EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ ANABİLİM DALI
MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI
FLÜT ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN ÖĞRETİM YÖNTEMLERİNİN KONULARA GÖRE ETKİLİLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
DOKTORA TEZİ
Hazırlayan
Evrim KÜRKLÜ
Ankara Haziran, 2010
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ ANABİLİM DALI
MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI
FLÜT ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN ÖĞRETİM YÖNTEMLERİNİN KONULARA GÖRE ETKİLİLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
DOKTORA TEZİ
Evrim KÜRKLÜ
Danışman: Prof. Dr. Salih AKKAŞ
Ankara Haziran, 2010
JÜRİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI ... i ÖNSÖZ ... ii ÖZET ... iii ABSTRACT ... iv TABLOLAR LİSTESİ ... v GRAFİKLER LİSTESİ ... vi
ŞEKİLLER LİSTESİ ... vii
KISALTMALAR LİSTESİ ... viii
1. GİRİŞ ... 1 Problem ... 4 Amaç ... 7 Önem ... 8 Varsayımlar ... 8 Sınırlılıklar ... 8 2. YÖNTEM ... 9 Araştırmanın Modeli ... 9 Evren ve Örneklem ... 10 Verilerin Toplanması ... 10 Verilerin Analizi ... 16 3. BULGULAR ve YORUM ... 22
Çalgı Öğretiminde Kullanılan Genel ve Özel Öğretim Yöntemlerine İlişkin Bulgular ve Yorumlar ... 22
Flüt Öğretimi Konularına İlişkin Bulgular ve Yorumlar ... 33
Flüt Eğitimcilerinin Flüt Öğretiminde Konulara Göre Kullanılan Öğretim Yöntemleri ile İlgili Görüşlerine İlişkin Bulgular ve Yorumlar ... 40
Flüt Öğretiminde Konulara Göre Tercih Edilen Öğretim Yöntemlerinin Etkililik Durumuna İlişkin Bulgular ve Yorumlar ... 65
4. SONUÇ ve ÖNERİLER ... 76
Sonuç ... 76
Öneriler ... 84
KAYNAKÇA ... 87
Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Müdürlüğüne,
Evrim Kürklü’nün “Flüt Öğretiminde Kullanılan Öğretim Yöntemlerinin Konulara Göre Etkililiğinin Değerlendirilmesi” baĢlıklı tezi 07.06.2010 tarihinde, jürimiz tarafından Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı Müzik Öğretmenliği Bilim Dalında DOKTORA tezi olarak kabul edilmiĢtir.
Adı - Soyadı İmza
Üye (Tez Danışmanı): Prof. Dr. Salih AKKAġ ………
Üye : Prof. Dr. M. Cihat CAN ………
Üye : Prof. Dr. Temel ÇALIK ………
Üye : Prof. Selmin TUFAN ………
ii
Bu araĢtırmanın her aĢamasında çok değerli fikir, öneri ve görüĢleriyle bana rehberlik eden, destek veren, daima doğru kaynak ve kiĢilere yönlendirerek yolumu aydınlatan değerli danıĢmanım Prof. Dr. Salih AKKAġ’a, tez izleme kurulunda yer alan ve her zaman yapıcı ve yönlendirici yaklaĢımlarıyla destek veren hocalarım Prof. Dr. Temel ÇALIK ve Prof. Selmin TUFAN’a, tezin her aĢamasında fikirlerine danıĢtığım, düzeltmeleriyle yönlendiren, yardım ve desteklerini hiç esirgemeyen değerli hocalarım Prof. Dr. Ali UÇAN, Prof. Dr. Leyla KÜÇÜKAHMET, Doç. Dr. Mehmet ġEREN, Doç Dr. Necati CEMALOĞLU ve Altan KALMUKOĞLU’na, araĢtırmamın uygulama ve raporlaĢtırma aĢamasında fikirleriyle, çözüm ve önerileriyle yoluma ıĢık tutan değerli meslektaĢım Dr. Hüseyin ġĠRĠN’e sonsuz teĢekkürlerimi sunarım.
Ayrıca araĢtırmanın anket aĢamasında sabır ve özveriyle ilgili kiĢilere ulaĢmamı sağlayan ve anketleri yanıtlayan değerli arkadaĢlarıma, görüĢmeyi kabul eden öğretim elemanlarına, deneysel çalıĢma aĢamasında örneklem grubunu oluĢturan sevgili öğrencilerime ve değerlendirmede yardımcı olan arkadaĢlarıma teĢekkür ederim.
iii
FLÜT ÖĞRETĠMĠNDE KULLANILAN ÖĞRETĠM YÖNTEMLERĠNĠN KONULARA GÖRE ETKĠLĠLĠĞĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ
KÜRKLÜ, Evrim
Doktora, Müzik Öğretmenliği Bilim Dalı Tez DanıĢmanı: Prof. Dr. Salih AKKAġ
Ocak–2010, 86 sayfa
Bu araĢtırmanın amacı; Türkiye’de eğitimcilerin flüt öğretiminde tercih ettikleri öğretim yöntemlerini ve bu yöntemlerin konulara göre kullanım düzeylerini belirlemek ve elde edilen veriler doğrultusunda öğretim yöntemlerinin konulara göre etkililik düzeylerini ortaya koymaktır.
AraĢtırmada çeĢitleme stratejisi doğrultusunda, nicel ve nitel veri toplama yöntem ve teknikleri bir arada kullanılmıĢtır. Çalgı öğretiminde kullanılan genel ve özel müzik öğretim yöntemlerinin tespitine iliĢkin verileri toplamak için kaynak tarama yöntemi, yöntemlerin konulara göre tercih edilme düzeylerinin belirlenmesi için anket tekniği, anket sonucunda yöntemlerin etkililik düzeylerine iliĢkin verileri toplamak için ise tek değiĢkenli tam deneysel veri toplama yöntemi ve yine bu aĢamada kullanılan öğretim materyallerinin toplanması için doküman incelemesi yöntemi kullanılmıĢtır. AraĢtırmanın anket aĢamasında Türkiye’de ortaöğretim ve yükseköğretim kurumlarında görev yapan tüm flüt eğitimcilerine ulaĢılmaya çalıĢılmıĢ, deneysel çalıĢma ise Ankara Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi (A.A.G.S.L.) flüt öğrencileri ile yapılmıĢtır. Deneysel uygulama aĢamasında belirlenen örneklem grubundan her konu için altıĢar kiĢilik iki grup oluĢturulmuĢ, konuların öğretimi, hazırlanan ders planları rehberliğinde, gruplardan birine en çok tercih edilen iki yöntem, diğerine ise en az tercih edilen iki yöntem ile yapılmıĢtır. A.A.G.S.L. flüt öğrencileri (20 öğrenci) ile 16 ay süresince yapılan bu çalıĢmanın ölçümleri son-test formları ile yapılmıĢ ve sonuç, elde edilen baĢarı puanlarına göre belirlenmiĢtir. Bulgular, eğitimcilerin konulara göre tercih ettikleri yöntemlerin etkililik durumlarını ayrıntılı olarak ortaya koymuĢ, böylece flüt öğretiminde konulara göre kullanılması uygun olan en etkili yöntemler belirlenmiĢtir. Bu doğrultuda eğitimcilere hangi konuda hangi yöntemleri tercih edebilecekleri ya da tercih etmeye devam etmeleri konusunda öneriler sunulmuĢtur.
Anahtar Kelimeler: Müzik Eğitimi, Çalgı Eğitimi, Flüt Eğitimi, Müzik Öğretim Yöntemleri, Çalgı Öğretim Yöntemleri, Flüt Öğretim Yöntemleri, Etkili Öğretim Yöntemleri, Öğretim Yöntemlerinin Etkililik Düzeyi.
iv
EVALUATING THE EFFICIENCY OF THE TEACHING METHODS USED IN FLUTE EDUCATION ACCORDING TO THE SUBJECTS
KÜRKLÜ, Evrim
Postgraduate, Dicipline of Music Education Supervisor: Prof. Dr. Salih AKKAġ
January–2010, 86 pages
The purpose of this study is determining the teaching methods preferred by educators and their usage ranges according to the subjects in flute education in Turkey and exposing the efficiency ranges of this methods through the obtained datas .
In this study, quantitive and qualitative data indicating methods and techniques are used together, towards the strategy of diversity. For indicating the data of the general and specific teaching methods used in instrumental education, the technique of resource review, for determining the usage ranges of the methods according to the subjects, the technique of survey, for indicating the data of the efficiency range of the methods, both univariate outright experimental data indicating method and document investigation method (for collecting the teaching materials of the experimental phase) is used.
At the phase of survey it is tried to be reached to the all educators teaching flute at secondary schools and universities in Turkey. And also the experimental phase is done with the flute students of The Anatolian High School of Fine Arts (A.H.S.F.A.) in Ankara. At the phase of experimental application, two groups are made for the each subject putting six students together in each group. The teaching of the subjects is done with guidance of the prepared lesson plans, by using most preferred two methods to one group and less preferred to the other. The evaluation of this 16 month study is made with the post tests applied to the students of A.H.S.F.A.(20 students) and the result is determined according to the success rates. The findings put the case about the efficacy of the teaching methods preferred by the educators in accordance with the subjects so that the mostly efficient proper teaching methods, used in flute teaching as regards the subjects are indicated. Accordingly, the suggestions touching the methods which can be used or can be continued to be used for the flute teaching process are presented to the educators.
