Flüt Öğretiminde Kullanılan Genel Öğretim Yöntemler

3.1.1.1. Anlatım Yöntemi

En eski ve öğretmenler tarafından en çok kullanılan öğretim yöntemlerinden biridir. Öğretmen bilgilerini anlatır ve öğrenciler pasif olarak dinler. Bu sebeple öğretmen merkezlidir. Yöntemin çok tercih edilmesinin sebepleri, bilgilerin kalabalık gruplara kısa sürede, düzenli bir biçimde sunulması, kolay ve ekonomik uygulanabilmesidir (Küçükahmet, 2004:54).

Anlatım Yöntemi, genelde tarihi ve teorik konular anlatılırken kullanılır. Öğretmen konu ile ilgili bilgiyi öğrencilere anlatım yoluyla aktarır. Yöntemin öğrenme üzerindeki etkililiğinin artırılması için anlatım sırasında öğretmenin dikkatli olması gereken bazı noktalar vardır. Anlatım sırasında öğrencinin pasif durumda olması dikkat dağınıklığına ve konuyu tam öğrenememesine sebebiyet verebilir bu sebeple anlatımın sabit bir ses tonuyla yapılmamasına, önemli yerlere özellikle vurgu yapılmasına dikkat edilmeli, jest ve mimiklere yer verilmelidir.

Yöntemin daha etkili olabilmesi için, anlatılan konunun özeti yazılı olarak öğrencilere dağıtılabilir, not tutmaları istenebilir, aralarda anlatılan kısımların öğrenci tarafından özetlenmesi istenebilir. Ders sonunda anlatılan konu ile ilgili sınav yapılarak daha dikkatli dinlemeleri sağlanabilir. Dikkat sürelerinin aĢılmamasına dikkat edilerek, dikkat

dağınıklığının farkedildiği durumlarda öğretmen, konu ile ilgili bir hikaye, fıkra yada kiĢisel deneyimlerini (öğretmen yada öğrenci) anlatabilir. Böylece öğrencilerin sıkılmaları önlenmiĢ olur.

Anlatım Yöntemi, gerektiğinde soru-cevap ve tartıĢma gibi farklı yöntemlerle desteklenerek arada öğrencilerin dikkatini konuya çekecek sorular sorulur, onların soru sormalarına imkan verilir yada tartıĢma ortamı oluĢturularak konuyu tartıĢmaları sağlanabilir. (Küçükahmet, 2003:)

Anlatım Yöntemi, özellikle teorik ve tarih içerikli konularda müzik ve çalgı (flüt) eğitimcilerinin de sıklıkla tercih ettiği bir yöntemdir. AraĢtırmada da anket sonuçları incelendiğinde bunu destekler biçimde tarih ve teorik bilgi içerikli konular olan “Flütün Tarihçesi”, Flütün Yapısal Özellikleri”, Flütün Bakım ve Onarımı”, “Besteciler” konularında en çok tercih edilen öğretim yöntemi olduğu görülmektedir.

3.1.1.2. Araştırma-İnceleme Yöntemi

Eğitimde genellikle bir strateji olarak tanımlanan AraĢtırma-Ġnceleme, müzik ve çalgı eğitiminde yöntem olarak kullanılmaktadır (Uçan, Yıldız ve Bayraktar,1999: 34) AraĢtırma-Ġnceleme yöntemi tümüyle öğrencinin kendi baĢına araĢtırma ve inceleme yaparak öğrenmesini kapsar ve bu sebeple öğrenci merkezlidir. Öğretmenin rolü sadece yol göstermek, yönlendirmek ve rehberlik etmektir (TaĢpınar, 2005; Demirel, 2009; Sönmez, 2009)

