KONUŞMA:
r r - ■ Î J İ & C
Âlem dağından mektup!
î azan: Münir Süleyman Çapanoğlu
A
Gi r ağır yükselen güneş le beraber Çatıılıeayı geçtik, Alemdağ yoluna girdik. Şimdi, otomobilimizin te kerlekleri altında toprak ve as falt kayleı bir hırıltı oluyor, ye şil ve şebnemlerle titreyen dağ ların kovuklarında ineklerin, kuzuların, keçilerin ve filozof eşeklerin irili ufaklı çıngırakla rı garip akisler yapıyor. Bu sesler içinde ürperen yalçın in zivada bazen bir kadın sesi, ba zeıı bir çocuk sesi serin ve ko kulu havayı fiskeliyor.Otomobil, bazı yerlerde sürat le, bazı yerlerde ağır gidiyor. Yolda kömür, ot, odun taşıyan öküz arabalariyle, talikalara, müşteri taşıyan otobüslere, kap tı kaçtılaıa, hususi otomobillere, jiplere rastlıyoruz. Arada bi sikletli ve motosikletli gençler, çocuklar ve yaşlılar, şaselere o- surmuş genç kızlar ve kadınlar kafilesi, asfalt yolun üzerinde bir zincir gibi uzanıyor.
Önümüzde giden bir arabanın dingili kırıldığı için, içindekiler inmiş, yol kenarında, geçen oto büslerden. otomobillerden imdat bekliyorlardı. Yer yok ki, alın sınlar.' Her taşıt vasıtası tık lım tıklım!
Pencereden bakıyorum, araba larla giden ve dingili kırılan ta likadaki kadınlar, sıcaktan ve usançtan yere inmiş, yürüyor - lar. Fakat bu yollarda yüksek topuklu iskarpinlerle yürümek ı;e mümkün! Bir kaçı iskarpin lerini, camiden çıkıyormuş gibi parmaklarına geçirmiş, tozlu yolda çorapla ve yalın ayak yürüyorlar.
Bu da asrı bir idman galiba!
-k
Nihayet geldik. Hemen oto- n ıob^ en atladım. Şöyle etrafı ma bir baktım. O ııe, hususî taksi bolluğu! Ben, elli diyeyim, siz yüz! Hususî taksileri olan lar, yaz mevsiminde, sayfiyeye gitmiyorlar. Taksilerine atladı lar mı, soluğu İstanbulin güzel yerlerinde alıyorlar. Mehtabın, ormanın, kıtın, deniz kenarının zevkini çıkarıyorlar.
Güzel şey doğtusu. Bütün bir mevsim, bir sayfiye yerine I ağlı kalmak, bincirce lira kira vermektense, Vıergüıı, otomobile, yiyecek, içecek şeyleri doldurup, küçük sandalyeleri ve kilimleri de yerleştirip İstanbulini güzel bir köşesine gitmek muhakkak ki daha ’ iyidir; daha cazibeli, daha faydalı bir gezinti olur b u !
Bizden evvel gelenler kır kah vesinde, ormanın arasında ken dilerine birer yer seçmişler, kö şelerde yemek sepetlerini açan, sardalya ayıklayan kafileler var eh. Yalnız, bunların içinde, bir köşecikte kazdığı kuyuda ateş yapmış, ince bir meşe dalma ge (irdiği kuzuyu boylv. b e n ıa ateşin üstüne uzatıp kızartan - lavta tandır kebabı yapanlar yoktu.
Yemek sepetlerinde de, kır sefalarının demir baş yemekle rinden olan ne yaprak dolma sı, ne irmik helvası ve ne de su böreği vardı. Yenilen şeyler pey nir, yumurta, hıyar, salam, ka vun, karpuz, gibi alâminiit şey lerdi. Söğüş, sofralarda nadir görülüyordu.
Halbuki eski devirlerde, be - nim çocukluğumda ve gençliğim de Alemdağına böyle mi, bu ye nıeklerle mi gelinirdi?
Alemdağına (teferıü c)e git - meğe karar verenler, daha bir hafta evvelinden hazırlıklara başlarlardı, irmik helvaları ya pılır, dolmalar sarılır, yufka - lar açılır, tepsi tepsi börekler fırına verilirdi.
Evvelden peylenen öküz ara balarına halılar, yataklar, yor ganlar, tencereler yerleştirilir,
şiltelerle düzeltilen ikinci araba yâ da çoluk çocuk biner ve ara ba vapuıiyle Üskiidara geçile rek Alemdağnıııı yolunu tutar lardı. oraya günü birliğine gi dilmez, kafile orada günlerce kalır, neşeli saatler yaşayıp eğ lenildi. Ve bu geziler, muhak -
kak mehtaba rastlatılırdı. Zevke düşkün, keyif ehli İs tanbullularla kibar ve zengin sınıf da ayni tertip üzere Alem dağının yolunu tutarlardı. Fa kat bunların yanında çoluk ço cuk bulunmazdı.