Key Words: Music Education, Instrumental Education, Flute Education, Music Teaching Methods, Instrument Teaching Methods, Flute Teaching Methods, Efficient Teaching Methods, The Efficiency Ranges Of Teaching Methods
v
Tablo 1- Yazarlara Göre Belirlenen Genel Öğretim Yöntemlerinin Sınıflandırması ... 5
Tablo 2- Yazarlara Göre Belirlenen Müzik Öğretim Yöntemlerinin Sınıflandırılması ... 6
Tablo 3- Anket Uygulanan Ortaöğretim Kurumları ... 13
Tablo 4- Anket Uygulanan Yükseköğretim Kurumları ... 14
Tablo 5- Örnek Yöntem Tercih Düzeyleri Tablosu ... 16
Tablo 6- Örnek Yöntem Tercih Sıralaması Tablosu ... 17
Tablo 7- Flüt Dersi Ünite ve Konuları ... 34
Tablo 8-“Flütün Tarihsel GeliĢimi” Konusu Yöntem Tercih Düzeyleri ... 41
Tablo 9- “Flütün Tarihsel GeliĢimi” Konusu Yöntem Sıralaması ... 42
Tablo 10-“Flütün Yapısal Özellikleri” Konusu Yöntem Tercih Düzeyleri ... 43
Tablo 11-“Flütün Yapısal Özellikleri” Konusu Yöntem Sıralaması ... 44
Tablo 12-“Flütün Bakım ve Onarımı” Konusu Yöntem Tercih Düzeyleri ... 45
Tablo 13-“Flütün Bakım ve Onarımı” Konusu Yöntem Sıralaması ... 46
Tablo 14-“Bağlı-Bağsız Çalma Tekniği” Konusu Yöntem Tercih Düzeyleri ... 47
Tablo 15-“Bağlı-Bağsız Çalma Tekniği” Konusu Yöntem Sıralaması ... 48
Tablo 16-“Kesik-Kesik Çalma Tekniği” Konusu Yöntem Tercih Düzeyleri ... 49
Tablo 17-“Kesik-Kesik Çalma Tekniği” Konusu Yöntem Sıralaması ... 50
Tablo 18-“Vibrato Tekniği” Konusu Yöntem Tercih Düzeyleri ... 51
Tablo 19-“Vibrato Tekniği” Konusu Yöntem Sıralaması ... 52
Tablo 20-“Çift Dil Tekniği” Konusu Yöntem Tercih Düzeyleri ... 53
Tablo 21-“Çift Dil Tekniği” Konusu Yöntem Sıralaması ... 54
Tablo 22-“Diziler” Konusu Yöntem Tercih Düzeyleri ... 55
Tablo 23-“Diziler” Konusu Yöntem Sıralaması ... 56
Tablo 24-“Dönemlere Özgü Stil Özellikleri” Konusu Yöntem Tercih Düzeyleri ... 57
Tablo 25-“Dönemlere Özgü Stil Özellikleri” Konusu Yöntem Sıralaması ... 58
Tablo 26-“Dönemlere Özgü Form Biçimleri” Konusu Yöntem Tercih Düzeyleri ... 59
Tablo 27-“Dönemlere Özgü Form Biçimleri” Konusu Yöntem Sıralaması ... 60
vi
Tablo 31-“Flütün Tarihsel GeliĢimi” Konusunda Tercih Edilen Yöntemlerin Etkililik Durumu
... 65
Tablo 32- “Flütün Yapısal Özellikleri” Konusunda Tercih Edilen Yöntemlerin Etkililik Durumu ... 67
Tablo 33-“Flütün Bakım ve Onarımı” Konusunda Tercih Edilen Yöntemlerin Etkililik Durumu ... 68
Tablo 34-“Bağlı-Bağsız Çalma Tekniği” Konusunda Tercih Edilen Yöntemlerin Etkililik Durumu ... 69
Tablo 35-“Vibrato Tekniği” Konusunda Tercih Edilen Yöntemlerin Etkililik Durumu ... 70
Tablo 36-“Re Majör Dizi” Konusunda Tercih Edilen Yöntemlerin Etkililik Durumu ... 72
Tablo 37-“Barok Dönem Stil Özellikleri” Konusunda Tercih Edilen Yöntemlerin Etkililik Durumu ... 73
Tablo 38-“Barok Dönem Bestecileri” Konusunda Tercih Edilen Yöntemlerin Etkililik Durumu ... 75
GRAFİKLER LİSTESİ Sayfa Grafik 1-“Flütün Tarihsel GeliĢimi” Konusu Yöntem Sıralaması ... 42
Grafik 2-“Flütün Yapısal Özellikleri” Konusu Yöntem Sıralaması ... 44
Grafik 3-“Flütün Bakım ve Onarımı” Konusu Yöntem Sıralaması ... 46
Grafik 4- “Bağlı-Bağsız Çalma Tekniği” Konusu Yöntem Sıralaması ... 48
Grafik 5- “Kesik-Kesik Çalma Tekniği” Konusu Yöntem Sıralaması ... 50
Grafik 6-“Vibrato Tekniği” Konusu Yöntem Sıralaması ... 52
Grafik 7-“Çift Dil Tekniği” Konusu Yöntem Sıralaması ... 54
Grafik 8-“Diziler” Konusu Yöntem Sıralaması ... 56
Grafik 9-“Dönemlere Özgü Stil Özellikleri” Konusu Yöntem Sıralaması ... 58
Grafik 10-“Dönemlere Özgü Form Biçimleri” Konusu Yöntem Sıralaması ... 60
vii
ġekil 1-Örnek Son test Formu ... 18 ġekil 2- Örnek Madde Puanları Matrisi ... 19 ġekil 3- Örnek Performans Değerlendirme Formu ... 20
viii
AGSL: Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi
AAGSL: Ankara Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi YMÖY: Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi MÖY: Müzik Öğretim Yöntemi
Y: Yöntem-Yöntemi ÖY: Öğretim Yöntemi
Öğrenmenin şekli, yapısı, nasıl ve ne şekilde gerçekleştiği, bununla birlikte öğretimin uygulanma biçimi ve etkililiği uzun yıllar pek çok araştırmanın çıkış noktası olmuştur. Öğretimin etkililiği ve kalıcılığı için neler yapılması gerektiği üzerinde yoğunlaşan bu araştırmalar, öğrenme düzeyini geliştirmeyi amaçlar. Bu amaç doğrultusunda öğrenme ile ilgili pek çok kuram, yöntem, teknik ve materyal geliştirilmiştir.
Öğrenme ve öğretimin etkililiği üzerine yapılan çalışmalar sonucunda, eğitim-öğretimde gerçekleşen bu önemli değişim, günümüzde öğrenme düzeyini ve kalitesini olumlu yönde etkilemiş ve çağın hızına ayak uyduracak bireylerin yetiştirilmesi gerekliliğini de beraberinde getirmiştir. Bu doğrultuda, ortaya çıkan tüm bu yeni kuram, yöntem, teknik, materyal ve öğretim yöntemlerinin doğru kullanılması istenilen hedefe ulaşılmasındaki süreci kısaltmakta, daha etkili bir öğretim gerçekleştirilmesini kolaylaştırmaktadır.
Eğitimde öğretimin kalitesini ve etkililiğini artırmayı amaçlayarak geliştirilen unsurların kullanımı, alana, konuya, eğitmene,zaman ve fiziksel imkanlara, maliyete ve öğrenci grubunun büyüklüğüne göre farklılık gösterir. Bu sebeple eski ve yeni tüm bu unsurların birarada kullanılması öğretimde her alanda farklı görüşlerin ve yaklaşımların ortaya çıkmasına ve çeşitliliklerin oluşmasına sebep olmuştur. Gerek tanımlanmasında gerekse kullanım ve uygulanmasında en çok farklılık ve çeşitlilik gösteren unsur, öğretim yöntem ve teknikleridir. Öğretim yöntemleri, öğretme-öğrenme etkinliklerinin en önemli öğelerinden biridir. Bu sebeple öğretimin etkililik ve kalitesini artırmak için çeşitlilik ve karmaşıklığın ortadan kaldırılması gerekir.
Günümüz eğitiminde hemen hemen her yazar “yöntem ve teknik” kavramlarını farklı tanımlamış, yorumlamış ve sınıflandırmıştır. Bu tanımlardan bazıları şöyledir;
Yöntem;
Öğretmenin sınıflarda öğretmeyi sağlamak için yaptıkları uygulamalardır (Taşpınar,2005: 14).
Hedefe ulaşmak için önceden belirlenmiş yada izlenecek en kısa yoldur (Demirel, 2009: 80).
Bir sorun çözmek, bir deneyi sonuçlandırmak, bir konuyu öğrenmek ya da öğretmek gibi amaçlara ulaşmak için bilinçli olarak seçilen ve izlenen düzenli yoldur (Oğuzkan, 1974: 166).
Bir dersin amacını ve görevini emin ve en iyi yolla yerine getirmek için düzenlenmiş hareket biçimidir (Hesapçıoğlu, 1992: 134).
Öğretmenin öğretme, öğrencinin öğrenme gayretlerini, ele alınacak konunun icaplarına, duyulan ihtiyaca, tayin olunan amaca ve türlü psiko-fizik şartlara uygun olacak tarzda teşkilatlandırmanın, en emin ve elverişli vasıtalarla çalışarak başarılı sonuçlar elde etme tekniğidir (Aytuna, 1963: 362).
Bir amaca erişmek için izlenen, tutulan yol, usul, sistem, prosedür, politika (Türk Dil Kurumu Sözlüğü : Tanım 1).
Bilimde belli bir sonuca erişmek için bir plana göre izlenen yol, metot (Türk Dil Kurumu Sözlüğü : Tanım 2).
Bir sorunu çözmek, bir deneyi sonuçlandırmak, bir konuyu öğrenmek ya da öğretmek gibi amaçlara ulaşmak için bilinçli olarak seçilen ve izlenen düzenli yoldur (Türk Dil Kurumu Sözlüğü : Tanım 3).
Yeni gerçekleri bulmak, bilinen gerçekleri yorumlamak ve açıklamak için tutulan mantıklı düşünme yoludur. (Türk Dil Kurumu Sözlüğü : Tanım 4).
Teknik ise,
Bir öğretme yöntemini uygulamaya koyma biçimi, sınıf içinde yapılan çalışmaların bütünüdür (Demirel, 2009: 104).
Bir yapıt ortaya koyma, bir işi başarmada kullanılan yöntem, yol; yaratma biçimidir (düşünme tekniği, çalışma tekniği vb.) (Türk Dil Kurumu Sözlüğü: Tanım 1).
Herhangi bir sanat, üretim ve öğretim etkinliği için başvurulması gereken beceri, işlem ya da yoldur (Türk Dil Kurumu Sözlüğü : Tanım 2).
Bir sanat, bir bilim, bir meslek dalında kullanılan yöntemlerin hepsi (Türk Dil Kurumu Sözlüğü : Tanım 3) olarak tanımlanmıştır.
Yukarıda verilen tanımlardan da anlaşıldığı üzere, yöntem ve teknik kavramları genelde birbiri yerine kullanılan iki kavram olmuştur. Bu durumu Tan (2006: 92) şu şekilde açıklamaktadır:
“Bazı yazarlar yöntem ve teknik arasındaki farklılık üzerinde önemle durmaktadırlar. Bu iki kavram çok ilişkili kavramlardır. Bu en iyi "teknik yöntemin uygulanış biçimidir" şeklinde ifade edilebilir. Nihayetinde uygulanan her yöntem (uygulanış biçimindeki farklılıklardan dolayı) teknik olmaktadır. Aynı tür tekniklere genel olarak bir yöntem adı verilmektedir.”
