ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE  MATERYAL TASARIMI DERSİ

ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE  MATERYAL TASARIMI DERSİ

2019‐2020 BAHAR DÖNEMİ FORMASYON GRUBU (2. DÖNEM)

Dr. Öğr. Üyesi Şirin KÜÇÜK AVCI

Dersin Kapsamı:

• Ders İçeriği ve Amacı

• Eğitim

• Öğretim

• Öğrenme

• Öğretme

• Teknoloji

• Eğitim Teknolojisi

• Öğretim Teknolojisi

• Eğitim ve Öğretim Teknolojisi Arasındaki İlişki

Ders İçeriği ve Amacı

• Öğretim Teknolojileri dersinin genel olarak iki temel  amacı bulunmaktadır: 

• Ders kapsamında öğretmen adaylarının  teknolojinin tarihsel gelişimi ve öğretim  teknolojilerinin kuramsal temelleri hakkında  bilgi sahibi olmalarını sağlamak,

• Etkili öğretim materyalleri tasarlayabilme,  geliştirebilme ve değerlendirebilme becerileri  edindirmeyi amaçlamaktadır. 

TEMEL KAVRAMLAR

ÖĞRENME EĞİTİM

ÖĞRETME ÖĞRETİM

1. EĞİTİM

“Eğitim” sözcüğünden  ne anlıyorsunuz?

6

EĞİTİM NEDİR?

7

Yaşantıyı yeniden inşa etme yoluyla yetiştirmektir. (Dewey, 1997).

Davranış değiştirme sürecidir. (Tyler, 1988).

Önceden saptanmış amaçlara göre insanların davranışlarında belli gelişmeler sağlamaya yarayan planlı etkiler dizesidir. (Oğuzkan, 1993)

EĞİTİM NEDİR?

8

İnsanları belli amaçlara göre yetiştirme sürecidir. (Fidan, 1996)

Bireyin içinde yaşadığı toplumda davranış biçimleri edindiği süreçler toplamıdır. (Gürkan, 2001)

Çocuğa toplumsal yaşamda kolaylıkla ve etkili bir vatandaş olarak yaşayabilmesi için gereksinim duyduğu bilgileri, becerileri, tutumları ve değerleri kazandırmasıdır. (Tanrıöğen, 2006)

Yaşantı Davranış değiştirme  süreci

Önceden saptanmış  amaçlar (hedefler)

Plan Yetiştirme Birey

Kazandırmak Bilgi

Beceri Tutum

Vb.

• Eğitimin tanımlarının ortak özellikleri:

10

Bir süreçtir Süreç sonunda 

davranış değişikliği

EĞİTİM NEDİR?

• Ertürk (1993);

‘’Bireyin davranışlarında kendi  yaşantısı yoluyla ve kasıtlı olarak  istendik değişme meydana getirme  süreci olarak’’

tanımlanmaktadır.

11

Birey

13

Davranış  Değişikliği:

• Eğitim bir davranış değiştirme sürecidir. 

• Organizmanın gözlenebilen ya da  gözlenemeyen örtük ya da açık  etkinliklerinin tümüne davranış 

denilmektedir. 3 türlü davranıştan söz  edilebilir:

• Doğuştan getirilen (refleks, içgüdü)

• Geçici davranış (hastalık, bağımlılık)

• Sonradan kazanılan (öğrenme ürünü)

• İstendik (Planlı eğitim)

• İstenmedik (Eğitimin hatalı yanları)

Kasıtlılık:

15

İstendiklik:

• Davranışlar bir hedefe‐amaca yönelik biçimde  değişmesidir. İstendiklik planlılığı gerektirir. 

• İstendiklik iki kaynağa dayanmaktadır:

• 1973 tarihli Türk Milli Eğitimi Temel  Kanunu ile belirlenmiş olan ‘’ Türk Milli  Eğitimin Genel Amaçları ve Temel İlkeleri’’

• Talim Terbiye Kurulunca hazırlanan,  eğitim programlarınca belirlenmiş olan  hedef davranışlar (öğrenci kazanımlar)

16

Deneyim 

(Kendi Yaşantısı  Yoluyla):

• Öğrenenin, öğrenmeye bizzat katılmasıdır. 

• Bireylerin birbirleriyle ve çevresiyle etkileşimi  sonucu bireylerde davranış değişikliği 

oluşmasına yaşantı denir. Eğitim açısından  yaşantı, kazanılmış ve yaşanılmış olarak iki  kategori ele alınabilir:

• Yaşanılmış yaşantı: Bireylerin birbirleriyle  olan etkileşimleri sonucundaki etkinliklerin  tümü olarak ifade edilir. 

• Kazanılmış yaşantı: Etkileşim neticesinde  bireyde iz bırakan ve bireylerin davranışında  değişiklik oluşturan etkinliklere verilen addır. 

