643 Numaralı Karahisar-I Sahibşer'iyye Sicili’nin( 1-120 Numaralı Sayfaları) Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi

(1)

643 NUMARALI KARAHİSAR-I SAHİB ŞER'İYYE SİCİLİ’NİN( 1-120 NUMARALI SAYFALARI) TRANSKRİPSİYONU VE DEĞERLENDİRİLMESİ

Halil İbrahim SEFİL Yüksek Lisans Tezi

Danışman: Prof. Dr. Sadık SARISAMAN Şubat 2015

(2)

T.C.

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

TARİH ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ

643 NUMARALI KARAHİSAR-I SAHİB ŞER'İYYE

SİCİLİ’NİN( 1-120 NUMARALI SAYFALARI)

TRANSKRİPSİYONU VE DEĞERLENDİRİLMESİ

Hazırlayan Halil İbrahim SEFİL

Danışman

Prof. Dr. Sadık SARISAMAN

(3)

ii

YEMİN METNİ

Yüksek Lisan tezi olarak sunduğum “643 Numaralı Karahisar-ı Sahib Şer’iyye Sicili’nin (1-120 Numaralı Sayfaları) Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi” adlı çalışmanın, tarafımdan bilimsel ahlak ve geleneklere aykırı düşecek bir yardıma başvurmaksızın yazıldığını ve yaralandığım eserlerin Kaynakça’da gösterilen eserlerden oluştuğunu, bunlara atıf yapılarak yararlanmış olduğumu belirtir ve bunu onurumla doğrularım.

20/02/2015 Adı SOYADI Halil İbrahim SEFİL İmza

(4)

(5)

iv

ÖZET

643 NUMARALI KARAHİSAR-I SAHİB ŞER'İYYE SİCİLİ’NİN (1-120 NUMARALI SAYFALARI) TRANSKRİPSİYONU VE

DEĞERLENDİRİLMESİ HALİL İBRAHİM SEFİL

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

TARİH ANABİLİM DALI

ŞUBAT 2015

TEZ DANIŞMANI: Prof. Dr. Sadık SARISAMAN

Bu çalışmada H. 1329-1330 (M.1911-1912) yıllarını kapsayan 643 Numaralı Karahisar-ı Sahib Şer’iyye Sicili’nin 1-120 sayfaları incelenmiştir. Şer’iyye sicilleri orijinal bilgilere sahip olması nedeniyle mahalli tarih açısından son derece önemlidir. Çalışılan defterde bulunan 120 adet belge basit transkripsiyona tabi tutularak günümüz alfabesine çevrilmiş ve değerlendirmesi yapılmıştır.

Defterdeki bilgilerden hareketle, Karahisar-ı Sahib’in fiziki ve idari yapısına dair tespitlerde bulunmak mümkün olabilmiştir. Sicilden belirtilen döneme ait köy, mahalle ve mevkii adları tespit edilmiştir. Bununla birlikte Afyonkarahisar dışındaki bazı şehir, mahalle ve yer isimleri ile de karşılaşılmıştır.

Bu bilgilerin yanı sıra incelenen dava kayıtlarında sosyal hayatla ilgili olan evlenme, boşanma, nafaka, miras hukuku, lakaplar gibi toplumsal yapıya ışık tutacak bilgiler de elde edilmiştir. Ayrıca demografik yapı ile bağlantılı olarak Türk, Ermeni şahıs isimleri ve bu kişilerin ikamet ettikleri mahalleler tespit edilmiştir. İlaveten Eytam Sandığı’nın faaliyetlerinin yetim çocukların haklarının korunması açısından önemli olduğu gözlemlenmiştir. Yine Afyon’daki camiler, vakıflar hakkında bilgilere ulaşılabilmiştir. Yörenin tarım ve hayvancılık bölgesi olduğu görülmüştür. Sicilde günlük hayatta kullanılan eşyalar ve kumaşlar dikkati çekmiştir.

(6)

v

ABSTRACT

THE TRANSCRİPTİON AND EVALUATİON OF COURT RECORD BOOK KARAHİSAR-I SAHİB WİTH 643 NUMBERED (1-120 PAGES)

HALİL İBRAHİM SEFİL AFYON KOCATEPE UNIVERSITY THE INSTITUTE OF SOCIAL SCIENCES

DEPARTMENT OF HİSTORY

FEBRUARY 2015

ADVİSOR: Prof. Dr. Sadık SARISAMAN

In this study, covering the years of H. 1329-1330 (M.1911-1912) numbered 643 Qadı Sijils’s page of 1-120 examined. Qadı Sijils are extremely important for the local history, because it has the original information. Notebook we worked with contained 120 documents, they translated into today's alphabet subjected to simple transcription and the assessment was conducted.

Based on the information in the book, it was possible to make determined about the Karahisar-ı Sahib’s physical and administrative structures. The period specified in the Sijils village, district and location names have been identified. However, some city, neighborhood and location names outside the Afyonkarahisar were encountered.

Addition to this information examined case records has information about marriage, divorce, law of inheritance, nicknames. Also in connection with the demographic structure Turkish, Armenian names of individuals and neighborhoods of they reside have been identified. In addition Orphan Fund's activities is important for the protection of the rights of orphans were observed. Again, able to reach the information about mosques, foundations in Afyon. It was observed that the region is agriculture and livestock region. In Sijil the furnishings and fabrics used in daily life and took notice.

(7)

vi

ÖNSÖZ

Osmanlı Tarihi hakkında araştırma yapılırken başvurulacak önemli kaynaklardan birisi de şer’iyye sicilleridir. Şer’iyye sicilleri hukuki, idari, iktisadi ve sosyal içeriği ile büyük bir öneme haizdir. Şer’iyye sicilleri ile ilgili çalışmalar son yıllarda hız kazanmıştır. Bununla birlikte şehirlerin tarihine de farklı açılardan bakabilme imkânı ortaya çıkmıştır.

Afyonkarahisar mahalli tarih araştırmaları açısından da Afyonkarahisar Şeriyye sicilleri büyük öneme sahiptir. Bu çalışmanın amacı Afyonkarahisar tarihi hakkında araştırma yapacaklara kaynak teşkil etmektir. Bu sebeple 643 Numaralı Karahisar-ı Sahib Şer’iyye Sicilinin tez konusu olarak çalışılmasına karar verildi. Ancak, defterin çok büyük olması sebebiyle sınırlandırmaya gidildi. Sadece 1-120 sayfaları arasının çalışılması uygun görüldü.

Tez giriş kısmı hariç üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde defterde geçen dava kayıtlarının, kısa bir özeti yapılmıştır. İkinci bölümde Osmanlıca sicil kayıtlarının transkripsiyonu yapılmıştır. Üçüncü bölümde sicilden hareketle Afyonkarahisar’ın fiziki-idari, iktisadi ve sosyal yapısı değerlendirilmiştir. Tezin traskrip kısmında orjinaline sadık kalınarak Karahisar-ı Sahib ismi kullanılırken, değerlendirme bölümünde buna ilaveten Afyonkarahisar adına da yer verilmiştir.

Okunamayan yerlere nokta nokta(...), ifadenin gelişinden tahmin edilen ve emin olunamayan yerlere ise soru işareti(?) konulmuştur. Şahıs ve yer isimleri dikkat çekmesi amacıyla kalın yazılmıştır.

Çalışmamla ilgili olarak, her zaman yakın ilgi, destek ve teşviklerini gördüğüm, tecrübelerinden yararlandığım, hocam Sayın Prof. Dr. Sadık SARISAMAN’a teşekkürü bir borç bilirim.

(8)

vii

İÇİNDEKİLER

Sayfa

YEMİN METNİ ... ii

TEZ JÜRİ VE ENSTİTÜ MÜDÜRLÜĞÜ ONAYI ... iii

ÖZET ... iv ABSTRACT. ... v ÖNSÖZ ... vi İÇİNDEKİLER ... vii TABLOLAR LİSTESİ ... x KISALTMALAR ... xi GİRİŞ ... 1 BİRİNCİ BÖLÜM DEFTERDE BULUNAN BELGELERİN ÖZETLERİ 1. 643 NUMARALI SİCİL DEFTERİNDE GEÇEN BELGELERİN ÖZETLERİ ... 5

İKİNCİ BÖLÜM DEFTERDE BULUNAN BELGELERİN TRANSKRİPSİYONU 1.643 NUMARALI SİCİL DEFTERİNDE GEÇEN BELGELERİN TRANSKRİPSİYONU ... 38

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

643 NUMARALI KARAHİSAR-I SAHİB ŞER'İYYE SİCİLİ'NİN DEĞERLENDİRİLMESİ

1. KARAHİSAR-I SAHİB SANCAĞI'NIN İDARİ VE FİZİKİ YAPISI 216

1.1.KAZA, NAHİYE VE KÖYLER 216

(9)

viii

1.3.İDARECİLER 227

1.4.MEVKİ ADLARI 232

1.5.DİNİ VE SOSYAL YAPI 235

1.5.1.Camiler 235

1.5.2.Vakıflar ve vakıf eserleri 238

1.5.3.Eytam Müdürlüğü (Eytam sandığı) 240

2. KARAHİSAR-I SAHİB SANCAĞI'NIN İKTİSADİ YAPISI 242

2.1.MESLEK GRUPLARI 242

2.2.TEREKELERE GÖRE İKTİSADİ YAPI 248

2.2.1.Hayvancılık 249

2.2.2.Tarım 250

2.2.3.Çeşitli eşyalar ve fiyatları 251

3. KARAHİSAR-I SAHİB SANCAĞI'NIN SOSYAL YAPISI 260

3.1.DEMOGRAFİK YAPI 260

3.2.AİLE 261

3.2.1.Nikah(Evlilik) 263

3.2.2.Çok Êşli Evlilik (Poligami) 264

3.2.3.Mehir 270 3.2.4.Nafaka 272 3.2.5.Talak(Boşanma) 273 3.2.6.Veraset 275 3.2.7.Lakaplar 281 SONUÇ ... 291 KAYNAKÇA... 293 EKLER ... 299