Taşpınar (2005: 9) yöntem ve teknik ilişkisini aşağıdaki gibi açıklamıştır:
“Yöntem, öğretmenlerin öğretimin amaçlarına ulaşmak için materyalleri, konuyu ve öğretim tekniklerini kullanmalarını ifade eder. Teknik ise, daha çok özel/spesifik öğretimsel davranışları ifade eder. Bir başka deyişle öğretmenlerin seçtikleri öğretim yöntemlerini uygularken sergiledikleri tutumlar olarak tanımlanabilir.”
Yöntem ve teknik arasındaki ilişkiyi Demirel (2009: 80) ise şöyle ifade etmiştir: “Yöntemi bir tasarım, tekniği ise bir uygulayım olarak görebiliriz. Daha geniş
bir açıdan yöntemi, hedeflere ulaşmak için öğretme-öğrenme sürecini desenleme ya da planlama, tekniği de bu desenlenen ve planlanan düşüncelerin uygulamaya aktarılmasında izlenen yol olarak görebiliriz.”
Eğitimde “yöntem” kavramı genel bir ifadeyle, öğretimin gerçekleşmesinde bilinçli ve mantıklı olarak seçilen ve izlenen düzenli yol olarak tanımlanmaktadır. Bu tanıma göre, öğretimde amaca ulaşmak için birden çok yol olabileceği düşünülerek etkili bir öğretim için en kısa ve kolay yolun hangisi olduğu bilinmeli, konuya, imkana, öğrenciye zaman ve mekana göre en doğru yol seçilmelidir.
1.1. Problem
Öğrenme üzerinde yapılan çalışmalar ve bu çalışmalardan ortaya çıkan yöntemler, tam ve doğru öğrenmede etkin bir yere sahiptir. Aynı bakış açısıyla müzik eğitiminde de öğretimin yapısı ve niteliğine göre çeşitli öğretim yöntemleri kullanılması esastır. Öğretimin uygulanma biçimi, öğrencinin düzeyi ve uygulanan eğitimin amaçları doğrultusunda kullanılacak yöntemlerle başarı ve öğrenme düzeyi artacaktır. Çalgı öğretiminde başarıyı artırmadaki en önemli etkenlerden biri doğru yöntem seçimidir. Eğitimdeki gelişim, değişim ve çeşitlilik etkin olarak müzik ve çalgı eğitiminede yansımaktadır. Dolayısıyla müzik ve çalgı eğitiminde de farklı ve çeşitli öğretim yöntemleri kullanılmaktadır. Çalgı öğretiminde yöntem seçimi ve kullanımı eğitimcilere göre değişmekte ve bu durum kullanılan öğretim yöntemlerinde farklılık, çeşitlilik ve karmaşıklığa yol açmaktadır.
Araştırma konusunun belirlenmesi aşamasında yapılan tarama çalışmalarında, ülkemizde bilimsel araştırma düzeyinde çalgı öğretim yöntemlerine yönelik çalışmaların az olduğu ve flüt öğretimi boyutunda hiç ele alınmadığı anlaşılmıştır. Öğretimin en önemli unsuru olması ve öğretimin etkililiği ile doğrudan ilişkili olması sebebiyle müzik eğitiminin en önemli boyutlarından biri olan çalgı eğitimi, onun da önemli bir boyutu olan flüt öğretiminde kullanılan öğretim yöntemlerini ele almak oldukça önemlidir.
Tüm bunlardan yola çıkarak araştırmada, eğitimin önemli unsurlarından biri olan öğretim yöntemleri konusuna değinilerek, müzik eğitiminin en temel parçalarından biri olan çalgı eğitiminde kullanılan öğretim yöntemlerinin neler olduğu açıklanmış, flüt öğretiminde konularına göre kullanılan öğretim yöntemleri ve bunların etkililik düzeyleri ortaya konmaya çalışılmıştır.
Yapılan kaynak taramasında yöntem ve teknik kavramlarının tanımlanması ve ilişkilendirilmesindeki çeşitliliğin yazarların yöntemleri sıralamasına da doğal olarak yansıdığı ve genel ve özel öğretim yöntemlerinin yazarlara göre farklı sınıflandırıldığı görülmüştür. Bu doğrultuda, genel öğretim yöntemleri ile müzik öğretiminde kullanılan öğretim yöntemlerinin yazarlara göre sınıflandırılması Tablo 1 ve Tablo 2’de verilmiştir.
Tablo 1: Yazarlara Göre Belirlenen Genel Öğretim Yöntemlerinin Sınıflandırması
Aytekin İşman
Ahmet Eskicumalı (2006) Şeref Tan (2006) Mehmet Taşpınar (2005) Leyla Küçükahmet (2004) Veysel Sönmez (2009) Özcan Demirel (2009) Anlatım Yöntemi
Soru - Cevap Yöntemi Tartışma Yöntemi Beyin Fırtınası Yöntemi Problem Çözme Yöntemi
Gösteri (Demonstrasyon) Yöntemi Grup Çalışması Yöntemi
Rol Oynama Yöntemi Benzetişim Yöntemi
Düz Anlatım Yöntemi Soru-Cevap Yöntemi Tartışma Yöntemi
Beyin Temelli Öğrenme Yöntemi Problem Çözme Yöntemi Gösterip Yaptırma Yöntemi Örnek Olay İnceleme Yöntemi Sınıf-İçi Öğretim Yöntemleri Sınıf-dışı Öğretim Yöntemleri Mikro Öğretim Yöntemi İşbirlikçi Öğrenme Yöntemi
Düz Anlatım Yöntemi Soru Cevap Yöntemi Tartışma Yöntemi Problem Çözme Yöntemi Gösterip Yaptırma Yöntemi Örnek Olay Yöntemi Rol Oynama Yöntemi Benzetişim Yöntemi Drama Yöntemi Programlı Öğretim Gezi-Gözlem Yöntemi Proje Yöntemi
Kavram Haritaları Yöntemi Mikro Öğretim Yöntemi İşbirlikli Öğrenme Yöntemi
Anlatım Yöntemi Soru-Cevap Yöntemi Grup Tartışması Y. Ekiple Öğretim
Problem Çözme Yöntemi Gösteri (Demontrasyon) Y. Örnek Olay İncelemesi Y. Rol Oynama Yöntemi Programlı Öğretim Gözlem Gezisi Yöntemi Mikro Öğretim Yöntemi İşbaşında Eğitim Yöntemi
Düz Anlatım Yöntem ve Tekniği Güdümlü Tartışma Yöntem ve Tekniği
Görüşme Yöntemi
Örnek Olay Yöntem ve Tekniği Gösterip-Yaptırma Yöntem ve Tekniği
Anlatma Yöntemi Tartışma Yöntemi Örnek Olay Yöntemi Gösterip Yaptırma Yöntemi
Problem Çözme Yöntemi Yaratıcı Drama Yöntemi Bireysel Çalışma Yöntemi
Tablo 2: Yazarlara Göre Belirlenen Müzik Öğretim Yöntemlerinin Sınıflandırılması
Gökay Yıldız (2002) İlhan Özgül (2000) Salih Akkaş (2005) Halil B.Yönetken (1952) Ali Uçan (1999) Rakamlamalı Müzik
Öğretim Yöntemi (M.Ö.Y) Harflemeli M.Ö.Y. Alfabelemeli M.Ö.Y. Renklemeli M.Ö.Y. Grafiklemeli M.Ö.Y. Merdivenlemeli M.Ö.Y. Kodaly M.Ö.Y.
Farklı Nota Biçimlemeli M.Ö.Y. Dalcroze M.Ö.Y. Orff M.Ö.Y. Canlandırma Y.M.Ö.Y. İşitme Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi (Y.M.Ö.Y) Nota Y.M.Ö.Y. Genel M.Ö.Y. Anlatım Y.M.Ö.Y. Sorma-Cevaplama Y.M.Ö.Y. Problem Çözme Y.M.Ö.Y. Gösterme Yaptırma Y.M.Ö.Y. Gözlem Gezisi Y.M.Ö.Y. Görüşme Y.M.Ö.Y. Rol Oynama Y.M.Ö.Y. Örnek Olay İncelemesi
Y.M.Ö.Y. Tartışma Y.M.Ö.Y. Oyunlaştırma Y.M.Ö.Y. Benzetişim Y.M.Ö.Y. Yapma/Yaşama Y.M.Ö.Y. Özel M.Ö.Y. Müzikal İşitme-Okuma-Yazma Y.M.Ö.Y.
Müzikal Hareket ve Ritm Y.M.Ö.Y. (Dalcroze Y.) Müzikal Toplu Söyleme Y.M.Ö.Y. (Kodaly Y.) Müzikal Ritim Hareket,
Söyleme-Çalma ve Doğaçlama Y.M.Ö.Y. ( Orff Y.)
Müzikal Yetenek Geliştirme Y.M.Ö.Y. (Suzuki Y.) Müzikal Zeka Geliştirme
Y.M.Ö.Y. (Çoklu Zeka Y.)
Fransız Rakamlı M.Ö.Y. İngiliz Tonic Sol-Fa Y. Alman Tonika (Do) Y. Alfabetik Yöntem Max Battke Y. Carl Eitz Y. Kromatik Y. Wilhem Fransız Y. Andre Gedalge Y. Jale Y. Danel Y. Monogamique Y. Maurice Chevais Y. Jaques-Dalcroze Y. Genel M.Ö.Y. Anlatma Y.M.Ö.Y. Tartışma Y.M.Ö.Y.
Sorma/Yanıtlama (Yanıt Alma) Y.M.Ö.Y.
Karşılıklı Konuşma Y.M.Ö.Y. Görüşme Y.M.Ö.Y.
Araştırma/İnceleme Y.M.Ö.Y. Sunma / Alma Y.M.Ö.Y. Bulma/Keşfetme Y.M.Ö.Y. Yaratma/Üretme Y.M.Ö.Y. Oyunlama/Oyunlaştırma
Y.M.Ö.Y.
Rol Yapma Y.M.Ö.Y.
