Sadrazam Büyük Reşit
P a ş a :1799-1858
I--- Y A Z A N
4-1
Vedad ONUR
M
ustafa Resid Pasa
7 Ocak 1858 de öl
müştü. Buna nazaran
geride bıraktığımız O -
cak ayı 113 üncü ölüm
yıldönümüdür.
Resid
Paşa geçen vüz yıl için
de «Tanzimat» devri -
mini başarmak, impa -
ratorluğu
parçalan -
maktan korumak, Av
rupa devletlerinin
bir
kaçı ile anlaşıp birka
çını tarafsız kılmak su
retiyle Rusyayı Türki-
yeve zarar veremiyecek
şekilde bağlamak gibi
pek önemli hizmetleri
ile temayüz etmiş olan
büyük ve unutulmaz
bir devlet adamımız -
dır.
B üyük Reşid Paşa diye anılır. K ısa hâl tercüm esi şöyledir:
33 M art 1799’da İs ta n b u l’da
doğdu. Babası İkinci Bayezid
evkafı R ûznâm ecisi M ustafa
efendidir. M untazam b ir eğitim görm em iş, okum a yazmayı baba sından öğrenm işti. B ir sü re «Med rese» tahsiline devam ettiyse de tam am layam adı. K üçük yaşta ba bası öldüğünden eniştesi Seyyıd
Ali P aşa’nın him ayesinde
büyüdü.
Ali Paşa, valiliklerinde, sadrıâ-
zgmlığında ve so n ra da M ora se
rask eri iken O ’nu «M ühürdar»
olarak yanında b u lundurdu. Mo-
r a ’dan İsta n b u l’a döndüğünde
D avutpaşa’daki evinde sıkıntılı
b ir yaşantı sürm eye başladı. Bu inziva yıllarında du rm ad an oku
du. B ir ta ra fta n kendi kendine
m üsbet ilim leri öğrenirken Fe
n erli Rum beylerinden birinden R um ca ve kısm en de Fransızcayı elde etti.
İlk m em uriyeti BSb-ı Âli Mek-
tû b î kalem idir. B ilahare 1827
OsmanlI - R us savaşına m em ur
edilen B enderli Selim P aşa’nın
M üdürdarlığm a verildi. Sultan
M ahm ud’un, ordunun R um eli’de bulunduğu sürece geçecek olay ların kendisine özel su re tte bil dirilm esini istem esi üzerine bu işe Reşid bey m em u r edildi Ya zılarındaki sâdelik ve m uhake m esindeki isabet padişahın dik
katini çektiğinden bu m eçhul
kalem sahibini gizlice S adnâzam - dan sordu. İş te bu sual ve ce
vap Reşid beyin ikbaline sebep
ve m ebde o lm u ştu r. 1829’da E-
d im e b arış görüşm elerine katıl
dı. Savaşfti sonunda İsta n b u l’a
dönünce S ultan M ahm ud kendi sini çağırtarak iltifa tta bulundu
ve Fransızcayı hakkıyla öğren
m esini tavsiye etti. 1830 ve 1832
de değişik görevlerle İki defa
M ısıra gönderildi. S o n ra da âsî M ısır Valisi M ehmed Ali Paşa or dusunun kom utanı İb ra h im Pasa
ile K ütahya görüşm elerine me
m ur edilerek neticede O’nu İçel
ve Alâiyyeye a it iddialarından
vaz geçirerek Adana «Muhassıl- lığııma razı etm eye m uvaffak ol du. 1834’de ilk defa P aris elçi
liğine atandı. D aha san ra d ö rt
kere d ah a P aris, iki kere Lond ra elçiliklerine, üç defa D ışişleri Bakanlığına Ve altı defa da Sad ra z a m lığ a getirilm iştir. 1848’de
Meclis-i Âliye m em u r edilm iş,
1852’de Meclis-i V âlâ, 1836’da
M eclisi Âlt-i Tanzim at başkan lıkları kendisine verilm iştir.
