TT- T l % 5.9
h a y a l
a l e m i n d e n
Fransız filmlerinin amansız gangsteri, müzik dünyasının
altın sesli sanatçısı... “Bizim,,
□ A R I O M O R E N O
H azırlayan: Ata G Ü L E R
F
ransa'da «dünya ça p ın d a bir ün»e e riştiyse de, Fran sız sin em asınd a ve A vrupa sahnelerinde ışıl ış ıl parla- d ıy sa da özbeöz «Bizims D ario M o- reno idi o...3 N isan 1921 günü İzm ir'de orta h alli bir m usevî a ilesin in çocuğu o- la ra k doğm uştu. Ç o cuklu ğ u K a ra toş civa rın d a geçm iş, o sem tin ç o c u k la rı a ra sınd a büyüm üştü. D e lik a n lı lık y ılla rı da İzm ir'de geçm işti. O ra da okum uştu. Y a ş ı yirm iye geld iğ in de, her Türkiye C um huriyeti vatan d a şı gibi o da vatan î göreve gitm iş ti. Türk ordusunda er o la ra k vatan borcunu tam am lam ıştı.
Terhisinden sonra tekrar doğum ye ri ve b ab ao cağ ı olan İzmir’e dön müştü. Burada çe şitli işle re girm iş çıkm ıştı. Daha d e lik a n lılık y ılla rın da içine kor gibi düşen bir tutku, onun belli bir işte k alıp ç a lışm a sın ı engellem işti. D ario, şa rkı söylem ek, ş a rk ıc ı olm ak istiyordu k ısa ca sı. G ü zel bir sesi de vardı. O yum uşak ve kadife gibi se si dinleyen herkes pek beğeniyordu ki, bu da ona a yrıca umut veriyordu.
T ürkiye'de hafif m üzik konusu he nüz bir m eslek olabilm ekten uzaktı o günlerin şa rtla rı içinde. Bu neden le şa rk ıc ılık ta «ekmeks bahis konu su olam azdı.
Dario, uzun uzun düşünüp taşınm ış; herşeyi enine boyuna tartıp biçm iş, sonunda yurt d ışın d a ş a n sın ı a ra m aya karar verm işti. Fra n sa'd a bu lunan uzak a kra b a la rı ona en büyük umut kap ısı olm uştu. O n ların sa ye sin d e P a ris'te şa n sın ı deneyebilirdi. B ö yle düşünm üş, böyle k a ra r verm iş ve sonunda ka lkıp Fran sa'ya g itm iş ti.
İzmirli Dario, a rtık P aris'teyd i... S on d erece girgin o ö lçü d e de s e vim li bir insandı. Y ılm a k denilen bir şey de kitabında y a z ılı değildi. Bu ö zelliklerin in bir araya toplanm ası son u cu na biraz da inat k a tılın ca P aris'te D ario için başarı kap ıla rı birbiri ardın a a ğ ır a ğ ır açılm a ya başlam ıştı.
Ş a rk ıc ılık la işe b a şla m ış ve bu a la n da başarıya u laşm ıştı. P aris'ten yükselen sesi kısa zam anda A vru pa'ya yayılm aya başlam ıştı. A rk a a r kaya çık a rd ığ ı p lâ k la r da k a p ış ıl m aktaydı. Fran sa radyolarından bü tün güzel sesini dinletiyordu Dario Moreno.
Ünü A vrupa'ya yayılırke n Türkiye'ye de ulaştı tezelden. T ürkiye kendisini
Dario Moreno, bir filminde ünlü Fransız aktörü Eddie Constontin (solda) ile birlikte...
ilkin b ir F ra n sız se s sa n a tç ısı o la rak tanıdı. İzmirli a rka d a şla rı bile bu A vrupa çapın da üne sahip s a n a t çın ın on ların D ario'su olduğuna in a n am am ışlard ı önceleri.
S on ra onun yab a n cı basından Türk b a sın ına a ktarıla n sö zleriyle gerçek ortaya çık tı. Ünlü sa n a tçı büyük bir içtenlikle:
— «Ben İzm irliyim ve T ürkiye C u m huriyeti vatandaşıyım ...» diyordu.
Bu sözlerinde gerçek bir gurur oku nuyordu.
Demek ki A vrupa'da ün yapan bu sa n a tçı «Bizim D ario Moreno» idi herşeyden önce. Daha bunun ülke deki yan kıla rı devam ederken D a rio M oreno'nun türkçe o larak o k u duğu bir plâk ortaya çıktı.
— «Canım İzmir'im...» diyordu D a rio M oreno...
M üzik dünyasın ın ünlü sesinin pe
şin e F ra n sız sin e m a cıla rı da dü ştü ler. Dario, eskilerin «nev'i şa h sın a münhasır» dedikleri, kendine özgü g örüş ve d a vra n ışla rı olan sam im î bir insandı. M üzikal film lerde oyn a mak istem edi. B ilâ k is polisiye film lerde gangster rollerini tercih etti. Ünlü F ran sız aktörü Eddie C onstan- tin tarafından çevrilen «Lemmy Coutchen» d izisin d e b a şa rılı kom p o zisyon larıyla ayni zam anda aktör o la ra k da «büyük bir yetenek oldu ğunu kan ıtladı D ario Moreno. 1960’lı yıllard a D ario M oreno ünlü b ir ses ve sinem a sa n a tçısıy d ı, ünü tüm A v ru p a ’ya yayılm ıştı. Fakat d o ğup büyüdüğü ve vatandaşı o l m akla gururlan d ığ ı ülkeyi; Türkiye' y i de h içb ir zam an unutm am ıştı. H er vesileyle sık s ık geldi. İzm ir'de ve İstanbul'da kaldı, kon serler ver di, eski a rK a d aşları ve yeni edindiği d o stla rıy la gezip tozm aktan, oturup konuşm aktan daim a zevk duydu. «Bizim D ario Moreno» buradaki gün lerinde e sk isi gibi «Bizden biri» o l m ayı tercih etti daim a. Eğlenm eye gittiği bir gazinoda, bir gece kulü bünde orkestradan kendisine u zatı lan m ikrofönlârı h içb ir zam an red detmedi. Ünlü sa n a tçı gururunu ve kap risin i yapm adı. Ç ık ıp şa rkı sö y ledi, kendisine içtenlikle sunulan a l kışla rd a n her zam an en büyük hazzı duydu.
— «Birkaç sene sonra tem elli olarak döneceğim yurdum a...» diyordu her yerde her zam an, her vesileyle. 1968 yılı son la rın d a ki gelişinde bir türlü dönm eyi arzulom am ıştı. Bu ne denle b irka ç kez de tehir etmişti, hareketini. A n ca k P a ris ’te de kon tra tla rı vardı, işinin başına gitm esi gerekiyordu.
E fkârlan m ıştı İstanbul’dan a y rılır ken ve bunun da e tkisiyle o gece iç k iy i biraz da fazla k aç ırm ıştı. Y e şilkö y H avaalanında kendisini P a ris'e götürecek uçağa giderken b ir den m erdivenlerden yuvarlandı. Bu hem şiddetli, hem de kötü bir düşüş olm uştu. B a şın ı sert b ir biçim de ta ş m erdivenlere çarparı D ario M o reno o ra cıkto beyin kanam asından hayata gözlerini yum m uştu (1 A ra lık 1968).
Bu top raklard a doğan bizim Dario Moreno, yine bu top raklard a can verm işti böylece. H a tırası anılarda, güzel sesi ve ş a rkıla rı ise plâklarda ve bandlarda o lan ca tazeliği ile y a şam aktad ır...
21
İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Taha Toros Arşivi
