SAHA ŞARTLARINDAKİ İNEKLERDE FARKLI ÖSTRÜS SENKRONİZASYON YÖNTEMLERİNİN FERTİLİTE ÜZERİNE ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI

v«

.BiL.

Derg. (2005), 21, 3·4: 15·22

SAHA

ŞARTLARıNDAK

i

i

NEKLERDE FARKLI ÖSTRÜS SENKRONiZASYON

YÖNTEMLERiNiN FERT

iLiTE

ÜZERiNE ETKisiN

iN

ARAŞTIRILMASI

*

Bülent Bülbül

1

Mehmet Bozkurt Ataman

2@

In

vestigat ion o

f

Ef

feet

on Fertili

ty o

f

Diff

erent

Oe

strus Synchronization Mcthods in

C

ows

in Fie

ld

Con

ditions

Özet: Buçalışmada, saha şartlarındaki ineklerde PGFz<ı+PGFZft' GnRH +_{PGF zw PRID + PGFzu}ve deri altıimplant + PGF_zuuygulamalarının östrüssenkronizasyonu ve gebelikoranları üzerine etkisiaraştırıldı. Materyalolarak125başHols

-tein ırkıinekkullanıldı. inekler tesadüfi örnekleme yöntemi ile beşgruba ayrıldı. Birinci gruba (n=25) 11 gün arayla ikikez PGF_Zaenjekte edildi. ikinci gruba (n= 25) O. gün GnRH ve 7.gün PGF1uenjeksiyonuyapıldı. Üçüncü gruptaki ineklere (n= 25) 12 gün süreyle PRID ve PRID'in uzaklaştırılmasındanbir gün önce PGF_2auygulandı.Dördüncü gruptaki ineklere (n=25) ise kulak derisialtına yerleştirilen progesteron içeren implantlar 9 gün süreyle tutuldu ve implant uzaklaştırılmadanbir gün önce PGF_zcı enjekte edildi. Beşinci gruptaki inekler (n=25) kontrol grubunu oluşturdu. Tohumlamalar i. grupta son uy

-gulamadan 72 ve 96, II,III ve iV.gruplarda ise 48 ve 72 saat sonra iki kezyapıldı. Kontrol grubundakiinekler (n= 25)ise

gelişen östrüslentakiben tohurnlandı. ineklerde gebelik muayeneleri II.tohumlamaları takiben 60·90.günlerde rektal mu

-ayene ilegerçekleştirildi.AraştırmadaI,ii.III,LV ve V.gruplardasırasıylaöstrüsoranları;%100.%96.00.%100,%100 ve

%100; gebelik oranları ise; %84.00, %62.50, %84.00,%72.00 ve %52.00 olarak tespit edildi. Östrüs görülme oranları açısındangruplararasındaistatistikifarklılık saptanmadı(P>O.05).ive III.Gruplarda elde edilen gebelik oranlarıV.gruptan yüksekti (P<0.05).Bununla birlikte. i,II,iiive LV.gruplarda gebelikoranları açısındanistatistikifarklılık saptanmadı(P>O.05). Sonuç olarak,çift doz PGF_zwGnRH+PGF_1uve implant+PGF_1a yöntemlerinin PAl D+PGFzcxyöntemine göre daha eko -nomik,uygulamakolaylığıve hayvan sahibinin tepkisiaçısından değerlendirildiğindeise çift doz PGF_1uve GnRH +PGF_zcx enjeksiyonunun daha avantajlı olduğu belirlendi. Bununla birlikte, östrüsgözlemeden sabit zamanlı tohumlamaya imkan vermesi,östrüsüsenkronize etmesi ve tohumlamasonrasındayüksek gebelik oranıelde edilmesine olanaksağlamasından dolayı çalışmada kullanılan bütün senkronizasyon yöntemlerinin saha ve iş letme şartlarında kullanılabileceği kanısına

varı ld ı.

Anahta rKelimeler : Östrüs,senkronizasyon,fertilite,inek

Summary : In this study. the effect of PGF1u+PGFZa ' GnRH +PGF1u' PRID +PGFzu and ear implant+PGFzu app-Iications on estrus synchronization and fertility in cows in field conditions were investigated.A total of 125 Holstein cows were used as material. Cows were randomly divided in to fivegroups.Twoinjections of PGF_zuwas applied 11 days apart

in the first group (n=25).GnRH (day O) and PGF_2u (7 day later) was injectedin the second group (n=25).PRID'swere i n-serted to the anterior vagina of each cow for 12 oaysand PGF_2cxwas injected before the day of PRID removal in the third

group(n=25).Ear implants wereinserted to the ear of each cow subcutaneously for 9 days and PGF_zcxwas injected before theday of implant removal in the fourth group (n=25). Cows in the group V (n=25) were served as control.Artificial i n-seminationswere performed twiceat 72·96 hours in the group i and 48·72 hours in the groups II, iiiand IValter the last application. Cows in the control group (n=25) were inseminated with regard 'o the spontaneous estrous. Pregnant cows

were determinedby rectal palpationbetween 60-90 days after the second inse·;jnation.Estrous and pregnancy rates were

%100,%96.00,%100.%100 and %100;%84.00,%62.50,%84.00,%72.00anı%52.00, respectively,in the groupsi,ii,iii,

IV and V.Identicalestrous rates were found in all groups (P>0.05).Pregnancyıares in the groups i and iii were higher than groupV(P<0.05).However pregnancy rates were similar in the groupsI,ii,iIIand LV (P>O.05).In conclusion.it was de

-terminedthat two injections of PGF2u •GnRH + PGFı<ıand implant+PGFzu methods are more economicthan PRID + PGF_Zıı method. Looking the more advantegeous about application easiness and agreement of tarmer,the injections Qf PGF1u11 days apart and GnRH +PGF1ais more advantageous.However,it was concluded mat.all of the synchronization methods used in our study were determinedas useful because of allowing fixed-time insemination withou1 estrous de-tection,synchronisingestrous andincreasing of pregnaney rates in field conditions.

KeyWord s : Oestrus,synchronization,fertilily.cow

Gclı~Tarihi:2-t.08.2oo5 @: ataman@sclcuk.edu.tr

*

BulentBÜLB Üı.·ünaynıadlı DoktoraTezindenözetl enmişti r.

I,Bah rıDağdaş Ul us l a ra ra s ı Tarımsal Araştı rmaEnstitüsüMüdürlü ğü ,KONY A

HlIRI'I .-\TA"lo\l'Io

GlrI,

S.g.rcıhkta. oıellıkle

sev1l.

ve

ıdareye

baOh

re-derNtl:Sen

ooıa'f1 Ostn:ısferın

zamamnda

be-ItrtenernıemeSI dOfVerWnı kaybının en

onemi

ne-denern:tencSır (L.opez.Qaııus

anel

Vega·Prieto

1990

1

Ostrus

ıespı oranını n yetersıı 06dı.Jgu

5U'U6etde,

0StrUS

sen'ı;ronızasyonu

ile

bıttikte

uy-gulanan

sa

i zamanlı lOhumIarnaların. Ostı"ÜS tes -prtırwn ()nemn

azaltarak

reproduktıf

VenrT1LiI9

arttırdıOı

tM*bI

mekledar

(

X

u

anel

Buıon

1999

)

.

Inelder

de

O

strUs senkrOl'llZasyonu

ıkı taı1d1 esasagOre yaı:ıılmaktadır

Bunlardan

bıri; sık.!ik tıay­

v

anlarda

Ioleolıtık

etkil

i

hormonıar kunanılarak

koc·

pUs

luıeum... ııneouze edilmesı, dıQeri ISe

pec-gest

agen

uyguiamaları ıle

kan

proges

leron

d

uzeynn

yuk~

tutularak

O

strUs ve

ovutasyOnUn

engeUermesadır (DeAensıs

and Peters 1999

)

.

Etkı.

tMr Ostrus

senk

ron zasyOn

yOntenıtnde. Ostri.ıslenn

12

·2

4

saa

t

ıçınde ıop&anması,

yO

ksek

OstrUs

ve

OYU-l

aS)U'l

cevatamn

ok.ışmaSl

ve

bır st.n lOıI'U'Rama

uygutama.,

yta

yUksek

gebelo

k

o<anıntr1

elde

ed

"

meSl ıstenıı([)ı;sJl;ın

ve

ark 20(2)

Bu

amaçlac:ıeoışik tıotmon pl'eparatlarının

(

pl'ogesteron.