Siyasî kişiliği
K
ısa hal tercüm esini verdiğim iz Reşid Paşa’nm siyâset sahnesinde ne suretle teay- yün ettiğini belirtm ek üzere, yaşadığı devirde vatanın siyasal
koşullarını k arak terize eden baş lıca olaylara kısaca göz a tm a lıyız. S ultan M ahm udun, Yeniçe ri Ocağım o rtad an kaldırm asını (V ak’a-i H ayriye 16 H aziran 1826)
izleyen saltanat yıllarında; Na-
varin Faciası (1827), Yunan is
yanı ve sonunda Y unanlılara ba ğım sızlık verilm esi (1829), Ceza y ir’in F ran sızlar tarafın d an işga li (1830), nihayet M ısır valisinin devlete b aşk ald ırm ası ile vatanın k aran lık b ir iç savaşa sü rü k len
m esi ve özellikle bu m eselede
devletin R usyanın yardım ını ka
bule m ecbur olm ası (1), gibi
elim olaylar m eydana geldi. Meh
m ed Ali K ütahya anlaşm asına
rağm en sonradan te k ra r harekete geçerek Nizip'de OsmanlI O rdu sunu hezim ete u ğ rattı. T am bu
sırad a S ultan M ahm ud I l . ’nin
vefatı vukubuluyor. Yeni pâdi
şâh pek genç ve tecrübesiz. Kap-
tan-ı Deryâ Ahmed Fevzi P aşa’
m n da padişahın cenazesinin def ni esnasında Başvekil R auf P aşa dan m ühre-i hüm âyûnu ad eta zor la alarak sadrıâzam olan ve ara ları açık bulunan Topal H iisrev Paşanın hışm ından k o rk arak do nanm ayı götürüp İskenderiye'de âsî valiye teslim ettiği haberi ge liyor.
İşte o günlerde im p arato rlu k
böyle k aran lık şa rtla r içinde idi. Bu d u ru m d a devletin parçalan m ak tan korunm ası, siyasal m ese lelerde Avrupa devletlerinin yar d ım larının sağlanabilm esi, id are de köklü ic ra a t ve ıslah at yapıl m asını zaruri kılıyordu. Ancak
bu işi yapacak adam lâzım dı.
Tam bu günlerde. S ultan Mah m u d ’un ölüm ü m ünasebetiyle ve
yeni padişahı k u tlam ak üzere,
aynı zam anda D ışişleri B akam
bulunan L ondra elçisi Reşid Pa şa İsta n b u l’a geliyor.
Sayın profesör R eşad K aynar
(R eşid Paşa ve T anzim at) adlı
değerli kitabında, Reşid P aşa’nın b u ıslahatı yapabilecek b ir kim se o larak yeni p adişaha yapılan tav
siye üzerine Londradan getiril
diğine, A bdurrahm an Şeref beyin «Lütfl Tarihlim e m a ’tû f o larak , m etni aşağıya alınan, açıklam a ile verdiği bilgiyi lşhâd ediyor:
«...Bu b uhran içinde ricâl-1 E n d erû n d an (2) ism ini tahkik edem ediğim iz b ir zât-ı samî- m ivetsım atm tavsiye-i havır- hanesi üzerine iki seneden beri sefaretle Avrupada bulu n an H ariciye N azırı M ustafa Reşid Paşa serian İsta n b u l’a celbolunm uştur.»
Tanzimaiın ilânı
İ
ANZt.MAT-I HAYRtYENÎNfLÂ N I: Reşid Paşa İs ta n b u l’a
gelince ıslahat işini esaslı
su re tte ele aldı. P adişahın huzu ru n a çıktıkça siyasaj du ru m u ve ıslahatın lüzum unu an latan Re şid Paşa, Bâb-ı Âlî’de Abdülme- c id ’in huzurunda yapılan b ir to p lan tıd a bu babdaki düşüncelerini ve Gülhane h attın ın esaslarım açıkça söyledi. Mesele uzun boy
lu görüşüldükten sonra S ultan
Mecid. Tanzim atı kabul etm ek
suretiyle yüz yıllardan beri ata larının hâiz olduğu İm tiyazların
b ir kısm ından vaz geçti. Fer
m a n ’m Reşid Paşa tarafından
o k unm asına k a ra r v erild i. 1839 vılı K asım ayanın 3’üne ra s tla yan P a z a r günü G ülhane M ey d an ın d a, pad işah ın h a z ır b u lu n
duğu, askeri, m ülkî ve ilm i
e rk an , h ıristiy a n c e m a atleri
tem silcileri, k o rd ip lo m atik ve
m uazzam b ir h alk to p lu lu ğ u n u n k atıld ığ ı b ü y ü k b ir tö re n ya
pıldı. Bu tö ren e Reşid Paşa
k en d isin in kalem e aldığı, A b -
d ü lm ecid 'in im zasını taşıy an
T a n z im a t-ı H ay riy e ferm an ım
g ü r sesle bizzat okudu. M ü tea k ib en k u rb a n la r kesilip to p la r a tıld ı. F erm an h ü k ü m e tin re s m î gazetesi olan T a k v im -i V e-
kaayi ile y ay ım lan arak b ü tü n
d ev letlere b ild irild i.