Yani kazanılmış yaşantı neticesinde  bireylerde öğrenme gerçekleşir.

17

Süreç:

Öğrenenin aktif olduğu dinamik süreçtir. 

Süreç; olguların ya da olayların, belli bir  taslağa uygun ve belli bir sonuca varacak  biçimde düzenlenmesi olarak ifade edilir.

• Bu yönüyle bakıldığında eğitim bir  süreçtir.

• Yaşam boyu devam eder.

• Kapsamlı ve çok boyutludur. 

• Öğrenenin bu sürece etkin katılımı  gerekmektedir.

18

Eğitim ve öğretim arasındaki 

ilişki nedir?

2. ÖĞRETİM

• Bireyin yaşamı boyunca süre gelen 

eğitiminin bir kısmı ise okulda ya da sınıf  ortamında planlı ve programlı bir biçimde  yürütülmektedir.

• Buna göre öğrenmenin gerçekleşmesi  için bilginin ve ortamın düzenlenmesine  öğretim denilmektedir.

.

ÖĞRETİM:

• ÖĞRETİM: Eğitim kurumlarında gerçekleştirilen  planlı, denetimli ve örgütlenmiş etkinliklere  denir. 

• Bir dersin öğretim programında belirtilen  esaslara uygun bir öğrenme‐öğretme süreci  için, gerekli hazırlıkların yapılması, sürecin  gerçekleştirilmesi ve bu sürecin, ürün olarak  ortaya çıkması beklenen davranışların tümü  görülünceye kadar (yani öğrenme 

gerçekleşene kadar) olabildiğince  etkili ve  verimli bir biçimde sürdürülmesi hizmetidir  (Özçelik, 1987).

3. ÖĞRENME

ÖĞRENME

• Bireyin aktif, bilinçli olarak kendisine uygun bazı

stratejiler kullanarak

çevreden bilgi edinme ve hafızasında var olan

bilgilerle birleştirerek kendinde kalıcı davranış

oluşturma sürecidir (Shuell, 

1998). 

25

ÖĞRENME

SÜREÇ

Kalıcı nitelikteki davranış  değişmelerine neden olan 

etkileşim bütünüdür. Bu  süreç doğrudan 

gözlenemez.

ÜRÜN

Geçirdiği  yaşantılar sonucu  olarak, bireyin 

davranışlarında oluşan bir  ölçüde kalıcı nitelikteki 

değişmelerdir.

26

ÖĞRENME:  Kendiliğinden ve yönlendirilmiş 

öğrenme olmak üzere 2 biçimde gerçekleşmektedir. 

 Kendiliğinden Öğrenme: Bireyin kendi kendine  gerçekleştirdiği  bir eylem yada yaşantı sonucu  oluşan öğrenmelere denir. Örneğin: bir kişinin  yemek davetinde yada toplantıda nasıl 

davranacağını çevresindekileri gözleyerek, taklit  ederek öğrenmesi vb. 

 Yönlendirilmiş öğrenme: Öğrenmeyi sağlayacak  olan öğrenenin dışındaki bir kişi yada araç olduğu  durumda oluşan öğrenmelere denir. Örneğin: 

kasetçalar, cd, bilgisayar vb. araç yardımıyla  öğrenme..

4. ÖĞRETME

ÖĞRETME: 

• Öğretim uygulaması  sırasında bireyin 

öğrenmesine  yardımcı olucu 

öğretici tarafından  sergilenen 

davranışlardır.

29

ÖĞRENME, ÖĞRETİM VE ÖĞRETME

• ÖĞRENCİ

ÖĞRENME

• ÖĞRETMEN

ÖĞRETME

• ÖĞRETMEN‐ÖĞRENCİ

ÖĞRETİM

5. Teknoloji

5. TEKNOLOJİ 

Teknoloji: 

• Teknoloji, ‘’bilimsel ya da diğer sistematik bilgilerin pratik alanlara 

sistemli bir şekilde uygulanması’’ olarak tanımlanmaktadır (Galbraith,  1967 Akt: Yalın, 2004).

• Alkan (2011) ise teknolojiyi, ‘’kazanılmış yeteneklerin işe koşulmasıyla 

doğaya egemen olmak için gerekli işlevsel yapılar oluşturma’’ şeklinde 

ifade etmektedir. 

Teknoloji: 

• TDK’ya göre teknoloji ‘’ bir sanayi dalı ile ilgili yapım yöntemlerini,  kullanılan araç, gereç ve aletleri, bunların kullanım biçimlerini 

kapsayan kullanım bilgisi, uygulayım bilim olarak tanımlanmıştır. 