6stradd

.

P

MSG

.

G

nAH

.

hCO

.

PGF

:'>

1ar1d

1

k~

bınasyoniarının kullanırnlarını ıçeren

0StrUS

senk-ronızasyon programları geııştdfTllştır

(

Ayan ve ark

1999)

Sun

ulan

araştırmada:

saha

şartlarındaki

inek·

le

rde

.

11 gun arayta

çıft

doz

PGF~,

GnAH

en-l

eksiyOnundan 7 gun SONa

PGF~,

12 gün sü

reyte

vag

inal

PAIO ve 9 gün süreyle

progesıeronun

kulak

densı

eruna

ımplant uygulamalarını n,

O

strüs senk

-r

omzasvc

nu

ve

g

ebe lik

oranı

üzerine

etkisi

karşı laştırıl mıştı r.

Maleryal ve Melol

Çalışma, 41' 14' eraemı

ve 29

°

36

'

boytamı

ü

ze

nnd

e

bulunan Istanbul

ılı Şıle

i

lçesinde

yapıldı. Araştırma,

ortatama çevre

sıcakllO ının

11

.1

OC ve

~ı1 nerntn

85

.45

oIdUOu

2000

yılı NiS3ll-Mayıs

aylarında

yurUtüldu

.

Mat8fY<ll

olarak

.

yaşları

3-6

arasında cıegışen

son

dOOıJrnunu normaı yapmıŞ, herhangı bır pOStpartul1

sorunu

oımamış

ve

post-partum

60-90

g

uner

arasında tıutunan,

dOQumundan SOfY

a

en

az

bil"

k

ez

ostrüs

göstermiş

ve

r~tal palpasyonôa

herhangi

bır

Idn

k

bOZUfıdı.ık belırlermeyen

1

25

DaŞ~st8V1

inek

k~*Jı.

ineklefbeŞ

g

ruba

ayrıldı

ve

gruplardakı ınetdere aşaQ"'" aç>kıanan

UYQL.OamaIat

yap

.

"b_

i

G"",

Bu

gn.ıptakı

,"""ler

.

(n=

25

),

SekSUeL

$ıkk.ısı.6ı evt'ewM! bakılmaksızın

11

g(ıı

ara

üe

çıft

001

PGF

",

anaJOQU

(

500

lJ9

doprostenol

.

EST-16

AUMAT~, Sanafı

OoO

u

I

laç

AŞ.,

I

stanbuf

,

TUrkiyej

kas

çıentellıe edıldı

Ine

klar

.

ıkjnci PGF~

enteksi

yonunu

takiben 72

ve

96

.

saatlerde

i ı..ez

_

nd

,

ii

Grup

'

Bu

gruba

aıt ıneklere

t

n

=

25

)

,

si

kiusun

evresane

bakımalı:slZ ," kas IÇI

GIlAH

anakıığu

(

1

0

119 busefe&ın, RECEPTAL". Intervet Istanbul. TUrkiye)8flek.ıe adıkb. El1f9ksıyOf"ldan7 g(ııSQfTa

500

pg

doprostenc:ıt

ka

s

ıçı uygulandı

LnekIer

.

PGF~uyglAamasıOl takıben.cB ve 72.saatierde

i

kez

tohumlandı

iii

Grup

:

uçüncu

grupta

k

i

neldere (n:

25

)

.

1

2

g

CJn

sUreyle

1 55

gr

progesteron

.10

pg

Ostra~

oenzoat

e

ç

eren

vagınaJ

spra

l

(pAlD"

.

Sanofı

OoO

u

Iıaç AŞ. .

l

' UlntlU

,

T

ürluye

)

u

ygUan'"

?R

IO

çıkarılmadan

24 saat

Once.

OI8S1bır fızyokıfIK

kor

-pus

1ufeuTU"lregresyoruıusagıamaı.. ıçın

500 pg

dOPf'ostenoi

k

as

IÇI

ota

rak

~ıe

edö

I

n

e

ider

.

PAI0

1n

ç~nı takıDen

48

ve

72.

saa:ierde

,

..

1

kez

IOhı..mIandI

i

V Grup

·

Bu

gruptakı ı~ lere (n=

2S

),

ı...UIak densı anına

3

JJ9

nOrgeSIıOmeI ıçeren ımpiani:

(

CRESTAR

,

I

n

tervet.

Isıal'bUl,

Tut1uye

)

yer1eşnnld>

Aynı

anda

3

pg

norgestome

t •

5

pg

O

stradd

va-_atelııombınaS)'Of'J

Çeren

enıektabl

SOLUSYOn

kas

IÇIenJ8kıe edıkiı

EnJ8k

Slyonu

takıben

9

güı

sonra

ımPIantIar çıkarıldı. Implantların çıkarılmasından

2

4

saat

Once

,

progesteron uygulaması sırasındaolası

fizyolojık

kOf'PUS luteumun regresyonunu

sa~lamak

için

500

pg

ccpeosteroı

en

jeksiyonu

yapıldı.

lnakler

,

implanıın çıkarılmasını

takiben

48

ve

72

.

sea

nerde

ıkı

kez

tohumtandı.

V

.

Grup

:

Bu gruptaki

i

n

.

25)

mekter

kontr

o

l

grubunu

oluşturdular

ve herhang

i

bır

uygulama

yapılmadı.

ln

eklet.

hayvan

sahipleri

laralından

OstrOs

behrtilerinin

gOzlenmeSln

l

takiben

,

rektat mu

-ayenecıe

regrese

olmuş

k

arpus

luleumla

tHrhkte

Graa'

lollıkul(njn vartıoı

ve

uterustakı

tonus

artışı dıkkaloalınarak

bu kez

tohumIandı.

OstrOs

tespıtı: gCııde

üç

kez

3O

'

ar dak

i

ka

yap

'lan

gOzlem

(ıne!l'n dıQe<

'"""ler

atlad

'9"lda

attta

dı6m8sı,

çare

akınlısının gOr\*neSı

ve

ieon

dana

harake

olmaları )

ve rak

tal mua

yene

~Il

(

regrese

olmuş koc;:ıus

lufeum

,

Graa

f

k»f.

Iik ülü varhgı

ve

uterustakı son.ıs artıŞı) dıkkate aıınarak yapıldı

IneiderınıotuııIarmasında aynı ~ya aıt bır tOnı..ınQma ôonnıa 2O(X)Q,(X)Q spermalOzoon

çeren

mn

payedef kutan.ıldı.

Payetler

38ü

-C'dekı

SUOa

25 sarvye

si.ıre ıle OOzdıiiıldü

ve

speı-~aha -..rılarıııdııı..iInddl"rdt ,"ıırı..ıı()..ir ü.... .

ma

,

rektovagınal

tohumlama

yOnıemıyle

kcrpus

ıne­

rıye bırakıldı.

Suni

tOhumlama

uygulamalarının tamamı aynı hekım tarafındangerçekleştırildi.

lneklet'de

gebelık muayenesı

son

tohumlamayı takıben

60

·90.

gunlerde

rekıaı

muayene

ile

gerçekıeştınkh Ge~ık

muayenesi:

komu uten1er

arasındalO asırnem. gebelık

korpus

Meumu.

pla.

sentamlann

palpasyonu

,

gebeli!)ın şekillendlQi

kornu

uıeece

nuktuasyon

ve

tOtal

çarpma

ko-terlerıne

gOre

yapdcı ı.

Istatıstıki heSaplamalarcıa ,

gebekk

oranıarı

eç

.srecan

grupıar arasındakı farkın onemını

be-1ıı1emef. ıçın ıı!testı k~ıldl.

Bulgu

lar

S...-ıu&an çalışmada

I.

II.

III.

iV ve V

.

gruplaraaıt

o

secs ve

gebetık oranları

T

atıio

1:

d e

Ozet1ecYnıştır.

Tat*) 1 EM LI III.LV

ve

V

grupIa,a

Ad0StrUS

ve

geOeik

"

".nl...

Ayn ı

sulunda

'arklı

harf

taşıyan grupıar arasındakı

lark

ıstausukı açıdan

öne

m

lidi

r

(

P<Q.

05)

Bırıncı

.• ll.,

lll

.•

iV.

ve

V.

g

ru

p

l

a

r

da

ös

trös

o

ran

-ları

su

as ty ta

%

100

.

%96.

%

100,

%

1

00 ve

%

1

00

.

q

e-belık

oranlar

ise

sırasıyla

%8

4,

%62.5,

%8

4,

%72

ve

%52 olarak

t

espit

edil miştir.