(10)

ix

(11)

x

TABLOLAR LİSTESİ

Sayfa No

Tablo 1. Defterde yer alan kazâ ve köy adları ... 217

Tablo 2.Karahisar-ı Sahib dışındaki kaza, nahiye ve köy isimleri ... 220

Tablo 3. Defterde geçen köylerin eski ve yeni adları ... 221

Tablo 4. Defterde adı geçen Karahisar-ı Sahib mahalleleri ... 223

Tablo 5. Ermenilerin yaşadığı mahalleler ... 226

Tablo 6. Karahisar-ı Sahib dışındaki mahalleler ... 227

Tablo 7. Defterde adı geçen görevliler ve görevleri ... 228

Tablo 8. Muhtarlar görev yaptıkları mahalle veya köyler ... 230

Tablo 9. Bazı özel mevki adları ... 233

Tablo 10. Câmiler ... 236

Tablo 11. İmamlar görev yaptıkları mahalle ve köyler ... 236

Tablo 12.Defterde adı geçen vakıflar ... 240

Tablo 13. Eytam Sandığı ile ilgili davalar ... 242

Tablo 14. Defterde adı geçen dava vekilleri ... 243

Tablo 15. Defterde adı geçen meslekler ... 244

Tablo 16. Defterde adı geçen hayvanlar ... 250

Tablo 17. Defterde geçen tarım ürünleri ... 251

Tablo 18. Defterde adı geçen çeşitli eşyalar ve fiyatları ... 252

Tablo 19. Defterde adı geçen kumaş çeşitleri ... 257

Tablo 20. Karahisar-ı Sahib’de çok eşli evlilik (poligami) ... 264

Tablo 21. Ailelerin çocuk sayıları ... 267

Tablo 22 Defterdeki mehirle ilgili davalar ... 271

Tablo 23. Defterdeki verasetle ilgili davalar ... 277

(12)

xi

KISALTMALAR AKÜ : Afyon Kocatepe Üniversitesi

a.g.e. : Adı Geçen Eser

a.g.m. : Adı Geçen Makale

a.g.l. : Adı Geçen Lügat

a.g.t. : Adı Geçen Tez

A.Ş.S. : Afyon Şer'iyye Sicilleri

b. : Baskı

Bkz. : Bakınız

C. : Cilt

C : Cümade'l-ahire

Ca. : Cümade'l ula

Der. : Derleyen

D.İ.A. : Diyanet İslam Ansiklopedisi

H. : Hicri

Haz. : Hazırlayan

İ.A. : İslam Ansiklopedisi

İ.İ.A.V. : İslami İlimler Araştırma Vakfı

Mah. : Mahallesi

M. : Muharrem

M.S.B. : Milli Savunma Bakanlığı M.E.B. : Milli Eğitim Bakanlığı

N. : Ramazan B. : Recep R. : Rebi'ü'l-ahir Ra. : Rebi'ül-evvel S : Safer S. : Sayfa ss. : Sayfadan sayfaya Ş. : Şa'ban L. : Şevval T.D.K. : Türk Dil Kurumu

T.D.V. : Türkiye Diyanet Vakfı

T.T.K. : Türk Tarih Kurumu Üniv. : Üniversitesi VGM : Vakıflar Genel Müdürlüğü vb. : Ve benzeri vd : Ve diğerleri Yay. : Yayınları

y.y. : Yayın yeri yok

Z. : Zi'l-hicce

(13)

1

GİRİŞ 1. TARİHTE AFYONKARAHİSAR

Afyonkarahisar şehrinin en eski adının Akronio olduğu Yunanca yazılı metinlerden anlaşılmaktadır. Latince kitabelerde Akronium1_{olarak geçen bir kaleden}

bahsedilmiştir. Afyonkarahisar, Selçuklu egemenliği altında iken Karahisar-ı Devle, Sahip Ata’ya izafetle Osmanlı Döneminde de Karahisar-ı Sahib olarak anılmış, koyu renkli volkanik kayalardan oluşan bir tepe üzerindeki kalesinden dolayı karahisar şeklinde şöhrete sahip olmuştur2_.

Anadolu coğrafyasında, Karahisar ismi çok sık kullanılmıştır. Sert bazalt veya lavlardan oluşmuş kaya kütlelerinin renginden dolayı kara, yüksek, erişilmesi güç bir yerde kurulmuş harap kalelere ve bunların yakınında bulunan köy, kasaba ve şehir gibi yerleşim yerlerine hisar adı verilmiştir3_.

Sahip ismi ise Anadolu Selçukluların son dönemlerinde yaşayan ve Moğol istilası sırasında buraya sığınan Sahip Ata Fahreddin Ali Bey’in adından gelmektedir. Günümüzde kullanılan Afyon adı ise bu bölgede eskiden beri geniş ölçüde üretimi yapılan haşhaşa dayanır4_.

2. MAHALLİ TARİH ARAŞTIRMALARININ ÖNEMİ

Türk tarih araştırmalarında hiç kuşkusuz siyasi ve askeri tarih daima ön planda olmuştur. Araştırmacılar genelde bu alanlarla ilgilenmiş, bu konularda çok sayıda eser meydana getirilmiştir. Askeri ve siyasi tarihin tam olarak aydınlatılabilmesi için kesinlikle ekonomik, kültürel ve sosyal tarihin de belinmesi gerekmektedir. Aksi takdirde askeri ve siyasi tarihin tam olarak aydınlatıldığı söylenemez. Fakat son yıllarda bu alanlarla ilgili çalışmalar hız kazanmıştır.

Sosyal tarihin bir alt dalı olan mahalli tarih hakkında da son yıllarda pek çok çalışma yapılmış ve yapılmaya devam etmektedir. Bu mahalli araştırmalar sayesinde dönemlerine ait şehirlerin siyasi, ekonomik, kültürel, askeri ve idari konularıyla ilgili pek çok bilinmeyen gün yüzüne çıkmıştır.

1_{Afyon İli Yıllığı (1967), İstanbul 1968, s.37.}

2_{Feridun Emecen, “ Afyonkarahisar”, D.İ.A., C.I., T.D.V., Yay., İstanbul 1988, s.443.} 3_{Besim Darkot, “ Karahisar”, İ.A., C.VI, M.E.B., Yay., Eskişehir 1997, s.276.} 4_{Emecen, a.g.m., s.443.}

(14)

2

Yerel tarih araştırmalarında kullanılabilecek zengin kaynaklar mevcuttur. Bu kaynakları arkeolojik buluntular ve yazılı kaynaklar olarak sınıflayabiliriz. Yazılı kaynaklar tahrir defterleri, seyahatname, salname, vakfiye, hatırattır. Bir diğer önemli kaynak ise 17. Yüzyıldan itibaran yazılmaya başlanan ve yerel tarihçilik açısından son derece eşsiz bilgilere sahib şer’iyye sicilleridir.

2.1. ŞER’İYYE SİCİLLERİNİN TARİHİ ÖNEMİ

Şer’iyye sicilleri, kadılar tarafından tutuldukları için kadı defterleri veya sicilleri, mahkeme konusu davalar içerdikleri için mahkeme defterleri veya şer’i mahkeme defterleri ya da sicil-i mahfuz diye değişik şekillerde adlandırılmışlardır5_{. Bugünkü mahkemelerde nasıl olaylar kayda geçiriliyorsa,}

eskiden de kadı önüne gelen her olay kayda geçirilmiştir6_.

Şer’iyye Mahkemeleri Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan Tanzimat dönemine kadar uzun yıllar her türlü hukuki anlaşmazlıkların çözüldüğü bir makam olmuştur. Bu mahkemelerde bir kadı ile naib, kassam, mukayyid ve şuhudü’l-hal denilen kişiler görev almıştır7_{. Mahkemenin bulunduğu yerin büyüklüğüne göre bu muhtelif}

yardımcıların sayısı da değişmekteydi8_.

Osmanlı Devleti’nde şer’iyye sicilleri, XV. Asırdan başlayarak XX. Asrın ilk çeyreğine kadar uzun bir zaman dilimini ihtiva etmektedir. Türk Tarihi, Türk siyasi, iktisadi, sosyal ve hukuk hayatına dair kararlar içermesi bakımından da bu siciller, Türk Kültür tarihinin temel kaynakları arasında yer alır9_.

Kadıların bulunduğu yerde birer şer’i mahkemenin kurulduğu bilinmektedir. Şer’i ve hükmi uygulamalar ile işleri kendilerine gönderilen emirler çerçevesinde görerek Hanefi mezhebi hükümlerine göre karar veren kadıların, nikah, evlenme, boşanma, miras taksimi, yetim ve gaib malının korunması, vakıf hükümlerine uyulması, cürüm ve cinayet ile bütün diğer davalarla ilgili kararlarına ve diğer

5_{Abdülaziz Bayındır, İslam Muhakeme Hukuku (Osmanlı Devri Uygulaması), İ.İ.A.V., Yay., İstanbul} 1986, s.1.

6_{Süleyman Gönçer, Afyon İli Tarihi, C.II, Afyon 1991, s.42.}

7_{İlber Ortaylı, “ Kadı”, D.İ.A., C.XXIV, T.D.V., Yay., İstanbul 2001, ss.65-71. Ayrıca görevliler} hakkında geniş bilgi için bkz. Yusuf Halaçoğlu, XIV-XVII. Yüzyıllarda Osmanlılarda Devlet Teşkilatı

ve Sosyal Yapı, T.T.K. Yay., Ankara 1996.

8_{Özer Küpeli, “ Şer’iyye Sicillerinin Şehir Tarihçiliği ve Afyonkarahisar Tarihi İçin Önemi”, Taşpınar,} S. 3. Kasım 2001. s.54.

(15)

3

hususlarına dair bilgiler sicillerde yer almaktadır10_.

Araştırmacılar tarafından yapılan çalışmalarda11_{, sicillerin ihtiva ettiği konular}

çeşitli yönleriyle değerlendirilmiştir. Sicillerde yerel tarihçilik, şehir hayatı, insanların etnik, dini, etnografik ve sosyo ekonomik durumları ele alınmıştır. Bu belgelerden hareketle toplumun yapısı, yaşayışı, şehir ve kasaba hayatının işleyiş tarzı ortaya çıkarılmıştır.

2.2. 643 NUMARALI ŞER’İYYE SİCİLİ

Tez konusu 643 numaralı Karahisar-ı Sahib Şer’iyye Sicilinin 1-120 Numaralı sayfalarıdır. İlk belge 23 M. 1330/13 Ocak 1912 tarihli olup, son belge 4 Za. 1329/27 Ekim 191112_tarihlidir.