Örnek Olay İnceleme Y.M.Ö.Y. Yaşam Öyküleme Y.M.Ö.Y. İşbirliği Yapma Y.M.Ö.Y. Paylaşma Y.M.Ö.Y. Sorun Çözme Y.M.Ö.Y. Gösterme/Yaptırma Y.M.Ö.Y. Çalışma/Çalıştırma Y.M.Ö.Y. Yapma/Yaşama Y.M.Ö.Y. Tasarlama/Gerçekleştirme
Y.M.Ö.Y.
Öğrenmeyi Öğretme Y.M.Ö.Y. Öğrenme Yaklaşımları
Geliştirme Y.M.Ö.Y. Özel M.Ö.Y.
Temel Oluşturma İşlevli Geliştirme İşlevli Odaklanma İşlevli
Tablo 1’de yazarlara göre genel öğretim yöntemlerinin, Tablo 2’de ise yazarlara göre müzik öğretim yöntemlerinin sınıflandırılması görülmektedir. Her iki tablodan da anlaşılacağı üzere yöntemler konu ve amaçlara yönelik olarak farklı şekillerde sınıflandırılmıştır.
Elde edilen tüm bilgiler ışığında günümüz flüt öğretiminde konulara göre kullanılan öğretim yöntemlerinin neler olduğunu belirlemeye ve bu yöntemlerin etkililik düzeylerinin ortaya konmasına yönelik bir çalışma yapmak, flüt eğitimcilerine yardımcı olması, konuyla ilgili yeni aktivitelerin desteklenmesi ve öğretim yöntemlerinin doğru kullanımının vurgulanması açısından kaçınılmaz olmuştur. Buna bağlı olarak araştırmanın problem cümlesi şöyle ifade edilmiştir:
“Flüt öğretiminde konulara göre tercih edilen öğretim yöntemleri ve bu yöntemlerin etkililik düzeyi nedir?”
Alt Problemler
1. Flüt öğretiminde kullanılan genel ve özel öğretim yöntemleri nelerdir? 2. Flüt öğretiminin belli başlı konuları nelerdir?
3. Türkiye’de flüt öğretimi yapan eğitimcilerin, tercih ettikleri öğretim yöntemleri ve bu yöntemlerin konulara göre kullanım düzeyleri nedir? 4. Flüt öğretiminde konularına göre tercih edilen öğretim yöntemlerinin
etkililik düzeyi nedir?
1.2. Amaç
Bu araştırmanın amacı; flüt öğretiminde tercih edilen öğretim yöntemlerinin Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri (AGSL) Flüt Öğretim Programı’ndaki konulara göre kullanım ve etkililik düzeylerini ortaya koymaktır.
1.3. Önem
Bu araştırma; öğretim yöntemlerinin flüt öğretiminde tercih edilme durumu ve bu yöntemlerin etkililik düzeylerinin belirlenmesi, bu yolla çalgı ve flüt eğitimi alanında öğretim yöntemleri konusundaki çeşitliliğe ve karmaşıklığa cevap bulmak, bundan sonra yapılacak olan araştırmalara yeni ipuçları vermesi, flüt eğitimcilerine ışık tutması ve bunların yanı sıra bu alanda konuyla ilgili ilk araştırma olması açısından önemlidir.
1.4. Varsayımlar
Araştırma şu varsayımlara dayanmaktadır:
Araştırmada kullanılan yöntemler araştırma için uygun yöntemlerdir.
Araştırma için ulaşılan yazılı ve sözlü kaynaklar güvenilir ve gerçeği yansıtmaktadır.
Belirlenen evren ve örneklem bu araştırma için uygun ve yeterlidir.
Flüt öğretiminde, eğitimcilerin tercih ettiği öğretim yöntemlerinin öğrenmeye etkisi vardır.
Flüt öğretiminde, konulara göre farklı öğretim yöntemleri tercih edilir.
Flüt öğretiminde tercih edilen yöntemlerin konulara göre etkililik düzeyi farklıdır.
1.5. Sınırlılıklar
Bu araştırma;
Genelde çalgı öğretimi, özelde flüt öğretimi, Flüt öğretiminde tercih edilen öğretim yöntemleri,
Anket aşamasındaki örneklem grubu, Türkiye’de AGSL, Eğitim ve Güzel Sanatlar Fakülteleri, ve Konservatuarlarda görev yapan flüt eğitimcileriyle, deney aşamasındaki örneklem grubu ise, Ankara Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi (AAGSL) flüt öğrencileri ile sınırlıdır.
BÖLÜM 2 YÖNTEM
Bu bölümde, araştırmanın modeli, evren ve örneklemi, verileri toplamak için araçların geliştirilmesi, verilerin toplanması ve toplanan verilerin analizinde kullanılan yöntem ve teknikler açıklanmıştır.
2.1 Araştırmanın Modeli
Bu araştırma; flüt öğretiminde tercih edilen öğretim yöntemlerinin ve bu yöntemlerin kullanım düzeylerinin tespiti ve tespit edilen yöntemlerin konulara göre etkililiğini ortaya koymak için hazırlanmıştır. Bu nedenle, öğretim yöntemleri ve konulara göre kullanım düzeylerinin tespitinde tarama modeli, tespit edilen yöntemlerin konulara göre etkililiğini ortaya koyma aşamasında ise deneme modellerinden biri olan son-test kontrol gruplu araştırma modeli ya da diğer bir deyişle kontrollü son-test modeli kullanılmıştır.
Tarama modelinde araştırmaya konu olan olay ya da olguların kendi koşulları içinde ve olduğu gibi tanımlanmaya çalışılır. Burada önemli olan varolanı gözlemleyerek ve değiştirmeden belirlemektir (Karasar, 2003: 77). Deneme modelinde ise neden-sonuç ilişkilerini belirlemeye çalışmak amacı ile gözlenmek istenen veriler doğrudan araştırmacının kontrolünde üretilir. Başka bir deyişle toplanmak istenen veriler yapay ya da doğal koşullarda araştırmacının kontrolünde oluşturulur (Karasar, 2003: 87).
Deneme modelinin bir türü olan kontrollü son-test modelinde yansız atama ile iki grup oluşturulur. Bunlardan biri deney öbürü kontrol grubudur. Gruplara yalnız son-test uygulanır (deney sonunda ölçme yapılır). Bu sebeple ön-son-test uygulamasının imkansız yada gereksiz olduğu durumlarda kullanılır (Karasar, 2003: 98 ve Kaptan, 1998: 88). Araştırmada, eğitimciler tarafından en çok tercih edilen iki yöntem kullanılarak konu öğretimi yapılan grup (1. grup) deney, en az tercih edilen iki yöntem kullanılarak konu öğretimi yapılan grup (2. grup) ise kontrol grubunu oluşturmaktadır.
Bu modeller doğrultusunda araştırmada, ilk olarak izlenecek yol belirlenmiş ve buna uygun bir çalışma planı hazırlanmıştır. Taslak olarak belirlenen veri toplama araçları, ilgili uzmanların görüşüne sunulmuştur. Uzman görüşleri doğrultusunda araçlarda gerekli değişiklik ve düzenleme yapıldıktan sonra kaynak tarama yöntemi ile gerekli veriler toplanmış, toplanan veriler ile anket formu (EK-1) düzenlenmiştir. Anket formları eğitimcilere uygulanmış, elde edilen veriler çözümlenerek deneysel aşamada kullanmak üzere düzenlenmiştir.
Deneysel aşamada, anket analizinden elde elde edilen ve doküman incelemesi yöntemi ile toplanan veriler kullanılarak ders planları (EK-2) ve son-test (ölçme değerlendirme) formları (EK-3) hazırlanmış, örneklem olarak belirlenen öğrencilere uygulama yapılarak ölçme değerlendirme formları ile ölçümleri tamamlanmış ve veriler başarı düzeylerine göre düzenlenerek yöntemlerin etkililiği ortaya konmaya çalışılmıştır.
2.2. Evren ve Örneklem
Araştırmanın anket aşamasında evreni, Türkiye’deki tüm ortaöğretim kurumlarında (Konservatuar ve AGSL) görev yapan flüt öğretmenleri ve Türkiye’de tüm yükseköğretim kurumlarında (Konservatuar, Eğitim Fakülteleri, Güzel Sanatlar Fakülteleri) görev yapan flüt öğretim elemanları oluşturmaktadır (Tablo 3 ve 4). Deneysel çalışma aşamasında ise evreni AAGSL flüt öğrencileri oluşturmaktadır. Çalışma konusunun belirgin ve özel, evrende yer alan öğretmen, öğretim elemanları ve öğrencilerin sınırlı sayıda olması sebebiyle, her iki aşamada da evrenin tamamına ulaşılmıştır. Bu durumda araştırmanın evreni aynı zamanda örneklemi oluşturmaktadır.
2.3. Verilerin Toplanması
Araştırmalarda geçerlik ve güvenirliğin artırılması ve araştırma sonuçlarının farklı boyutlarda değerlendirilmesi ve anlamlandırılmasına yardımcı olmak için kullanılan önemli stratejilerden biri, “çeşitleme”dir. (Yıldırım ve Şimşek, 2005: 94). Çeşitleme, araştırmanın alt problemleri doğrultusunda gereken verileri elde etmek için kullanılan farklı ve çeşitli veri toplama ve çözümleme tekniklerinin bütününü kapsar. Herhangi bir veri toplama aracı ile elde edilen bulgular başka veri toplama araçlarıyla
derinlemesine kontrol edilebilmektedir. Bulguların geçerliğini arttırmak için farklı araştırma tekniklerinin bir arada kullanılması araştırmanın güvenirliğini de artırır. Örneğin, nitel araştırma sonuçları nicel bir çalışma ile desteklenerek araştırmaya farklı bir yaklaşım getirilebilir. Bu doğrultuda bu araştırmada farklı nicel ve nitel veri toplama yöntem ve teknikleri bir arada kullanılmıştır. Bunlar,
1. Araştırmanın birinci ve ikinci alt problemlerine ilişkin verileri toplamak için kullanılan kaynak tarama yöntemi,
2. Araştırmanın üçüncü alt problemlere ilişkin verileri toplamak için kullanılan anket tekniği,
3. Araştırmanın dördüncü alt probleme ilişkin verileri toplamak için kullanılan, doküman incelemesi ve tek değişkenli tam deneysel veri toplama yöntemleridir (Çepni, 2007: 84).