Araşt ırmada kullanılan

P

RID

ve implan

tl

a rdan

nçnınroe düşme gözlenmemiştır.

Ik

inci

g

rupta

ki

ineklerden bir

t

ane si.

PGF!u

uyguland ıktan

2

gün

sonra

rreıösırus kanaması göster mış

ve

bu

inek

te

cstrus

tespıt ecüemerruşur.

Üçüncü

grupta

PRımerın uzaklaştmımasuu takıben

12 mekte

va-gınalakıntı gözlenmışlır

Araştırmada

I.

II,

iii

ve

ıv.

gruplarda saptanan

6strüs

oranları açısından

gruplar

arasında istatıstiKi

lan..

tespıt edılmamişlı'

(P> O

.

OS)

Gebel ik

Olanları açısından i

ve ILI

gruplar

.:

e

V grup

a:-asındaki 1arldıhk

rs

tausnki

açıdan Onemlı bulunmuştur

(P<O

.0

51

Çalışmada

i.

ii.

iii

ve iV

.

gruplarda

saır

tarlan

gebelık oranları arasında harl'larıgı

tMr

far'dılık gözlenmemıştır

(P>O

.

05)

.

Ayrıca

Il.

rv ve V

.

g~

99.20

(1241125)

70.97

(881124) ostn:ıs Oranı("'Y.) Gebelık Oranı(%o)

larda

ek1e

edılen gebelık oranları ıstatıslıkı

Olarak

benzerdır

(

?>O.OS

)

.

Tartıtma

ve Sonuç

S

ı!)ır yetıştıncd~ınde verıml

ılık

,

neyvaoıarca

n

yeterti

dOlverımi altna.tıılmesıoe. yeterlı dOlverıml alınabilmesi

de

yOksek oranda

gebelık

eoe

edıi· mesıne baQlıdır

ostrüsun

bellr1enememesı

sonucu

yavru

verimsnın dQşmesl. Ozelık~ hayvanların

sUrekli

baOIl

tlJtulduQu

işle~erde Onemlı bır

so-rund16.

son

yıllarda. sıOlrcıhk ıŞletmefennde

hay-vanıarın

Ostrüs

sıkıusıarının

rsteeen zamana g6re

planlanması. Ostnis$ennın

00QrU

belırıenetMlrnesa .

bu

iş

içJn

harcanan zaman.

para

ve

ışgücünün azaıtılmasınayOnetık çalışmalarhız kezarstaşte

ineklerde

sek~ senkronııasyon.

pm-gesteron

tıormonu kullanılarak,

kan progesteron

düzeyınn

y(tk.seil:

tutulması

ya

da

prostaglandın

normonu

kullanılarak

korpus luteumun

ıee edılmesı

yoluyla

yaptımakladır(De

Rensis ve Peters 1999)

PGF:a

anıeksıyonu

Ostrus arslIQI

.

sıklusun

dOnemıne.

uygulama

anında

mevcut

damınant toı· likül(nı bulundu{ıu

evreye

ve

korpes

luteum un

ge--nleme

hızı na baOhdır (Baklacı

ve v ....

aı

1999)

.

Momcilovic ve

ark (

1998).

14 gün arayla 25

J.19

ch-neprost

enjeksiyonu

ıle

senk

ronize

ernkten

ınek·

lerde.

ikinci

enıeksryonu takıp

eden 7 gün

içinde

%52 oranmda

ösmss

gOZlemışlerdır.

Ont>tr gün ara

ile 500

Jl9

ctoprostenoı enjeksıyonu ıle yapılan bır

çalışmada. ikincı erue ksıvo nu

takiben inektefde

%6 1.5,

dövelerde ise %53.8

oranınd a

östrus

tes pıt edilmiştir

(

Ar

at ve

Çola k 2004).

Atacam ve

ark

(

1

989), 11 gün

a

rayl

a 500

Jlg

cıoprostencı

enj

ekte

ettıktert

m

ekleroa

ös

tr

üs

oranını

%

100

olarak

bulmuşlardır.

Çalışmada

I.

grupıa

elde

edilen %

loo1ük

ösıros oranı.

Alaçam ve

ark

(1989)'nın

t

espit

et-tık leri

de!)ene benzer.

Momcilovic ve ar

k (1998)

ve

A

r

al

ve

Çola k (2004)'ln

buldukları

deQerrerden

yüksektır.

Sunulan

çalışmada

elde

edılen oranın

bahsed ilen

araştırmacıların tespıt eıtıkleri

oran-lardan

yüksek

olması çalışmada

östrüs

tespiti

IÇın

gözlemi n

yanında

raktal muayene

bulgularının

da

de!)ef1endırilmış olması.

bununla

bırlikte

araştırmacıların

östr'ÜS

tespı tı,.. yalnızca

gözlem

yOntemıne

90re

yapmaları

ve

subOstrOs

gOsteren

ineklerı tespı! edememelerıne baQlanatıdır Cahşmaı

rc e

ıılde edılen

oraNar

arasındakı tan..:lılıkların.

A1açam

(

t 99 7)' lo

behr'nJgı

go

pres-taglandJrlierle

yapılan

senkl'OflIZasyon

çal ışmaların­ cıa. Myvanın sıkJusur'ul

uz...,

sürmesı halınde. bı· nncı pro:;tagtandın enıekSlyonundan

sorwa korpus

lutSl.6TlUfl

tormasyonunuı geokmesı

ve

IOı lıkütel

8400a

(21125)

6250ab (15124)

84

ooa

(21125)

72DOab

(18125)

52

.00b

(13/25)

100

(25125)

96 00 (24125)

100 (25125)

100(25125)

100

(25125) Topıam

(n..125)

i

Grup

(n=25)

ii

Grup

(n=25)

Lu Grl4>

(n=25)

IV

Grup

(n=25)

V Grup(n a25)

G.-17

HI"L.BlfLATAMA~

gelı ş ı m ın aksamasına ba~1ı

o

larak

senk

ron

izasyon

ba şa rıs ı n ı n düş rtıe sme

veya

bazı

d

urumlarda

kısmi

I

uteoüzts

şekillenebilmesine

(

Çoyan 2002) baQh

cıa­

onec

eör

düşünülmektedir.

iki

nc

i

PGF

2u

eniekstv

on una

verilecek cevap

,

e

meksiyon

sıras ı nd a

diös

trüsün geç dönem

inde

o

lan in

ekle

rde

.

erken d

önemde

olan

lnekıere

g

öre

d

aha yü

ksek

olmaktad ı r

(

Xu ve

B

urton 1998)

.

Bu

n

eden

l

e.

d~i şik çalışmalarda

sap

tanan

o

ranlar

arasındaki farklı lıkların, çalışmalarda kullanılan

m

a-t

e

ryatlenn

bazıların ın ernek siyon sırasında

lu

teel

dönemın değişik aşamalarında olması na

da baQh

olabi lec eğ i düşünülmekted ir.

O

nd

ö

rt g

ün

aray

la

500 pg

cıoprosteno!

enjek

te

edılen

238 Inek

te

östrüsler qöztenerek

tohumla

ma

yapılmı ş

ve

%

8

1.

6

g

ebelik

oranı

t

espit

edilmiştir

(

Jobs

t

ve a

rk

2000)

.

A

lnimer

ve a

rk

(2002

),

30 inek

ü

zerin

d

e yü

rüttükleri

çalı şma larında

m

ektere

14 gün

a

rayla

i

ki kez

1

5

pg PGF

_{2u a}naloğu

enjekte

etmişler

ve

tohumla mal arı

i

kinci

e

njeksiyonu

takib

en

ostrüsıen

gözle

ye

r

ek

yapmışlard ı r. Araştırmada

elde

edilen ge

betik

oranı

%

16.7

Olmuştur.

Bor

man

v

e

ark

(

2003). 25

pg PGF

_ro

anaıcöunu

11

gü

n

ar

ayla

ik

i

k

ez

uyguladı kları

ine

kleri (

n=

10

1),

i

kinci

e

njeks

i

yo

n

da

n

sonr

a

ös

nüsten

takiben

to-hurnla mışlar

v

e

%

22.6

g

ebelik

oranı sa ptamıştardır.