18x43 cm. boyutundaki defterin sırtı kahverengi meşin, satıhlar mavi pontizot bez kaplıdır. Defter 131 varak 262 sayfadan ibarettir. Numaralandırma sayfa esas alınarak yapılmıştır. Defterde silinti fazla bulunmamakla birlikte, bazı yerlerde yanlış yazılan yerlerin üstü çizilmiş, bazı belgelerde de tekrar yapıldığı görülmüştür.

Bu Sicil Defteri Karahisar-ı Sahib'in diğer sicilleri gibi Afyonkarahisar Müzesinde muhafaza edilmekte iken, Ankara Milli Kütüphane'ye nakledilen 158 defterden13_{biridir. Afyon Kocatepe Üniversitesi'nin kurulmasıyla beraber bir proje}

dâhilinde A.K.Ü. Tarih Bölümü'nce şer'iyye sicillerinin tamamına ait mikrofilmler

10_{İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Devleti’nin İlmiye Teşkilatı, Ankara 1984, s.108-109.}

11_{Şer’iyye scilleri esas alınarak Karahisar-ı Sahib hakkında yapılan çalışmaların bazıları şunlardır:} Üçler Bulduk, XVI. Yüzyılda Karahisar-ı Sahib Sancağı, Ankara Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 1993; Naci Şahin Şer’iyye Sicillerine Göre XIX. Yüzyılın Sonlarında

(1875-1900) Karahisar-ı Sahib Sancağı, Ankara Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora

Tezi, Ankara 2002; Mehmet Güneş, XVIII. Yüzyılın İkİnci Yarısında Karahisar-ı Sahip Sancağı

(Şer’iyye Sicillerine Göre), Gazi Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, Ankara

2003; Mehmet Güneş, Tanzimat Dönemi Öncesinde Karahisar-ı Sahib Sancağı ( 67 Numaralı Şer’iyye

Siciline Göre), Gazi Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisan Tezi, Ankara 1996;

Naci Şahin, 568 Numaralı Karahisar-ı Sahib Şer’iyye Siciline Göre Afyon (H. 1260/1265-M.

1844/1849), A.K.Ü., Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisan Tezi, Afyon 1998; Gürsoy

Şahin, Karahisar-ı Sahib’de Sosyo-Ekonomik Yapı (1684-1686), A.K.Ü., Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisan Tezi, Afyon 2001; Ömer Demirtaş, 647 Numaralı Karahisar-ı Sahip Şer’iyye

Sicili, A.K.Ü., Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisan Tezi, Afyon 2004; Dilaver

Durakşahin, 652 Numaralı Karahisar-ı Sahib Şer’iyye Sicili, A.K.Ü., Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisan Tezi, Afyon 2006; Mehmet Özgür Ergün, 653 Numaralı Karahisar-ı Sahip

Şer’iyye Sicili, A.K.Ü., Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisan Tezi, Afyon 2009; Ali

Ateşçelik, 648 Numaralı Karahisar-ı Sahip Şer’iyye Sicili, A.K.Ü., Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisan Tezi, Afyon 2014.

12_{Çalışmada kullanılan tarih çevirmeleri “ http://www.ttk.gov.tr/takvim.asp” adresi esas alınarak} yapılmıştır.

(16)

4

temin edilmiş ve bu mikro filmlerden 71 defterin fotokopisi elde edilmiştir14_.

Çalıştığımız defterin fotokopisi bu suretle temin edilmiştir.

Defterin ilgili sayfaları arasında ilk belge 23 M. 1330/13 Ocak 1912 tarihli vekâlet hüccet sureti olup, son belge 4 Za. 1329/27 Ekim 1911 tarihli tereke taksim hücceti suretidir.

Defterde bulunan belgelerin 90’ı hüccet, 36’sı i’lam ve 2’si arz’dır. Bu belge türlerini kısaca açıklayalım.

Hüccet: Hâkim huzurunda ikrar, takrir, akit, vasi tayini ve bir hususa izin verilmesi gibi hüküm içermeyen hususlar hakkındaki belgeler15_{olup konularına göre}

nikâh, talak, fesh-i nikâh, mehir, nafaka, vasi tayini gibi kısımlara ayrılır16_.

İ'lam: Lügatte; bir davanın, mahkemece nasıl bir hüküm ve karara bağlandığını gösteren resmi vesika17_{demektir. Her i'lamda mutlaka kadının imzası ve}

mührü, taraflar, dava konusu ve iddia ile davalının cevabı, isbat davaları, kadının kararı ve tarih bulunur. İ'lamların en önemli özelliği kadının kararının bulunmasıdır18_.

Şer"iyye mahkemelerinde kadı, yargılamayı bitirdikten sonra verdiği kararı önce sözlü olarak anlatır, daha sonra ise hükmü içeren i’lamı düzenlerdi. Bunun bir sureti sicil defterine kaydedilir birer sureti de davalı ve davacıya verilirdi19

Arz/Ma’ruzât: Lügatte; ibraz etme, sunma, arz edilen şeyler ve sunulanlar anlamına gelmektedir20_.

14_{Küpeli, “Şer’iyye Sicillerinin Şehir Tarihçiliği ve Afyonkarahisar Tarihi İçin Önemi”, s.57.} 15_{Mehmet Zeki Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, M.E.B.Yay., C.I-III, İstanbul} 1983, s.607.

16_{Ahmet Akgündüz, "Şer'iyye Mahkemeleri ve Şer’iyye Sicilleri", Türkler, C.X, Yeni Türkiye Yay.} Ankara 2002, ss.60-67.

17 _{Ferit Develioğlu, Osmanlıca-Türkçe Lügat, Aydın Kitabevi Yay., Ankara 1996, s.426.} 18 _{Halil Cin-Ahmet Akgündüz, Türk Hukuk Tarihi, C.I, İstanbul 1990, s.420.}

19_{Cin-Akgündüz, a.g.e., C.I, s.355.}

(17)

5

BİRİNCİ BÖLÜM

DEFTERDE BULUNAN BELGELERİN ÖZETLERİ

1. 643 NUMARALI SİCİL DEFTERİNDE GEÇEN BELGELERİN ÖZETLERİ

SAYFA VE BELGE NO: 1/1(23 M. 1330/13 Ocak 1912)

Karaarslan Karyesi’nden, Badi Ömeroğlu Hâcı Ömer bin Ahmed, kardeşleri Seyfi ve Nazike, Salar Karyesi’nden İnceoğlan Mehmed ve kardeşi Bekir’in arasındaki arazi anlaşmazlığından dolayı Artin Efendi’yi vekîl tayin ettiğine dair vekâlet hücceti suretidir.

Hâcı Nasuh Mahallesi’nden Fâtma bint-i Abdullah’ın babası Abdullah ve kardeşi Mehmed’in miraslarından kalan hissesinden dolayı oluşabilecek davaları için Ali Osmân Efendi ibn-i Hâcı Ali’yi umumi vekîl tayin ettiğine dair vekâlet hücceti suretidir.

SAYFA VE BELGE NO: 2/3(15 S 1330/4 Şubat 1912)

Sinanhalife Mahallesi’nden iken vefat eden Mitroviçzâde Hasan efendi ibn-i Hamza bin Abdullah’ın mirası eşi Rukiye bint-i Bekir ile çocukları Âyişe, Hilmi, Ömer ve Mustafa’ya kalmıştır. Müteveffa sağlığında Gündoğmuş Mahallesi’nden Dervîş Mehmedoğlu Saraç Ömer bin Mehmed’den 15 lira borç almış, bunun 10 lirasını geri ödemiştir. Kalan 5 liranın mirasçıları tarafından ödenmesi için Dervîş Mehmedoğlu Saraç Ömer bin Mehmed’in dava açtığına ve söz konusu meblağın mirasçılar tarafından ödenmesine dair i’lam suretidir.

SAYFA VE BELGE NO: 3/4(10 M. 1330/31 Aralık 1911)

Arab Mescidi Mahallesi’nden iken vefât eden Çarkacı Hâcı Ahmedzâde Hâcı Süleymân Ağa ibn-i Ahmed bin Ahmed’in mirası eşi Hâce Şerîfe bint-i Hâcı Abdurrahman Ağa ile çocukları Azîze, Emîne, Fâtma, Hâcı Ahmed, Abdurrahman ve Bekir’e kalmıştır. Azize’nin babasından miras kalan hissesine müdahale edenlere ve borçlulara karşı eşi Ahmed Ağa’yı vekil tayin ettiğinde dair vekâlet hücceti suretidir.

(18)

6

Nakilci Mahallesi’nden iken vefat eden Katırcıoğlu Mustafâ Efendi ibn-i Mehmed Efendi bin Abdullah’ın oğlu Remzi, reşit olduğunu iddia etmiştir. Bu çerçevede babasından kalan bin üç yüz on dört kuruşun annesi Atîke bint-i Hüseyin aracılığı ile Eytam Sandığına konulduğunu ve belirtilen meblağın Eytâm Müdürü Mehmed Efendi ibn-i İbrâhim Efendi tarafından kendisine geri verilmesini konu edinen i’lam suretidir.

Sinanpaşa Mahallesi’nden iken vefat eden Nerdibanizâde Hâcı Nûrî Efendi ibn-i Abdurrahman bin Abdullah’ın mirası eşi Râbiâ bint-i Hâcı Mehmed Efendi ile büyük kızı Fahriye, büyük oğulları Hasib ve Niyazi Efendi’ye ve küçük oğulları Mustafa ve Ali’ye kalmıştır. Mustafa ve Ali reşit olmadıkları için babalarından kalan mirasın idaresi için anneleri Rabia Hatun’un vasi tayin edildiğine dair vesayet hücceti suretidir.

Sinanpaşa Mahallesi’nden iken vefat eden Nerdibanizâde Hâcı Nûrî Efendi ibn-i Abdurrahman bin Abdullah’ın mirası eşi Râbiâ bint-i Hâcı Mehmed Efendi ile büyük kızı Fahriye, büyük oğulları Hasib ve Niyazi Efendi, Küçük oğulları Mustafa ve Ali’ye kalmıştır. Fahriye Hanım ve Niyazi Efendi ile Râbiâ bint-i Hâcı Mehmed Efendi vasileri olduğu Ömer ve Ali’nin menkul ve gayri menkul mallar için ve alacak verecek meseleleri ile ilgili oluşacak davalar hakkında Hasib Efendi’yi vekil tayin ettiklerine dair vekalet hücceti suretidir.