Öğretmen bir sonraki derste iĢlenecek konu ile ilgili öğrenciyi yönlendirerek, belirtilen konu baĢlıkları ile ilgili araĢtırma yapılmasını ister. Öğrenci öğretmenin verdiği konu baĢlıkları ile ilgili araĢtırma yaparak bilgi toplar ve elde ettiği verileri sınıfa getirir. Öğrencinin/öğrencilerin toplamıĢ olduğu verilerin öğretmenin rehberliği ve kontrolünde incelenmesi sağlanır. Burada öğretmenin doğru yönlendirmesi, yöntemin etkililiği açısından çok önemlidir. Diğer yöntemlere destek olarak kullanılan bu yöntem özellikle teorik ve tarih içerikli konularda anlatım ve soru-cevap yöntemleri ile birlikte sıklıkla kullanılır.

3.1.1.3. Gezi-Gözlem-İnceleme Yöntemi

Eğitsel amaçları gerçekleĢtirmek için öğretmen rehberliğinde okul tarafından organize edilen geziye iliĢkin faaliyetlerin tümünü kapsar. Öğrenciler öğretim materyallerinin olduğu yere giderek, gözlem yapma imkanına sahip olurlar. Gözlem gezisi öğrencinin ilgisini çekecek yerlere olabileceği gibi, çalıĢmakta olduğu yada çalıĢacağı konulara iliĢkin gözlem yapabileceği, örneklerini görebileceği yerlere de düzenlenebilir.

Gözlem gezisi sıradan bir ziyaret olarak değerlendirilmemelidir. Bu gezinin ve gözlemin planlı, programlı konunun öğretimini amaçlayan nitelikte ve yine öğretmenin kontrolü ve rehberliğinde gerçekleĢmesi gerekir (Küçükahmet, 2004:64).

Gözlem gezisinde önemli bir unsur öğretmenin hazırlığı ve ön incelemesidir. Gezinin yapılacağı mekan öğretmen tarafından önceden incelenmeli, öğrencinin gözlemlemesi gereken her türlü unsur belirlenmelidir. Böylece gezi esnasında öğrenciler doğru bir Ģekilde yönlendirilerek doğru gözlem yapmaları sağlanır. Geziden önce öğrenciye gidilecek mekan, gezinin amacı, ne Ģekilde gidileceği, nelerin gözlemleneceği ve gezi dönüĢünde gözlemlediklerini ne gibi etkinliklerle gösterecekleri konusunda bilgi verilir (Küçükahmet, 2004:64).

Müzik ve çalgı eğitiminde, öğrencinin gözlem yaparak öğrenmesini sağlamak amacıyla konser, workshop, masterclass vb. etkinliklerin yapıldığı ya da öğretim materyallerinin bulunduğu salon ve mekanlara (örneğin; çalgı yapım-bakım-onarım atölyeleri vb ) yapılan tüm geziler bu yöntemin kapsamına girer.

3.1.1.4. Gösteri, Demonstrasyon Yöntemi

Gösteri, öğretmenin öğrenci önünde bir Ģeyin nasıl yapılacağını göstermek için yaptığı iĢlemlerdir. Herhangi bir Ģeyin en uygun biçimde yada ustaca nasıl baĢarılacağını göstermeye dayanması ve olayın gerçek oluĢumunun hem görerek hemde iĢiterek öğrenme imkanı sağlaması bakımından faydalı bir yöntemdir (Küçükahmet, 2004:62)

Öğretmenin bir beceriyi aĢama aĢama göstermesi, anlatması ve öğrencilerin öğretmeni izledikten sonra, aynı beceriyi tekrar etmesi Ģeklinde uygulanır. Burada becerinin öğretmen rehberliğinde öğrenciye aĢama aĢama gösterilmesi, becerinin doğru geliĢmesi açısından oldukça önemlidir. Öğrenci gösterinin her aĢamasını çok net anlamalıdır bu sebeple öğretmenin öğrenciyi sık sık kontrol etmesi gerekir. Gösteri için kullanılacak görsel ve iĢitsel materyaller ders öncesinde öğretmen tarafından hazırlanmalıdır (Küçükahmet, 2004:62).