D evletin ilk A nayasası olan
G iilhane h a ttın d a , yüz elli y ıl dan b e ri b irb irin i' izleyen gai le le r v" çeşitli n e d e n le r ile d e v letin r ’.’v elk i k u d re tin in zaafa
u ğradığı b e lirtild ik te n sonra
m ülk! ve ask eri a la n la rd a y a p ı lacak ıslah ata a it esaslar b ire r b ir e r a n latılıy o rd u .
G ülhane h a ttın ın ilânı ü z e ri
ne id â ri alan d a önem li icraat
y apıldı. Meclis-1 V a lâ -i A h -
k â m -ı A d liy e’nin k u ru lm a sın
dan başka O sm anlı v a ta n ın d a iş
kencenin k ald ırılm ası. M ekâ-
tib - i u m u m iy e bak an lığ ın ın te ş kili ve R üştiye o k u lla rın ın a - çılm ası. esir tic a re tin in k a ld ırıl m ası, İs ta n b u l’da v a p u r iş le t m ek m aksadıyla « Ş irk e t-i H a y - riye»nin viicude getirilm esi gi bi ic ra a t Reşid P aşan ın birinci
ve ikinci s a d ra z a m lık la rın a
ra s la r. Reşid P aşa 1850'de « E n . c ü ır.e n .i Dâniş»i k u rd u . M üdür ve kay m ak am gibi m ü lk iy e m e
m u rla rın ın y etiştirilm esi için
«M ekteb-i M ülklye»nin tesisi
de hu dev rin e se rle ri a ra s ın d a dır. im p a ra to rlu ğ u n ıs la h a t işle rin i d üzenlem ek ile görevli ol
m ak üzere 1854’de «M eclis-i
 lî-i Tanzim at»ın k u ru lm ası da P aşanın d ö rd ü n cü sa d rıâ z a m lı- ğına ra stla m a k ta d ır.
Dış poliiika
D
IS P A S A : Reşid Paşa 1834’de PO LİTİK A D A REŞİDP a ris elçiliğine gid erk en
A v u stu ry a d a n geçerek V iy a n a -
da ün lü d ev let adam ı P ren s
M eth em ich ta ra fın d a n kabul
edilm iş, o n u ru n a z iy afet v e ril
m işti. S iyasal m eselelere d air
iki sa a tlik b ir görüşm e so n u n da iki gün d aha V iyanada şah sî m isafiri vantığı hu genç T ü rk
diplom atı için M eth em ich :
«Böyle b ir h a le t b ırak ab ilm ek benim için ve m em leketim için cidden saad et olacaktı» dem iştir. Reşid P aşa P a risd e kaldığı süre
zarfın d a 1830 ih tilâli sonunda
k u ru la n m e şru tî k ra llık r e j i m ini inceledi. Ü nlü d ev let ad a m ı T h ie rs’i ta n ıd ı. E d ip ler, ş a ir le r ve g azetecilerle ta n ıştı. P a ris ç ev resin d e b ü y ü k saygı g ö r dü. F ransız K ralı Louis P h ilip ta ra fın d a n h e r fırs a tta ç a ğ rılı y o r, tö re n le rin d e en şerefli mev k ilerd e b u lu n d u ru lu y o rd u . 1845 de İkinci defa D ışişleri B a k a n lı ğına atan ın ca F ran sız h ü k ü m e ti O ’na b ir v a p u r tah sis etm iş, b u nu b a h riy e n azırım - deniz b a k a n ı- T ü rk elçiliğine g öndere re k b ild irm işti. L o n d ra elçiliği de Reşid P aşaya. In g ilte re y i I n
giliz p o litik asın ın esaslarını
ö ğrenm esine ve İngiliz devlet
a d a m la rın ı tan ım asın a fırsa t
v erm işti. L ondra ve P a ris elçi lik le ri vesilesiyle İrla n d a a d a sından b aşk a A lm anya ve I ta l- yaya gitti. R om ada P a p a ile bile
g ö rüştü. B ü tü n b u tem as ve
incelem eleri ile T ü rk d ip lo m a
sisinin E kol’ü n ü k u rm u ş olan
Reşid P aşa, A v ru p a d e v le tle ri içinde bilhassa In g ilte re ’n in e t kisi a ltın d a kalm ış, b ü tü n p o litik m eselelerin çözüm yerinin
L ondra olduğuna inanmış*!.