Garb Mescidi Mahallesi’nden iken vefat eden Çarkacızâde Hâcı Süleymân Ağa ibn-i Ahmed bin Ahmed’in mirası eşi Hâce Şerîfe bint-i Hâcı Abdurrahman Ağa ile büyük kızları Azize ve Emine, küçük kızı Fatıma ve büyük oğlu Hacı Ahmed ile küçük oğulları Abdurrahman ve Bekir’e kalmıştır. Bununla beraber reşit olmayan Fatıma, Abdurrahman ve Bekir’in babalarından kalan mirasın idaresi için anneleri Hâce Şerîfe Hatun’un vasi tayin edildiğine dair vesayet hücceti suretidir.

(19)

7

SAYFA VE BELGE NO: 7/9(2 Ra. 1330/20 Şubat 1912)

Mecîdiye Mahallesi’nden, Teb’a-i Devlet-i Âliyye’nin Ermeni Milleti’nden iken bundan akdem vefat eden Anna bint-i Ohannes veledi Heci Artin’in mirası kızları Agavni, Tavlesya, Lusaber ve oğlu Oseb’e kalmış, mirasın idaresi için Anna’nın zevci Kirkor vasi tayin edilmiş ise de Kirkor dahi vefat edince, mensup oldukları Kilise Cemiyeti’nin şahitliği ile Agavni, Tavlesya, ve Lusaber’in vasiliğine Karabet veledi Ohannes’in tayin edildiğine dair vekalet hücceti suretidir.

Karaman Mahallesi’nden, Ni’metullah bint-i Hüseyin nâm Hâtûn’un vekili olan Eniştesi Süleymân Efendi ibn-i Abdurrahman tarafından, Ni’metullah Hâtûn’un boşandığı eşi Terzi Yûsufoğlu Süleymân Efendi ibn-i Yûsuf’un, Ni’metullah Hâtûn’un eşya, kilim ve beşibirlik altınına haksız yere el koyduğunu ve bu malların iadesi için dava açmıştır. Mahkemece yapılan inceleme ve şahitlerin ifadeleri doğrultusunda, Ni’metullah Hâtûn’un bir adet beşibirlik altını, iki kilimi ve yirmi yedi kurûş kıymetindeki bir yüzüğü Süleymân Efendi’ye geri vermesini konu edinen i’lam suretidir.

Sinanpaşa Mahallesi’nden iken vefat eden Hâcı Portakaloğlu Hâcı Yahyâ Efendi ibn-i Hâcı Süleymân bin Abdullah’ın mirasının kızları Hadîce ve Zehrâ, oğulları Hâcı Mehmed, İsmâil Efendi’ye kaldığını fakat Zehrâ’nın da vefat etmesi üzerine hissesinin kardeşlerine dağıtılmasını beyan eden taksim-i veraset hücceti suretidir.

Sinanpaşa Mahallesi’nden, Kezbân Hâtûn ibnete Mehmed, Selanik vilâyeti’nden Murâd Çavuş’un eşi olduğunu ve eşinin kendisinden olan kızı Hanife’yi nafakasız bırakarak kayıplara karıştığını beyan etmiş ve nafaka talebinde bulunmuştur. Yapılan mahkeme ile İstanbul’un Fındıklı semtinde olan Murâd Çavuş’un altmış kuruş nafaka ödemesini konu edinen nafaka hücceti suretidir.

(20)

8

bin Abdullah’ın mirası eşi Ni’metullah bint-i Murâd ile büyük kızları Hayriye ve Fatıma, küçük kızları Rahîme ve Ümmü Seleme ile daha önceden vefat eden eşi Şerîfe bint-i Hasan Hüseyin’den olan kızı Hadîce ve oğlu Sabrî’ye kalmıştır. Bununla beraber reşit olmayan Rahîme ve Ümmü Seleme’nin babalarından kalan mirasın idaresi için anneleri Ni’metullah Hâtûn’un vasi tayin edildiğine dair vesayet hücceti suretidir.

Hâcı Mehmed Efendi ibn-i Hüseyin Efendi, Kasım Paşa Abdurrahim Mısrî Vakfı mütevellisi Abdurrahman Ağa ibn-i İbrâhim aleyhine cüz’-hanlık dolayısıyla birikmiş olan alacaklarının ödenmesi için dava açmıştır. Abdurrahman Ağa yapılan davetlere icabet etmediği gibi vekil dahi göndermemiştir. Bunun üzerine Hacı Mehmet Efendi Da’vâ Vekîllerinden Fazlızâde Ahmed Efendi ibn-i Süleymân huzurunda gıyabi mahkeme yapılmasını istemiştir. Yapılan mahkeme sonucunda vakıftaki vazifesinden dolayı üç bin beş yüz yetmiş akçenin davacıya ödenmesine karar verilmiştir. Abdurrahman Ağa bu karara itiraz etmiş, yapılan araştırma ve Fetvâhâne-i Ali’den gelen kayıtlar, şahitlerin, şahitlikleri ile eski hükmün geçerli olmasına karar verilmesine ve bu durumun Ahmed Efendi’ye tembih olunduğuna dair i’lam suretidir.

Sinanpaşa Mahallesi’nden iken vefat eden Nerdibanizâde Hâcı Nûrî Efendi ibn-i Abdurrahman bin Abdullah’ın varisi olduğunu iddia eden Hâsib Efendi ibn-i Hâcı Nûrî Efendi, babasının Hâcı Alioğlu Mahallesi’nden Ali Efendi ibn-i Ahmed’den otuz altı kurûş alacak hakkı olduğunu ve kendi hissesine düşen yedi kuruşun ödenmesini konu edinen i’lam suretidir.

SAYFA VE BELGE NO: 12/16(4 Z. 1329/26 Kasım 1911)

Çavuşbaşı Mahallesi’nden iken vefat eden Panterioğlu Mehmed bin Mustafâ bin Abdullah’ın mirası eşlerine ve çocuklarına kalmıştır. Eşlerinden olan Şerîfe Hatun, eşinden kalan koyun ağılı, bağ, tarla ve mülklerde olan hissesine müteveffanin oğulları Mustafâ ve Hüseyin’in el koyduklarına ve bu hissenin geri iade edilmesini konu edinen i’lam suretidir.

(21)

9

Sincanlu Nâhiyesi’ne bağlı Sinanpaşa Karyesi’nden iken vefat eden Çobanoğlu Berber Salih bin Hâcı Osmân bin Hâcı Hüseyin’in mirası eşi Hâcer bint-i Ali ,vâlidesi Zeliha bint-i Abdullah ile oğlu Osman’a kalmıştır. Egeste Mahallesi’nden Acemoğlu İbrâhim bin Hüseyin, Berber Salih’ten üç yüz doksan sekiz buçuk kurûş alacağı olduğunu ve bu miktarın mirasçıları tarafından ödenmesi için vekilleri Abdulkâdir ibn-i Hâcı Osmân’a tembibn-ihte bulunulduğunu konu edibn-inen ibn-i’lam suretibn-idibn-ir.

Surub Toros Mahallesi’nden iken vefat eden Abayioğlu İsteban veledi Artin veledi İsteban veledi Atamik’in mirası eşi Gülperi bint-i Agop ile oğlu Kalos’a ve vefat eden eşi Nazlı bint-i diğer Agop’dan olan çocukları Curik ve Karnik’e kalmıştır. Gülperi Hanım’ın vefat etmesiyle mirası oğlu Kalos’a kalmış, Karnik’in vefat etmesiyle mirası eşi Diruhi bint-i Asadir ve kızı Zaruhi’ye kalmıştır. Reşit olmayan Zaruhi ve Kalos’un miraslarının idaresi için, Curik’in vasi tayin edildiğine dair vesayet hücceti suretidir.

Hâcı Mustafâ Mahallesi’nden iken vefat eden Çoban Hâcı Alioğlu Halil bin Ali bin Abdullah’ın mirası oğulları Ali, Arif ve Hüseyin’e kalmış, Hüseyin’in vefat etmesiyle mirası eşi Rahîme bint-i Mahmûd ile küçük oğulları Halil ve Hüseyin’e kalmıştır. Bununla beraber reşit olmayan Halil ve Ali’nin babasından kalan malların idaresi için, Ali’nin vasi tayin edildiğine dair vesayet hücceti suretidir.

SAYFA VE BELGE NO: 15/20(14 Ra. 1330/3 Mart 1912)

Ni’metullah Hanım’ın mahkemede görülen bir davası dolayısıyla kendisine 16 Şubat 1912’de gönderilen tebliğ ile bir üst mertebeye on beş gün içerisinde itirazda bulunabileceği belirtilmişti. Belirtilen süre içerisinde itirazda bulunmadığı ve eski hükmün kabul olunduğunu belirten hüccet suretidir.

SAYFA VE BELGE NO: 15/21(10 M. 1330/31 Aralık 1911)

Kahil Mahallesi’nden iken vefat eden Çarkacı Hâcı Ahmed Ağazâde Hâcı Süleymân Ağa ibn-i Ahmed bin Ahmed’in mirası eşi Hâce Şerîfe bint-i Hâcı Abdurrahman Ağa ile büyük kızları Azize ve Emine, küçük kızı Fatıma ve büyük oğlu

(22)

10

Hâcı Ahmed ile küçük oğulları Abdurrahman ve Bekir’e kalmıştır. Emine’nin babasının mirasından dolayı doğabilecek bütün davalara karşı eşi Abdullah Ağa ibn-i Hâcı Mehmed’e vekil tayin ettiğine dair vekâlet hücceti suretidir.

Sincanlu Nâhiyesi’ne bağlı Mahmarı Karyesi’ndeki Câmi-i Şerif’te İmâmlık görevini yapan Ali Efendi ibn-i Hüseyin’in vefat etmesi üzerine boş kalan vazifesine oğlu Halil Efendi’nin tayin edilmesine dair arz suretidir.

Sinanpaşa Mahallesi’nden iken vefat eden Nerdibanizâde Hâcı Nûrî Efendi ibn-i Abdurrahman bin Abdullah’ın mirası eşi Râbiâ bint-i Hâcı Mehmed Efendi ile büyük kızı Fahriye, büyük oğulları Hasib ve Niyazi Efendi ve küçük oğulları Mustafa ve Ali’ye kalmıştır. Zaviyesultan Mahallesi’nden Monlâzâde Feyzi Beğ ibn-i Ahmed Ağa, Tazlar ve Paşalar Köyleri’ndeki aşar bedelinden dolayı, Hâcı Nûrî Efendi’nin zimmetinde kalan otuz dört bin yüz on yedi kurûş alacağını mirasçıların vekili olan Hasib Bey’den talep etmiştir. Yapılan inceleme neticesinde otuz dört bin yüz kuruşun davacıya ödenmesine karar verilen i’lam suretidir.