• Teknoloji bilim ve uygulama arasında köprü görevi görmektedir:

TEKNOLOJİ

BİLİM UYGULAMA

Eğitim Teknolojisi

EĞİTİM EĞİTİM  TEKNOLOJİ TEKNOLOJİSİ

EĞİTİM TEKNOLOJİSİ:

EĞİTİM TEKNOLOJİSİ NEDİR?

• ‘’Genelde eğitime, özelde öğrenme durumuna  egemen olabilmek için ilgili bilgi ve becerilerin  işe koşulmasıyla öğrenme yada eğitim 

süreçlerinin işlevsel olarak yapılandırılmasıdır’’ 

(Alkan, 2011, s. 13)

• Öğrenme‐öğretme süreçlerinin tasarlanması,  uygulanması, değerlendirilmesi ve 

geliştirilmesi işidir. (Alkan, 1998)

EĞİTİM TEKNOLOJİSİ:

• ‘’NE’’ ve ‘’NİÇİN’’ konuları  saptandıktan sonra ‘’NASIL’’ 

gerçekleşebileceği 

konusuyla ilgilenmektedir.

EĞİTİM TEKNOLOJİSİ:

• Buradan da anlaşılacağı üzere, ilk başlarda eğitim teknolojisi ‘’ 

eğitimde araç gereç kullanımı’’ olarak ele alınsa da artık bu 

çerçeveden sıyrılarak insan öğrenmesi ile yakından ilişkili süreci ifade 

eden derin bir anlama sahip olmuştur.

EĞİTİM TEKNOLOJİSİNİN AMAÇLARI:

• 1. Eğitim hizmetlerini daha geniş kitlelere götürmek,

• 2. Öğretme ve öğrenme süreçlerini daha verimli hale getirmek, 

• 3. Öğretme ve öğrenme etkinliklerini bireyselleştirmek, 

• 4. Öğretme ve öğrenme ile ilgili uygulama süreçlerini düzenlemek,

• 5. Eğitim gereksinimlerini ve olanaklarını bilimsel araştırma konusu yapmak,

EĞİTİM TEKNOLOJİSİNİN AMAÇLARI:

• 6. Eğitim kurumlarını uygulamalı hale dönüştürmek,

• 7. Öğretim programlarında sürekliliği sağlamak, 

• 8. Eğitim personelinin etkinliğini ve verimliliğini arttırmak,

• 9. Çevre faktörlerini düzenlemek ve kontrol etmek,

• 10. Öğrenme‐öğretme süreçlerini öğrenci yeteneklerine uyarlamak,

• 11. Eğitimle ilgili sorunların çözümünde uygulamaya koymak. 

ÖĞRETİM ÖĞRETİM  TEKNOLOJİ TEKNOLOJİSİ

ÖĞRETİM TEKNOLOJİSİ:

Öğretim Teknolojisi

• Öğretim teknolojisi nedir?

• Tanım: Eğitim ve öğretim faaliyetlerinin yapıldığı tüm  alanlarda öğretme ve öğrenme ile ilgili olarak 

karşılaşılan tüm görevleri ve sorunları içeren bir  kavramdır. 

• Öğretim teknolojisi kavramı, teknolojinin görevlerini  belirtmede ve eğitimsel prensip ve kavramları 

anlamada ve analiz etmede kullanılmaktadır. 

• Öğretim teknolojisi derslerin öğretim ile ilgili 

sistemlerin tasarlanması, geliştirilmesi ve bu sistemleri  derslerde kullanma, yönetim ve değerlendirmeyi içine  alan sistematik bir bütündür (Yalın, 2003). 

43

•

Öğretim teknolojisi, öğrenci‐öğretmen veya öğrenci‐çevre arasında bilgi, mesaj ve düşünce alış‐verişinin en etkili biçimde

gerçekleştirmek için bilgi ve materyallerin işe koşulmasıdır. 

•

• İletişim sürecini etkili kılabilme çabası da  denilebilir

44

• Öğretim teknolojisi, kullanım amacı şöyledir:

• 1) Öğretim yöntemleri ve öğretimde kullanılan araç‐gereçlerin geliştirilmesi.

• 2) Öğrenme‐öğretme ortamının sistematik bir yaklaşımla tasarlanması,  uygulanması ve değerlendirilmesi

45

ÖĞRETİM TEKNOLOJİSİNİN TARİHSEL  GELİŞİMİ:

MEDYA

• Görsel öğretim materyaller, filmler, televizyoni tepegöz, gibi araçlara vurgu vardı. 

SÜREÇ

• Etkili öğrenme için çeşitli süreçlerin takip edildiği  öğretim tasarımı ve modelleri vurgusu vardı. 

SÜREÇ OLMANIN ÖTESİNDE

• Öğrenme ile ilgili teori ve pratik üzerine vurgu  yapılmıştır. 

