Hutbe
Sözlükte, söz söylemek, konuşmak, insanları ikna için fasih ve tesirli konuşmak anlamına gelir.
Cuma ve bayram namazlarında, hatip tarafından minbere çıkılarak yapılan konuşmadır.
Genel olarak, Cuma ve bayram namazlarında Allah’a hamd etmek, Rasulüne salat ve
müslümanlara nasihatten oluşan bir konuşmadır.
Hutbe,
«Ey iman edenler! Cuma günleri namaz için çağrı yapıldığı zaman hemen Allah’ın zikrine koşun ve alışverişi bırakın. Eğer bilirseniz bu sizin için daha hayırlıdır.»
«Namaz kılındıktan sonra yeryüzüne dağılın ve Allah’ın lütfundan (nasibinizi) arayın. Allah’ı
çokça anın ki kurtuluşa eresiniz.»
Cuma Suresi 9-10. ayet
Cuma günü iç ezanından cumanın farzının
kılınıp bitirilmesine kadar her türlü ticari
işlemlerin durdurulması gerekmektedir.
Hutbenin Hükmü
Ayette geçen zikrullah ifadesinin hutbe anlamına geldiğini kabul eden alimler bulunmaktadır. (İmam Azam)
Hamdele (elhamdülillah) , tesbih
(Sübhanellah) veya tehlil (la ilahe illallah) ile
zikrullah yerine getirilmiş olur.
Hutbenin Sıhhatinin Şartları
Hanefilere göre
Cuma vakti içinde olmak
Tekaddüm
Namazdan önce okumak
Hutbe niyeti ile okumak
Cemaat huzurunda okumak
Namaz ile hutbe arasının yemek içmek gibi
namaz bozan bir şeyle ayrılmaması.
Hutbenin Sünnetleri
Hanefilere göre:
Abdestli olmak
Temiz giyinmek, namaz kılınabilecek şekilde örtünmüş olmak
Hutbe okumak için minbere çıkmadan önce, minber tarafında veya önünde bulunmak
Minbere dua ederek çıkmak
İç ezanı minberde, cemaate dönük ve oturmuş olduğu halde cemaatle dinlemek
İki hutbeyi de minberden ayakta ve cemaate
dönük olarak irad etmek
Hutbeye başlamadan gizlice besmele çekmek
Hutbeye hamdele, şehadet ve salvele ile başlamak
Vaaz ve nasihatte bulunmak
Kur’an’dan bir ayet okumak
İki hutbe arasında en az üç ayet okuyacak kadar oturmak
İkinci hutbeye, hamdele ve salvele ile başlamak,
müminlere dua ve istiğfar etmek
Hutbeyi kısa tutmak, uzatmamak
«Hutbeyi kısa namazı uzunca tutması , hatibin mesleki olgunluğunun işaretidir.»
(müslim, Cuma 47)
Hutbenin Muhtevası
Minbere çıkış ve duaları
Birinci hutbe (Mukaddime ve mev’iza bölümlerinden oluşur)
Mukaddime
Hamdele
Şehadet
Salvele
Takva ve tavsiye
Konu ile ilgili en az bir ayet
Konu ile ilgili bir veya birkaç hadis
Mev’iza
Hitap
Konunun takdimi
Öğüt
Arapça bitiriş
Bir ayet
Oturuş
İkinci Hutbe (müminler için duadan ibarettir)
Hamdele-salvele
Müminlere dua
Nahl Suresinin 90. ayeti (Bayram hutbelerinde İsra suresinin son ayeti)