Lo

pez-Gatrus

(

2000),

11 g

ün

ar

ayla 500

pg

cıop­

r

os

t

enol

enjek

te

ettiği

d

ö

veren

(

n=636) 7

2 ve

96

.

sa

-at

lerde s

a

b

i

t

zamanl ı

o

la

rak

tonumlamış

ve

%

44.8

oran ında

g

ebelik

tespit

etmrşnr.

Çalı şmada

I

.

g

rupta sa

ptanan

%

84

.

oo

'

lGk

q

e

-behk

oran ı,

Jo

bs

t

v

e

a

rk

(2000)'n ı n

te

spit

ettikleri

o

rana

yakı n.

L

op

ez

-Gat

iu

s (

2000).

Alnimer ve ark

(2002)

v

e

Borman

ve ark

(2003)'nın

t

espi

t

ett

ikle

ri

oran

lardan

is

e v

ukseknr

.

Oranl

ar

aras ındak i

far

k

;

ho

rmon u

ygulanan hayva

n

l

arda

ola bı lecek bakım­

bes

leme

eksikliğine bağlı

ol

arak ortaya

çıkan

h

i-pogli

semini

n

qc

nodal

hormonların

s

en

t

ez

ve

salınımı nı

olums

uz

e

tkilernes

i

v

e

t

ohumlama

t

ek-n

isye

nl

e

ri

nin

b

ece

r

ile

ri

n

d

en

kayna

klanabi lir

.

Yapılan

b

u

çalışmada

ma

terya

l

seçıminde

d

ikkate

alınan

kri

-terlerın

d

e

f

erti

lit

e

oranı nı arttı rd ığ ı düşünülmektedir.

Ayrıca,

v

e L

opez-

G

a

t

i

u

s

(

2000)' un

çalışmaları nda

ma

teryalola

r

ak dü

veleri

kullanmaları

v

e

t

ohumlama

pr

o

t

okolün ü

oüveıere

uygun

ola

rak

i

k

in

ci

PGF

_2ıı

en

-je

ksrvonun

dan

so

nra 48

-72

.

sa

atlerde

değıı

de

72-96

.

s

aa

t

le

rde

yapmaları,

su

nulan

çalışmada

el

de

edılen

ge

b

ehk

oranını n

bu

araştırmacıların

sa

p

-t

adtklan

o

ranla

rd

a

n

yükse

k

bulunmasın ın

s

e-beple

rinden

cinsi

ol

abilir. A

lan v

e ark

. (

1

99

1) ve

Ço

yan

(200

2). ouvete

roe

PG

F

_2t,-6

strüs

aralığını n

16

oüveıcroe

daha

kı sa

sürdü{Jünü v

e

dövele nn

PG

F

_2t•

enjeks

iyonunda n

48

·

72

saa

t

sonr

a

t

o

-humlanması gerektiğini

ifade

e

tmek

t

ed

i

rle

r

.

Al

nimer

ve ark

(

2002) ve

Bo

rman

ve ark

(2OO3)'nın

çalışmalannda

t

ek t

o

humlama

yapmaları.

bununla

birlikıe

s

unula

n

çalışmada

ik

in

ci

PGF

!..

e

n

-jeksiyon

undan

sonraki 7

2

ve 96

.

s

aatle

r

de

i

ki t

o

-huml

ama

yapııması

da o

ran

tar

üz

erine

et

kili

olmuş

olabil

i

r

.

Çalışmada kullanılan

ma

t

eryal in

,

inek

terde

reprodüküt

verim

in

en yüksek

olduğu

3

·6

yaşlar arasında bulunması, i.

grupta gebelik

oran ının

yükse

k

olarak

saptanmasının diğer

bir neden

i

ola

-b

ilir

.

Bu konuyl

a il

gi

li

olara

k

Laf ve

K

aneen

e

(

1988

),

i

nekle

r

de

reprocöknt

verim

in

en yüks

ek

d

önemin in 6

yaşına

kad

ar

olduğunu

v

e

özelhkl~

7

yaşından

so

nra

ferti

litede

ö

ne

m

li

düşüş

görüldüğünü

bildi

rmektedirler

.

L

emaster ve ark

(

200

1)

.

1

97 mek

üzerınde

yürünükl

e

ri

çalışmalarında.

1

00

pg

gonadore

lin e

n

-jeks

iyo

nundan

7 g

ün so

nr

a 2

5

pg

oıroprost

uv

-qutarmşlar

ve

%

4

5

.2

ora nı nd a

ö

st

ru

s

qözternişferdrr. Diğer

b

ir

araştırmada

(

Stevenson

ve a

rk

2000

)

ise

.

1

00

J19

gonadorelin

(

O

.

gün

)

+

2

5

pg dinoprost

(

7

.

gü

n)

uygu

lanan

1

17

inekl

e

%

85.

4

ö

s

t

rüs

oranı

tespit

edilmiştir.

Kaya v

e a

rk

(

1999

)

.

1

0

ineğe

O

.

g

ün 2

0 pg busereün v

e

7

.

gOn

1

50 /J

g

Dccloprosten ol

en

jekte

emuşıe r

v

e

ösnüs oranını

%

1

00 ol

arak

bulmuşlardır.

Çalışmada

Gn

RH

+

PG

F

₂

(J

uygu

lanan q

rupta

sap

tanan

%

96

.

00

östrü s oranı;

Kaya

ve ark

(1 999)'nın

e

lde

ettiği değerden düşük,

Steven

son

ve ar

k (

2000) ve Lemaster ve ar

k (200

1

)'n ın

00

-ürttikle

r

t

oranlardan yük

sek o

larak

bulunmuştur.

Gn

RH

uygulaması,

d

oza

bağlı

o

lara

k

mev

cut do

-nunant

fcllikülıerin

o

vulasyonuna ned

en ol

ur

ve

oluşan

k

orp

us

l

u

t

eum

prog

esteron

sevıyesinın

y

ükselmesini

sağlar.

Böyle

likle 7

g

ün so

nra

e

n

jek

te

ed

ilecek

o

lan

PGF

!(J'ya

karşı duyarlı ıuteat

d

oku

a

rtar

.

Sunulan

çalışmada östrüs oran ındaki düşme

çalışmada kullanılan

GnR

H d

ozunun

,

Kaya

v

e ar

k

(1999)'nın çalışmalarında kullanılan

d

ozdan

daha

düşük olmas ına

baqlanabilir

.

St

evenson

v

e

ark

(

2000),

çalışmalarını

4

ayrı

sürüde

yaptıklarını

ve

ösırcs oranı

üz

erine

sü

rünün

bulunduğu bölgenın.

postpartum

sü

r

enin

ve

İnekferm

vüc

ut

kondüsyonlarının

et

kisi

oıduqunu

b

elirtmek

t

edirler

.

S

unulan

çalışmada

ö

strüs

oranının.

Steven

son

ve

a

rk (

2000) ve Lemaster v

e

ar

k (zoo

t

j'nm

sap

-tadıklan

oranlardan yüks

ek

olması,

ö

st

rü

s

s

eptama

etkinliği,

i

nekler

i

n

bulunduğu

bö

lge.

pos

tpartum

s

üre ve vüc

ut

kondisyonun

dan

i

le

ri

gelmiş

o

labilir

.

ç

oven

v

e

"

ekeli

(

1

9

96), günd

e

d

ört

kez 3

0 dak

ik

a

söro

i

l

e

yapılan

g

özlemlerde

östrusle rin

%

100

~.Ilh.ll ~;ırıı;ırlnd.llklirwklC'rdC'hrklıÜ~lrÜ~•..

oranında tespıt edi ldlQı ni,

q

özfemm

gü

nde

iki

kez

ya pıl ması

h

alinde bu

oranın %6 0'a düştüğün ü

be

-hrtrnektecmer.

J

emme son

(2000),312ınek

üz

e

rinde

yürüttüğü

araştırmada mektere.

O

.

g

ün 10

pg buse

re

hn

+

7

_

g

un

25

pg

dınoprost +

9

.

gün 10

JJQ

busere

nn

uy

-gu ıam ı ş

v

e

1

0

.

gUn bütün

ınekler!

sabit

zamanlı

o

la-ra

k

tOh umlam ışlır. Araştırma

sonucunda gebe/

ik

oranı

%38

.

1

ol

arak

tescn

edilmiştir.

DeJanette

ve

ark

(

200

1

)

,

yaptıkları çalışmada

O

.

g

ün

100

J.19

go-n

aoc reün

+

7

g

ün 2

5

I1g

d

inopr ost

en

jekte

e

ttikler

i

ınekl9fi

ö

s

t

rOsl

eri g

özleyerek

tohumlarmşrar

ve

ge-balık oranını

°/030

.