ISTR M ESELESİN İN ÇÖ
Z Ü M LEN M ESİ: Reşid Paşa
G ülhane h a ttın d a n sonra
d ev let için b ü y ü k önem i olan M ısır m eselesini ele ald ı. Z ira M ehm et Ali P aşa K ü tah y a a n laşm asın a rağ m en te k r a r h a re
kete geçm iş, N izip'de Osm anlI
o rd u su n u yenm işti. D evletten
S u riy e ve A danayı isliy o rd u .
F ran sa a ç ık ta n açığa M ehm et
A li’nin ta ra fım tu tu y o rd u . Re şid P aşa bu d u ru m d a In g ilte re -
yi, H in d istan yolu ü zerinde
F ran sız n ü fu su n u n k u ru lm a sın d ak i teh lik ey e ik n â yoluna g ir di. F ran sa h ariç o larak , In g il te re , A v u stu ry a, P ru sy a ve R us ya ile y a p ılan L o n d ra a n d laş- ması (15 T em m uz 1840) ile M ı
sırın b ab ad an ev lâd a geçm ek
üzere. G üney S u riy e ve A k k â’
nm da k a y d -ı h a y a t şa rtı He
M ehm et A liye b ırak ılm ası k a ra rla ştı. M. Ali bu andlaşm ayı red d ed in ce k a ra d a n ve denizden ken d isin e k arşı h a re k e te geçi lerek R e y ru t'd a kara k u v v e tle ri
d ağ ılıld ı ve B ey ru t önündeki
donanm ası y akıldı. B u nun n e . tire sin d e yapılan andlaşm a 11e
y aln ız M ısır v ilây eti b abadan
e v lâ d a geçm ek ü z e re M. A li’ye b ıra k ıla c a k , S u riy e v e sa ir y e r lerd en el çekecekdi.
Bu h a y a ti m eselenin çözüm len nı»si ile Reşid Paşa b ü y ü k b ir siyasi ba.şsrt k azan m ıştı. S u lta n
M eeit p ırla n ta lı im tiy az nişa
nım kendi eli ile paşanın göğ sü n e ta k m ış ve 1000 kese a ltın atiy y e ihsan etm işti.
(Cırım savaşı
R
eşid P aşanın siyasi h a y a tının en p a rla k b a ş a rıla rın d a n biri de K ırım sav aşın d a T ü r kıve ile A vru p a d ev letleri i t tifa k ın ı sağlam asıdır. T a n z im a - tın u y g u lan m ası ile O sm anlı tm p n ra to rlu ğ u A vrupai b ir d ev le t olm a y o lu n a g irm e k te iken o rta y a b ir « M ak aam ât-ı M u k ad dese» m eselesi çıktı. M akan-
m â t-ı M ukaddese K udüs ve do lay ların d a H ıristiy an larca m ey
d an a g etirilen H azreti Isâ ve
M eryem 'in k a h irle ri, k ilis e le r ve
sair b ir tak ım tesislerd ir. Bu
te sisle r ö ted en h e ri O rtodokslar la k a to lik le r arasın d a, d o la y ı- siyle de R usya ile F ran sa a r a sında m ezhep ve n ü fu z re k a b e ti konuşu idi A nlaşm aşlık yeri Filistin oldu ğ u n d an İş d o ğ ru d an doğ ru y a O sm anlı d ev letin i ilg i
len d iriy o rd u R uslar O sm anlı
te b a a lı O rtodoksları k orum a b a hanesi ile o rtav a çık ıv o rd u . E - sas m ak sat O sm anlı D evleti ü - zerin d ek i ta r ih i e m ellerin i t a h a k k u k e ttirm e k ti. Reşid P aşa R usyanın bitm ek tü k e n m e k b il m eyen teh d id i ve ih tir a s la r ın dan k orunm a p o litik asın ı gerçek le stirm e k m ak«adivle isi k ö k ü n den hâl yoluna girdi. M ülteciler
m eselesinde (1848) T ü rk iy ey e
sığınan M acar ve L eh lileri, v a ta n ın savas te h d id in e m aru z kal m asına rağm en R usya ve A vus fu ry a y a teslim e tm em ek tek i a - zim kârlığı ile In g ilte re ve F ra n
sa h alk efk â rın d a h asıl olan
m ü sp et e tk ile rd e n de fa y d a la n m ak su re tiy le b u ik i d ev leti O s m anlI im p a ra to rlu ğ u n u n y a n ın da savaşa sokm ak hedefi ü z e rin de y ü rü y e re k so nunda k e n d ile riy le b ir ittifa k andlaşm ası (12 M art 1854) İm zalam ayı b a şa rd ı.