Araştırmalarda hedeflenen olgu veya olgular hakkında bilgi içeren materyallerin analizinin yapılması işlemine “doküman incelemesi” denir. Araştırmanın geçerliğini artırmak ve kullanılan diğer veri toplama yöntem ve tekniklerine destek sağlamak, derinlik ve zenginlik katmak amacıyla yapılan doküman incelemesinde dokümanlar yazılı materyallerden oluşabileceği gibi görsel ve işitsel materyallerden de oluşabilir (Yıldırım ve Şimşek, 2005: 187). Bu doğrultuda veriler toplanırken kaynak taramasına ek olarak doküman incelemesi yöntemi de kullanılmıştır.
Araştırmanın birinci alt probleminde sözü geçen genel ve özel flüt öğretim yöntemlerine ilişkin veriler, kaynak tarama yöntemi ile toplanmış, uzman görüşleri de alınarak yöntemlerden örneklem grubunun yaşına uygun olan dokuz tanesi belirlenmiştir.
Araştırmanın ikinci alt probleminde yer alan flüt öğretiminin belli başlı konularını belirlemek için dünyada ve Türkiye’de kullanılan flüt öğretim programları görsel ve yazılı kaynaklardan incelenmiş ve konular Talim Terbiye Kurulunun 08.12.2006/392 tarih ve sayılı kararı ile kabul edilen ve 2006-2007 yılında eğitim-öğretim yılında yürürlüğe konan “AGSL Flüt Dersi Öğretim Programı”nda yer alan konulardan seçilmiştir.
Araştırmanın üçüncü alt problemine göre Türkiye’de flüt öğretimi yapan eğitimcilerin, tercih ettikleri öğretim yöntemleri ve bu yöntemlerin konulara göre kullanım düzeylerini belirlemek için birinci ve ikinci alt problemler doğrultusunda elde edilen veriler kullanılarak anket hazılanmış ve uygulanmıştır.
2.3.1. Anket
Anket, belli bir konuda saptanmış hipotezlere ya da sorulara bağlı olarak, bir evren ya da örneklemi oluşturan kaynak kişilere sorular yöneltmek suretiyle sistemli veri toplama tekniğidir (Armağan, 1983). Araştırmada tercih ettikleri öğretim yöntemlerine ilişkin görüşlerini almak için Türkiye’deki tüm flüt eğitimcilerine“Anket” uygulanmıştır. Anketin geliştirilmesinde öncelikle, araştırmanın temellendirilmesi ve belirlenen amaçlara ulaşabilmesi için konuyla ilgili kaynaklar (tez, makale, kitap, bilimsel araştırma vb.) incelenerek gerekli veriler toplanmış ve bu verilerin yardımıyla anketin kavramsal yapısı ve ana çerçevesi belirlenmiştir. Anketin kapsam geçerliliğini belirlemek amacıyla müzik öğretmenleri, müzik alan uzmanları, müzik eğitimi uzmanları ve eğitim uzmanlarının görüşleri alınmıştır. Anket gerekli düzeltme ve eklemeler yapıldıktan sonra araçların geçerlik ve güvenirlik için Ankara’da ortaöğretim ve yükseköğretim kurumlarında görev yapan flüt eğitimcilerine pilot uygulamalar yapılmış elde edilen veriler doğrultusunda ankete son hali verilmiştir.
Anket iki bölümden oluşmaktadır (Ek–1). Birinci bölüm; soruda kaynak taraması ve uzman görüşleri sonucu belirlenen flüt öğretiminde kullanılan genel ve özel 9 öğretim yönteminin kısa açıklamalarından oluşmaktadır. Bu açıklamalar ikinci bölümdeki sorulara ışık tutmak amacıyla verilmiştir. İkinci bölümde AGSL Flüt Öğretim Programından araştırmanın amacına uygun olarak seçilen 11 konuya yönelik 11 soru bulunmaktadır. Seçilen konuların öğretiminde tercih edilen yöntemleri belirlemek için her soruda anketin birinci bölümünde açıklanan çalgı öğretim yöntemleri alfabetik sıraya göre verilmiş, bu yöntemler dışında bir yöntemin kullanılıp kullanılmadığını ölçmek için bir de “Diğer” seçeneği eklenmiştir. Yöntemlerin hangi düzeyde kullanıldığını ölçmek içinse her yöntemin yan tarafında beşli likert ölçeği verilerek her soruda söz konusu konunun öğretiminde hangi yöntemin tercih edildiği ve ne ölçüde kullanıldığı verisine ulaşılmıştır.
Anket uygulaması, Türkiye’deki tüm AGSL’lerde görev yapan 32 flüt öğretmeni ile posta, e-posta ve elden teslim edilerek, (Tablo 3) yüksek öğretim kurumlarında görev yapan 35 öğretim üyesi ile ise yüz yüze görüşülerek yapılmıştır (Tablo 4). Bunun sebebi ortaöğretim kurumlarında çalışan flüt öğretmenlerinin verdikleri bilgiler arasındaki paralelliği ve farklılığı saptamak, karşılaştırmalar yapmak ve bu yolla uygulanan anket formlarının geçerlik ve güvenirlik oranını artırmaktır.
Tablo 3
Anket Uygulanan Ortaöğretim Kurumları
İL AGSL ÖĞRETMEN SAYISI
1 Adana Adana AGSL 2
2 Ankara Ankara AGSL 2
3 Antalya Antalya Tic.ve San.Od. AGSL 1 4 Balıkesir Kadriye Kemal Gürel AGSL 1
5 Bolu Bolu AGSL 1
6 Bursa Zeki Müren AGSL 2
7 Çanakkale Çanakkale AGSL 1
8 Çankırı Çankırı AGSL 1
9 Çorum Çorum AGSL 1
11 Denizli Hakkı Dereköylü AGSL 1
12 Eskişehir Eskişehir AGSL 2
13 Giresun Giresun AGSL 1
14 İstanbul Kadıköy AGSL 2
15 İzmir Işılay Saygın AGSL 2
16 Kemalpaşa AGSL 1
17 Karabük Karabük/ Safranbolu AGSL 1
18 Kayseri Kayseri AGSL 1
19 Konya Konya Çimento AGSL 1
20 Malatya Abdulkadir Eriş AGSL 1
21 Mersin Nevit Kodallı AGSL 1
22 Niğde Niğde AGSL 1
23 Samsun Samsun AGSL 1
25 Sivas Muzaffer Sarısözen AGSL 1
26 Trabzon Trabzon AGSL 1
27 Van Van AGSL 1
28 Zonguldak Zonguldak/Ereğli AGSL 1
Toplam 32
* Ocak 2007 tarihinde düzenlenmiştir.
Tablo 3’te araştırmanın 2. ve 3. alt problemlerine yanıt almak amacıyla hazırlanan anket formlarının uygulandığı ortaöğretim kurumları görülmektedir. Buna göre anket, 28 AGSL’de görev yapan toplam 32 flüt öğretmenine uygulanmıştır.
Anketin uygulandığı tarih itibariyle Türkiye’de 54 adet AGSL bulunmakta ancak bunlardan sadece 28’inde kadrolu flüt öğretmeni çalışmaktadır.
Tablo 4
Anket Uygulanan Yükseköğretim Kurumları
İL YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI ÖĞRETİM
ÜYESİ SAYISI
1 Adana Çukurova Üniversitesi Devlet Konservatuarı 1 2 Ankara Gazi Ün. Gazi Eğt. Fak. Müzik Öğrt. ABD 2 3 Ankara Hacettepe Üniversitesi Konservatuarı 3 4 Ankara Bilkent Üniversitesi Müzik ve Sahne
Sanatları Fakültesi
2 5 Antalya Akdeniz Üniversitesi Devlet Konservatuarı 2 6 Balıkesir Balıkesir Ün. Necatibey Eğt. Fak. Müzik
Öğrt.ABD
1 7 Bolu İzzet Baysal Ün. Eğt. Fak. Müzik Öğrt.ABD 1
8 Bursa Uludağ Ün. Eğt. Fak. Müzik Öğrt.ABD 1
9 Bursa Uludağ Üniversitesi Devlet Konservatuarı 1 11 Burdur Mehmet Akif Ersoy Ün. Eğt. Fak. Müzik
Öğrt. ABD
1 12 Çanakkale Çanakkale Onsekiz Mart Ün. Eğt. Fak.
Müzik Öğrt.ABD
1 13 Denizli Pamukkale Ün. Eğt. Fak. Müzik Öğrt. ABD 1 14 Eskişehir Anadolu Üniversitesi Devlet Konservatuarı 1 15 İstanbul Marmara Ün. Atatürk Eğt. Fak. Müzik Öğrt.
ABD
2 16 İstanbul Mimar Sinan Üniversitesi Devlet
Konservatuarı
2 17 İstanbul İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuarı 1 18 İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğt. F.
Müzik Öğrt. ABD
1 19 İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Devlet
Konservatuarı
2 20 Kayseri Erciyes Eğt. Fak. Müzik Öğrt. ABD 1 21 Konya Selçuk Üniversitesi Ün. Eğt. Fak. Müzik
Öğrt. ABD
1 22 Malatya İnonü Ün. Eğt. Fak. Müzik Öğrt. ABD 1 23 Mersin Mersin Üniversitesi Devlet Konservatuarı 1 25 Samsun Ondokuz Mayıs Ün. Samsun Eğt. Fak.
Müzik Öğrt. ABD
1 26 Şanlıurfa Harran Ün. Eğt. Fak. Müzik Öğrt. ABD 1 27 Trabzon Karadeniz Teknik Ün. Fatih Eğt. Fak. Müzik
Öğrt. ABD
1 28 Van Yüzüncü Yıl Ün. Eğt. Fak. Müzik Öğrt.
ABD
1 29 Zonguldak KaraelmasÜniversitesi Devlet Konservatuarı 1
Toplam 35
Tablo 4’te anket formlarının uygulandığı yükseköğretim kurumları görülmektedir. Buna göre, 29 kurumda (Konservatuar, Eğitim Fakülteleri, Güzel Sanatlar Fakülteleri) görev yapan toplam 35 öğretim üyesine anket uygulanmıştır. Anketin uygulandığı tarih itibariyle Türkiye’de 23 Eğitim Fakültesi, 23 Güzel Sanatlar Fakültesi ve 24 Konservatuar olmak üzere toplam 70 yükseköğretim kurumu bulunmakta ve bu kurumların 29 tanesinde kadrolu flüt öğretim elemanı çalışmaktadır.