Sibsin Karyesi’nden Berberoğlu Hasan bin Ali bin Osmân askerlik hizmetini yapmakta iken bin üç yüz yirmi dört senesinde Yemen Vilâyetine bağlı Hedide Sancağı’nın Cebeloğlu Kal’âsında eceliyle vefat etmiştir. Mirası eşi Neslihân Hatun, babası Berberoğlu Ali bin Osmân ve annesi Ümmü Gülsüm bint-i Osmân’a kalmış, Ümmü Gülsüm’ün vefat etmesiyle mirası çocukları Osmân ve İsmâil’e intikal etmiştir. Neslihân Hatun’un eşinden kalan mirastan hissesine düşün on iki kuruşun Berberoğlu Ali bin Osmân tarafından kendisine ödenmesini konu edinen i’lam suretidir.

Susuz Karyesi’nde bulunan Câmi-i Şerif’in bakım, onarım işleri ile câmiye bağışlanan malların idaresinin hiç kimse tarafından yapılmadığı ve bu işlerle ilgilenecek bir kişinin tayin edilmediği hakkında köy halkının müracaatı söz konusu olmuştur. Bunun üzerine Mutasarrıfoğlu Ahmed Efendi ibn-i İbrâhim’in görevlendirildiğini beyan eden tevliyet hücceti suretidir.

(23)

11

Câmi-i Kebîr Mahallesi’nden Çopuroğlu Arif Efendi ibn-i Hâcı Ahmed’in eşi Esmâ Hâtûn bint-i Hâcı Ahmed, babası Köse kethüdazâde Hâcı Ahmed Ağa ibn-i Musa’nın mirasından kalan hissesinden dolayı oluşabilecek bütün davalara karşı eşi Arif Efendi’yi vekil tayin ettiğine dair vekâlet hücceti suretidir.

Monlâ Bahşi Mahallesi’nden iken vefat eden Hancıoğlu Mehmed Çavuş ibn-i İbiş bin Yahyâ’nın mirası reşit olmayan oğlu Hakkı’ya kaldığından dolayı Eytâm Sandığına emanet edildiği belirtilmiştir. Bununla beraber Hakkı reşit olduğunu iddia ederek Eytâm Sandığına emanet edilen iki bin yedi yüz elli bir kurûş yirmi parayı, Eytâm Müdürü Mehmed Efendi ibn-i İbrâhim Efendi’den iadesini istemiştir. Yapılan inceleme ve şahitlerin ifadeleri doğrultusunda Hakkı’nın reşit olduğuna ve mirasın iade edilmesine dair i’lam suretidir.

Sincanlu Nâhiyesi’ne bağlı Sinanpaşa Karyesi’nden iken vefât eden Çobanoğlu Berber Salih bin Hâcı Osmân bin Hâcı Hüseyin’in mirası eşi Hâcer bint-i Abdullah, oğlu Osmân ve annesi Zeliha bint-i Abdullah’a kalmıştır. İzmir’in Peştemalcılar Başı’ndan tüccar Onnik Efendi Eğyazaryan veledi Mardiros, vekili Hâcı Sofi Edvaryan Efendi veledi Karabet aracılığı ile müteveffadan on dokuz kuruş alacağı olduğunu iddia etmiştir. İddianın haklı bulunduğuna, bu alacağının mirasçılar tarafından ödenmesini vekilleri olan Abdulkâdir’e tembih edildiğine dair i’lam suretidir.

Mecîdiye Karyesi’nden Hâcı Rüstemoğlu Tâhir bin Hâcı Rüstem, Mustafâoğlu Mazlum Bin Mustafâ, Rüstemoğlu Mustafâ bin Rüstem, Ahmedoğlu Bekir bin Ahmed, Mehmedoğlu Hasan bin Mehmed, Mehmedoğlu İshak bin Mehmed, Bayramoğlu Osmân bin Bayram ve Hasanoğlu Mümin bin Hasan’ın haklarında oluşabilecek bütün davalara karşı, Vükelâ-yı De’âvîden Ahsenihavizâde Ahmed Efendi ibn-i Hasan Efendi’ye vekalet verdiklerine dair vekalet hücceti suretidir.

(24)

12

SAYFA VE BELGE NO: 23/30(5 S 1330/25 Ocak 1912)

Hâcı Nasuh Mahallesi’nden Şerîfe bint-i Ahmed, Dam Dülğer Bekiroğlu Arif bin Bekir’in mirasından kalan hissesine müdahale edenlere karşı dava açtığına ve İsmâil Efendi’yi vekil tayin ettiğine dair vekâlet hücceti suretidir.

Surub Toros Mahallesi’nden iken vefat eden Kürekciyan Kirkor veledi Abraham’ın kızı Serpuhi hissesi ve Dişli Karyesi’nde bulunan emlak ve arazilerinin bütün işlemleri ile ilgilenmesi için, Hâcı Murâd Mahallesi’nden Arakilyan Kirkor veledi Arakil’i vekil tayin ettiğine dair vekalet hücceti suretidir.

Şuhûd Nâhiyesi’ne bağlı Balçıkhisar Karyesi’nden Dorukluoğlu İsmâil, kardeşi Ahmed ibn-i Hâcı İbrâhim ve birâderi Hâcı Yûsuf bin Hâcı Mustafâ aleyhine Fâtma bint-i Hâcı İbrâhim miras davası açmıştır. Bu dava ve olabilecek başka davalardan dolayı Dorukluoğlu İsmâil, kardeşi Ahmed ibn-i Hâcı İbrâhim ve birâderi Hâcı Yûsuf bin Hâcı Mustafâ’nın, Hacı Yûsuf Efendi’yi vekîl tayin ettiklerine dair vekâlet hücceti suretidir.

Monlâ Bahşi Mahallesi’nden iken vefat eden Âyişe bint-i Mustafâ bin Mehmed’in mirasçısı olan Vanlıoğlu Mustafâ bin Ahmed, annesinin Mehmed Efendi’den kırk kuruş alacağı olduğunu iddia etmiştir. Davacı bu alacak miktarından kendi hissesine düşen altı kurûş on beş lirâyı Mehmed Efendi’den talep etmiştir. Mahkemenin davacıyı haklı bulduğuna ve Mehmed Efendi’nin bu miktarı ödemesi gerektiğine dair kararı içeren i’lam suretidir.

Şuhûd Nâhiyesi’ne bağlı Balçıkhisar Karyesi’nden Ali Fevzioğlu Mustafâ bin İbrâhim’in, annesi Âyişe bint-i Mehmed’ten kalan mirasını müdahale edenlere karşı oluşabilecek davalardan dolayı Vükelâ-yı De’âvîden Hocazâde Salim Efendi Hâcı Rafet Efendi’yi vekil tayin ettiğine dair vekalet hücceti suretidir.

(25)

13

Aziziye Kazâsına tâbi Bağlar Karyesi’nden Köçenoğlu Osmân bin Ahmed Tevkifhânede bulunduğundan dolayı, aynı kazanın Elhan Karyesi’nde bulunan eşi Ardıçoğlu Kerimesi Dudu’nun kendisi aleyhine nikâh davası açtığını belirtmiştir. Bu dava ve oluşabilecek diğer davalardan dolayı Çallı Mahallesi’nden Daim Çıldıroğlu Hâcı İsmâil Ağa ibn-i Mustafâ’yı vekil tayin ettiğine dair vekâlet hücceti suretidir.

Seydilersultan Karyesi’nden Osmânoğlu Abdullah bin Osmân, Sarı Alioğlu Abdullah bin Mustafâ, Aliyeoğlu Hasan bin Osmân, Hatiboğlu Mehmed Ali bin Hâcı Hüseyin, Tekyenişinoğlu Bektaş bin Halil, Kara Mehmedoğlu Mehmed bin Eyyûb ve Hatiboğlu Ali bin Abdusselim’in; Seydilersultan Karyesi’nde bulunan Hasan Basri Hazretlerinin emlak, mülk ve arazilerine müdahale edenlere karşı oluşabilecek davalardan dolayı tek tek ve toplu halde Monlâ Mehmed ve Hâcı Mehmed’i vekil tayin ettiklerine dair vekâlet hücceti suretidir.

Sincanlu Nâhiyesi’ne bağlı Hırka Karyesi’nden Abdulkâdir bin Abdulkâdir bin Abdulkâdir askerlik hizmetini yapmakta iken şehiden vefat etmiş ve mirası reşit olmayan oğlu Mustafa’ya kalmıştır. Mustafa reşit olmadığı için mirası Eytam Sandığı’nda tutulmuş ve Eytâm Müdürü Mehmed Efendi vasi olarak tayin edilmiştir. Sinanpaşa Mahallesi’nden Arikzâde Hâcı Arif Efendi ibn-i Hâcı Ahmed Efendi, Mustafa’ya kalan mirastan vasisi aracılığı ile iki senede ödemek üzere bin dokuz yüz on bir kurûş yirmi para borçlanmıştır. Borcu karşılığında bütün mallarını rehin bırakmıştır. Hacı Arif Efendi’nin borcuna karşılık mallarına değeri üzerinden el konulması, artan paranın kendisine iade edilmesi şartıyla Mehmed Efendi’yi vekil tayin ettiğine dair vekâlet hücceti suretidir.

Nurcu Mahallesi’nden iken vefat eden Hüsamoğlu Ali bin Hâcı Abdullah’ın mirası reşit olmayan kızları Ümmü Seleme, Ni’metullah, Şerîfe ve reşit olmayan oğlu Osman’a kalmıştır. Çocuklar reşit olmadığı için malları Eytam Sandığı’nda tutulmuş ve Eytâm Müdürü Mehmed Efendi vasi olarak tayin edilmiştir. Nurcu Mahallesi’nden

(26)

14

Monlâzâde Mehmed Nûrî Paşa zevcesi Gülizar Hanım’ın, Ümmü Seleme, Ni’metullah, Şerîfe ve Osman’a kalan mirastan vasisi aracılığı ile iki senede ödemek üzere beş bin doksan yedi buçuk kuruş borcu olduğunu ve Eytâm Müdürü, Kubelü Mahallesi’nden Yahyâ Beğzâde Sadrî Efendi ibn-i Mehmed Vâsıf Efendi, Zaviyesultan Mahallesi’nden Monlâzâde Mansur Beğ ibn-i Mehmed Nûrî Paşa ve Medîne-i mezbûre Maiyyet Me’muru Ali Rızâ Beğ ibn-i Ahmed Kahraman’ı kefil gösterdiğine dair hüccet suretidir.