Böylece ta r ih te K ırım S av aşı
diye an ılan h a rp başladı. Savaş esnasında P iy em o n te de m ü tte fik le r ta ra fın a k atıld ı. S avaşın
lehim ize sonuçlanm ası ü z erin e
to p lan an P a ris K ongresi (30
M art 1856) k a ra r la rı g ereğince
Rusya K arad en izd e d o n an m a bu
lu n d u rm a h ak k ın ı, B oğazları
te h d it edebilm e d u ru m u n u k a y b e tti. A ynı andlaşm a ile O sm an
l I im p a ra to rlu ğ u A v ru p a d e v
le tle ri h ey etin e dahil olm uş ve fikid d e v le tle r O sm anlı im p a ra to rlu ğ u n u n to p ra k b ü tü n lü ğ ü n e ria y e ti k ab u l ve te k e ffü l etm iş
le rd ir. Bu s u re tle d e v letlerin
T ü rk ly ey i istilâ te şe b b ü sle ri ön lenm iş o luyordu ki. d ev letin b e kası için b u n u n önem i aşik ârd ır,
ı
Şahsiyeti ve
özellikleri
R
ESİD PA ŞA N IN ŞA H SİY E T İ VE Ö Z E L L İK L E R İ:
Reşid P aşa O sm anlı İm p a ra to rlu ğ u n d a ıs la h a t yapılm asını önleyen n e d en le rd en b iri o larak dev let adam ı y etiştirilm em esin i g ö rdüğünden is tid a t ve k ab ili
y etim ta k d ir ettiğ i kim seleri
kısa sü re içinde y etk i ve so ru m lu lu k m evkilerine ç ık a rm a
-. -. -. -. -. -. n u ıu u u r, M- ıvaııe iicki luıvuva C en n etten çıkan n ır .
kolla g elm ek ted ir. H acca giden M ü slü m an lar, Zem zem snym ıu ■ şişelere d o ld u ru n evlerin » g ö tü rü rle r. Bizim hacılarım ız da ay n ı ■ geleneği s ü r d ü rü rle r. B iliyorsunuz bu yıl k o lera teh lik esi o ld u - ■ tu n d a n hac seferleri k ısıtlan d ı. Y alnız h av ad an gidiş - gelişe ■
ru h s a t v erild i. O to b ü sçü ler hıı y üzden y a n d ıla r. H avayolları ■
ise epey m ü şteri taşıdı. H acılar d ö n ü şte k a ra n tin a y a alındı. ■
Ama g e tird ik le ri Zem zem şovu viizünden epev ta rtışm a çık tı. ■
Z em zem ’leri sağlık yetk ilileri k lo rla m a k istey in ce, h acılar : «
— O lam az ! d ed iler.
D iy an et isle ri ah k âm çık ard ı : — Zem zem k lo rla n a b ilir !
D oğrusunu istersen iz C en n etten gelen k u tsal su yun k lo rla n - « m ası b iraz tu h a f k açıy o rd u . A rd ın d an Zem zem su ları la b o ra tu - » v a rla rd a tah lil edilince ra p o r bozuk çık tı :
— Zem zem su la rın d a koli basili v a r ! ;
Eh, h erk es b iraz y u tk u n d u ve sustu,. H aber, hazm edilecek ■ soydan d e H Id i: Hic C en n etten ç ık m a k u ts a l su d a m ik ro p b u - » lu n n r m uydu? Ya da m ik ro p lu su k utsal o lu r m uy d u ?