2.3.2. Deney
Araştırmanın dördüncü alt probleminde yer alan flüt öğretiminde konularına göre tercih edilen öğretim yöntemlerinin etkililik düzeyinin belirlenmesine ilişkin verilerin toplanması amacıyla yapılan deneysel uygulama aşamasında öncelikle anketten elde edilen veriler değerlendirilmiş, ankette yer alan flüt öğretimi konularından sekiz tanesi tez izleme komisyonunun görüşleri doğrultusunda, ankete verilen cevaplar, tercih edilen öğretim yöntemleri ve içeriklerine bakılarak seçilmiştir.
Yine anketten elde edilen veriler kullanılarak konulara göre en çok tercih edilen iki yöntem ile en az tercih edilen iki yöntem belirlenmiş ve bu yöntemler kullanılarak, seçilen konuların öğretimi için iki farklı ders planı hazırlanmıştır.
Yapılan öğretimin etkililiğini ölçmek için ölçme değerlendirme ve performans değerlendirme formlarından oluşan son-test formları hazırlanmıştır (EK-3). Ders planlarında (EK-2) yer alan etkinlikler ve son-test formundaki sorular AGSL Flüt Öğretim Programı’nda bulunan ve öğrenciye kazandırılması beklenen kazanımlara uygun olarak hazırlanmıştır.
Deneysel uygulamada, belirlenen örneklem grubundan her konu için altışar kişilik deney ve kontrol grupları oluşturulmuş, seçilen konular deney grubuna en çok tercih edilen iki yöntem, kontrol grubuna ise en az tercih edilen iki yöntem kullanılarak öğretilmiştir. Deney yapılan öğrenciler uygulama yapılacak konuyu daha önce öğrenmemiş olmalarına dikkat edilerek gruplandırıldığı için deney öncesinde ön-test uygulamasına gerek duyulmamıştır.
AGSL flüt öğrencileri (20 öğrenci) ile 16 ay süresince yapılan bu çalışma son-test formlarının uygulanması süreciyle devam etmiştir. Bu uygulama, konuların gerektirdiği biçimde yazılı ve performansa dayalı olarak yapılmış, yapılan dersler ve performansa dayalı ölçümler görüntü ve ses formatında kaydedilmiş, sonuçlar üç kişiden oluşturulan ölçme-değerlendirme komisyonu tarafından son-test formlarına (EK-3) işlenmiştir.
2.4. Verilerin Analizi
Bu bölümde anket tekniği ve deneysel yöntemle toplanan verilerin analizlerinin yapılmasında izlenen yol ve kullanılan yöntemler açıklanmaktadır.
2.4.1. Anket
Araştırmanın anket aşamasında elde edilen verilerin analizi beşli likert ölçeğine göre yapılmıştır. Bu doğrultuda anketin 2, 3 ve 4. bölümlerinde yer alan sorularda kullanılan “Beşli Likert” ölçeği aşağıdaki gibi puanlanmış ve tablolaştırılmıştır.
Tablo 5
Örnek Yöntem Tercih Düzeyleri Tablosu
Flütün Tarihsel Gelişimi T am am en B üyü k Öl çüde O rt a D üzeyd e Ç ok A z H iç 4 3 2 1 0 f % f % f % f % f % Anlatım 23 34 41 61 3 4 - - - - Araştırma, İnceleme 12 18 25 37 29 43 1 1 - - Çalışma-Çalıştırma - - - 67 100 Gezi-Gözlem-İnceleme - - - 67 100 Gösteri/ Demonstrasyon - - 13 19 9 13 13 19 32 48 Harflendirme ve Rakamlandırma - - - 67 100 İşbirlikli Öğretim 2 3 1 1 12 18 16 24 36 54 Problem Çözme - - - 67 100 Soru-Cevap 15 22 26 39 17 25 4 6 5 7 n=67
Tablo 5’te anket uygulanan eğitimcilerin “Flütün Tarihsel Gelişimi” konusu ile ilgili soruya verdikleri yanıtlar görülmektedir. Buna göre;“Flütün Tarihsel Gelişimi” konusunda eğitimcilerin tercih ettikleri yöntemlerin tespit edilmesi için flüt öğretiminde kullanılan dokuz yöntem alfabetik sıraya göre tablonun sol sütununda konu başlığının altında verilmiştir. Tabloda ankete yanıt veren toplam flüt eğitimcisi sayısının 67 olduğu (n=67) görülmektedir. Eğitimcilerin yöntemlerin kullanımına ilişkin verdikleri yanıtlar beşli likert ölçeğine göre çözümlenmiştir. Bu doğrultuda tabloda ölçek maddeleri “Tamamen, Büyük Ölçüde, Orta Düzeyde, Çok Az ve Hiç” olarak sıralanmış, altlarına ölçek puanları yazılmıştır. Eğitimcilerin “Flütün Tarihsel Gelişimi” konusunda tercih ettikleri yöntemler ve kullanım düzeyleri, tabloya frekans (f) ve yüzde (%) değerleri ile yerleştirilmiştir. Örneğin; “Flütün Tarihsel Gelişimi” konusunun öğretiminde Anlatım Yönteminin tercih düzeylerine bakıldığında, 67 eğitimcinin 23’ünün bu yöntemi tamamen, 41’inin büyük ölçüde, 3’nünü ise orta düzeyde kullandıkları görülmektedir. Yönteme hiç kullanmıyorum ya da çok az kullanıyorum yanıtını veren olmamıştır.
Yöntem tercih düzeylerini içeren tablolar, yöntemlerin tercih edilme durumlarına göre sıralanarak yeniden düzenlenmiş ve bu veriler “Yöntem Tercih Sıralaması Tabloları”nda verilmiştir.
Tablo 6
Örnek Yöntem Tercih Sıralaması Tablosu
Flütün Tarihsel Gelişimi T am am en B üyü k Öl çüde O rt a D üzeyd e Ç ok A z H iç T oplam Pu an Anlatım 92 123 6 - - 221 Araştırma, İnceleme 48 75 58 1 - 182 Soru-Cevap 60 78 34 4 - 176 Gösteri/ Demonstrasyon - 39 18 13 - 70 İşbirlikli Öğretim 8 3 24 16 - 51 Problem Çözme - - - - Gezi-Gözlem-İnceleme - - - - Çalışma-Çalıştırma - - - - Harflendirme ve Rakamlandırma - - - -
Tablo 6’da yöntemlerin tercih edilme düzeyleri sıralanmış halde görülmektedir. Burada, Tablo 5’te yer alan frekans sayıları likert ölçeği puanları ile çarpılarak, yöntemlerin kullanım puanları elde edilmiş, puanlar yöntemlere göre toplanmış ve toplam puana göre tercih sıralaması yapılmıştır.
2.4.2. Deney
Araştırmanın deney aşamasında son-test formlarından elde edilen verilerin analizi madde puanları matrisi, performans değerlendirme ölçekleri ve aritmetik ortalama ile yapılmıştır.
Şekil 1
Örnek Son-Test Formu (Barok Dönem Bestecileri Son-Test Formu)
1. Öğretmeninizin dinleteceği 4 müzik örneğini sırasıyla ait olduğu bestecinin yanına yazınız.
Besteciler Eser No
(1) Antonio Vivaldi (2) Johann Sebastian Bach (3) George Friedrich Haendel (4) George Phillipp Telemann
2. Aşağıdaki bestecileri açıklamalarla eşleştiniz.
(5) Haendel o Yirmi yaşındayken sahneye konan iki operası ile büyük başarı kazanmıştır. (6) Telemann o Müzik alanında isim bırakmış bir ailenin
çocuğudur.
(7) Vivaldi o Konçerto biçiminin gelişmesine büyük katkı sağlamış, 500’ü aşkın konçerto bestelemiştir. (8) Bach o Müziği kendi kendine öğrenmiş, Alman barok müziğinin çok yönlü ve önemli bir bestecisidir.
Şekil 1’de araştırmada uygulaması yapılan “Barok Dönem Bestecileri” konusunda hazırlanan son-test formu örnek olarak verilmiştir. Formda 8 maddeden oluşan iki soru yer almaktadır. Buradaki iki soru Barok Dönem Bestecileri konusunda flüt öğretim programında yer alan ve konuyla ilgili tek kazanım olan , Barok Dönem
Şekil 2
Örnek Madde Puanları Matrisi (Barok Dönem Bestecileri Matris Tablosu) ÖĞRENCİLER M ADD E L E R 1. GRUP 2. GRUP A B C D E F ∑ A B C D E F ∑ 1 1 0 0 0 1 0 2 1 1 1 1 1 1 6 2 1 1 0 0 0 1 3 1 1 1 1 1 1 6 3 0 1 1 0 0 1 3 1 0 1 1 1 1 5 4 0 0 1 0 0 0 1 1 0 1 1 1 1 5 5 1 1 1 0 1 0 4 1 1 1 1 1 1 6 6 0 0 0 1 1 1 3 1 1 1 1 1 1 6 7 1 0 1 1 0 0 3 1 1 1 1 1 0 5 8 0 1 0 1 1 1 4 1 1 1 0 1 1 5 ∑ 4 4 4 3 4 4 23 8 6 8 7 8 7 44 3,8 7,3
Şekil 2’de öğrencilerin Barok Dönem Bestecileri konusu için hazırlanan son-test formuna verdikleri yanıtlar doğrultusunda hazırlanan matris tablosu görülmektedir.
Madde puanları matrisi, madde ve test ölçümlerinin hesaplanabilmesi için , test uygulanan grubun test maddelerine verdikleri yanıtları puanlamak suretiyle oluşturulan bir tablodur. Bir gruba uygulanan belli sayıda maddelerden oluşan bir testin madde puanları matrisinin hazırlanabilmesi için öncelikle cevap kağıtlarının puanlanması gerekir. Bu puanlama maddeye doğru yanıt verilmesi durumunda “1”, maddeye yanlış yanıt verilmesi , boş bırakılması yada birden çok seçeneğin işaretlenmesi durumunda “0” olarak yapılır (Atılgan, Kan ve Doğan, 2009:295).
