e n b i r e s e r i , b e k l e m e k t e oldu-ğ u m u z u b u r a d a i f a d e e t m e k isteriz. CALCOLO' D İ R E T T O D E L L E T R A V İ İ N F L E S S E İ N C.A. 96 s a h i f e 2000 l i r e t Z. C a s t e l l u c c i o İ n h i n a y a m a r u z b i r b e t o n a r m e kir i ş i n m u h t e l i f h a l l e kir i m u h t e l i f m e t o t -l a r -l a m ü t a -l â a e d i -l m e k t e d i r . ( D ö r t g e n v e T ş e k i l l e r i ) a y r ı c a a d e d î m i s a l l e r v e r i l m e k t e d i r , C.Ç. N e ş r e d e n : V i t a l i e t G h i a n d a - Casa E d i t r i c e V i a alla C h i e s a , della M a d d a l e n a C e n o v a - İ t a l i e M İ M A R L A R O D A S I : M e r k e z ida-r e h e y e t i 1959 v a z i f e t a k s i m i a ş a ğ ı d a k i ş e k i l d e y a p ı l m ı ş t ı r : B a ş k a n U m u m î K â t i p M u h a s i p Ü y e Ü y e Ü y e Ü y e Ü y e M a r u f O r h a n S e r m e t T e k i n M e s ' u t M e t i n A k t a n O N A L B O L A K G Ü R E L A Y D I N E V R E N H E P G Ü L E R O K A N k e n d i l e r i n e b a ş a r ı dileriz.