Bu so ru la ra din ulem ası cevap a ra y a d u rs u n , biz Zem zem J
su y u n d a m ik ro p b u lu n m asın d an h o şn u t değiliz. Ç ünkü k e ra ta - £ m n b irinin kim seden h ab ersiz Zem zem k u y u su n u k irle ttiğ i bu J s u re tle m eydana çıkm ış b u lu n u y o r. Zem zem k u y u su n u k irle tip £ de kişiliğini saklıvan bu k e ra ta k im d ir? Zem zem k u y u su sim - S
diye k a d a r hep şö h ret kazanm ak yolunda k irletild iğ in e göre. £
nakil o lu y o r da k u y u y u k irle te n m e şh u r olm uyor?
G eleneklerim ize tü m d en a y k ırı bu gidişatın düzen bozucu *
e tk ile rin i de hesaba k atm ak gerek, ö y le san ıy o ru z ki, ya a n a r - • şistler veva k o m ü n istler, sab o taj olsun diye Zem zem k u y u su n a ■ k irle tm işle rd ir, içişleri B ak an lığ ın ın bu yolda k o v u ştu rm a aç- ■
m asını b ekliyoruz, ö te.v an d a n hac dönüsü k a ra n tin a y a alm an J
hacılarım ızın şik ây etleri de a y y u k a çık m ıştır. G azeteleri o k u y o - £ r u z ; şu g ü n lerd e y e ry ü zü n d e iki dev let, v a tan d a şların ı k a ra n - £ tin a y a alm ış d u ru m d a : A m erik a'd a Ay gezisinden dönen a s tro - 5 n o tla r k a ra n tin a d a , bizde, hac z iy aretin d en dönen h a c ıla r k a - S ra n tin a d a ...
O n lar a s tro n o tla ra gözlerinin bebeği gibi d ik k a t ed erk en , £
bizim h acılarım ızı ihm al edişim iz d o ğ ru su gazete sa y fa la rın d a £ acı b ir te z a t y a ra tıy o r.
■ • « • ■ ■ ■ ■ * ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ » • ■ ■ ■ ■ ■ ■ a a a a a e a a a B . ü J i s ı u ı i B i ı g • ■ r s a H i f t a u c « « a «tas »3
TEK YAYINLARI SUNAR
HAŞAN HÜSEYİN KORKIMAZGİL’in
mizahi eseri
M ğJE İN TURKEY ÇIKTI
Bütün kitapçılardan arayınız.
Genel Dağıtım: Kemal Karatekin - İstanbul
Heriş: 478/1270
HUKUK İÇTİHATLAR
l ü g a t i
Alfabetik ve sistematik sıraya konmuş günümüze
kadar yaşayan 7340 içtihat. 15 yıllık emekle hazırlan
mış büyük eser.
Anayasa Mahkemesi — Uyuşmazlık Mahkemesi —
Yargıtay — Danıştay — Maliye İtiraz
Temyiz
Ko
misyonu — Federal
Mahkeme
Kararları —
Adalet
Bakanlığı Tamim ve Mütalâaları v.s.
Genel Dağıtım: BATEŞ
¿ Bakanlığı Tami
t
Ö L Ü M
V anlı m erh u m Aziz ve S eher H an ım m ah d u m u , M cdlha G ilr- d a p ’m eşi; Aziz, Cem, Mine ve Ö zlem 'in k ıy m etli b a b a la rı, T ra fik Başkom iseri Zeki GOr- dap. T ü rk â n . T u rg u t ve N edl- m e 'n ln kard eşleri, İsta n b u l T ek n ik Ü niversitesi K itap S a tış D öner Serm ayesi m uhasibi, k ıy m e tli aile büyüğüm üz
İSMAİL GÜRDAP
H a k k ın ra h m e tin e kavuşm uş • tu r. Cenazesi 15.2,1971 P a z a rte si g ü n ü öğle n am azın ı m ü te a k ip A ksaray Valide cam iin d en a lın a ra k Kozlu aile k a b ris ta n ı n a d e fn ed ilecek tir
GÜRDAP ailesi
Cumhuriyet — 1270
Bateş: 12/125S
Ö L Ü M
K ıym etli m esai a rk a d a şım ız
T' s u .ı.ıe ı S e rm a y e si
Saym anı
İSMAİL GÜRDAP
13 Ş ubat 1971 C u m artesi günü v e fa t e tm iştir. C enazesi 15 Ş u bat 1971 P azartesi g ü n ü A ksa ra y V alide cam iin d e k ılın acak öğle n a m a z ın ı m ü te a k ip Kozlu a ile k a b rista n ın a defn ed ilecek tir. T eessürle d u y u ru lu r.