Müzik ve çalgı öğretiminde gösteri-demonstrasyon yöntemi; öğretmenin öğreteceği konuyu görsel ve iĢitsel materyalleri kullanarak (kaset, video, cd, dvd-konser, ders, workshop kayıtları) veya kendi çalgısıyla örneklemesi yoluyla uygulanır. Çalgı ve performans eğitiminde teknik içerikli konular ağırlıklı olmak üzere tüm konuların öğretiminde kullanılan bir yöntemdir.

3.1.1.5. İşbirlikli Öğretim Yöntemi

Öğrencilerin ortak bir amaç doğrultusunda küçük gruplar halinde birbirlerinin öğrenmesine yardım ederek iĢbirliği içinde çalıĢmasına dayanır. Öğretmenin rehberliği ve kontrolünde aynı seviyede ya da sınıftaki öğrencilerin birbirlerinin öğrenmesine yardımcı olması sağlanır. Bu durumda öğrenciler hem öğrenen hem öğreten konumundadır. Bu sebeple öğrenci merkezli bir yöntemdir. Öğretmenin rolü rehberlik etmek, yönlendirmek, yol göstermek, öğrenciyi öğrenmeye ve öğretmeye motive etmek ve dikkatlerini sürdürmelerini sağlamaktır. (TaĢpınar, 2005; Demirel, 2009; Sönmez, 2009; Tan, 2006)

Öğretmen farklı sınıf ya da seviyedeki öğrencileri biraraya getirerek bir grup oluĢturur ve öğrencilerin birbiriyle fikir alıĢveriĢinde bulunmaları, birbirlerine konu ile ilgili bilgilerini aktarmalarını ve birbirlerinin öğrenmelerine yardımcı olmalarını sağlar. Öğrenci sayısının az olması öğrenmenin etkililiği açısından önemlidir.

Çalgı eğitiminde hem teorik hemde teknik içerikli konularda kullanılması gereken fakat derslerin bireysel (bir-bir) yapılması sebebiyle çok fazla tercih edilmeyen bir yöntemdir. Küçük grup oluĢturulması bakımından da çalgı eğitimine son derece uygundur. Burada önemli bir nokta, özellikle teknik bilgiye dayalı etkinliklerin mutlaka öğretmenin kontrolünde yapılması gerektiğidir. Öğretici görevini alan öğrencinin yapacağı teknik bir hata öğrenmekte

olan öğrenci açısından olumsuz sonuçlar doğurabilir. Bu sebeple öğretmen sürekli yönlendirme ve rehberlik etme görevlerini titizlikle yerine getirmelidir.

3.1.1.6. Problem Çözme Yöntemi

Öğrencinin önceki bilgi ve deneyimlerden yararlanması veya araĢtırma yoluyla edindiği bilgileri kullanarak karĢılaĢtığı bir sorunu çözmesine dayanır. Problem çözme, istenilen hedefe varabilmek için etkili ve yeterli olan araç ve davranıĢları seçerek kullanmadır. Problem çözme yönteminde karĢılaĢılan sorunu net olarak kavrama, önceki bilgi ve becerileri bu sorunun çözümünde kullanabilme, analiz, sentez ve değerlendirme becerisini gerektirmektedir. Bu yöntemde öğrenci problemin sebebini oluĢturan hataları bir daha yapmamayı öğrenecektir. Öğrenci merkezli bir yöntemdir. Öğrencide yaratıcı düĢünme ve karar verme becerisini geliĢtirir (Küçükahmet, 2004:60).