Burada verilen örnekte konu toplam 12 öğrenciden oluşan iki ayrı gruba en az ve en çok tercih edilen yöntemler kullanılarak öğretilmiş, öğretimin sonucunda oluşturulan son-test formu öğrencilere uygulanarak başarı durumları ölçülmüştür. Tabloda görüldüğü gibi testi oluşturan sekiz madde sol sütuna yazılmış, öğrenciler iki farklı grup halinde en üst satırda verilmiştir. Burada, öğrencilerin test maddelerine verdikleri (1 yada 0 ile gösterilen) yanıtlardan aldıkları puanlar toplamı (∑) ise son sütun ve satırda (satır ve sütun toplamları) ayrıntılı olarak görülmektedir. Tablonun en alt satırında ise alınan puanların ortalaması (
) yani öğrencilerin başarı puanları
verilmiştir. Burada öğrencinin alabileceği en yüksek puan 8’dir.Değerlendirmede kullanılan puanlama yönergesi (rubric) özellikle performans ölçümlerinde kullanılan bir yöntemdir. Öğrencilerin performanslarındaki başarı
derecelerini ölçmeye yönelik olan bu yöntem, öğretmenlerin, öğrencilerin hedeflenen davranış yada beceriyi kazanmasındaki performans ya da yetkinlik düzeyini belirlemek için kullandığı dereceli puanlama sistemidir. Bir başka deyişle; belli bir konuda değişik düzeyde performansa ilişkin karar vermede kullanılan puanlama yönergesi yada puanlama rehberidir (Atılgan, Kan ve Doğan, 2009:282). Puanlama yönergesinde yer alan ölçütler, belirlenmiş hedeflere uygun ve tutarlı olmalı, gözlenebilir davranışlar şeklinde ifade edilmeli, puanlama sistemi anlamlı ve anlaşılır olmalıdır.
Şekil 3
Örnek Performans Değerlendirme Formu
RE MAJÖR DİZİ PERFORMANS DEĞERLENDİRME FORMU Çok İyi (4) İyi (3) Orta (2) Geliştirilebilir (1) K aza nım la r
Re majör diziyi, aldığı değiştirici işaretlerle birlikte çıkıcı ve
inici olarak yazabilme.
Diziyi aldığı değiştirici işaretlerle birlikte akıcı çalabilme
Dizinin arpejini doğru çalabilme
Aralık egzersizlerini yeterince doğru çalabilme Kırık akor egzersizlerini yeterince doğru çalabilme Sesleri yeterince kaliteli (temiz, parlak, güçlü, vibratolu, büyük
hacimli ) çalabilme
PUAN 16 6
TOPLAM 22
Şekil 3’te araştırmada öğretimi yapılan “Re Majör Dizi” konusunda hazırlanan performans değelendirme formlarından biri örnek olarak verilmiştir. Burada öğrenciye kazandırılması beklenen kazanımlar gözlenebilir bir davranışa çevrilmiş, bu davranışlara karşılık gelen sütunlarda ise kazanımın gerçekleşme düzeyini belirlemek amacıyla dörtlü likert ölçeği verilmiştir. Konu öğretimi sırasında ve sonrasında öğrencilerin çalma performansları ölçme değerlendirme komisyonu tarafından önceden oluşturulmuş bu formlara (puanlama yönergelerine) işlenmiş ve puana çevirilmiştir.
2.4.3. Geçerlik ve Güvenirlik
Toplanan verilerin ayrıntılı olarak raporlaştırılması ve araştırmacının sonuçlara nasıl ulaştığını açıklaması, araştırmalarda geçerliliğin önemli ölçütleri olarak kabul edilmektedir. Güvenirlik ise, araştırma sonuçlarının tekrar edilebilir olması ve araştırma sonuçlarının benzer ortamlarda aynı şekilde elde edilip edilemeyeceğine bağlıdır (Yıldırım ve Şimşek, 2005: 255–257).
Araştırmanın modeli, katılımcıları, veri toplama araçları, veri toplama süreci, verilerin çözümlenmesi ve yorumlanması ve bulguların nasıl düzenlendiği ayrıntılı bir biçimde açık, tutarlı biçimde tanımlanmıştır. Araştırmanın tüm aşamaları, alan araştırmalarında ve özellikle nitel ve nicel çalışmalar konusunda deneyimli uzmanların rehberliğinde sürdürülmüştür. Araştırmada gerçekleşen süreçler ve bu süreçler sonunda ortaya konulan ürünler, birbiriyle tutarlılığı açısından incelenmiştir. Araştırmacının bu tutumunun, araştırmanın kendi içinde tutarlılığını tanımladığı söylenebilir.
3.1. Flüt Öğretiminde Kullanılan Genel ve Özel Öğretim Yöntemlerine İlişkin Bulgular ve Yorumlar
AraĢtırmada flüt öğretiminde kullanılan genel ve özel öğretim yöntemlerini belirlemek için kapsamlı bir kaynak taraması yapılmıĢ, ilgili uzmanların görüĢleri alınmıĢ ve flüt öğretiminde kullanılan yöntemler belirlenmiĢtir. Buna göre flüt öğretiminde kullanılan genel ve özel öğretim yöntemleri Ģunlardır;
3.1.1. Flüt Öğretiminde Kullanılan Genel Öğretim Yöntemleri
3.1.1.1. Anlatım Yöntemi
En eski ve öğretmenler tarafından en çok kullanılan öğretim yöntemlerinden biridir. Öğretmen bilgilerini anlatır ve öğrenciler pasif olarak dinler. Bu sebeple öğretmen merkezlidir. Yöntemin çok tercih edilmesinin sebepleri, bilgilerin kalabalık gruplara kısa sürede, düzenli bir biçimde sunulması, kolay ve ekonomik uygulanabilmesidir (Küçükahmet, 2004:54).
Anlatım Yöntemi, genelde tarihi ve teorik konular anlatılırken kullanılır. Öğretmen konu ile ilgili bilgiyi öğrencilere anlatım yoluyla aktarır. Yöntemin öğrenme üzerindeki etkililiğinin artırılması için anlatım sırasında öğretmenin dikkatli olması gereken bazı noktalar vardır. Anlatım sırasında öğrencinin pasif durumda olması dikkat dağınıklığına ve konuyu tam öğrenememesine sebebiyet verebilir bu sebeple anlatımın sabit bir ses tonuyla yapılmamasına, önemli yerlere özellikle vurgu yapılmasına dikkat edilmeli, jest ve mimiklere yer verilmelidir.
Yöntemin daha etkili olabilmesi için, anlatılan konunun özeti yazılı olarak öğrencilere dağıtılabilir, not tutmaları istenebilir, aralarda anlatılan kısımların öğrenci tarafından özetlenmesi istenebilir. Ders sonunda anlatılan konu ile ilgili sınav yapılarak daha dikkatli dinlemeleri sağlanabilir. Dikkat sürelerinin aĢılmamasına dikkat edilerek, dikkat
dağınıklığının farkedildiği durumlarda öğretmen, konu ile ilgili bir hikaye, fıkra yada kiĢisel deneyimlerini (öğretmen yada öğrenci) anlatabilir. Böylece öğrencilerin sıkılmaları önlenmiĢ olur.
Anlatım Yöntemi, gerektiğinde soru-cevap ve tartıĢma gibi farklı yöntemlerle desteklenerek arada öğrencilerin dikkatini konuya çekecek sorular sorulur, onların soru sormalarına imkan verilir yada tartıĢma ortamı oluĢturularak konuyu tartıĢmaları sağlanabilir. (Küçükahmet, 2003:)
Anlatım Yöntemi, özellikle teorik ve tarih içerikli konularda müzik ve çalgı (flüt) eğitimcilerinin de sıklıkla tercih ettiği bir yöntemdir. AraĢtırmada da anket sonuçları incelendiğinde bunu destekler biçimde tarih ve teorik bilgi içerikli konular olan “Flütün Tarihçesi”, Flütün Yapısal Özellikleri”, Flütün Bakım ve Onarımı”, “Besteciler” konularında en çok tercih edilen öğretim yöntemi olduğu görülmektedir.
3.1.1.2. Araştırma-İnceleme Yöntemi
Eğitimde genellikle bir strateji olarak tanımlanan AraĢtırma-Ġnceleme, müzik ve çalgı eğitiminde yöntem olarak kullanılmaktadır (Uçan, Yıldız ve Bayraktar,1999: 34) AraĢtırma-Ġnceleme yöntemi tümüyle öğrencinin kendi baĢına araĢtırma ve inceleme yaparak öğrenmesini kapsar ve bu sebeple öğrenci merkezlidir. Öğretmenin rolü sadece yol göstermek, yönlendirmek ve rehberlik etmektir (TaĢpınar, 2005; Demirel, 2009; Sönmez, 2009)
Öğretmen bir sonraki derste iĢlenecek konu ile ilgili öğrenciyi yönlendirerek, belirtilen konu baĢlıkları ile ilgili araĢtırma yapılmasını ister. Öğrenci öğretmenin verdiği konu baĢlıkları ile ilgili araĢtırma yaparak bilgi toplar ve elde ettiği verileri sınıfa getirir. Öğrencinin/öğrencilerin toplamıĢ olduğu verilerin öğretmenin rehberliği ve kontrolünde incelenmesi sağlanır. Burada öğretmenin doğru yönlendirmesi, yöntemin etkililiği açısından çok önemlidir. Diğer yöntemlere destek olarak kullanılan bu yöntem özellikle teorik ve tarih içerikli konularda anlatım ve soru-cevap yöntemleri ile birlikte sıklıkla kullanılır.
3.1.1.3. Gezi-Gözlem-İnceleme Yöntemi
Eğitsel amaçları gerçekleĢtirmek için öğretmen rehberliğinde okul tarafından organize edilen geziye iliĢkin faaliyetlerin tümünü kapsar. Öğrenciler öğretim materyallerinin olduğu yere giderek, gözlem yapma imkanına sahip olurlar. Gözlem gezisi öğrencinin ilgisini çekecek yerlere olabileceği gibi, çalıĢmakta olduğu yada çalıĢacağı konulara iliĢkin gözlem yapabileceği, örneklerini görebileceği yerlere de düzenlenebilir.
Gözlem gezisi sıradan bir ziyaret olarak değerlendirilmemelidir. Bu gezinin ve gözlemin planlı, programlı konunun öğretimini amaçlayan nitelikte ve yine öğretmenin kontrolü ve rehberliğinde gerçekleĢmesi gerekir (Küçükahmet, 2004:64).