Karaman Mahallesi’nden iken vefât eden Koca Hüseyinoğlu Mehmed bin Monlâ Ahmed’in mirası reşit olmayan kızı Nazike’ye kalmıştır. Nazike reşit olmadığı için mirası Eytam Sandığı’nda tutulmuş ve Eytâm Müdürü Mehmed Efendi vasi olarak tayin edilmiştir. Zaviyesultan Mahallesi ahâlîsinden Şeyhzâde Murâd Çelebi ibn-i Abdulhalim Çelebi, Nazike’ye kalan mirastan vasisi aracılığı ile iki senede ödemek üzere bin dört yüz doksan üç kurûş yirmi para borcu olduğunu ve karşılığında, Süğlün Karyesi’nde bulunan değirmeni rehin bırakmıştır. Borcu ödeyememesi halinde değirmende bulunan hissesine değeri karşılığında el konulması ve fazla kalan paraların kendisine iade edilmesi şartıyla Mehmed Efendi’yi vekil tayin ettiğine dair vekâlet hücceti suretidir.

Murâdlar Karyesi’nden iken vefât eden Mahmûdoğlu Hâcı Seyyid bin Hâcı Ahmed‘in mirası reşit olmayan çocukları Aliye ve Abdullah’a kalmıştır. Aliye ve Abdullah reşit olmadığı için mirası Eytam Sandığı’nda tutulmuş ve Eytâm Müdürü Mehmed Efendi vasi olarak tayin edilmiştir. Egeste Mahallesi’nden Mansuroğlu Ahmed bin Mahmûd, Aliye ve Abdullah’a kalan mirastan vasisi aracılığı ile üç senede ödemek üzere dört bin altı yüz yirmi iki buçuk kuruş borçlanmış, borcu karşılığında mülkünü rehin bırakmıştır. Borcu ödeyememesi halinde malına değeri karşılığında el konulması ve fazla kalan paraların kendisine iade edilmesi şartıyla Mehmed Efendi’yi vekil tayin ettiğine dair vekâlet hücceti suretidir.

İhsânîye Karyesi’nden iken vefât eden Mehmed Efendi ibn-i Receb bin Abdullah’ın mirası reşit olmayan oğlu Şevket’e kalmıştır. Şevket reşit olmadığı için

(27)

15

mirası Eytam Sandığı’nda tutulmuş ve Eytâm Müdürü Mehmed Efendi vasi olarak tayin edilmiştir. Nakilci Mahallesi’nden Arikoğlu Nûrî bin Mehmed Efendi, Şevket’e kalan mirastan vasisi aracılığı ile üç senede ödemek üzere bin beş yüz yirmi dört kurûş borlanmış ve karşılığında Erkmen Karyesi Karakaya mevkiinde bulunan tarlasını rehin bırakmıştır. Borcu ödeyememesi halinde tarlasına değeri karşılığında el konulması ve fazla kalan paraların kendisine iade edilmesi şartıyla Mehmed Efendi’yi vekil tayin ettiğine dair vekâlet hücceti suretidir.

Corca-i Kebîr Karyesi’nden iken vefât eden Dinarlıoğlu Ali bin Ahmed’in mirası reşit olmayan oğlu Ahmed’e kalmıştır. Ahmed reşit olmadığı için mirası Eytam Sandığı’nda tutulmuş ve Eytâm Müdürü Mehmed Efendi vasi olarak tayin edilmiştir. Sinanpaşa Mahallesi’nden Receb Efendizâde Sadullah Efendi ibn-i Edhem Efendi, Ahmed’e kalan mirastan vasisi aracılığı ile üç senede ödemek üzere iki bin beş yüz doksan altı kurûş borçlanmış ve karşılığında tarlalarını rehin bırakmıştır. Borcu ödeyememesi halinde tarlalarına değeri karşılığında el konulması ve fazla kalan paraların kendisine iade edilmesi şartıyla Mehmed Efendi’yi vekil tayin ettiğine dair vekâlet hücceti suretidir.

Nurcu Mahallesi’nden iken vefât eden Hüsamoğlu Ali Ağa ibn-i Abdullah bin Abdullah’ın mirası reşit olmayan kızları Ümmü Seleme, Ni’metullah, Şerîfe ve reşit olmayan oğlu Abdullah’a kalmıştır. Çocuklar reşit olmadığı için malları Eytam Sandığı’nda tutulmuş ve Eytâm Müdürü Mehmed Efendi vasi olarak tayin edilmiştir. Fakihpaşa Mahallesi ahâlîsinden Hocazâde Rafet Efendi ibn-i Hâcı Mehmed Efendi, Ümmü Seleme, Ni’metullah, Şerîfe ve Abdullah’a kalan mirastan vasisi aracılığı ile üç senede ödemek üzere altı bin sekiz yüz elli sekiz kuruş borçlanmış ve karşılığında tarlalarını ve değirmenini rehin bırakmıştır. Borcu ödeyememesi halinde tarlalarına ve değirmenine değeri karşılığında el konulması ve fazla kalan paraların kendisine iade edilmesi şartıyla Mehmed Efendi’yi vekil tayin ettiğine dair vekâlet hücceti suretidir.

SAYFA VE BELGE NO: 36/44(15 Za. 1329/7 Kasım 1911)

Nurcu Mahallesi’nden iken vefât eden Hüsamoğlu Ali Ağa ibn-i Hâcı Abdullah bin Abdullah’ın mirası eşi Halime bint-i Hüseyin, annesi Şerîfe bint-i Ali ve

(28)

16

Halime’den doğan, reşit olmayan çocukları Şerîfe, Ümmü Seleme, Ni’metullah ve Abdullah’a kalmıştır. Şerîfe, Ümmü Seleme, Ni’metullah ve Abdullah’a kalan mirasın idaresi için, anneleri Halime bint-i Hüseyin’in vasi tayin edildiğine dair vesayet hücceti suretidir.

Nurcu Mahallesi’nden iken vefât eden Şerîfe bint-i Hasan bin Abdullah’ın mirası çocukları Râbiâ, Ni’metullah, Cevriye ve Fâtıma’ya kalmıştır. Ni’metullah ve Cevriye annelerinden kalan bir mülke, Râbiâ’nın haksız yere el koyduğunu beyan etmişler, Râbiâ’nın davaya icabet etmemesi üzerine vekili olan Helvacızâde İsmâil Efendi ibn-i Murâd’dan kendilerine düşen hisseyi talep etmişlerdir. Yapılan dava neticesinde ve şahitlerin ifadeleri ile Râbiâ’nın zorla el koyduğu mülkün geri iadesine karar verildiğine dair i’lam suretidir.

Sinanhalife Mahallesi’nden Edhemzâde Yûsuf Efendi ibn-i Ahmed Efendi kendi mülkü içinde bulunan suyu, Hâcı Eyyûb Mahallesi’nden Huriye Hanım ibnete Hâcı Arif Ağa’ya sattığına dair satış hücceti suretidir.

Cansız Mahallesi’nden Habîboğlu Ali bin Habîb bin Abdullah askerlik görevini yapmakta iken Yemen vilâyetine bağlı Mafık Kal’ası’nda eceliyle vefat etmiş, mirası eşi Zehrâ bint-i Mehmed nâm Hâtûn ve kardeşi Mustafa’ya kalmıştır. Zehrâ bint-i Mehmed nâm Hâtûn eşinden kalan mirastan kendi hissesine düşen on dört kuruşu talep etmiştir. Yapılan mahkeme sonucunda bu miktarın Mustafa tarafından ödenmesini konu edinen i’lam suretidir.

Hâcı Mustafâ Mahallesi’nden iken vefât eden Çoban Hâcı Alioğlu Halil bin Ali bin Abdullah’ın mirası oğulları Ali, Arif ve Hüseyin’e kalmıştır. Hüseyin’in vefat etmesi üzerine mirası oğulları Halil ve Hüseyin’e kalmıştır. Ali ve Hüseyin reşit olmadıkları için amcaları Ali vasi tayin edilmiştir. Çoban Hâcı Alioğlu Halil bin Ali bin Abdullah’tan kalan gayri menkuldeki hisselerini mirasçıların çoğu sattığından, mülkte hissesi bulunan Ali ve Hüseyin’in hissesini satmak için vasileri Ali’nin satış

(29)

17

izni istediğine dair hüccet suretidir.

Sivas vilâyeti dâhilinde Darende Kazâsına tâbi Gemerez Nâhiyesi Ağlı Mahallesi’nden Hamiş Yûsufoğlu Abdurrahman bin Yûsuf misafir olarak kaldığı Karahisâr-ı Sâhib Turunç Hanı’nda bulunan kısrağına, Leğen Karyesi’nden Monlâ Mustafâ bin Hüseyin’in zorla el koyduğunu beyan etmiştir. Monlâ Mustafâ ise kısrağın kendi malı olduğunu ve ahırından çalındığını beyan etmiştir. Yapılan inceleme ve şahitlerin ifadeleri ile Monlâ Mustafâ’nın haksız bulunduğuna dair i’lam suretidir.

Halimuğru Karyesi’nden Hanife bint-i Hüseyin nâm Hâtûn’un, aynı köyden Memişoğlu Mehmed bin Hüseyin ile arasında meydana gelen kapı ve samanlık alışverişi davası dolayısıyla, Ahmed Efendi’yi vekil tayin ettiğine dair vekâlet hücceti suretidir.