Problem çözmede ilk aĢama bir sorunun yani problemin olması ve onun hissedilmesidir. Öğretmen öğrenciyi karĢılaĢtığı problemi çözmesi için yönlendirir. Öğrencinin bu problemi daha önce kazanmıĢ olduğu bilgi ve beceriler ile çözmesi sağlanır. Öğrenci bulmadan öğretmen çözümü açıklamamalıdır. Öğretmenin gerekli rehberliği yapabilmesi için önceden hazırlanması gerekir. Bir problemin birden çok çözümü olabilir. Öğretmenin bu çeĢitliliği göz önünde bulundurması gerekir. Diğer yöntemlerle birarada kullanılmaya uygun bir yöntemdir. Özellikle öğrencinin soru-cevap yöntemiyle yönlendirilmesi ve öğrencilerin problemi arkadaĢları ile iĢbirliği yaparak çözmesinin sağlanması yöntemi oldukça etkili kılmaktadır(Küçükahmet, 2004:61)

Müzik eğitiminde ve özellikle çalgı eğitiminde teknik içerikli konularda farklı ve çok çeĢitli problemlerle karĢılaĢılmaktadır. Bu problemlerin çözümü esansında öğrencinin aktif rol oynaması bir sonraki aĢamada benzer bir teknik problemin çözümünü kolaylaĢtırmaktadır. Bu sebeple yöntem çalgı eğitiminde özellikle teknik içerikli konuların öğretiminde sıklıkla kullanılmaktadır.

3.1.1.7. Soru-Cevap Yöntemi

Öğretmenin iĢlenen konuyu öğretmeye yönelik olarak hazırladığı soruları sözel olarak öğrencilere sormasına ve öğrencilerin de yine sözel olarak cevaplamaları ile

gerçekleĢen karĢılıklı iletiĢime dayalı bir yöntemdir. Buna ek olarak öğrencinin konu ile ilgili sorular sormasını ve öğretmenin sözlü olarak yanıtlamasını da sağlamak gerekir.

Bir öğretim yöntemi olarak soru- cevap, öğretmenin, iĢlenen konuyla ilgili olarak öğrencilerin bilgilerini yoklamaktan çok, öğrencinin dikkatini çekme, onu düĢünmeye sevk etme, bildiklerini hatırlatma, bağlantı kurmasını sağlama, muhakeme, analiz, sentez ve değerlendirme yeteneklerini geliĢtirme amacıyla kullanması gereken bir yöntemdir (Küçükahmet, 2004:57)

Sorunun kullanılmadığı bir eğitim ortamı düĢünülemez. Eğitimde çok çeĢitli ve farklı amaçlarla kullanılan soru türleri vardır. Farklı sorular öğrencilerde farklı davranıĢların ortaya çıkmasına neden olur. Bu sebeple öğretmen soruların niteliklerini iyi bilmeli, ders esnasında sorulacak soruları ders öncesinde hazırlamalı, sorular açık ve net olmalı, cevabı içermemeli ve konunun öğretim amacına uygun olmalıdır. Hazırlanan sorular ders esnasında öğrencilere yöneltilir ve tek bir öğrencinin yanıtlaması sağlanır. Öğretmenin öğrencilerin düĢünmeleri ve cevap vermesi için zaman tanıması gerekir. Öğrencide amaca uygun bilgi ve davranıĢ değiĢimi sağlanana kadar soru sorma ve cevap verme etkinliği devam eder. Etkinliklerin öğrenciler tarafından sözlü değerlendirme olarak algılanması gergin olmalarına sebep olur ki bu, soruyu öğretim amacından çok ölçme değerlendirme amacıyla kullanıldığı anlamına gelir. Bu sebeple tek baĢına kullanılması zor bir yöntemdir. Hemen hemen tüm yöntemlerle birlikte kullanılır. (Küçükahmet, 2004: 57).

Müzik ve çalgı eğitiminde soru-cevap yöntemi, öğrencinin dikkatini çekme, motivasyonu sağlama, düĢünmeye sevk etme, bildiklerini hatırlatma, bağlantı kurmasını sağlama, muhakeme, analiz, sentez ve değerlendirme yeteneğini geliĢtirme amaçlı olarak diğer yöntemlerle birlikte kullanılan bir yöntemdir.