3

ol

arak

butmuşıardrr.

OiQer bir

araştırmada

(

Yamada

v

e

ark

2002),O.

g

un

I.

grup-takı ıneklere

1

00

119

ve

ıı.

gruptak

ilere

ise 50

pg

ter

-ure

hn

asetete

enjek

te

eourmş

ve

7

.

gOn

bü1ün

mek-ıere

500

JJ9

Cl

o pro stenol

uygulanmıştır.

Elde

edılen

gebe

lik

oranları

i ve

II.

gruplarda

sırasıyla

°45

9.5

ve

%6 1.1

olmuştur.

_

Çalışmada

II

.

grup

ta

e

lde

edılen%62.soılk

ge-belık oranı; Yamacıa

ve

ar

k

(2OO2)'nın

elde ettik

leri

o

ranlarta benz

er

,

Jemme

son (2000)

Ile OeJarnette

v

e

ark

(2001)'nın

saotadr

ktan so

nuç/ardan yüksek

bulunmuştur.

J

emmeson (2000)

ve

DeJamette ve

ark

(200

1

)'nın çalışmalarında

tek

tohumlama

yapılmasına rağmen

sunu

lan

çatışmada PGF2<ı:

en

-j

eksiyonundan

sonrekı

4

8

ve

72

.

saatlerde olmak

üzere

i

ki kez tohum

lama

yapılması,

gebelik o

ran

-ları nı arttırmış

olabilir

.

Ayrıca

Ma

reira

ve

a

rk

(

2000 ),

Gn

RH

+

PGF

20,

yön

ternivte

yapılan

sen

kronizasyon

~ygu.lama.larında,

G

nRH enjek

ciyo

nunu n

y~pıldı{ıı

o

strus

sıklusu

gününün

e

lde

edilecek

ge

be

li

k

ora nını etkifediğini

beürtm

ektednter.

Taponen ve

a

r

k

(

2000),

seksüst

siklu

sun j

ik ü

ç

g

ününde

yapılan

Gn

RH

uygulamalarının.

ta

kip

eden b

ir

hafta

bo-yun

ca

p

rogestero n

seviyes

inde

düşüşe

neden

o

lduQunu

ve

bu

dönemde

yapılan PGF

_ıa

en

-ıeksiyonlarını

t

akiben

t

onumla nan

ınektercen

e

l

de

ed

ilen

gebetık oranları nı n düşuk otabneceğini

v

ur-qutemak

tacmar

.

Ka

wate

ve ark

(2()O.ı1J

ise

GnAH

+

PGF

_ıu

uygulamalarında

Gn

RH

enieksivont

annm

s

eksuel s

iklusun

15

.

günÜnde

yapılması

h

alinde

ge-belık oranının düşük

olab

ileceoini

btldi

rmekt edirle

r

.

Çalışmalarda

sap

tanan

gebehk

oranları arasındaki

.

farklıl ıkların.

uygulanan

GnAH

enıeksıyoraannm

seksoeı sıklusun larklı oönemıennoe yapılması, ISI,

ışık

v

e n

em

gıbı

çevresel

taktörter

ve ma

teryal

ola

-ra

k

kullanılan hayvanların farklı ırk

ve

yaştan

ot

-malarından kaynaklanabileceoıdüşunülmektedir.

G

ar

ci

a

ve

Sataheddıne

(2001)

,

araştırmala­

rında inekıere

9 gün sü

rey

le

e

lDR

(

1

.

9 gr

pro-g

esteron)

uygulamıŞlar,

uygu

l

ama

başladıktan

2

"

gün

sonra

kas içi 5

pg

östradrot

1

7

B

enjekte

etmişler

ve

CID

R'

,

uzaklaştırdıktan

so

nra ka

s

IÇi

500

pg

do

prostenol

en

jeksiyonu

yapmışlard ır.

Araştırmacı lar

O

strüs

gö

rulma

oranı nı

%

100

olaraı..

tespit

eursşrerotr.

F

olman

ve

a

rk

(1

990), 7

g

ün

s

üre yle

ıneklere

P

AID

uygulamışlar

ve

çıkarmadan

b

ir

g

ün

ö

nce

2

5

pg

doopr

ost

en

jekte

etmişlerdır.

Araştırmac ı lar

%

76

ôsuus or anı saptamış/ardır.

Oi{ıer

bir

araştırmada

(Lane

ve

ark

200

1), 1

0

g

ün

süreyle PRID uyg

ulanan i

nekl ere 7

.

g

un

15

pg

lup-resno

t

en

jekte

edilm iş

v

e

ö

strü

s

oranı

%9 5

.

6

o

larak

bulunmuştur

.

Çalışmada

P

RID

+

PGF

:>u

uygu

lanan

grupta

tespıt edılen

"4

100

östrüs oranı;

Gar

da

ve Sa

-l

aheddi ne

(200

1)1n e

lde

ettıkleri

oran

i

le benz

er

,

lana

v

e

ark

(2OO1)'nın saptadıkları cranlara yakın,

Foırnen

ve ark

(1 990)'nın

elde e

tt

ikler i

oranlardan

ise

yü

ksek

bulunmuştur Çalışmada

P

RID

il

e bir

-li

kte

östradioı kullanılma sını n,

saptanan

esıröe

oranları arasındaki

ta

rkm

neden

i

olabilec~ ı

duş(Jnülmektedir.

temaster

ve ark (1999

)

,

p

r

o-gesteron

la

birlikte

östradioı kullanılmasının

senk-ronızesson oranını arttırdı{ıın ı vurgulamaktadırtar.

Ayrıca çal ışmada kullanılan

P

RID'lerin u

yg u

l

anma

sureıen

ve

içerdi~i

p

roges teron

miktarlarının

da

senkronizasyon

or a n ta rını etkiledi{ıi düşunutmek­

ıeor.

Mu

nro

(1988

),

1.

55 gr p

roqesteron

ıçeren

PR

tD'in

1

4

gün sü

rey

le

uygulanmasını

t

akiben

%32.

14

gebe

lik

oranı

el

de

etmiştir,

H

addada ve ark

(

2002), 89

ine{ıe

1

0

g

ün s

üreyle

P

RID

uygulamış

ve

PRID

ç:~,arıld:Qı

gü

n

k

as

içi 500

L

U

e

CG

en

jekte

etmişlerdir. Araştırmacılar

inekle

r

i

östrüsle nn

gözlenm

esinl

takib

en

bır

kez

t

o humtarrus Ile %69

.7

o

r

anda g

ebeli

k

septarmşıercu.

Lucy Ile ark

(

200

1

)

yaptı kları araşt ı rmada,

l

nek

ve

du

vetere

7 gün

s

üreyle

1

.38 gr

proges

tero n

içeren el

DR

uy-qurarmşlar

ve

çıkarmadan

b

ir gün önce 25

J.I9

d

i-n

oprost eojek

te

etmişlerdir.

Gebel

ik

oranları etçi

in

ekim de

%65

,

etçi d

üvelerde

%

61

v

e

s

ü

t

çü

duvele

rdc

%53 0

13ra

k

saptanmıştır.

Çalışmada,

PRID

+

PGF

_1u

grubunda bu

lunan

°kS4.00ıük

gebel

ik

oranı,

Munr

o (

1988)

,

lucy

ve

ar

k (2001

)

ve

Haddada v

e

ark

(2OO2)'nın

be

-l

irtt

i

kten oran

l

ardan

yüksek

bulunmuştur.

Munr

o

(

1

988)

,

Lucy ve ark

(

200 1) ve Haddada

v

e ari<

(2002)'nı n çalışma larında tohuml amaların

b

ir ke

z

yapı lmasına

raQmen sunu

lan

çalışmada

48

-72

se

-atıerde i:.:ı

t

ohum lama

yapılması gebelı k oranını arttırmış oIabilır. Çalışmada

saptanan

gebe/

ik

oranının

Munro

(1

9ae)'nun

çalışmasında

elde ed

i

-len orandan yüksek

olmasının,

PRID uygu

lama

Hl'I.H U ı..ATAMAN

düşünülmektedi r.

Austin ve ark (1999

),

uzun sür

en

p

rogesteron

uyg u l a m a l a r ı n ı n

intraut

erin

orta m ı

v

e

spertna

tra

nsportunu o

lumsuz etki

leyerek

fertil

iteyi

düşürdüğünü

vur

qula maktadular

.