Hâcı Eyyûb Mahallesi’nden Marulcuoğlu Ahmed Efendi ibn-i Arif ile Kal’a Mahallesi ahâlîsinden Hâcı Yûsuf oğulları Bekir ve Ali İnan arasında Keçeciler Çarşusu’nda bulunan bir dükkânın kira bedeli dava konusu olmuştur. Önce mahkeme kiranın üç mecidiye olduğu hakkında karar vermişti. Bekir ve Ali, vekîlleri İzzet Efendi ibn-i İsmâil aracılığı ile bu karara itiraz etmiş ve yeniden incelenmesi için belgelerin Fetvâhâne-i celileye gönderilmesini sağlamışlardır. Fetvâhâne’de yapılan inceleme sonucu kiranın uygun olduğu beyan edilmiştir. Temyiz mahkemesi ise bu hükmü bozmuştur. Bunun üzerine Ahmed Efendi ibn-i Arif dükkânın kirasının üç mecidiye olduğu hakkında tekrar dava açmıştır. Yapılan incelemeler ve şahitlerin ifadeleri doğrultusunda dükkânın kirasının üç mecidiye olduğuna karar verilmiştir. Bekir ve Ali’nin vekili olan İzzet Efendi ibn-i İsmâil Efendi’ye kiranın, Ahmed Efendi ibn-i Arif Efendi’ye ödenmesi konusunda tembihte bulunulmasına dair i’lam suretidir.

Hâcı Mahmûd Mahallesi’nden Berber Hâcı Mehmedoğlu Hâcı Mustafâ bin Hâcı Mehmed’in, Kaltakcıoğlu Kerimesi Fâtıma ile arasında meydana gelen hane davasından dolayı Mudurnu Kazâsı’ndan Vükelâ-yı De’âvîden Emîn Efendi ibn-i

(30)

18

Ali’yi vekil tayin ettiğine dair vekalet hücceti suretidir.

SAYFA VE BELGE NO: 44/53(7 R. 1330/26 Mart 1912)

Sandıklı Kazâsına tâbi Çivril Nâhiyesi’ne bağlı Bayat Karyesi’nden Hocaoğlu Kerimesi Emîne bint-i İsmâil, yüz doksan kurûş mehr-i mü’eccel ile Bayat Karyesi’nden Hâcı Kerimoğlu Sarı Ahmed’in nikâhlandığını gösteren hüccet suretidir.

SAYFA VE BELGE NO: 44/54(4 Z. 1329/26 Kasım 1911)

Nurcu Mahallesi’nden iken vefât eden Sirozluoğlu Efe Hasan bin Süleymân bin Abdullah’ın mirası mirasçıları arasında taksim edilmiştir. Fakat bu taksimat esnasında mirasçılardan Halime, Ni’metullah ve Huriye, diğer mirasçı Rabia’nın on bin kurûş kıymetli bir mülke haksız yere el koyduğunu beyan etmişler ve hisselerine düşen miktarı vekili olan Ahmed Efendi’den talepte bulunmuşlardır. Yapılan inceleme sonucunda davacıların alacakları hisselerin Rabia’a tarafından ödenmesini konu edinen i’lam suretidir.

Nurcu Mahallesi’nden iken vefât eden Hüsamoğlu Ali bin Hâcı Abdullah bin Abdullah’ın mirasçıları Ümmü Seleme, Ni’metullah ve Abdullah’ın vasisi olan anneleri Halime bint-i Hüseyin nâm Hâtûn, mirasçıların asla malı olmadığını ve geçimlerini sağlamak için babalarından kalan mallardan nafaka talebinde bulunmuştur. Yapılan mahkeme sonucunda yüz elli kuruş nafaka bağlandığına dair nafaka hücceti suretidir.

Doğancı Mahallesi’nden Hadîce bint-i Hâcı Mustafâ, babası Hâcı Mustafâ’dan kalan mirasa müdahale edenlere karşı oluşabilecek davalardan dolayı Vükelâ-yı De’âvîden İsmâil Efendi ibn-i Murâd’ı vekil tayin ettiğine dair vekalet hücceti suretidir.

Surub Toros Mahallesi’nden Teb’a-i Devlet-i Âliyye’nin Ermeni Milleti’nden Makaryan Kigorok Efendi veledi Marubrus, Marunike bint-i Heci Ohannes’e altmış bin yüz kuruş karşılığında İğneci Mahallesi’nde bulunan mülkünü rehin bırakmıştır.

(31)

19

Bu mülk daha sonra yanmış, mülk sahibi de arsası kalan mülkün kendisine iade edilmesini, isterse mülkü rehin alan şahısın davaya müdahil olacağını belirtmiştir. Arsa işlemleri ve oluşabilecek davalardan dolayı Makaryan kigorok Efendi veledi Marubrus’un İsteban Efendi’yi vekîl tayin ettiğine dair vekâlet hücceti suretidir.

Arab Mescidi Mahallesi’nden Hancıoğlu Hakkı bin Mehmed Çavuş, babası Mehmed Çavuş’dan kalan ve Eytâm Sandığı’nda bulunan paralarına müdahale edenlere karşı açtığı dava ve oluşabilecek diğer davalardan dolayı Hâcı Hasan Efendi’yi vekîl tayin ettiğine dair vekâlet hücceti suretidir.

Marulcu Mahallesi’nden Âyişe Hanım ibnete Mehmed Efendi, kardeşleri Hasan, Sabrî Efendi ile Hadîce’nin vefat eden babası ve annesinden kalan, İnas Karyesi’nde bulunan arâzîlerine Saraçzâde Halil Ağa’nın müdahale ettiğini beyan etmişlerdir. Saraçzâde Halil Ağa’nın men edilmesi için açtıkları davadan dolayı Ahmed Efendi’yi vekîl tayin ettiklerine dair vekâlet hücceti suretidir.

Nurcu Mahallesi’nden Hadîce bint-i Mehmed Efendi, Karahisâri Gökoğlu Ahmed bin İsmâil ile yüz yirmi beş kurûş mehr-i mü’eccel karşılığı evlendiğini beyan etmiştir. Evlendikten bir buçuk sene sonra Karahisâri Gökoğlu Ahmed bin İsmâil’in kendisini, çocukları Piruze ve Hüsnü’yü evinden kovduğunu iddia etmiştir. Hadice eşi hakkında nafaka, eşya ve ev talebinde bulunmuş ve dava açmıştır. Bu davadan dolayı Mehmed Efendi’yi vekîl tayin ettiğine dair vekâlet hücceti suretidir.

Hâcı Mahmûd Mahallesi’nden Ömeroğlu Hasan, babası Ömer’den kalan mülküne müdahale edecek olanlar olur ise oluşabilecek davalardan dolayı Uşaklıoğlu Ali Çavuş ibn-i Murâd’ı vekil tayin ettiğine dair vekâlet hücceti suretidir.

Sincanlu Nâhiyesi’ne muzâfe Kayadibi Karyesi’nden Emîne bint-i Ali nâm Hâtûn, Kayadibi Karyesi’nden Kulakoğlu Bekir bin Ali ile yüz yirmi beş kurûş

(32)

mehr-20

i mü’eccel ile evlendiğini fakat evlendikten bir sene sonra Bekir’in kendisini kovduğunu beyan etmiş ve mehrini istemiştir. Bekir’in cevabı alındıktan sonra ve yapılan inceleme ile birlikte Emine’nin evine dönmesine hüküm verilen i’lam suretidir.

Salar Karyesi’nden Kuğuoğlu İsmâil bin Hâcı Bekir, aynı köyden olan eşi Münire bint-i Hâcı İlyas’ın kendisine itaat etmediğini ve evini terk ettiğini beyan etmiştir. Münire bint-i Hâcı İlyas ise eşinin kendisini boşadığını Da’vâ Vekîllerinden Ali Osmân Efendi ibn-i Hâcı Ali aracılığı ile beyan etmiştir. İki tarafın beyanatları üzerine yapılana inceleme ve şahitlerin ifadeleri doğrultusunda Münire bint-i Hâcı İlyas’ın eşine itaat etmesi ve evine dönmesi hakkında hüküm verilen i’lam suretidir.

Hâcı Yahyâ Mahallesi’nden Sirozluoğlu Rasih Efendi ibn-i Mustafâ Efendi, eşi Monlâ Bahşi Mahallesi’nden Hanife bint-i Ömer Ağa’nın talak edildiği yönünde ifadede bulunduğunu ve kendisine itaat etmediğini belirtmiştir. İtaat etmesi için vekili olan Ahsenihavizâde Ahmed Efendi ibn-i Hasan’a tembihte bulunulmasını beyan etmiştir. Ahsenihavizâde Ahmed Efendi ibn-i Hasan’ın ifadeleri ve onun gösterdiği şahitlerin beyanları doğrultusunda, Sirozluoğlu Rasih Efendi ibn-i Mustafâ Efendi’nin eşini boşamadığına, Ahmet Efendi’nin davadan men edildiğine dair i’lam suretidir.

SAYFA VE BELGE NO: 54/65(18 R. 1330/6 Nisan 1912)

Hâcı Evtal Mahallesi’nden iken vefât eden Hâcı Emînzâde Hâcı Mustafâ bin Hâcı Emîn bin Yahyâ’nın mirası eşi Esmâ bint-i İbrâhim ile çocukları Emîne, Hâcer, Sâbire ve Rüşdü’ye kalmıştır. Emîne, Hâcer, Sâbire ve Rüşdü reşit olmadıkları için anneleri Esmâ bint-i İbrâhim vasi olarak tayin edilmiştir. Esmâ Hatun eşinden kalan dükkânlardan olan hisselerini ve vasisi olduğu çocuklarının hisselerini sattığını ve vasisi olduğu çocukların hissesine düşen miktarın, Eytâm Müdürü aracılığı ile faize verilmesine dair kararı içeren hüccet suretidir.

Hâcı Mahmûd Mahallesi’nden iken vefât eden Hâcı Ömeroğlu Ömer bin Ömer bin Abdullah’ın mirası eşi Râbiâ bint-i Murâd ile çocukları Âyişe, Mustafâ, Kâdir, Hasan, Mehmed ve İsmâil’e kalmıştır. Mehmed ve İsmâil reşit olmadıkları için

(33)

21

anneleri Râbiâ bint-i Murâd vasi olarak tayin edilmiştir. Râbiâ Hatun eşinden kalan mülkün harap olduğunu ve burada bulunan hissesi ile vasileri olduğu Mehmed ve İsmâil’in hisselerini sattığını, bu para ile yeni bir mülk almak için izin istediğini ve iznin verildiğini belirten hüccet suretidir.

