İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ
AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ AUZEF
Tüm yayın ve kullanım hakları İstanbul Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir.
Hiçbir şekilde kopyalanamaz, çoğaltılamaz ya da yayınlanamaz. Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir.
FAKÜLTE / YÜKSEKOKUL: ORTAK DERS
BÖLÜM: ORTAK DERS
DÖNEM (GÜZ / BAHAR): GÜZ
DERSİN ADI: TÜRK DİLİ I
DERS NOTU YAZARININ
ADI ve SOYADI: PROF. DR. MUSTAFA ÖZKAN
CANLI DERS ÖĞRETİM
GÖREVLİSİNİN / ÜYESİNİN
ADI ve SOYADI:
3 / 10
8. HAFTA
DERS NOTU
İÇİNDEKİLER
1. KELİME TAHLİLLERİ
1.1. Kısaltmalar
5 / 10
1. KELİME TAHLİLLERİ
1.1. Kısaltmalar
ffye=fiilden fiil yapma eki fiye=fiilden isim yapma eki fk=fiil kökü
ifye=isimden fiil yapma eki iiye= isimden isim yapma eki ik=isim kökü
y. ses=yardımcı ses dön=dönüşlülük eki
ggz h.=görülen geçmiş zamanın hikâyesi ögz h.=öğrenilen geçmiş zamanın hikâyesi gen. h.=geniş zamanın hikâyesi
gel. h.=gelecek zamanın hikâyesi şim. z. h.=şimdiki zamanın hikâyesi işteş=işteşlik eki
fak=faktitif eki yok=yokluk eki zarf f.e.=zarf fiil eki isim f.e.=isim fiil eki sıfat f.e.= sıfat fiil eki psv=passiflik eki
ögze =öğrenilen geçmiş zaman eki ggze =görülen geçmiş zaman eki gel. z.e.=gelecek zaman eki gen. z.e.=geniş zaman eki şim. z.e.=şimdiki zaman eki y.fiil=yardımcı fiil
şart=şart eki
istek=istek eki
ger=gereklilik eki
olmsz=olumsuzluk eki
t.1.ş.e=teklik birinci şahıs eki
t.2.ş.e=teklik ikinci şahıs eki t.3.ş.e=teklik üçüncü şahıs eki ç.1.ş.e=çokluk birinci şahıs eki ç.2.ş.e=çokluk ikinci şahıs eki ç.3.ş.e=çokluk üçüncü şahıs eki t.1.ş.i.e=teklik birinci şahıs iyelik eki t.2.ş.i.e=teklik ikinci şahıs iyelik eki t.3.ş.i.e=teklik üçüncü şahıs iyelik eki ç.1.ş.i.e=çokluk birinci şahıs iyelik eki ç.2.ş.i.e=çokluk ikinci şahıs iyelik eki ç.3.ş.i.e=çokluk üçüncü şahıs iyelik eki ç=çokluk eki~hâli
bil=bildirme eki kuv.=kuvvetlendirme vas=vasıflık fonksiyonunda ih.=ihtimal
Kelime Kök Tahlil
yapımında< yap- -ı- -m- -ı- -n- -da
fk y. ses fiye 3.t.ş.i.e. y. ses bulunma hâli /lokatif eki/
uykusuzluk< uy(u)- -ku -suz- -luk
fk fiye iiye iiye Kökteki vurgusuz u vokali düşmüştür.
söyleniş < söyle- -n- -iş
fk ffye fiye
seçilmek < seç- -i- -l- -mek
fk y. ses ffye (psv) fiye (mastar eki)
gidişiniz < git- -iş- -i- -niz
fk fiye y. ses ç.2.ş.e.
uzatmayın< uza- -t- -ma- -y- -ın
fk ffye (fak) ffye
(olmsz)
y. ses ç.2.ş.emir çekim eki
karışıklık < kar- -ı- -ş- -ı- -k -lık
fk y. ses ffye (işteş) y. ses fiye iiye
küçücük < küçü(k)- -cük
7 / 10
ik fiye Kökteki (k) düşer.
birincilikle < bir- -i- -nci- -lik- -le
ik y. ses iiye iiye vasıta hâli eki /instrümental eki
çoğaltılıyor< çok/ğ- k/ğ değişimi
-al- -t- -ı- -l- -ı- -yor
ik ifye ffye (fak) y. ses ffye (psv) y. ses şim. z.e.
biriktirmiştir < bir- -i- -k- -tir- -miş- -tir
ik y. ses ifye ffye (fak.) ögze Bildirme
eki kuv.ih.
fısıldıyor < fısıl- -da/dı- -yor
ik ifye şim. z.e.