Odde

(

1990)

i

se,

1

4

günden

da

ha

kısa

sü

reli

pr

ogeste ron

uy~

gulamasının

t

ertütteye o

lumlu etk

isinin

olduğunu

bil-dir

mektedir

.

Sunulan

çalışmada

s

aptanan gebeli

k

oranları

i

le

diğer ara ştırmalarda

tespit

e

dilen oran

lar

arasındaki farklıl ıklar. çalı şmada

t

ohumlamalann

ba

har

aylarında (Nisan-Mayıs) yapılmasına bağlı

ola

rak

.

y

üksek

çe

vre

sıcakl ığ ını n hayvarıda

otuşturduqu

s

tresten kay

naklanab ilecek

muhtemel

em

briyonik

ö

lüm

oranları nın

daha

düşük

o

la-bileceqine

.

i

klim

,

ırk.

be

sleme

ve

çalışma koşulları

gibi

fark l ı lıklara bağtenebitir. Ayrıca

or

a

n

lar

arasındaki fark lılıklar

PRtO

i

le bir

likte

deoişik

k

orn-binasyanları n kullanılmasından

il

eri

gelmiş

o

labilir

.

Çalışmada

el

de ed

ilen

yü

ksek ge

belik

oranı .

De

·

nurci

(

2000)

v

e Cav

aüeri

ve

ark

(2oo3)'n ı n

da

vur-qulacrkla

n g

ibi. p

roge s

t

eron

ve

pr

ostaqfandm

u

y-gulamalarının

k

omb ine bir

şekilde yapılması

ve

PR

ID

il

e

b

irlikte

ös

t

ra

diot

kullanılması nı n

ferti

liteyi

arttı rmasından

k

ay naklanab ilir

.

G

rimard ve

a

rk

(

1992)

.

yaptıkları çal ışmada

rnek ve d

üvelere

6

pg

no

rqestomet

i

çe ren d

eri

altı

implan

t v

e

ka

s iç

i

o

larak 3

J-Ig norgest

omet

+

5

pg

ôs

tradio! v

alerate

uyqularmşlar.

9 gün so

nra

imp

-rantı uzak laştırdıkları

anda 50

0

LU PMSG enjekte

etmişlerdi r. Araştırmacılar

i

nekle

rd

e

%

86.7

ve

dövelerde

is

e

%5

8.2

östrüsoranı

elde

etmişlerdir.

Ca

vaüen ve ark

(1

997), 36 mek

ü

zerinde

yürü

ttük

le

ri

araştırmalarında ;

I.

gruba ka

s

iç

i o

larak

3

pg no

rges tomet

+

5

J-Ig

ôstradıo !

valerat

e e

njekte

etmişler

ve

aynı

gün ku

lak de

risi

altına

3

J-Ig nar

-ges

tomet

iç

eren

i

mplant

uygulamışlar,

10 gün s

onra

i

mptan

n

uzaklaştırm ışlardır.

ikin

ci

gruptaki

I

neklere

deri

allı

I

m

pt

an

t ve norg

estomet

+

östradiol

vale

rate

enjeksi

yonuna

e

k

ol

arak

i

mplant

uzaklaştırıldığında

de

r

i

altı

4

00 L

U PM

SG enje

kte

etmişlerdir.

Üçün

cü

gru

ptak

i

mekıere

ise

der

i

altı

i

mplant ve no

r-ges

tomet

+

öa

tradiot

vale

rate

erqeksiyo

nuna

ek o

la-rak implan

t

uzaklaştırıldığında

ka

s içi 2

5

pg di

-naprası enıeksivonu yapmı şlardı r, Araştırma

sonunda

ösırus Oranları

I

,

ii v

e

III

.

g

rupta

%

100

o

la-rak

saptanmıştır.

Sunulan

çalışmada

i

mplant

+

PGF

_ıa

gr

ubunda

elde e

dilen

%

1

00' lük

östrüs oranı;

C

avalieri v

e

ark

(1 997)'n ı n

sa

ptaorklan

deöenerıe

ben

zer.

Gr

imard

ve ark

(1992)'nın buldukları değerlerden

yük

sek

olmuştur.

Grtm

ard

v

e

a

rk

(1992)'nı n

i

mplan

t

çıkarılmadan

önce

PGFz.ı

e

njekte etme

melerine

rağmen, çalışmada

i

mplant

çıkarı lmadan

bir gün

ö

nce

P

GF

_lu uygulan ması

e

lde ed

ilen

yükse

k

ös trü s

20

oran ını n

nedenle

rinden

b

iri ol

abilir

.

N

itekim

Britt

(

1987), kimi zaman progester

on

uygulaması

son-tandirildiğında

ov

aryumda akt

il

b

ir

k

orpus l

uteum

bulu

nabiteceqinl

v

e

bu durum

un s

enkronizasyonu

negat

if

yönde etkileyeceğini

ve Odd

e (

1990).

imp-la nı çıkanlmadan

b

ir

gün

ö

nce PGF

_1u

e

njeksiyonu

ile

östrüs ora nın ı n arttınlabüeceğmi

vu

r

-gulamaktadırlar.

Fri

sch ve O

'Neill (

1996),

O. gü

n

3

p

g

n

cr

-gestomet

i

çeren imp

lant

uygu

lama

anında

3 p

g

no

rgestomet

+

5

pg

ös

tradioJ valerat

e e

njekte

e

t-tikle

ri

inek ve

duveıerden implantı

10

.

gü

n u

zak-ıaşnrrmşıar

v

e

eş zamanlı

ol

arak 400 LU PMSG en

-jeksiyo

nu

yapmışlardır.

i

mplant

uzaklaştırıldıktan

4

8

saat

sonra

t

ohumlama

yapılmış

ve

m

eklerde

%

53.3

,

duve

leroe

ise

%

40

.

5 g

ebelik

oranı

sa

p-tarruşlardrr.

Johnson ve Spi

tzer

(2

001)

yaptıklarıbir

çalışmada.

ineklere 6

p

g norge

stomet i

çeren der

i

altı

i

mp

l

antla birl

ikte

1

.5

pg n

orgestomet

+

2

.

5

pg

östradiot

vale

rate

enjeks

iyonu

yapmıştar

ve 1

0.

gü

n

impla nn uzaklaştrrrmştardrr. lmptant

uzak-laştmldıktan

sonrak

i

36

s

aat

içind

e

ösnüs

g

östere nler

1

2

saat

so

nra,

diğer

i

nekler

I

se lmptant

çıkarıldıktan

4

8 s

aat

so

nra sabit

zamanlı

ol

a

r

a

k

to

-humlanmış

v

e %

30

g

ebelik

ora n ı

elde

edilmişIir.

logue

v

e ar

k (

199 1)

,

1

2

ıneqe

d

eri

altı

i

mptant

(

3 pg

norgestomeı) uygulamasını

tak

iben

kas iç

i 3

p

g no

rgestomet

+

5 IJg

östradio !

v

alerate

enjekte

ed

ip

9

.

g

ün l

mptann

uzaklaştırmışlard ır.

lmplan

t

uzaklaştırılmasından

48 saat

so

nra

l

nekleri

to-humlamı şlar

v

e

%7

0.3

g

ebelik

oranı

e

lde

etmtşıerdir.

Sun

ulan

çalışmada

i

mplant

+ PGF_ıu

uy

-gulanan grupta e

lde

edi

len

%

72

.0

Q'lik gebe

lik

oranı;

logue ve ark

(1 99 1)'nın saptadıklan

o

rana

b

enzer.

Frisch ve

O'Neül

(

1996) v

e

J

ohnson

v

e

Spitzer

(

200

1

j'nm

saptadtktan

O

ranlardan

i

se

y

üksek

ol

arak

bulunmuştur. Çalışmada

impta

nt

uzaklaştı rıldıktan

sonrak

i

48

v

e 7

2

.

saatl

erde

iki ke

z

to

humlama

yapılmasına rağmen

Fri

sch ve

O'N

eiü

(

1996)

ve

J

ohnson

ve

Sp

itzer

(

2001)'in

araştırmalarında

te

k t

ohumlama

yapmaları ,

s

unulan

çalışmada

gebelik

ora nı n ın

y

üksek

te

spit

edü-mestnin nedeni

o

labilir.