Hâcı Mahmûd Mahallesi’nden iken vefât eden Hâcı Ömeroğlu Ömer bin Ömer bin Abdullah’ın mirası eşi Râbiâ bint-i Murâd, büyük kızı Âyişe, büyük oğulları Mustafâ, Kâdir ve Hasan ile küçük oğulları Mehmed ve İsmâil’e kalmıştır. Mehmed ve İsmâil reşit olmadıkları için babalarından kalan mirasın idaresi için anneleri Râbiâ bint-i Murâd’ın vasi olarak tayin edildiğine dair vesayet hücceti suretidir.

Hâcı Nuh Mahallesi’nden Aşçı oğullarından Ahmedoğlu Mustafâ bin Ahmed bin Hâcı Mehmed askerlik görevini yapmakta iken vefat etmiştir. Ahmedoğlu Mustafâ’nın mirasının babası Ahmed ve annesi Emîne bint-i İsmâil’e kaldığını belirten veraset hücceti suretidir.

Kal’acik-i Kebîr Karyesi’nden Yağlıoğlu Mustafâ bin Osmân bin Abdullah’ın mirası eşi Ümmühân bint-i Abdurrahman, kızları Emîne, Şerîfe ve Fâtıma ile kardeşi Ramazân bin Ali’ye kalmıştır. Ümmühân bint-i Abdurrahman eşinin, Ramazân bin Ali’den yirmi dört kurûş alacak hakkı olduğunu ve hissesine düşen on dokuz kuruşun Ali Efendi tarafından kendisine ödenmesini istemiştir. İlaveten Emîne, Şerîfe ve Fâtıma babalarından kalan mirastan kendi hisselerine müdahale edenlere karşı oluşmuş veya oluşabilecek davalardan dolayı Efendi oğlu Halil bin Ali Efendi’yi vekil tayin ettiklerine dair vekâlet hücceti suretidir.

Ümraniye Karyesi’nden iken vefât eden Salihoğlu Ömer bin Salih bin Abdullah’ın mirası eşi Emîne bint-i Osmân, kızları Cemile, Emîne ve Zehrâ ile vefat eden oğlu Salih’in küçük oğlu Salih’e kalmıştır. Salih reşit olmadığı için babasından kalan mirasın idaresi için Emîne bint-i Osmân nâm Hâtûn’un vasi tayin edildiğine dair

(34)

22

vesayet hücceti suretidir.

Bolvadin Kazâsına bağlı Çay Nâhiyesi’nden Kara Osmânoğlu Ahmed Efendi ibn-i Mehmed, babası Mehmed’den kalan bir mülkü kardeşlerinin hisselerini de alarak Belek Karyesi’nden Ahmed Çavuşoğlu Ali efendi ibn-i Ahmed’e sattığını ve bu satıştan dolayı Tâhir Efendi ibn-i Abdullah’a vekâlet verdiğini beyan etmiştir. Tâhir Efendi ibn-i Abdullah vekillik görevlerini yapmadığı için görevinden azledilmiştir. Ahmed Efendi, kardeşleri Mustafâ, Mehmed ve Hadîce’nin mülkteki hisselerini sattıklarını inkâr ettiklerini de ifade etmiştir. Ahmed Efendi hisseleri karşılığında makbuz aldığını ve gerekli görülürse mirasçılarla mahkeme önünde hesaplaşacağını belirtmiştir. Ahmed Çavuşoğlu Ali Efendi ibn-i Ahmed’in kardeşi Mehmed Efendi’yi mahkeme işleri ile ilgilenmesi için vekil tayin ettiğine dair umumi vekâlet hücceti suretidir.

Çavuşoğlu Mahallesi’nden iken vefât eden Karamıklıoğlu İbrâhim bin Yahyâ bin Nasuh’un mirasçısı olan Hâcı Hasan bin İbrâhim babasının, Sinanpaşa Mahallesi’nden Arikzâde Hâcı Arif Efendi ibn-i Hâcı Ahmed Efendi’den kırk sekiz kurûş alacağı olduğunu ve kendi hissesine düşen on dört kuruşu talep etmiştir. Yapılan araştırma ve şahitlerin ifadeleri doğrultusunda Arikzâde Hâcı Arif Efendi ibn-i Hâcı Ahmed Efendi’nin on dört kuruş ödeme yapmasına dair i’lam suretidir.

SAYFA VE BELGE NO: 61/73(5 Za. 1330/16 Ekim 1912)

Hâcı Nasuh Mahallesi’nden iken vefât eden Fâtıma bint-i Mehmed bin Abdullah’ın mirası vefat eden eşi Ahmed Çavuş ibn-i Bekir’e kalmıştır. Ahmet Çavuş da vefat edince miras onun diğer eşi Atîke bint-i Abdurrahim ve Fâtıma’dan olan oğlu Mehmed ve vefat eden üçüncü eşi Emîne bint-i Mehmed’den olan çocukları Şerîfe ve Ahmed’e kalmıştır. Mehmed ve Ahmed reşit olmadıkları için amcaları Ali Osmân ibn-i Bekibn-ir vasibn-i olarak tayibn-in edibn-ilmibn-iştibn-ir. Fâtıma bibn-int-ibn-i Mehmed bibn-in Abdullah’ın mibn-irasının mirasçıları arasında taksim edildiğine dair tereke hücceti suretidir.

SAYFA VE BELGE NO: 62/74(5 R. 1330/24 Mart 1912)

(35)

23

Efendi ibn-i İsmâil aracılığı ile eşinin ailesiyle aynı evde ikamet etiklerini ve bunun aralarında geçimsizliğe sebep olduğunu beyan etmiştir. Eşi Efecik Mahallesi’nden Gökoğlu Ahmed bin İsmâil’in aleyhine nafaka, giyecek ve hane davası açmıştır. Yapılan mahkemede Ahmed Efendi hane tuttuğunu beyan etmiştir. Mahkeme hanenin oturulur olduğuna karar vermiştir. Hadîce bint-i Mehmed’in o hanede eşi ile birlikte oturmasına ve nafaka verilmesine gerek görülmediğine dair i’lam suretidir.

Sincanlu Nâhiyesi’ne muzâfe Garıca Karyesi’den Abdioğlu Mehmed bin Hüseyin’in, teyzesi Fâtıma ile aralarında meydana gelen arazi davası ve aleyhinde oluşmuş ve oluşabilecek davalara karşı Vükelâ-yı De’âvîden Fazlızâde Ahmed Efendi ibn-i Süleymân’ı vekil tayin ettiğine dair vekalet hücceti suretidir.

Kasım Paşa Abdurrahim Mısrî Vakfı mütevellisi Abdurrahman Ağa ibn-i İbrâhim, Mehmed Efendi ibn-i Hüseyin Efendi’nin cüz’-hanlık dolayısıyla birikmiş olan alacaklarına karşı dava açtığını ve alacağının ödenmesine hüküm verildiğini belirterek vekili Ali Osmân Efendi aracılığı ile karara itiraz davası açmıştır. Yapılan mahkeme ve Fetvâhâne-i Ali’den gelen kayıtların incelenmesi neticesinde eski kararın geçerli olduğuna dair i’lam suretidir.

SAYFA VE BELGE NO: 67/77(4 Ca. 1330/21 Nisan 1912)

Şuhûd Nâhiyesi’ne muzâfe Karadilli Karyesi’nden Monlâ Hasan oğullarından Alioğlu Hasan bin Ali bin Hasan askerlik hizmetini yapmakta iken vefat etmiştir. Mirasının babası Ali ve annesi Fâtıma bint-i İsmâil’e kaldığını belirten veraset hücceti suretidir.

Şuhûd Nâhiyesi’ne bağlı Karadilli Karyesi’nden Ayan oğullarından Ahmedoğlu Hasan bin Ahmed bin Osmân askerlik hizmetini yapmakta iken vefat etmiştir. Mirasının eşi, annesi Elif bint-i Hasan, kız kardeşleri Fâtıma ve Âyişe ile erkek kardeşleri Mehmed ve İsmâil’e kaldığını belirten veraset hücceti suretidir.

(36)

24

Sarık Karyesi’nden Fâtıma bint-i Hüseyin’in, yüz yirmi beş kurûş mehr-i mü’eccel ile Sarık Karyesi’nden Durnaoğlu Hüseyin bin Abdullah’ın nikâhlandığını gösteren hüccet suretidir.

Kal’acik-i Kebîr Karyesi’nden Emîne bint-i Mahmûd nâm Hâtûn’un bin kurûş mehr-i mü’eccel ile Kal’acik-i Kebîr Karyesi’nden Şabanoğlu Mehmed bin İbrâhim’e nikâhlandığını gösteren hüccet suretidir.

Sinanhalife Mahallesi’nden iken vefât eden Mitroviçzâde Hasan Efendi ibn-i Hamza bin Abdullah’ın mirası eşi Rukiye bint-i Bekir, kızı Âyişe, büyük oğlu Hilmi, küçük oğulları Ömer ve Mustafâ’ya kalmıştır. Hilmi Efendi babasından kalan dükkânda bulunan malların vefatından yirmi beş gün önce sayılıp deftere kayıt edildiğini, kendisinin bu malları babasının ölümünden önce satın aldığını ifade etmiştir. Satın aldığı bu malların terekeye dâhil edildiğini ve mirasçılar Rukiye bint-i Bekir, Âyişe ve küçük oğulları Ömer ve Mustafâ’nın vekilleri Ali Osmân Efendi ibn-i Hâcı Ali aracılığı ile müdahalede bulunduğunu beyan ederek, bu müdahalenin engellenmesini istemiştir. Yapılan mahkeme ve şahitlerin ifadeleri doğrultusunda Ali Osmân Efendi ibn-i Hâcı Ali’nin müdahaleden men edildiğine dair i’lam suretidir.

Şuhûd Nâhiyesi’nde Hâcı Musa Mahallesi’nden Şeyh Yûnus’un bina eylediği Câmi-i Şerifi’te imâmlık görevini yapan Seyyid Yûsuf bin Ali’nin vefat etmesi üzerine boş kalan vazifesine Arıoğlu Hüseyin Efendi ibn-i Mehmed Ali’nin tayin edilmesine dair arz suretidir.

Sincanlu Nâhiyesi’ne muzâfe Paşa Karyesi’nden Akile bint-i Süleymân’ın bin beş yüz kurûş mehr-i mü’eccel ile aynı köyden Kahramanoğlu İbrâhim bin Halil’e nikâhlandığını gösteren hüccet suretidir.