-da isimden fiil yapım ekindeki vokal kendisinden sonraki y dolayısıyla -ı/-i sesine dönüşür.
başlangıçta < baş- -la- -n- -gıç- -ta
ik ifye ffye (dön) fiye Bulunma hâli eki /lokatif
d/t değişmesi ile
tapınaklar < tap- -ı- -n- -ak- -lar
fk y. ses ffye (dön) fiye ç
görüntüsüz < gör- -ü- -n- -tü- -süz
fk y. ses ffye (dön) fiye iiye
(yokluk)
sayılmamalı < say- -ı- -l- -ma- -malı
fk y. ses ffye (psv) ffye (olmsz) ger
sayısızca < say- -ı- -sız- -ca
fk fiye iiye
(yokluk)
eşitlik eki
çizgili < çiz- -gi- -li
fk fiye iiye (vas)
bütünlüyor < bütün- -le/lü- -yor
ik ifye şim. z.e.
-yor tesiri ile le-’deki e sesi ü’ye dönüşür
geliyordum < gel- -i -yor [i-] -du- -m
fk y. ses şim z.e. y. fiil ggz h. t.1.ş.e.
isim üzerine gelen i- yardımcı fiili ekleşirken düşer
çekimsizdir < çek- -i- -m- -siz- -dir
fk y. ses fiye iiye
(yokluk)
t.3.ş. bildirme eki
demedik mi < de- -me- -di- -k mi
fk ffye (olmsz) ggze ç.1.ş.e. Soru eki
gitmemize < git- -me- -miz- -e
fk fiye ç.1.ş.e. yaklaşma hâli/datif
(ben) gitmem < git- -me- -m
fk ffye (olmsz) t.1.ş.e.
gitmem (gerekir)
<
git- -me- -m
fk ffye (olmsz) t.1.ş.i.e.
uyuyacaksan < uyu- -y- -acak [i-] -se/a -n
fk y. ses fiye.
(gel. z.)
y. fiil şart e. t.2.ş.e.
Gelecek zaman eki artık burada ifye olmuştur.
İsmin üzerine gelen i- yardımcı fiili ekleşirken düşer.
koşarak < koş- -arak
fk zarf f.e.
gelmeden < gel- -meden Örnek: Ayşe gelmeden gitti.
fk zarf f.e.
gelmeden < gel- -me- -den Örnek: Gelmeden gelmeye fark var.
fk fiye
(mastar)
uzaklaşma hâli /ablatif
vermeyince < ver- -me- -y- -ince
fk ffye
(olmsz)
y. ses zarf f.e.
söyleyeceğinizi < söz/yle- -y- ecek/ğ- -i- -niz- -i
fk y. ses sıfat f.e.
(gel. z.)
y. ses ç.2.ş.e Yükleme
hâli
duyduğum < duy- -duk -u- -m
fk sıfat f.e. y. ses t.1.ş.i.e.
gelmeyenlerin < gel- -me- -y- -en -ler- -in
fk ffye
(olmsz)
y. ses sıfat f.e. ç ilgi hâli /genitif
9 / 10
koşuşmaktalar < koş- -u- -ş- -makta- -lar
fk y. ses ffye
(işteş)
şim. z.e. ç.3.ş.e.
doğruysa < doğru [i-] - se/sa
ik y. fiil şart e.
öyleydi < öyle [i-] -y- -di
ik y.fiil y. ses ggze
yorgunsunuz < yor- -gun- sunuz
fk fiye ç.3.ş.bildirme eki
saygılarımla < say- -gı- -lar- -ı- -m- -la
fk fiye ç y. ses t.1.ş.i.e. vasıta hâli/instrümental
yoktur < yok- -tur
ik t.3.ş. bildirme eki
gitsin < git- -sin
fk ç.3.şahıs emir eki
çocukken < çocuk [i-] -ken
ik y.fiil zarf f.e.
koşarken < koş- -ar- [i-] -ken
fk gen. z.e. y. fiil zarf f.e.
sorumsuz < sor- -u- -m- -suz
fk y. ses fiye iiye
(yok)