Çalışmada

i

mptant

uza

k-laştırıtmadan

24 saat

ö

nce inekler

e

PGF~"

u

y

-gulanmasına rağ men

Friscn ve O

'Neill (

1996)

ve

Johnson ve S

pitzer

(200

1)

araştırmalarında PGF~tr

en

jeksiy onu

_{yaprnarruştardır.}

im

plant

_{uygulandığı}

a

nda

f

onksi

yonel

ko

rpus lu

teum a

s

ahip

in

eklerin

bazılarında.

ö

st

r

adiol vete

rate

enje

ksiyonunun

l

u-ıeouztsr

uyarmada etki

siz

kalabildiği

v

e buna

bağlı

vur-Sıılı;ı:)1Ir1II&rlııd<ıkl l nekll'rdl' t'arklı ö- r- u,•.•

gulanmaktadır (Diskin ve ark 2002). Sunulan

çalışmada ımplant uzaklaştırıldı{ıınaa PGF;n

en-ıeksıyonu vaprtması. olası korpus luteu mun üzısıne

neden olarak gebelik oranının yüksekmesindeetkili

ol m u şolabilir

Çalışmada kullanılan yöntemler genel olarak

d~erlendırıldiQınde, uygulama kolaylıQı açıarndan

çıft doz PGF~ ve GnAH ... PGF~ yöntemlerinin, PArD ... PGF_2u ve lmplant ... PGF

_ıo

yöntemterme

qore daha avantajlı oldu{ıu duşunalmaktechr. PAID

ve ımplant uygulamalarında PArDepukatörüve ımp­

lanı trekar ma ihtiyaç duyulması ve uygulama

sırasında ine{ıinçok

iyi

bir şekilde zaptı-rapt altına

alınmaya ihtiyaç qöstermes! bu yöntemte r

l

çm

de-zavantajdır. IneQin zaptı-raptı Için tran ktnzan

kul-lanılabilirsede hem eoieksıvongerektirmesi hemde

maüyeu

arttırması bir dezavantaj oluşturmaktadır.

Kımi araşnrmacuar(Ryan ve ark 1999, Penny ve

ark 2000)taralındanPAID ve ımplantları n bazı lnek-lerde kontroısuz olarak duşebılece{ıi veya

kay-bolabileceQı bildırilmektedir. Her ne kadar sunulan

çal ışmada bOyle bır durumla karşuaşumasa da PRIO ve ımplantın duşme rıskinın olması,

bu

yöntemter açısından başka bır oIumsuı faktördür.

Ayrıca çalışmada, PAl D uygulamalarını takiben 12

ınekte vagınal ajonn saptanmıştır. Bu durumun

her-hangı bır zararının olmadı{ı ı yetışnnciıere

açıklanmasınar~menhayvan sahıplerinden olum-suz tepkiler alınmıştır.

Sunulan çalışmada, 2003 yılı Nisan--Mayıs aylarındakı üyenar esas alındıOında, inek başı na hormon mahyeli

i

,

Il,

iii

ve

tv

.

gruplarda sırasıyla 10. 12.5,35 ve 12

YT

l

olmuştur. Ekono mi k yönden degerlendırildiQinde I,

i

i

ve

L

V

,

gruplar birbirine yakın olmasına

re

çrnen

lll.

grupla inek başına hor -mon rnauyeudi{ıergruplardan yüksekbulunmuştur,

Sonuç olarak çalışmada elde edilen verile re qore: çıftdoz PGF:-u, Gn AH ... PGF1t.ı ve implanı ... PGF~, yöntemle rinı ndaha ekonomik,uygulama ko-laylı~ı ve hayvan sahibinin lep kisi açısından değerlendırildiQ'ınde ise Çıft doz PGF:!g ve GnRH +

PGF!q enreksryoounen daha avantajlı oldu~u

De-hrlandl. Bununla bırlikte,

ö

sr es

gözlemeden sabıt

zamanlıtOhumlamaya imkan vermesi,6strusüsenk·

ron izeetmesı ve lohuml ama sonrasında yüksek ge-t>elik oranı elde edilmesine olanak sa{ılamasından

dolayı çalışmada kullanılan bülun senkronizasyon

yöntemlerıninsaha ve işletme şartlarındabaşarıyla

kullanılabileceğikanısına varıldı.

Kaynaklar

Alaçam E, Dınç DA, Kadak R, Güler M ve Aksoy M (1989) ısviçre esmeri düvelerde cloproslenol kontrollu

21

sunı tOhumlarna çanşmatan. Lalahan Hay Araş Ensl

oerg

29(1-4)90-97_

Alaçam E (1997) Uremenin Denetlenmesı Alınmışl ı r

"Evcil Hayvantan:la Doğum ve Inl ef1 llıte· EdııOt E

ALaÇam,59-68,Medısan.Ankara

AlanM.ÇoyanK.Aksoy M,Tekeli T.Işı k Kve Sezen S

(1991) inek '18 dCrvelerde dıOs1rUsUn erken ve

geç

dOnemınde uyguıanaıı IUPfosıt~'ün enıek5lyon-6strUs

ar8lı{ı1

ve

gebelik oranları Cızerıne etkısı. Lalahan Hay

AreşEnslOerg,31(1-2)42-51 .

Alnimer M, De Rosa G, Grasso F, Nepoıuaoc F and

BordiA (2002) EMect ofdımaleonıneresponsetothree

cesucus

synchronisatlOn ıechniques ın taetaling dairy cows.Anim Aeprod Sa,71.157·168

AralF va Çolak M (2004) Esmer ırk ınek ve oüveıeme GnRH- PGF2 atla-GnAHva PGF2 alla ila

ö

strüs

va

ovu-lasyon senkronizasyonu ve dOlverim performansı, Tur-kishJ ol Vet and Animseı.28,, 79-184

Austin

EJ,

Mıhm M,Ryan MP,Wılhams OH and Aoehe JF (1999) Effeet of ouraton of daminance of the ovu-!alory fOllic1e on onsetol esrrus and fertHily in netters.J ol ArumSCi,

n

,

2219-2226

Baklact C ve VIs8I A (1999)

OOvelerde

cIopros1eno1 uy.

guiaması sonrasında konsepsiyOn ve erri:riyonik 0IÜm

oranIatınınkan progesteron tıormonu düzeyleoıwı ÖIçÜrrıU

Ntaraştırıması

, LaIahanHayAraş

Enst

Oerg.39(2) 25-39 Bonnan JM. Raddıft RP, McCorrnadl. BL, Koııma FN,

Paltarsan

DJ

.

Macmillan KL et aü (2003)

Synchro-nısalıon Ol oestrus ın daıry cows usıng prostaglandın

F2a. gonadotrophın-releasing harmana. and cestradct

cypıonate, AnimRepnx l SCi,76,t63·176

Brin

JH (1987) loduetıon and SynchronisatlOn ol

Ovu-latıon in "Reproduetıon ın Farm Animals" Ed by ESE Hatez,507'516,5th eorncn.Lea&Febıger, Philadelphıa

öavauen

J. AubiO I,KinderJE,Entwistle KW and Fitz

-palnck LA (1997) Synchronizalıon ol esrrus and ovu-lalionand associatedencocrıne changesın besindıcus

cows,Therıogenology,47,801·814

Cavalieri J.HepworthG,ParkarKI,Wrighl PJ and Mac-millan KL (2003) Ettect of treatment wılh progasterone anel oestradiol when starting treatment wilh an ınt­

ravaqmeı progesterone releasing insert on ovartan for-ucular development and harmanal concenneuons in

botsteınccws.AnimAeprod Sci. 76,177·t93

Çoyan K ve Tekeli T (1996) Repl'odüktıf Fizyoloji

Alınmı şt ır·Ineklerde Suni Tohumlarna·5'13,Bahçıvanlar

Basım, Konya

ÇoyanK (2002) ineklerde Hcrrroreenn nepl'odüktll

Kul-lanımı Alınmışıır "Evcil HayvanlardaDöıermeve SuniT

o-humlama"EdrtOr K Çoyan. 112'117,S O Vet Fak Yayın Onııesl, Konya

öererrene

JM,Sarverson RR and Mar$ha! CE (2001)

ırcceoce of plem81ure estrus ın laC181ıng daıry cows

and concepbOnratesto standıng esltus or IixecHıme·ın­

semınatiom alter synchronızatlOn usi'1Q GnAH and

PGFlQ

,

AnımReprod

So

,

67,27-35

Demıto E (2000) Evcıl Hayvanlarda Reprodlrksıyon,

Suni Tohumlama veAndroloııDersNotları. F OVet Fak Yayın OnııeSl,Elazı~

De

Rensis F and Peters AR(1999)Thecontrol ol lO11iCular

dynamıcs by PGF~.., GnAH, hCG and oestrus synctıro­

nizationin canla,AeprooınDomAnım, 34,49-59

DIskm MG,Auslın EJ and Aoche JF(2002)Exogarıous

Do-!illl.H!II., ATAMAN

mestıcAnı mEndoc,23,211·228

Folman Y, Katm M, Herz Z and Aosenberg M (1990)

co

mpa

nsen

of

rretrcc

s

t

er

tne

syrcnronızeton ol esı­

rous

cvcıesin dairy

co

ws

2_Effectsol progesteroneand

pa

nty

on

cc

rc

e

pnc

n. J

olOaıry

s

c.