Gözlem gezisinde önemli bir unsur öğretmenin hazırlığı ve ön incelemesidir. Gezinin yapılacağı mekan öğretmen tarafından önceden incelenmeli, öğrencinin gözlemlemesi gereken her türlü unsur belirlenmelidir. Böylece gezi esnasında öğrenciler doğru bir Ģekilde yönlendirilerek doğru gözlem yapmaları sağlanır. Geziden önce öğrenciye gidilecek mekan, gezinin amacı, ne Ģekilde gidileceği, nelerin gözlemleneceği ve gezi dönüĢünde gözlemlediklerini ne gibi etkinliklerle gösterecekleri konusunda bilgi verilir (Küçükahmet, 2004:64).
Müzik ve çalgı eğitiminde, öğrencinin gözlem yaparak öğrenmesini sağlamak amacıyla konser, workshop, masterclass vb. etkinliklerin yapıldığı ya da öğretim materyallerinin bulunduğu salon ve mekanlara (örneğin; çalgı yapım-bakım-onarım atölyeleri vb ) yapılan tüm geziler bu yöntemin kapsamına girer.
3.1.1.4. Gösteri, Demonstrasyon Yöntemi
Gösteri, öğretmenin öğrenci önünde bir Ģeyin nasıl yapılacağını göstermek için yaptığı iĢlemlerdir. Herhangi bir Ģeyin en uygun biçimde yada ustaca nasıl baĢarılacağını göstermeye dayanması ve olayın gerçek oluĢumunun hem görerek hemde iĢiterek öğrenme imkanı sağlaması bakımından faydalı bir yöntemdir (Küçükahmet, 2004:62)
Öğretmenin bir beceriyi aĢama aĢama göstermesi, anlatması ve öğrencilerin öğretmeni izledikten sonra, aynı beceriyi tekrar etmesi Ģeklinde uygulanır. Burada becerinin öğretmen rehberliğinde öğrenciye aĢama aĢama gösterilmesi, becerinin doğru geliĢmesi açısından oldukça önemlidir. Öğrenci gösterinin her aĢamasını çok net anlamalıdır bu sebeple öğretmenin öğrenciyi sık sık kontrol etmesi gerekir. Gösteri için kullanılacak görsel ve iĢitsel materyaller ders öncesinde öğretmen tarafından hazırlanmalıdır (Küçükahmet, 2004:62).
Müzik ve çalgı öğretiminde gösteri-demonstrasyon yöntemi; öğretmenin öğreteceği konuyu görsel ve iĢitsel materyalleri kullanarak (kaset, video, cd, dvd-konser, ders, workshop kayıtları) veya kendi çalgısıyla örneklemesi yoluyla uygulanır. Çalgı ve performans eğitiminde teknik içerikli konular ağırlıklı olmak üzere tüm konuların öğretiminde kullanılan bir yöntemdir.
3.1.1.5. İşbirlikli Öğretim Yöntemi
Öğrencilerin ortak bir amaç doğrultusunda küçük gruplar halinde birbirlerinin öğrenmesine yardım ederek iĢbirliği içinde çalıĢmasına dayanır. Öğretmenin rehberliği ve kontrolünde aynı seviyede ya da sınıftaki öğrencilerin birbirlerinin öğrenmesine yardımcı olması sağlanır. Bu durumda öğrenciler hem öğrenen hem öğreten konumundadır. Bu sebeple öğrenci merkezli bir yöntemdir. Öğretmenin rolü rehberlik etmek, yönlendirmek, yol göstermek, öğrenciyi öğrenmeye ve öğretmeye motive etmek ve dikkatlerini sürdürmelerini sağlamaktır. (TaĢpınar, 2005; Demirel, 2009; Sönmez, 2009; Tan, 2006)
Öğretmen farklı sınıf ya da seviyedeki öğrencileri biraraya getirerek bir grup oluĢturur ve öğrencilerin birbiriyle fikir alıĢveriĢinde bulunmaları, birbirlerine konu ile ilgili bilgilerini aktarmalarını ve birbirlerinin öğrenmelerine yardımcı olmalarını sağlar. Öğrenci sayısının az olması öğrenmenin etkililiği açısından önemlidir.
Çalgı eğitiminde hem teorik hemde teknik içerikli konularda kullanılması gereken fakat derslerin bireysel (bir-bir) yapılması sebebiyle çok fazla tercih edilmeyen bir yöntemdir. Küçük grup oluĢturulması bakımından da çalgı eğitimine son derece uygundur. Burada önemli bir nokta, özellikle teknik bilgiye dayalı etkinliklerin mutlaka öğretmenin kontrolünde yapılması gerektiğidir. Öğretici görevini alan öğrencinin yapacağı teknik bir hata öğrenmekte
olan öğrenci açısından olumsuz sonuçlar doğurabilir. Bu sebeple öğretmen sürekli yönlendirme ve rehberlik etme görevlerini titizlikle yerine getirmelidir.
3.1.1.6. Problem Çözme Yöntemi
Öğrencinin önceki bilgi ve deneyimlerden yararlanması veya araĢtırma yoluyla edindiği bilgileri kullanarak karĢılaĢtığı bir sorunu çözmesine dayanır. Problem çözme, istenilen hedefe varabilmek için etkili ve yeterli olan araç ve davranıĢları seçerek kullanmadır. Problem çözme yönteminde karĢılaĢılan sorunu net olarak kavrama, önceki bilgi ve becerileri bu sorunun çözümünde kullanabilme, analiz, sentez ve değerlendirme becerisini gerektirmektedir. Bu yöntemde öğrenci problemin sebebini oluĢturan hataları bir daha yapmamayı öğrenecektir. Öğrenci merkezli bir yöntemdir. Öğrencide yaratıcı düĢünme ve karar verme becerisini geliĢtirir (Küçükahmet, 2004:60).
Problem çözmede ilk aĢama bir sorunun yani problemin olması ve onun hissedilmesidir. Öğretmen öğrenciyi karĢılaĢtığı problemi çözmesi için yönlendirir. Öğrencinin bu problemi daha önce kazanmıĢ olduğu bilgi ve beceriler ile çözmesi sağlanır. Öğrenci bulmadan öğretmen çözümü açıklamamalıdır. Öğretmenin gerekli rehberliği yapabilmesi için önceden hazırlanması gerekir. Bir problemin birden çok çözümü olabilir. Öğretmenin bu çeĢitliliği göz önünde bulundurması gerekir. Diğer yöntemlerle birarada kullanılmaya uygun bir yöntemdir. Özellikle öğrencinin soru-cevap yöntemiyle yönlendirilmesi ve öğrencilerin problemi arkadaĢları ile iĢbirliği yaparak çözmesinin sağlanması yöntemi oldukça etkili kılmaktadır(Küçükahmet, 2004:61)
Müzik eğitiminde ve özellikle çalgı eğitiminde teknik içerikli konularda farklı ve çok çeĢitli problemlerle karĢılaĢılmaktadır. Bu problemlerin çözümü esansında öğrencinin aktif rol oynaması bir sonraki aĢamada benzer bir teknik problemin çözümünü kolaylaĢtırmaktadır. Bu sebeple yöntem çalgı eğitiminde özellikle teknik içerikli konuların öğretiminde sıklıkla kullanılmaktadır.
3.1.1.7. Soru-Cevap Yöntemi
Öğretmenin iĢlenen konuyu öğretmeye yönelik olarak hazırladığı soruları sözel olarak öğrencilere sormasına ve öğrencilerin de yine sözel olarak cevaplamaları ile
gerçekleĢen karĢılıklı iletiĢime dayalı bir yöntemdir. Buna ek olarak öğrencinin konu ile ilgili sorular sormasını ve öğretmenin sözlü olarak yanıtlamasını da sağlamak gerekir.
Bir öğretim yöntemi olarak soru- cevap, öğretmenin, iĢlenen konuyla ilgili olarak öğrencilerin bilgilerini yoklamaktan çok, öğrencinin dikkatini çekme, onu düĢünmeye sevk etme, bildiklerini hatırlatma, bağlantı kurmasını sağlama, muhakeme, analiz, sentez ve değerlendirme yeteneklerini geliĢtirme amacıyla kullanması gereken bir yöntemdir (Küçükahmet, 2004:57)
Sorunun kullanılmadığı bir eğitim ortamı düĢünülemez. Eğitimde çok çeĢitli ve farklı amaçlarla kullanılan soru türleri vardır. Farklı sorular öğrencilerde farklı davranıĢların ortaya çıkmasına neden olur. Bu sebeple öğretmen soruların niteliklerini iyi bilmeli, ders esnasında sorulacak soruları ders öncesinde hazırlamalı, sorular açık ve net olmalı, cevabı içermemeli ve konunun öğretim amacına uygun olmalıdır. Hazırlanan sorular ders esnasında öğrencilere yöneltilir ve tek bir öğrencinin yanıtlaması sağlanır. Öğretmenin öğrencilerin düĢünmeleri ve cevap vermesi için zaman tanıması gerekir. Öğrencide amaca uygun bilgi ve davranıĢ değiĢimi sağlanana kadar soru sorma ve cevap verme etkinliği devam eder. Etkinliklerin öğrenciler tarafından sözlü değerlendirme olarak algılanması gergin olmalarına sebep olur ki bu, soruyu öğretim amacından çok ölçme değerlendirme amacıyla kullanıldığı anlamına gelir. Bu sebeple tek baĢına kullanılması zor bir yöntemdir. Hemen hemen tüm yöntemlerle birlikte kullanılır. (Küçükahmet, 2004: 57).
Müzik ve çalgı eğitiminde soru-cevap yöntemi, öğrencinin dikkatini çekme, motivasyonu sağlama, düĢünmeye sevk etme, bildiklerini hatırlatma, bağlantı kurmasını sağlama, muhakeme, analiz, sentez ve değerlendirme yeteneğini geliĢtirme amaçlı olarak diğer yöntemlerle birlikte kullanılan bir yöntemdir.
3.1.2. Flüt Öğretiminde Kullanılan Özel Öğretim Yöntemleri
3.1.2.1. Çalışma/Çalıştırma Yoluyla Müzik Öğretim Yöntemi (Ödevlendirme)
Derste iĢlenen konuların tekrarını sağlamak, öğrenciyi bir sonraki derse hazırlamak, becerileri kazandırmak, teknik becerilerle ilgili sorunları çözmek ve kazandırılan becerileri pekiĢtirmek için öğretmenin öğrenciye verdiği ders ve ders dıĢı çalıĢmalara (ödevlere) dayalı