İsta n b u l T ek n ik Üniversitesi a rk a d a şla rı
Cumhuriyet — 1275
KAYIP — Şebekem i k ay b ettim . H üküm süzdür.
Mesut B a la b an lıla r C u m h u riy et — 1272
yt k en d isin e şiâ r edinm işti. Âli ve K eçeci Z ade F u a t P a şa la rla ikinci derecedeki b ir kısım ze v a t O’n u n him m eti ile y e tiş m iştir.
Reşid P aşa en teh lik eli du
ru m la rd a m u tla k a b ir çare bu la n o lağ an ü stü b ir zekâya sa h ip ti. G ay et düzgün k o n u şu rd u . Resm î k itâ b e td e sâde b ir ü slû bu v ard ı. «Nazm» vâdîsınde de ik tid a r sahibi idi.
H alım , selim ve terb iy eli idi.
V efa, k ib a rlık ve efendilikde
şö h re t kazanm ıştı. En parasız
zam a n la rın d a bile kendisine baş
v u ra n la rı boş d ö ndürm eyecek
dereced e cöm ertti. K endisine
sığ ın an d ü şm a n la rın a bile iyilik e tm e k te n geri d urm azdı.
A lçak gönüllü idi. H er ta b a ka d e v le t b ü y ü k le rin d e n k o n a ğına g elen lere ay rı ayrı iltifa t etm en in yollarını bilir, ta tlı d i
lin e, n ezak etin e ve d iray etin e
hepsini h ay ran b ıra k ırd ı. O za
m an ın dev let b ü y ü k le rin d e n
M ütercim R üştü Paşa - so n ra dan sadrıâzam o lm u ş tu r - Re şid P aşan ın olağanüstü âlicen ap lığ ın ı: «Zâlim ve m azlflm a m u
in -y a rd ım c ı-, m ü stah ak ve
g a y r-i m ü s ia h a k k a ham ı» sözü ile ifade ederm iş.
Z am anında b ü tü n devlet adam l a n paşanın h a tırın a son d e re
ce saygı g ö sterirlerd i. D evlet
h izm etin d en açık ta kaldığı za m a n la rd a bile O’n d an ç e k in ir lerd i. H attâ sadrıâzam olm adı ğı zam anda bile d ev letin , özel lik le dış siyasasına hâkim di.
Reşid P aşa altıncı defadaki
sad rıazam lığ ın d a 7 Ocak 1858’de kalp sek tesin d en v efât e tti. Ce nazesi büyük b ir ih tifa l ile k al d ırıla ra k B ayezid’deki O kçular T ü rb e sin e göm üldü. T ü rb esin d e şu k itâ b e y azılıd ır:
«A ltıncı defa m esn ed -i ce- lîl- i se d â re t-i uzm âda iken bin iki yüz yetm iş d ö rt se nesi cem âziyülevvelinin y ir
mi birinci perşem be günü
ir tih â l- i d â r- ı b eka eden
M ıstafa Reşid Paşa m e rh u m u n tü r b e - i şerifelerid ir. R ı- zaenlillahi Fatiha»
(1) Denize düşen yılana sa rılır, diye ta rih e geçen sözü söyle y erek M ısır m eselesinde Rus y an ın y ardım ını kabul eden M ahm ud II H ü n k âr is k e le si andlaşm asm ı yaptı (1833).
B una nazaran R u slar Os
m a n l I D evletine yardım ı ü s
tü n e aldı.
(2) E n d e rû n , O sm anlı im p a ra to rlu ğ u sa ra y la rın ın iç ö r g ü tü n e ve b u rad ak i Ü n iv er site derecesindeki okula ve rilen U nvandı..