73,281 7-2825

Fnsc

n

JEandO'Neın

CJ

(1996)Caı vıng

ret

es

inatropıce t

beel herd atl er treaıment wilh a synthetic progestagen, norçestcmet.or a prcsı açra ncm anaıoque. cıoprcete noı. AustvetJ,73(3)98· 102

Garcia A and Salaheddine M (200 1) ElIeetol oestrous svocnrc nu euon wüh esnadıot 17b and progesl erone on

lollicularwave dynamics in dairy helters.Aeprod in Dom

Anim,36,301·307

GrimardB,HumblctP and ThibierM(1992)Condilion sol catving as a source ol varlatıon ol cyclicily belore and eneroestrussv ncn ronıseıro ntreatmentincharolaıscows.

12th tntem anonal Congress on Animal aeprcd ucncn.Au

-gus1 23-27,The Hague,The Netnerlands

Haocaoa B,PonterAA,GrimardB, Co nstant F,Deletang

F and MıalotJP(2002)ınouc u onet synchronisation des

chaleurs par le PAID enez des vacn es Santa Gertrudis

acres vltlage lardil au Maroc, Revue de Med Vet. 153

(10) 647-652

Jemmeson A (2000) Synchronising owıanon in dairy

cows wilh erther IwO treatments ol gonadolropin'

re leasıng hormone and oneol prost aqta ncın. or IwO

tre-aımentsol proslag landin,Aust vet J,78 (2)t08-111 JetıstSM,Nebe! RL,McGilliardMLand Pelzer KD (2000) Evaluation ol recroouctıve pertc rmaoce in tactatırıg dairy ccwswithpro sıag land ın F2o,gonadolropin-releasing hor-mone,and umeoartil ıc ıal Ineemınauon.JolDaırySci,63, 2366-2372

JohnsonSNandSpitzerJC(200 t )Estrusand pregnancy atter synchrony wilh rutaıvse incoruunctonwith synchro-mete-B,Therıogenology, 55,1787·1795

Kaya

A.

ÇoyanK veSemacan A(1999)GnRHve PGF2a

kombinasyonunun ineklerde östrus senkronizasyonu ve

gebelikuze rı neelkisi,VeıBilDerg,15 (1)121·128 Kawate N, l1ami T, Chaushi T, Saitoh T, Wada T,

Mal-suoka K et aL (2004) ImprOV9d concepllOn in

timed-artlllcial ınsemınalıon usinga progesıerone'releas ing

inl-ravag inal devICe and Ovsynch protocol in posıpartum

suckledJapan ese Black beel cows,TherlOgenology,61,

399-406

Lali SO and Kaneene JB (19BB) Risk laetors and as· socialed economıc ell ects ol the repeal brooder syndro-meindairycanle,Veterinary Bullelin,58(11) 891·903

LanaEA,AuslinEJ,Aoche JF and Crowe MA (2001)The

ellecı ol esırad iol benzoate on synchrony ol eslrus and

rertilıtyıncanla alter remova!ol a progesı erone -releasing ınl ra v agınaldeviCe,Theriogenology,55,1807·1818 Lemaster JN_Yelich JV, Kempler JR and Schrick FN (1999)Ovulalıon and estrus characteristics in crossbred brahman heifers Ireal ed wilh an intra vag i naı pro·

gesıeron e· relea sing insert in combinalion with pros

-laglandin F2aand eslradiol benzoate,Jof AnimSci,77,

1860-1868

LemasterJW,Yelich JV,Kempler JR,Fullenwider JK, Bar-net CL,Fanning MD et al (2001) Ellectivenessol GnAH

plusprostag!andinF2ulorestrus synchronizalion in canle

olbesindicusbreeding, J olAnımSel,79,309-316 Logue DN, Salahedd ine M and Renlon JP(199 1) A com· parisonoltwotechniqueslor the synchronisalion of aest·

22

rus in dairy

herters

.

The

vet

Rec,129,171-173

Lopez-Gatius F and veçe-Pneto B {1990l Pregnancy

rate ol daıry cows tonowınq svrctırcneaton ol esuue

withcıcprcstencı. hCGand esıracıot oenzceıe. Jol Veı

Med Assocc,37,452-454

Lopez-Gatius F(2000) Short synchron izaı ion system for

es

trus

ever

es

in daıry neıters: a prel imına ry report,

The-riogsn ology, 54,1185-1190

Lucy ML,Billings HJ,Buuer WR,

Etir

us

LA, Fields MJ,

Kesler DJ ei ai (2001) EffiCacy ol an intravaginal

pro-gesterone insert and an injeetlon of PGF! Qfor

svocnrc-nising esnusandshortening themtervattopregnancyin

postpartum beel ccws. peripubeıal eeeı heners. and

dairyneners.

J

ol Anim

s

c.

79,982·995

Momcilovıc D, Archbald LF,

wene

rs

A,Tran T, Keıbert

D,msccCel al(1998) gecrocucnve pertermence ol lac

-taling dairy ccws treated wıth qon eoc ırcpnın-reıea sın q

hormone (GnAH) and/orprostaçranotnF2a (PGF2a )tor

svrcnrcnuetcn ol eeırusand

o

vurauc n

.

Theriogenology, 50,1131-1139

Moreıra F, de La Sota AL Diaz T and Thateber WW

(2000) EHectof day ol me estrous cycleat the tnntaucn

ol alımedartifiCial

lns

errnnanon

proıocol on reorooucuve

responsesindaıryherters.Jol AnimScı, 78,1568·1576

Munro AK (1988) Calving raıes ol Brahman and

Brah-rnan-cross ccws lo uxec-ume inseminalion aüer tre

-atrnent with pregnantmara serumgonadotropinand

int-ravaginaıproqesterone,AuslVetJ,65(1) 21-23

Odde KG(1990) A reviewol svncnrcoueucnol esrrusın

posıpartu mesrtre.J ol Animscı. 68,817-830

Penny CD,Lowman BG,Scott NA and Scott PA(2000)

Aepeatedoestrus synchronisation 01

tee

t

cowswıthpro

-gesterone implanıs and Ihe elfeets ol a gonadoıroph in.

releasing normone açonıstai implant

l

nserncn

.

The Vet

Aec,146,395-398

Ryan DP,GalvinJA and O'Farre llKJ(1999)Comparison

ofoestrous synchronizalion regımenslo r laetalingdairy

cows,Anim Aeprod Sci,56,153-168

Stevenson JS, Thompson KE, Forbes WL Lamb GC,

Grieger DM and Corah LA (2000) Synchronizingestrus

and (or) ovula1ion in beel cows after combinations 01

GnAH,norgestomet. and prostaglandin F20: wilh er WlI'

houttimedinseminalion,J of AnimSci,78,1747-1758

Tapanen J, Aodriguez-Martinez H and Kalila-T (2000)

AdministraliOn of gonadotropin-releasing harmone

du-ringmetoestrusin cattle:in!luence onIUfeallunetion and

cyclelength,AnimReprod Sei.64,1610169

Yamada K,Nakao T,Nakada K and Matsuda G (2002)

Inlluenceol GnAH analogue (Iertirelinacetaıe)desesen

synchronizal iOno of ovulal iOn and Iıxed-time artificial

in-seminationinlactaling dairy cews.Anim Aeprod Sci,74,

27·34

Xu

I I

and Burton W (1998) Synch ro nıza lio n ot eslrus

with PGF2u administered 18 days after a progesterone

treaıment in laaatıng dairy COWS, Theriogenology, 50.

905·915

Xu

I I

and Burton W (199 9) Aepreduetiveperformance

ol daıry hellers afler estrus synchro n iı at ion and