Yola çıkarken Yemiş iskele - sinden damacanalarla sakız mas tikası - nede güzel kokusu vardı kâfirin! - kayık düzü alırlar, mezeler düzerler, haftalarca evvel peyledikleri zurnacı Arap Mehmedi, Selâmsızdaki e- viııden alarak (seferi gurbete) düşerlerdi .
Rahmetli babam Alemdağım çok severdi. Her yıl muhakkak bir iki mehtapta giderdi. Ço cukluğumda Beyazıttaki konak tan giderdik. Bu gidiş bir aile gezintisi idi. Fakat, asıl onun saz ve söz elvli dostlariyle bir gidişi vardı ki bu seyranlar baş lıa bir âler-idi. Kartalda, Kadı- köyüııde, Üsküdarda oturduğu muz yıllarda gece yarısında yo la çıkar, öküz arabalariyle A- lemdağının yolunu tutarak .
Çamhcayı aştıktan sonra kafi leye başka bir neşe gelir, saba hin güzelliği içinde şakrak ve kıvrak nameler kulaklarımızda tatlı ihtizazlar uyandırırdı. Yol devam ettiği müddetçe musiki mizin beş altı müebbed sazını ve sesim ¿liderdik. Meşhur o- kuyucu Nedim beyin o eşsiz se- sile okuduğu gazeller, gözlerimi zin önünde renkli bir aşk ve neşe dünyası yaratır, kemence■ çi Vasilin taksimleri, Türk mu sikisiuin şiir d !u ahengini ku laklarımızda yaşatırdı. İYd W evresin mızraklarında musıa - nıizin şehsuvarane zafer narala rını andıran kasırga âbenkieri • ni duyardık.
Alemdağı misafirliği 15-20 gün sürer, yemyeşil ve sülün gi bi göğe doğru dal salan ağaçla rın arasında bülbüllerin, ağus tos böceklerinin tatlı seslerini dinler, yer, içer, neşelenil', uyur ve uyurduk.
İçki, yemek, öteberi bittikçe, civardaki paşa köyünün meşhur bakkalı Panayota haber gönde rilir, binliklerle rakı, okkalar la meyve ve yiyecek şeyler ge lirdi. Bazen Pauayotun da bu âlemlere katıldığı olurdu. O, zevk ehli, saz meraklısı, güzel sese âşık bir (kefere) idi.
Bilmem şimdi o Paşa köyü ve o köyün meşhur Panayotuııa benzeyen bir bakkalı var mı ?
• • • • • • Yıllarca evvel, gölgelerinde koştuğum ağaçları tavaf etmek için ormanların arasına daldım. Bilmem ne kadar gittim. Bir - den, elimde olmadan bir ağacın dibinde durdum. Bu ağacı tanır gibi oldum. Yoksa bana mı öy le geldi? Dikkat ettim, bu ihti yar ve sevimli ağacın dibinde kahve pişirdiğimiz yerin hatı - rası lıâlâ silinmemiş gibi!
işte görüyorum: Beyaz baş örtülü anacığımın güler yüzü, işte babamın kadehini yudumla y ıp !...
Gözlerim doldu. Rü perde pek acıklı» kapatalım 1
Yalnız maziden bunlar vaı ; başka her şey Sili'nmiş. Ne öyle köşelerde kuzu çevirenler, ne saz çalan, şarkı söyfiyen insan lar var. Bunlara mukabil, gra mofonların, otomobillerdeki rad
yoların kıvrak nameleri arasın da dans etmek için değil, uzak tan çekilen hasretin ateşini sön dürmek için bir birlerine sarılan çiftlerin dansları kaim olmuş.
Her tarafta bir yarık name, rumbanın bayağı güfteleri, her köşede kötü bir beste:
Tiridine, tiridine bandım,
IMara vu sandın, para vidim aldım!
Ve nihayet cıyak, ciyak bağı ran meşhur( ! ) bir y ıld ız(l) ıu sabahiden bir gazeli:
Neredesin ey afeti can, uzat dudaklarım, Sen benim ruhu revanim, tem
de emilmem benrdm!
Zevklerimizin, yıllar arasın - daki merhale ve tahavvüllerini gösteren ne güzel ölçüler değil mi?
Bütün bunlar, bu gramofon ve radyo sesleri, plâk gazelleri j ruhumda, geçmiş günlerin zev- [ kini canlaıtduamadı, bilâkis öl- ! dürdü .
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