Öğretim teknolojisine ilişkin tüm tanımlamalar incelendiğinde, medya, süreç ve süreç olmanın  ötesinde olarak 3 dönem şeklinde ifade edilmektedir (Reiser, 2007 Akt: Türel, 2019)

1980‐1990 1960‐1970

1920‐1950 Teknoloji

Tasarım  (Yöntem)

Teknoloji+

Tasarım

1920‐1950 Öğretim Teknolojisinin Medya  Olarak Görüldüğü Dönem (Türel, 2019):

Bu dönemde, öğretim  teknolojisi öğretimin 

öğrencilere fiziksel araçlarla  aktarılması olarak ele 

alınmıştır. 

Öğretim sürecinin görme  deneyimi ile 

zenginleştirilmesi mantıpu 

bu dönem baskındır. 

1960‐1970 Öğretim Teknolojisinin Süreç Olarak  Görüldüğü Dönem (Türel, 2019):

Bu dönemde, günümüzde de hala kullanılan birçok öğretim tasarımı modeli  geliştirilmiştir. 

AECT (1977) tarafından yapılan tanımlamada; ‘’araç’’ yerine ‘’tasarım ve  öğrenme’’ vurgusu yapılmıştır:

‘’Öğretim teknolojisi öğretim süreçlerinin ve kaynaklarının tasarımı, geliştirme,  kullanma ve yönetme ve değerlendirme teorisi ve uygulamasıdır.’’

1980‐1990 Öğretim Teknolojisinin Süreç Olmanın  Ötesinde Görüldüğü Dönem (Türel, 2019):

Bu dönemde, öğretim tasarımı model ve  uygulamaları bilişsel psikoloji ve  yapılandırmacı anlayışın öğretme ve  öğrenmeye getirdiği yeni bakış açılarından 

etkilenmiştir. 

Bu durumda öğretim 

teknolojisinin tanımında 

değişikliklere sebep olmuştur.

1980‐1990 Öğretim Teknolojisinin Süreç Olmanın  Ötesinde Görüldüğü Dönem (Türel, 2019):

1. İnsanın eğitimi ile ilgili  bilimsel çalışmaların 

sürekli olarak yeni  sonuçlar ortaya koyması,

2. Eğitimin öneminin  giderek daha çok 

anlaşılması ve  kapsamının genişlemesi

3. Yeni gelişen  teknolojilerin 

kapasitesine bağlı olarak  tasarım anlayışının 

değişmesi

4. İletişimin önem  kazanması ve eğitime bir 

iletişim süreci olarak  bakılmaya başlanması 

olarak sayılabilir. 

Bu değişimin sebepleri arasında:

EĞİTİM  TEKNOLOJİSİ  VE ÖĞRETİM  TEKNOLOJİSİ  ARASINDAKİ  FARK NEDİR?

• Her iki kavramda da teknoloji ortak nokta iken 

• büyük ölçekli ve uzun süreli çalışmalar  eğitim teknolojisi, 

• Daha dar ve alana özgü (matematik,  yabancı dil öğretimi vb.) kapsamlı  çalışmalar ise öğretim teknolojisi  ifade edilmektedir. 

ÖĞRETİM  TEKNOLOJİSİ

EĞİTİM TEKNOLOJİSİ

EĞİTİM TEKNOLOJİSİ Mİ  ÖĞRETİM TEKNOLOJİSİ  Mİ?

• Eğitim teknolojisi öğrenme‐öğretme sürecindeki tüm etkinliklerin gerçekleşmesini sağlayan bir disiplin olarak vurgulanırken, öğretim teknolojisi süreç

içerisinde bilginin daha kolay öğretilmesi ile ilgilenen öğretimin kılavuzlanması işidir.

• Başka bir deyişle, öğrenciye aktarılan konunun öğretilmesi sürecindeki faaliyetleri kapsamaktadır.

• Öğrenme‐öğretme sürecinde öğrencinin konuyu daha iyi öğrenebilmesi ve bilgilerin daha kalıcı olabilmesi için mutlaka süreç içerisinde öğretim teknolojisinden yararlanmak gerekmektedir.

52

Öğretim 

Materyali ve  Önemi:

• Öğretim materyali öğretme ve 

öğrenme etkinliklerini kolaylaştırmak,  teşvik etmek ve iyileştirmek için 

kullanılabilecek insan ve insan dışı  materyaller veya kaynaklar olarak  tanımlanmıştır.

Öğretim 

Materyali ve  Önemi:

• Etkili bir öğrenme ortamı hazırlama  sürecinde ise öngörülen hedeflere  ulaşma noktasında öğretim 

materyalleri önemli bir ögedir.

Öğretim 

Materyali ve  Önemi:

• Her öğretim materyalinin her öğrenci,  her kazanım ve öğrenme ortamı için  uygun olmayacağı unutulmamalıdır. 

İYİ ÇALIŞMALAR 

DİLERİM!